Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế
Lời mở đầu

Chính sách bảo hiểm xã hội đã đợc Đảng, Nh nớc ta thực hiện từ
năm 1960 của thế kỉ XX. Kể từ đó đến nay, chính sánh bảo hiểm xã hội đã
đợc phát huy, đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của những ngời
lao động. Bảo hiểm xã hội (BHXH) luôn có mặt khi ngời lao động gặp
những rủi ro: ốm đau, bệnh tật, tai nạn, tuổi gi v những khó khăn khác
trong cuộc sống.
Từ khi Bộ luật lao động ra đời, BHXH đợc thực hiện theo điều lệ
BHXH đã thực sự đi vo đời sống xã hội, kinh tế v chính trị, có tác dụng
tích cực trong mối quan hệ giữa ngời lao động v ngời sử dụng lao động.
Tổ chức BHXH đã khẳng định đợc hiệu quả hoạt động v vị thế của mình
trong nớc, đạt đợc những kết quả rất đáng khích lệ. Bên cạnh những
thnh tích đó BHXH Việt Nam vẫn còn có rất nhiều điểm cha phù hợp
đặc biệt l trong giai đoạn phát triển hiện nay của đất nớc.
Trớc thực tế đó, em đã lựa chọn nghiên cứu đề ti : "Công tác chi trả
Bảo hiểm xã hội ở huyện Cẩm xuyên - H Tĩnh giai đoạn 2000-2002
Thực trạng v giải pháp" lm luận văn tốt nghiệp của mình.
Luận văn ny đợc thực hiện với mục đích nêu lên sự cần thiết của
BHXH đối với ngời lao động lm rõ những vấn đề lý luận về công tác chi
trả tại BHXH huyện, những kết quả đạt đợc, v những tồn tại cần giải
quyết để từ đó có những giải pháp nhằm thực hiện tốt công tác chi trả
BHXH tại BHXH huyện Cẩm Xuyên - H Tĩnh
Kết cấu luận văn ngoi lời nói đầu v kết luận gồm phần
Chơng I : Lý luận chung về BHXH
Chơng II : Công tác chi trả các chế độ BHXH tại huyện Cẩm
Xuyên H Tỉnh giai đoạn 2000-2002.
Chơng III : Một số kiến nghị.
Luận văn đề cập đến một số vấn đề trong công tác chi trả BHXH,
đa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lợng v hiệu quả trong công

việc. Vì vậy, lúc đầu ngời chủ chỉ cam kết trả công lao động nhng sau đó
đã phải cam kết cả việc bảo đảm cho ngời lao động có một số thu nhập
nhất định để họ trang trải khi không may gặp những khó khăn đó.
Trong thực tế, nhiều khi các rủi ro trên không xẩy ra v ngời chủ
không phải chi ra đồng no nhng cũng có khi xảy ra dồn dập, buộc họ
phải bỏ ra một khoản tiền rất lớn m họ không muốn. Do đó mâu thuẫn
chủ thợ cng trở nên vô cùng gay gắt. Khi những mâu thuẫn ny kéo di
nh nớc phải đứng ra can thiệp bằng cách: buộc giới chủ phải có trách
nhiệm hơn đối với ngời lao động m mình sử dụng, thể hiện ở việc phải
trích ra một phần thu nhập của mình để hình thnh quỹ. Sau đó dùng nguồn
quỹ ny để trợ cấp cho ngời lao động v gia đình họ, khi ngời lao động
không may gặp những rủi ro v sự cố bất ngờ. Đồng thời Nh nớc đứng ra
bảo trợ cho quỹ. Bằng cách đó cả chủ v thợ đều thấy mình có lợi v tự
giác thực hiện, cuộc sống của ngời lao động đợc đảm bảo.Ngời chủ
đợc bảo vệ việc sản xuất kinh doanh diễn ra bình thờng, tránh đợc
những xáo trộn không cần thiết.
Mối quan hệ ba bên nêu trên đợc thế giới quan niệm l Bảo hiểm xã
hội (BHXH) cho ngời lao động. Nh vậy BHXH l một chế độ pháp định

3
Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế
bảo vệ ngời lao động, bằng cách thông qua việc tập trung nguồn ti chính
đợc huy động từ sự đóng góp của ngời lao động, ngời sử dụng lao động
(nếu có), sự ti trợ của Nh nớc nhằm trợ cấp vật chất cho ngời đợc bảo
hiểm v gia đình họ trong trờng hợp bị giảm hoặc mất thu nhập do gặp
các rủi ro ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao
động theo quy định của pháp luật hoặc tử vong

1.2 Đặc trng cơ bản của BHXH.


thờng xuyên v ngy cng phổ biến hơn, phức tạp hơn. Khi những rủi ro
ny xảy ra sẽ gây khó khăn cho ngời lao động vế cả vật chất lẫn tinh
thần, ảnh hởng không tốt cho cả cộng đồng.
Với t cách l một trong những chính sách kinh tế xã hội của Nh
nớc, BHXH sẽ góp phần trợ giúp cho cá nhân những ngời lao động gặp
phải rủi ro, bất hạnh bằng cách tạo ra cho họ những thu nhập thay thế,
những điều kiện lao động thuận lợigiúp họ ổn định cuộc sống, yên tâm
công tác, tạo cho họ một niềm tin vo tơng lai. Từ đó góp phần quan trọng
vo việc tăng năng suất lao động cũng nh chất lợng công việc cho xí
nghiệp nói riêng v cho ton xã hội nó chung.
Đối với xã hội :
Quỹ BHXH l một nguồn ti chính độc lập ngoi ngân sách Nh nớc
do các bên tham gia BHXH đóng góp nhằm phân phối lại theo luật định
cho mọi thnh viên khi bị ngừng hoặc giảm thu nhập gây ra do tạm thời
hay vĩnh viễn mất khả năng lao động. Quỹ BHXH không những tác động
tới quá trình phát triển kinh tế của đất nớc m còn góp phần tạo ra những
cơ sở sản xuất kinh doanh mới, việc lm mới cho ngời lao động, từ đó giải
quyết tình trạng thất nghiệp, tăng thu nhập cho ngời lao động dới
nhiều hình thức khác nhau nh hình thức đầu t phát triển phần "nhn rỗi"
của quỹ.
Nh vậy, BHXH l một trong những chính sách xã hội quan trọng
không thể thiếu của mỗi quốc gia nhằm ổn định đời sống kinh tế- xã hội v
góp phần lm vững chắc thể chế chính trị.

2. nội dung hoạt động của BHXH

2.1. quyền hạn v trách nhiệm của các bên tham gia BHXH
2.1.1 Ngời lao động
* Quyền hạn
- Đợc nhận sổ BHXH.

- Tuyên truyền, vận động để mọi ngời tham gia thực hiện BHXH.
- Từ chối việc chi trả chế độ BHXH cho các đối tợng đợc hởng
chế độ BHXH khi có nghi vấn v có khi có kết luận của cơ quan nh nớc
có thẩm quyền về hnh vi man trá, lm giả hồ sơ, ti liệu.
* Trách nhiệm
- Tổ chức thu, quản lý, sử dụng quỹ BHXH đúng quy định.
- Thực hiện các chế độ BHXH đúng quy định tại điều lệ ny.
- Tổ chức việc chi trả lơng hu v trợ cấp BHXH kịp thời, đầy đủ,
thuận tiện.
- Giải quyết các tranh chấp, khiếu nại về BHXH.

6
Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế
- Thông báo định kỳ hng năm về tình hình thực hiện BHXH đối với
ngời sử dụng lao động v ngời lao động.
2.2. Nguồn quỹ BHXH
Quỹ BHXH tập trung những đóng góp bằng tiền của những ngời
tham gia BHXH hình thnh một quỹ tiền tệ tập trung để chi trả cho những
ngời đợc hởng BHXH v gia đình họ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập
do bị giảm, mất khả năng lao động hoặc mất việc lm.
Nh vậy quỹ BHXH l một quỹ tiêu dùng, đồng thời l một quỹ dự
phòng; nó vừa mang tính kinh tế vừa mang tính xã hội rất cao v l điều
kiện hay cơ sở vật chất quan trọng nhất đảm bảo cho ton bộ hệ thống
BHXH tồn tại v phát triển.
Quỹ BHXH hình thnh v hoạt động đã tạo khả năng giải quyết những
rủi ro của tất cả những ngời tham gia với tổng dự trữ ít nhất, giúp cho việc
gin trải rủi ro đợc thực hiện theo cả hai chiều không gian v thời gian,
đồng thời giúp giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho ngời sử dụng lao động, tiết
kiệm chi cho cả Ngân sách nh nớcv ngân sách gia đình.
Quỹ đợc hình thnh từ nhiều nguồn khác nhau. Trớc hết đó l phần

đóng góp tỉ lệ 20% tổng quỹ tiền lơng, trong đó :
- Ngời sử dụng lao động đóng 15% tổng quỹ tiền lơng
- Ngời lao động đóng 5% tiền lơng.
Quỹ BHXH cng phát triển thì gánh nặng chi trả BHXH từ ngân sách
Nh nớc hiện nay sẽ giảm dần, điều đó cũng có nghĩa l ngân sách Nh
nớc có thêm nguồn để thực hiện tăng quỹ lơng cho ngời lao động, giúp
họ chăm lo ton diện đời sống của mình v đầu t xây dựng phát triển kinh
tế xã hội của đất nớc.
2.3. Nội dung chi của quỹ BHXH
Tại hội nghị quốc tế về lao động hng năm, tổ chức quốc tế về lao
động (ILO) đã thông qua công ớc 102 (6/1952), công ớc đầu tiên về
những quy phạm tối thiểu của BHXH gồm 9 chế độ trợ cấp nh sau:
1. Chăm sóc y tế
2. Trợ cấp ốm đau
3. Trợ cấp tuổi gi
4. Trợ cấp thất nghiệp
5. Trợ cấp tai nạn lao động v bệnh nghề nghiệp
6. Trợ cấp gia đình
7. Trợ cấp thai sản
8. Trợ cấp tn tật
9. Trợ cấp tử tuất.
Công tác BHXH đã hình thnh v phát triển ở từng nớc khác nhau,
không phải nớc no cũng thực hiện đủ 9 chế độ trên v không phải nớc
no cũng có đủ đối tợng, phạm vi áp dụng, nguồn hình thnh quỹ giống

8
Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế
nhau m tuỳ thuộc vo điều kiện kinh tế, chính trị - xã hội của từng nớc để
áp dụng cho phù hợp.
Nội dung chi trả quỹ BHXH ở nớc ta hiện nay, theo điều 2 chơng 1 -

quản lý lu giữ chứng từ kế toán theo các quy định hiện hnh của Nh nớc

9
Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế
v của BHXH Việt Nam, có trách nhiệm cung cấp đầy đủ hồ sơ, chứng từ
chi trả BHXH khi có yêu cầu kiểm tra, phúc tra, thanh tra chi trả BHXH của
các cơ quan thuộc hệ thống BHXH Việt Nam v các cơ quan có thẩm quyền
của Nh nớc.
Quy trình chi BHXH
Đảm bảo những quy định chung về quản lý chi, phòng Kế hoạch Ti
chính đã thực hiện chi BHXH nh sau :
* Phân cấp chi trả :

- Chi lơng hu v trợ cấp BHXH hng tháng
+ BHXH tỉnh không trực tiếp chi trả.
+ BHXH huyện thực hiện theo 2 mô hình :
Ký hợp đồng với phờng, xã để chi trả lơng hu, mất sức lao động
(MSLĐ), tai nạn lao động- bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN), tử tuất, ngời
phục vụ TNLĐ-BNN, cán bộ xã phờng (CBXP).
BHXH huyện phải thực hiện tổng hợp những đối tợng chết, hết
thời hạn hởng (chế độ tử tuất, MSLĐ), vi phạm pháp luật, vắng mặt quá
thời gian quy định không rõ lý do, gửi BHXH tỉnh lập danh sách cho tháng
sau.
- Chi chế độ BHXH một lần
+ BHXH huyện trực tiếp chi trả trợ cấp một lần cho : Ngời đang
lm việc trong các đơn vị sử dụng lao động BHXH huyện quản lý v thân
nhân của những đối tợng l hu công nhân viên chức, hu quân đội đã qua
đời.
+ BHXH tỉnh uỷ quyền cho BHXH huyện chi trả ton bộ chế độ trợ
cấp một lần, cho các đối tợng đang lm việc trong các đơn vị sử dụng lao

* Lập, xét duyệt dự toán chi BHXH
:
Dự toán chi BHXH cho đối tợng hởng BHXH đợc lập hng năm phản
ánh đầy đủ nội dung từng khoản chi:
- Chi các chế độ BHXH từ nguồn ngân sách Nh nớc
+ Chi hng tháng (thờng xuyên): Lơng hu cho đối tợng l hu
quân đội v hu công nhân viên chức, trợ cấp BHXH cho đối tợng hởng
chế độ MSLĐ, trợ cấp theo Quyết định số 91 TNLĐ - BNN, ngời phục vụ
TNLĐ - BNN, ngời hởng tuất (tuất cơ bản v tuất nuôi dỡng)
+ Trợ cấp một lần: Trợ cấp tuất đối với ngời hởng chế độ hu
(quân đội, công nhân viên chức), MSLĐ, TNLĐ - BNN, mai táng phí đối
với ngời hởng chế độ hu (quân đội, công nhân viên chức), MSLĐ,
TNLĐ - BNN.
+ Chi đóng Bảo hiểm y tế cho các đối tợng hởng chế độ BHXH
hng tháng (hu trí, MSLĐ, TNLĐ -BNN).
+ Trang cấp dụng cụ phục hồi chức năng cho ngời bị tai nạn lao động
+ Lệ phí chi trả.

11
Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế
+ Chi khác (nếu có).
- Chi các chế độ BHXH từ nguồn quỹ BHXH
+ Chi hng tháng: lơng hu (quân đội, công nhân viên chức), trợ
cấp BHXH cho đối tợng hởng chế độ TNLĐ - BNN, ngời phục vụ
TNLĐ - BNN, cán bộ xã phờng (CBXP), ngời hởng tuất (tuất cơ bản v
tuất nuôi dỡng).
+ Trợ cấp một lần: Trợ cấp cho ngời lao động nghỉ việc nhng cha
đủ tuổi hởng trợ cấp hng tháng (theo Điều 28 Điều lệ BHXH ban hnh
kèm theo Nghị định số 12/CP ngy 26/01/1995 của Chính phủ), trợ cấp cho
ngời lao động có thời gian đóng BHXH trên 30 năm, trợ cấp một lần cho

tợng tăng, giảm do phòng Quản lý chế độ Chính sách chuyển sang v
danh sách báo giảm do BHXH huyện gửi đến, phòng Kế hoạch Ti chính
kiểm tra lại số liệu (đối tợng, số tiền) để lập danh sách chi trả lơng hu
v trợ cấp BHXH, tổng hợp danh sách chi trả, danh sách đối tợng hởng
trợ cấp một lần v truy lĩnh, lập chi tiết cho từng đối tợng v tách riêng
thnh 2 nguồn (ngân sách Nh nớc, Quỹ BHXH).
(1) BHXH huyện chi trả cho các đối tợng l ngời lao động đang
lm việc gồm: đối tợng hởng trợ cấp một lần theo Điều 28 Điều lệ
BHXH, ngời bị tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp hởng chế độ 1 lần,
mai táng phí, tuất một lần v trợ cấp một lần đối với ngời nghỉ hu có trên
30 năm đóng BHXH ở các đơn vị sử dụng lao động thuộc BHXH tỉnh tổ
chức quản lý thu v ghi sổ BHXH. Đồng thời BHXH huyện thực hiện uỷ
nhiệm chi cho kho bạc Nh nớc hoặc Ngân hng NN &PTNT huyện Cẩm
Xuyên theo yêu cầu.
(2) Kho bạc Nh nớc hoặc Ngân hng NN & PTNT huyện Cẩm
Xuyên thực hiện lệnh chuyển tiền theo yêu cầu của BHXH tỉnh về kho bạc
Nh nớc hoặc Ngân hng NN&PTNT của huyện.
(3) BHXH huyện có thể trực tiếp hoặc thông qua đại lý chi trả cho
ngời lao động đang lm việc đợc BHXH tỉnh uỷ quyền v các đối tợng
hởng trợ cấp BHXH một lần thuộc các đơn vị BHXH huyện trực tiếp quản
lý.
(4) Hoặc có thể uỷ nhiệm chi cho Kho bạc Nh nớc hoặc Ngân
hng NN&PTNT các huyện chuyển tiền về ti khoản của đơn vị sử dụng
lao động.
(5) Các đơn vị sử dụng lao động trực tiếp chi trả cho các đối tợng.
* Lập báo cáo thanh quyết toán chi
:
- BHXH tỉnh chỉ đạo BHXH huyện thực hiện .
+ Hng tháng lập 2 bộ gồm : báo cáo chi lơng hu v trợ cấp
BHXH, danh sách thu hồi kinh phí chi quản BHXH, danh sách đối tợng

* Thẩm định, xét duyệt chi các chế độ BHXH
:
Hng tháng hoặc quý, BHXH tỉnh xét duyệt, quyết toán chi các chế
độ BHXH cho BHXH huyện theo các chế độ kế toán quy định. Đồng thời
căn cứ vo kết quả thẩm định của các đối tợng hởng chế độ, chính sách
BHXH do phòng chế độ chính sách chuyển đến, Phòng Kế hoạch Ti chính
có trách nhiệm kiểm tra trớc khi chuyển tiền cho BHXH huyện hoặc chủ
sử dụng lao động chi trực tiếp cho đối tợng hởng BHXH.
14
Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế

Chơng II
Thực trạng công tác chi trả BHXH
ở Huyện cẩm xuyên từ năm 2000 - 2002

I. Vi nét khái quát về BHXH ở Huyện Cẩm xuyên
1. Quá trình hình thnh v phát triển BHXH huyện Cẩm xuyên
Chính sách BHXH đã đợc Đảng v Nh nớc ta quan tâm v tổ chức
thực hiện ngay từ khi thnh lập nớc, trên cơ sở Hiến pháp năm 1946 của
nớc Việt Nam dân chủ cộng ho, Chính phủ đã ban hnh sắc lệnh 29/SL
ngy 12/3/1947 quy định về các chế độ trợ cấp ốm đau, tai nạn lao động,
hu trí cho công nhân viên chức Nh nớc. Giai đoạn ny (1945), đất nớc
trong hon cảnh kháng chiến, kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, thiếu
thốn nên BHXH mới thực hiện đợc một số chế độ cơ bản với mức trợ cấp
thấp, mức hởng còn mang tính bình quân, cha có tính chất lâu di. Chính
sách BHXH cha có quỹ riêng để thực hiện, 100% nguồn quỹ lấy từ ngân
sách. Tuy vậy, trong suốt những năm kháng chiến chống xâm lợc, chính

BHXH huyện Cẩm Xuyên có cơ cấu tổ chức theo sơ đồ sau:
Sơ đồ tổ chức của BHXH Huyện Cẩm Xuyên

Giám đốc BHXH
- Lm việc theo chế độ thủ trởng, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân
chủ.
- L ngời chịu trách nhiệm trớc nh nớc v cơ quan cấp trên về
việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ kế hoạch đợc giao.
- Tổ chức, chỉ đạo v đề ra các biện pháp cụ thể nhằm hon thiện kế
hoạch đợc giao.
ắ Bộ phận phụ trách kế toán, có chức năng:
Tiếp nhận chuyển đến, chuyển đi của các đối tợng hởng lơng hu v trợ
cấp BHXH.
- Duyệt chế độ ốm đau, thai sản
BHXH Tỉnh
BHXH Huyện
Giám đốc BHXH
Huyện

ngời đợc hởng trên địa bn huyện.
+
Quyền hạn:
- Tạm ngừng hoặc từ chối chi trả cho đối tợng hởng BHXH khi có
kết luận của cơ quan nh nớc có thẩm quyền về hnh vi sai phạm để
hởng chế độ BHXH.
- Uỷ quyền cho đơn vị sử dụng lao động chi trả trợ cấp ốm đau, thai sản.
4. Khó khăn, thuận lợi
ắ Khó khăn:

L đơn vị có đông đối tợng hởng lơng hu v trợ cấp hng
tháng (hơn 15.579 ngời) lại thờng xuyên biến động.
BHXH của huyện cha nắm chắc tình hình tăng , giảm đối tợng,

17
Luận văn tốt nghiệp Phạm Thị Quế
nhất l khi đối tợng hết hạn hởng chế độ hoặc khi đã chết. Các trờng
hợp sai, hởng khống.
Việc chi trả cho các chế độ ngắn hạn đang diễn ra trn lan do cha
có các quy định cần thiết.
Quá trình chi trả cũng có nhiều bất cập, một số địa phơng mới chú
tâm đến việc chi trả cho đối tợng m cha quan tâm đến các yếu tố khác
để quản lí đối tợng. Nh vậy BHXH vẫn cha đi sâu đi sát thực tế.
ắ Thuận lợi:

Đợc sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của BHXH tỉnh H Tĩnh, huyện
ủy, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân huyện .
Sự phối hợp của các ban ngnh hữu quan các đơn vị sử dụng lao
động, các phờng xã trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Sự nổ lực phấn đấu của tập thể cán bộ công chức khắc phục khó