Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Lời nói đầu

Trong nền kinh tế thị trờng hiện nay, sự phát triển mạnh mẽ của một loạt xu
thế mới đã có tác động tích cực tới nền kinh tế thế giới, nổi bật là xu thế phát triển
mang tính bùng nổ của Cách mạng khoa học-kỹ thuật và công nghệ, xu thế quốc
tế hoá đời sống và xu thế chuyển đổi từ đối đầu sang đối thoại,từ biệt lập sang hợp
tác.
Cùng với sự phát triển và xu hớng hội nhập quốc tế, hoạt động dịch vụ mà trớc
hết là dịch vụ tài chính, dịch vụ kế toán- kiểm toán là hoạt động nhạy cảm và có
thể u tiên trong tiến trình hội nhập. Trong đó, kiểm toán là một loại hình dịch vụ
mới đặc biệt là trong những năm gần đây, ngành dịch vụ kế toán- kiểm toán đã
hình thành và phát triển khá mạnh mẽ ở Việt Nam. Sự lớn mạnh về số lợng và quy
mô của các công ty kiểm toán cho thấy một sức sống tiềm tàng, một thế mạnh mà
chúng ta cha khai thác đợc, đặc biệt là kiểm toán Báo cáo tài chính. Do đó, với
chức năng xác minh và bày tỏ ý kiến của mình; kiểm toán đã góp phần quan trọng
vào việc đảm bảo tính trung thực, hợp lý của các Báo cáo tài chính.
Nhng để một cuộc kiểm toán đợc thực hiện có chất lợng và hiệu quả thì trớc
hết chúng ta phải có một kế hoạch và các phơng pháp kiểm toán đầy đủ, hợp lý.
Việc lập kế hoạch và thiết kế các phơng pháp kiểm toán là nhằm chuẩn bị những
điều kiện cơ bản trong tổ chức công tác kiểm toán, bởi nó không chỉ xuất phát từ
yêu cầu chính của việc quản lý mà còn đảm bảo thực hiện theo nguyên tắc đã đợc
quy định thành chuẩn mực đòi hỏi các kiểm toán viên phải tuân theo để đạt đến
một quy trình kiểm toán thống nhất và hợp lý.
Trong điều kiện Việt Nam hiện nay, hành lang pháp lý cho hoạt động kiểm toán
cha đầy đủ, nội dung, quy trình cũng nh phơng pháp đợc vận dụng trong các cuộc
kiểm toán mới ở giai đoạn đầu, nguồn tài liệu thiếu cả về số lợng, tính đồng bộ và
hạn chế về mặt chất lợng. Do vậy, kế hoạch kiểm toán cần đợc coi trọng để đảm
bảo chất lợng và hiệu quả của cuộc kiểm toán. Thực tiễn hoạt động kiểm toán ở n-
ớc ta trong những năm vừa qua cho thấy kế hoạch kiểm toán đợc lập đầy đủ và chu
-1

2. Quy trình kiểm toán:
Để đảm bảo tính hiệu quả, kinh tế và tính hiệu lực của từng cuộc kiểm toán
cũng nh để thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ và có giá trị làm căn cứ cho
kết luận của kiểm toán viên về tính trung thực và hợp lý của số liệu trên Báo cáo
tài chính, cuộc kiểm toán thờng đợc tiến hành theo quy trình gồm ba giai đoạn nh
sau:
- Lập kế hoạch và thiết kế các phơng pháp kiểm toán
- Thực hiện kế hoạch kiểm toán
- Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán
Sơ đồ 1: Ba giai đoạn của một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính. Trong đó lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên mà các kiểm toán viên
cần thực hiện trong mỗi cuộc kiểm toán nhằm tạo ra các điều kiện pháp lý cũng
nh các điều kiện cần thiết khác cho kiểm toán.
-3
Giai đoạn III
Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán
Giai đoạn I
Thực hiện kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn I
Lập kế hoạch và thiết kế phương pháp kiểm toán
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
3. ý nghĩa của lập kế hoạch kiểm toán và là nhân tố quan trọng đối với hoạt
động kiểm toán nớc ta:
Lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên của một cuộc kiểm toán. Giai
đoạn lập kế hoạch kiểm toán bao gồm các công việc tìm hiểu về đơn vị đợc kiểm
toán. Từ đó xác định kế hoạch tiến hành công việc kiểm toán, trong đó bao gồm :
kế hoạch chiến lợc và kế hoạch chi tiết để tiến hành kiểm toán.
Lập kế hoạch kiểm toán có ý nghĩa rất quan trọng. Nó trợ giúp rất tích cực đối

+ Kế hoạch kiểm toán chi tiết.
Gồm sáu bớc công việc nh sơ đồ sau:
Sơ đồ 2: Lập kế hoạch và thiết kế phơng pháp kiểm toán
II. Lập kế hoạch kiểm toán tổng quát
1. Chuẩn bị cho kế hoạch kiểm toán :
Quy trình kiểm toán đợc bắt đầu khi kiểm toán viên và công ty kiểm toán
thu nhận một khách hàng. Thu nhận khách hàng là một quá trình gồm 2 bớc:
- Thứ nhất, phải có sự liên lạc giữa kiểm toán viên với khách hàng tiềm năng
mà khách hàng này yêu cầu đợc kiểm toán và khi có yêu cầu kiểm toán, kiểm
toán viên phải đánh giá liệu có chấp nhận đó hay không?
- Thứ hai, đối với những khách hàng hiện tại, kiểm toán viên phải quyết định
liệu có tiếp tục kiểm toán hay không?
Trên cơ sở đã xác định đợc đối tợng khách hàng có thể phục vụ cho tơng lai,
Công ty kiểm toán sẽ tiến hành các công việc cần thiết để chuẩn bị lập kế hoạch
-5
Chuẩn bị cho kế hoạch kiểm toán
Đánh giá tính trọng yếu, rủi ro kiểm toán
Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ và đánh giá rủi ro kiểm soát
Lập kế hoạch kiểm toán toàn diện và soạn thảo chương trình kiểm
toán
Thu thập thông tin cơ sở
Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng và thực
hiện các thủ tục phân tích
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
kiểm toán bao gồm: Đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán, nhận diện các lý do
kiểm toán, lựa chọn đội ngũ nhân viên kiểm toán và ký hợp đồng kiểm toán.
1.1. Đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán
Kiểm toán viên phải đánh giá xem việc chấp nhận một khách hàng mới
hay tiếp tục kiểm toán cho một khách hàng cũ có làm tăng rủi ro cho hoạt động
của kiểm toán viên hay hại đến uy tín của công ty kiểm toán hay không?

ợc kiểm toán bởi một công ty kiểm toán khác thì kiểm toán viên mới( kiểm toán
viên kế nhiệm) phải chủ động liên lạc với kiểm toán viên cũ( kiểm toán viên tiền
nhiệm); vì đây là nguồn thông tin đầu tiên để đánh giá khách hàng. Chuẩn mực
kiểm toán yêu cầu kiểm toán viên kế nhiệm phải liên lạc với kiểm toán viên tiền
nhiệm về những vấn đề liên quan đến việc kiểm toán để quyết định có chấp nhận
hợp đồng kiểm toán hay không? Các vấn đề này bao gồm: những thông tin về tính
liêm chính của Ban giám đốc với kiểm toán viên tiền nhiệm về các nguyên tắc kế
toán hoặc các vấn đề quan trọng khác...và lí do thay đổi kiểm toán viên của khách
hàng.
Ngoài ra, kiểm toán viên có thể xem xét hồ sơ kiểm toán của kiểm toán viên
tiền nhiệm để hỗ trợ cho kiểm toán viên kế tục trong việc lập kế hoạch kiểm toán.
Tuy nhiên, theo quy định ở nhiều nớc, việc thiết lập mối quan hệ giữa kiểm
toán viên kế tục với kiểm toán viên tiền nhiệm phải đợc sự chấp nhận của đơn vị
khách hàng.Và mặc dù khách hàng đã chấp nhận điều đó thì kiểm toán viên tiền
nhiệm vẫn có thể hạn chế hoặc từ chối mối quan hệ này.
Đối với những khách hàng mà trớc đây cha từng đợc Công ty kiểm toán nào
kiểm toán thì để có thông tin về khách hàng, kiểm toán viên có thể thu thập thông
tin này thông qua việc nghiên cứu sách báo, tạp chí chuyên ngành, thẩm tra các
bên có liên quan nh ngân hàng, cố vấn pháp lý, các bên có mối quan hệ tài chính
với khách hàng... thậm chí có thể thuê các nhà điều tra chuyên nghiệp để điều tra
các vấn đề cần thiết khác. Cách thu thập thông tin này cũng có thể áp dụng trong
trờng hợp khách hàng trớc đây đã đợc kiểm toán bởi một công ty kiểm toán khách
hàng trớc đây không đồng ý cho kiểm toán viên mới tiếp xúc với kiểm toán viên
tiền nhiệm hoặc trớc đây có những bất đồng nghiêm trọng giữa hai bên nên kiểm
toán viên tiền nhiệm không cung cấp đủ các thông tin cần thiết.
Đối với khách hàng cũ, hàng năm kiểm toán viên phải cập nhật các thông tin
về khách hàng và đánh giá xem liệu có rủi ro nào khiến kiểm toán viên phải ngừng
cung cấp các dịch vụ kiểm toán cho họ hay không? Kiểm toán viên có thể ngừng
cung cấp dịch vụ kiểm toán cho khách hàng trong trờng hợp hai bên có những mâu
thuẫn về các vấn đề nh : phạm vi thích hợp của cuộc kiểm toán, loại báo cáo kiểm

toán cần thu thập cũng nh quy mô và độ phức tạp của cuộc kiểm toán sẽ càng tăng
lên. Điều này đòi hỏi phải có một số lợng và cơ cấu kiểm toán viên thích hợp để
thực hiện cuộc kiểm toán.
ở Việt Nam hiện nay, quy chế kiểm toán độc lập trong nền kinh tế quốc dân
chỉ có các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài và các hợp đồng hợp tác kinh
doanh với nớc ngoài phải kiểm toán trớc khi công khai Báo cáo tài chính và gửi
Báo cáo tài chính này tới các Bộ, ngành chức năng, tổng cục thuế và các cổ
đông Tuy nhiên trong thực tế, do sự phát triển của nền kinh tế, khi các doanh
-8
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
nghiệp Nhà nớc đang đợc cổ phần hoá rộng rãi và thị trờng chứng khoán phát triển
thì số lợng các khách hàng tìm đến với công ty kiểm toán ngày càng đa dạng hơn
với nhiều mục đích khác nhau. Do vậy, Công ty kiểm toán cần phải xác định rõ lý
do kiểm toán của khách hàng và căn cứ vào tình hình hoạt động sản xuất kinh
doanh cũng nh dựa trên khả năng của công ty để đa ra quyết định hợp lý trong việc
ký kết hợp đồng kiểm toán cũng nh thiết kế phơng pháp kiểm toán.
Nh vậy, thông qua việc nhận diện ký kết do kiểm toán của khách hàng công
ty kiểm toán cần ớc lợng quy mô phức tạp của cuộc kiểm toán từ đó lựa chọn đội
ngũ nhân viên thích hợp để thực hiện cuộc kiểm toán.
1.3. Lựa chọn đội ngũ nhân viên thực hiện cuộc kiểm toán.
Lựa chọn đội ngũ nhân viên kiểm toán thích hợp cho cuộc kiểm toán không
chỉ hớng tới hiệu quả của cuộc kiểm toán mà còn tuân thủ các chuẩn mực kiểm
toán chung đợc thừa nhận(GAAS).
Trong quá trình lựa chọn đội ngũ nhân viên thực hiện kiểm toán, Công ty
kiểm toán cần quan tâm tới 3 vấn đề:
Thứ nhất: Nhóm kiểm toán có những ngời có khả năng giám sát một cách
thích đáng các nhân viên mới và cha có nhiều kinh nghiệm, và điều này cũng đợc
chuẩn mực đầu tiên trong nhóm các chuẩn mực về công việc tại chỗ trong GAAS
quy định.
Thứ hai: Công ty kiểm toán cần tránh thay đổi kiểm toán viên trong các cuộc

kiểm toán là sự giới hạn về không gian, thời gian của đối tợng kiểm toán, thờng đ-
ợc xác định cùng với việc xác định mục tiêu của cuộc kiểm toán.Trong cuộc kiểm
toán Báo cáo tài chính, phạm vi kiểm toán thờng là toàn bộ Báo cáo tài chính của
một năm tài chính.
- Trách nhiệm của Ban giám đốc công ty khách hàng và kiểm toán viên:
Ban giám đốc có trách nhiệm trong việc lập và trình bày trung thực các
thông tin trên Báo cáo tài chính, kiểm toán viên có trách nhiệm đa ra ý kiến độc
lập về Báo cáo tài chính dựa trên kết quả của cuộc kiểm toán.Và trách nhiệm của
công ty khách hàng trong việc cung cấp các tài liệu và thông tin liên quan đến
công việc kiểm toán.
- Hình thức thông báo kết quả kiểm toán:
Kết quả kiểm toán thờng đợc biểu hiện cụ thể dới một báo cáo kiểm toán và
có kèm theo một th quản lý trong đó nêu rõ những khiếm khuyết của hệ thống
kiểm soát nội bộ hoặc gợi ý sữa chữa những khiếm khuyết này.
- Thời gian tiến hành cuộc kiểm toán:
Thời gian nghiên cứu sơ bộ, thời gian kiểm toán chính thức, thời gian kết
thúc kiểm toán và phát hành báo cáo kiểm toán.
- Căn cứ tính giá phí cuộc kiểm toán và hình thức thanh toán:
-10
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Khẳng định rằng kiểm toán viên không chịu trách nhiệm về những sai sót
do bản chất và hạn chế vốn có của hệ thống kế toán, kiểm soát nội bộ.
Hợp đồng kiểm toán là cơ sở pháp lý để kiểm toán viên thực hiện các bớc tiếp
theo của cuộc kiểm toán và có thể ảnh hởng đến trách nhiệm pháp lý của kiểm
toán viên đối với khách hàng.
Sau khi hợp đồng kiểm toán đợc ký kết, Công ty kiểm toán trở thành chủ thể
kiểm toán chính thức của công ty khách hàng.
2. Thu thập thông tin cơ sở.
Sau khi ký kết hợp đồng kiểm toán, kiểm toán viên bắt đầu lập kế hoạch kiểm
toán tổng quát. Trong giai đoạn này, kiểm toán viên thu thập về ngành nghề, công

toán.
2.3. Tham quan nhà xởng.
Việc tham quan nhà xởng, quan sát trực tiếp hoạt động sản xuất kinh doanh
của khách hàng sẽ giúp kiểm toán viên có một cách nhìn tổng thể về hoạt động
sản xuất kinh doanh của công ty, về sản phẩm tồn kho, về dây chuyền công nghệ,
cách phân công công tác, phong cách quản lý của ban giám đốc.
2.4. Nhận diện các bên hữu quan.
Theo các nguyên tắc kế toán đã đợc thừa nhận bản chất mối quan hệ giữa
các bên hữu quan phải đợc tiết lộ trên các sổ sách báo cáo và qua việc mô tả các
nghiệp vụ kinh tế. Do vậy, các bên hữu quan và các nghiệp vụ giữa các bên hữu
quan có ảnh hởng đến sự nhận định của ngời sử dụng báo cáo tài chính.
Việc nhận diện các bên hữu quan phải đợc thực hiện ngay trong giai đoạn
lập kế hoạch kiểm toán, thông qua phỏng vấn ban giám đốc, xem sổ theo dõi cổ
đông, các bên tham gia góp vốn, hoặc sổ theo dõi khách hàng...Từ đó dự đoán các
vấn đề có thể phát sinh để hoạch định một kế hoạch kiểm toán phù hợp.
2.5.Dự kiến nhu cầu chuyên gia bên ngoài.
Kiểm toán viên phải đánh giá khả năng chuyên môn, hiểu mục đích và
phạm vi công việc của họ cũng nh sự phù hợp của việc sử dụng t liệu đó cho các
mục tiêu dự định. Mặt khác, kiểm toán viên còn phải xem xét mối quan hệ giữa
các chuyên gia bên ngoài với khách hàng hoặc các yêú tố có thể ảnh hởng tới tính
khách quan của chuyên gia đó.
3. Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng.
Nếu các thông tin cơ sở đợc thu thập ở trên mà giúp cho kiểm toán viên
hiểu đợc về các mặt hoạt động kinh doanh của khách hàng thì việc thu thập về
nghĩa vụ pháp lý của khách hàng giúp cho kiểm toán viên nắm bắt đợc các quy
trình mang tính pháp lý có ảnh hởng đến các mặt hoạt động kinh doanh này,
những thông tin này đợc thu thập trong quá trình tiếp xúc với ban giám đốc công
ty khách hàng bao gồm các loại sau:
3.1. Giấy phép thành lập và điều lệ công ty.
-12