B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M TP. HCM
KHOA CÔNG NGH SINH HC

 tài:

TÌM HIU CN NGUYÊN VÀ TÌNH HÌNH  KHÁNG
KHÁNG SINH CA CÁC LOÀI VI KHUN GÂY VIÊM
NG HÔ HP TRÊN TI BNH VIN 175 T 05/2013
N 04/2014.
BÁO CÁO KHÓA LUN TT NGHIP
CHUYÊN NGÀNH: VI SINH-SINH HC PHÂN T
GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: NGUYN PHM PHNG TRÀ
MSSV: 1053010824
NIÊN KHÓA: 2010-2014

Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu


SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
LI CM N
u tiên, em xin gi li cm n chân thành ti thy V Bo Châu, thy đã đnh
hng và tn tình giúp đ em hoàn thành tt bài báo cáo thc tp này.
Em xin cm n các ch trong khoa vi sinh vt ca bnh vin 175 đã tn tình giúp
đ chia s nhng kinh nghim quý báo, nhit tình hng dn trong sut quá trình
em thc tp ti bnh vin 175.
Em xin gi li cm n chân thành ti quý thy cô, các anh ch trong Khoa Công
Ngh Sinh H
c cùng các anh ch trong phòng thí nghim vi sinh ca trng i hc
M Thành Ph H Chí Minh đã ch dy và truyn đt nhng kin thc quý báo
trong sut quá trình hc tp ti trng.
Cui cùng con xin cm n cha m, ngi đã sinh thành nuôi ln dy d đ con
đc trng thành nh ngày hôm nay.
Cm n tt c bn bè đã luôn ng h chia s khó khn đ mình hoàn thành tt bài
báo cáo th
c tp này.
Chân thành cm n!
Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu



Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu


SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
3.3. Tình hình đ kháng kháng sinh 21
1. I TNG 24
1.1. Mu bnh phm 24
1.2. Cách ly mu bnh phm 24
1.2.1. Mu đàm 24
1.2.2. Dch nhy hng 24
2. VT LIU 24
2.1. Hóa cht 24
2.2. Môi trng 25
2.3. Thit b và dng c 27
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 27

3.1. Phng pháp nghiên cu 27
3.2. K thut nghiên cu, phân lp đnh danh. 27
3.2.1. Kho sát trc tip 27
3.2.2. K thut nuôi cy, đnh danh 28
PHN III: KT QA NGHIÊN CU 34
VÀ THO LUN 34
1. KT QU 35
1.1. Tình hình nhim khun hô hp chung 35
1.2. Mi liên quan gia viêm đng hô hp trên và đ tui 36
1.3. M
i liên h gia VHHT và gii tính 37
1.4. Mi liên h gia VHHT và mùa. 38
1.5. C cu vi khun gây nhim khun hô hp 39
1.6. Tình hình đ kháng kháng sinh ca các vi khun phân lp đc 41


Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu


SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
DANH MC CÁC BNG

Bng 3. 1. c đim khun lc trên môi trng Uri 28
Bng 3. 2. Nng đ, kí hiu ca tng loi kháng sinh 32

Bng 1. 1. S tng quan gia chn đoán lâm sàng và kt qu xét nghim 35
Bng 1. 2. T l các loài vi khun gây viêm đng hô hp 39
Bng 1. 3. T l đ kháng kháng sinh ca S.feacalis 41
Bng 1. 4. T l đ kháng kháng sinh ca M.cataharrlis 42
Bng 1. 5. T l đ kháng kháng sinh ca K.pneumoniae 45

Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu


SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
DANH MC CÁC BIU 

Biu đ 1. 1 Mi tng quan gia chn đoán lâm sàng và kt qu 35
Biu đ 1. 2 S tng quan gia VHHT và đ tui 36
Biu đ 1. 3. Mi liên quan giaVHHT và gii tính 37
Biu đ 1. 4. T l NKHH theo mùa 38
Biu đ 1. 5. T l VHHT theo mùa 38
Biu đ 1. 6. T l vi khun phân lp đc 39
Biu đ 1. 7. T
l đ kháng kháng sinh ca S.faecalis 41

khí hu nóng m nên rt thun li cho các vi khun, vi nm phát trin. Ngoài ra có
th là do d ng vi các loi d nguyên khác nhau có trong không khí, các hóa cht,
khói thuc lá, bi và ô nhim môi trng…
Vi khun bao gm nhiu loài khác nhau, nhng có mt s vi khun thng
ký sinh  đng hô hp trên, bình thng chúng không gây bnh nhng khi gp
điu kin thun li, đc bit là khi sc đ kháng ca c th b gim sút, vì mt lý do
nào đó thì các vi khun ký sinh  đng hô hp phát trin và gây bnh. Mt s vi
khun thng gp  đng hô hp trên là h cu khun, trong đó đc bit lu ý là
loi vi khun ph cu (Streptococcus pneumoniae); liên cu, nht là liên cu nhóm
A (Streptococus pyogenes); Haemophilus influenzae, M.catarrhalis, xon khun
Vincent, mt s vi khun đng rut nh E.coli, Enterobacter, Citrobacter, thm
chí còn có c trc khun m xanh (P.aeruginosa), t cu vàng (S. aureus).
Trong nhng nm gn đây, ngi ta nhn thy cn nguyên gây NKHH là các
vi khun gây bnh c hi xut hin ngày càng nhiu vi kh nng đ kháng kháng
sinh rt cao, gây khó khn trong điu tr và kim soát nhim khun trong môi
trng bnh vin. Hu qu trc tip ca s gia tng đ kháng kháng sinh ca vi
khun là tng chi phí điu tr và nguy him hn là tng nguy c t vong cho bnh
nhân.
Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu

2
SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
Xut phát t nhu cu thc t lâm sàng, chúng tôi tin hành nghiên cu đ tài:
“Tìm hiu cn nguyên và tình hình đ kháng kháng sinh ca các loài vi
khun gây viêm đng hô hp trên ti bnh vin 175 t 05/2013 đn
04/2014”.

Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu

3

Nhim khun hô hp là tình trng tác nhân gây bnh tng sinh trong đng
hô hp, gây nên viêm nhim đng hp, tác nhân đó có th là do vi khun hoc siêu
vi gây ra.
[1,12]
V phng din gii phu
[10]
, đng hô hp chia làm hai phn đng hô hp
trên và đng hô hp di, ly sn np thanh qun làm mc:
Viêm đng hô hp trên:
- Viêm mi
- Viêm hng
- Viêm Amidan
- Viêm tai gia
- Viêm xoang.
Viêm đng hô hp di:
- Viêm thanh qun
- Viêm khí qun
- Viêm ph qun
- Viêm tiu ph qun
- Viêm phi.
Bnh nhim khun hô hp có th
 phát trin mnh nu gp điu kin thun
li: S thay đi thi tit nht là vào giai đon chuyn mùa, môi trng b ô nhim,
do n ung, do tip xúc vi hóa cht đc hi, nhng ngi có sc đ kháng yu
(ngi già, tr em),…Bnh có th t khi sau vài ngày, nhng nu không đc điu
tr đúng cách bnh có th ti
n trin nng hn dn ti chng suy hô hp, tràn dch
màng phi, nhim khun huyt, dn ti t vong.
1.2. Tình hình nhim khun đng hô hp
Nhim khun đng hô hp là bnh lý có t l t vong hàng đu trong s nhng

bnh nhim trùng. Interferon là yu t chng nhim trùng không đc hiu, có tác
dng ngn cn s nhân lên ca vi rút.
- Các t
bào thc bào: đi thc bào, h thng võng ni mô bt và tiêu dit các
vsv xâm nhp vào c th qua con đng hô hp. T bào NK (natural killer) là t bào
lympho ngoi vi, có tác dng tiêu dit các t bào đích. Các t bào lympho T
C
có tác
dng tiêu dit t bào đích nh t bào nhim vi rút, các t bào lympho khác nh T h
Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu

7
SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
tr hay T
CD4
vi chc nng điu hòa min dch, nên có vai tò rt quan trng trong
c ch chng nhim trùng.
2. VIÊM NG HÔ HP TRÊN
2.1. nh ngha
[21]

Bnh viêm đng hô hp trên là tt c nhng bnh viêm nhim tính t ca
mi trc đn thanh qun. Viêm đng hô hp trên không phi là mt bnh mà là
mt t hp bnh bao gm: cm lnh, viêm mi hng, viêm hng, viêm xoang, viêm
thanh qun. Mc dù có nhiu bnh đn l khác nhau nhng chúng đu có mt s
biu hin chung rt d nhn thy. Nhng triu chng ch
 yu bao gm: st cao, ht
hi, s mi, chy mi, ngt mi, tc mi, đau rát hng, ho, khàn ting, lc ting,
ging mi, khn đc có khi mt ting, mt mi, đau đu, đau mi c khp…
c đim quan trng ca viêm đng hô hp trên là thi gian  bnh ngn,

n mi
Trong nhng trng hp viêm xoang thng có kèm theo triu chng đau đu Còn
 tr em b viêm amidan mn tính kéo dài mà cn nguyên do trc khun m xanh
(Pseudomonas aeruginosa) thì cht nhày chy ra  mi thng có màu xanh mà
ngi ta hay gi là “thò lò mi xanh”, ngoài ra tr còn th ngáy, ng mm.
2.2. Mt s bnh liên quan đn đng hô hp trên
 Viêm hu hng (pharyngitis):
- Nguyên nhân: thng do t cu, liên cu hoc d ng
- Triu chng: ho, đau hng, ni hch c
- Bin chng: st thp, thp khp hay thp tim, viêm cu thn cp
- iu tr: ung kháng sinh penicillin, Erythromycin, Amoxicillin
 Viêm xoang (sinusitis):
- Nguyên nhân: tc nghn trong xoang, do vi khun hoc vi nm, phù niêm
mc xoang.
- Triu chng: ho, s
 mi, đau vùng xoang, nhc đu.
- iu tr: ung kháng sinh cephalosporin th h 2, Amoxicillin/clavulanate,
augementin, roxithromycin trong giai đon cp tính và đôi khi phu thut ni soi
trong giai đon mn tính.
 Viêm tai gia:
- Nguyên nhân: khi ngun do nhng bt n  đng hô hp nh do viêm
hng, viêm các hch lympho,…
- Triu chng: đau tai, ù tai, mt sc nghe, màng tai phòng và mt bóng bình
thng.
Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu

9
SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
- iu tr: Nh đã la chn các thuc kháng sinh đã lit kê đ cha viêm
xoang điu có hiu qu trong điu tr viêm tai gia.


10
SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
- Trong môi trng lng: vi khun d hình thành các chui và các chui này
không b gãy, dn dn to thành nhng ht hoc nhng bông ri lng xung đáy
ng, sau 24h nuôi cy môi trng phía trên trong sut, đáy ng có cn.
- Trong môi trng đc: vi khun mc thành các khúm tròn nhn và dt,
đng kính khong 1-2 mm.
S.pneumoniae thng c trú  vùng t hu ca ngi lành, vi t l cao t
40 – 70%, VK có th gây viêm đng hô h
p, đin hình là viêm phi. Viêm phi do
S.pneumoniae xy ra sau khi đng hô hp b tn thng do nhim vi rút hoc hóa
cht.
[18]
S.pneumoniae hình thành mt lp v dày ti các ni tn thng, ngn cn
hin tng thc bào, có nhiu fibrin bao quanh ni tn thng, to mt vùng cách
bit làm cho thuc kháng sinh khó tác dng, mc dù vi khun nhy cm vi kháng
sinh. Bnh gp quanh nm, nhng có th phát trin thành dch vào mùa đông
xuân.
[19]
Trên môi trng thch máu, có 3 kiu tiêu huyt:
- Tiêu huyt : Khun lc đc bao quanh bng mt vòng màu xanh lt tng
đi hp (1-2 mm). ây là hin tng tiêu huyt không hoàn toàn, ch có mt phn
hng cu b tiêu dit.
- Tiêu huyt : Xung quanh khóm vi khun có mt vòng trong sut rng 2-
4mm. ây là kiu tiêu huyt hoàn toàn, không có hng cu  chung quanh khúm.
- Tiêu huyt : màu thch xung quanh khóm vn không thay đi. Trong trng
hp này hng cu không b tiêu dit.

Hình 1. 2. Các kiu tiêu huyt trên BA.

bn cht là protein, gây nên các nt đ trong bnh st tinh hng nhit.
d. Kh nng gây bnh
Kh nng gây bnh tùy thuc loi vi khun, s đáp ng ca c th ký ch và
đng vi khun xâm nhp.

Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu

12
SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
2.4.2. Staphylococcus spp
.[1,6]
a. c đim
Staphylococcus spp là loi cu khun Gram dng, hình cu, xp thành
chùm không đu nhau, không di đng và không sinh bào t.
Vi khun mc d dàng trên hu ht môi trng nuôi cy vi khun, trong điu
kin hiu khí, vi hiu khí và k khí tùy nghi.
Trên môi trng đc: S.aureus mc khúm vàng, S.epidermidis thng cho
khúm xám hay trng.
Trên thch máu: S.aureus gây tiêu huyt, còn các loi khác ít gây tiêu huyt.

Hình 1. 3. Hình thái S.aureus  vt kính x100
b. Enzyme và đc t
 Enzyme.
- Catalase: bin hydrogen peroxide thành nc và oxygen.
- Coagulase: do S.aureus có tác dng làm đông huyt tng, đc xem là 1
yu t đc góp phn vào c ch gây bnh.
- Hyaluronidase: làm tan acid hyaluronic, giúp vi khun lan tràn trong mô c
th.
- Staphylokinase: làm tan fibrin (si huyt).
- Proteinase: phá hy protein.

c. Kh nng gây bnh
Staphylococcus spp đc bit là S.epidermidis thng trú trên da, đng hô
hp và đng tiêu hóa. Khong 40-50% ngi mang S.aureus  mi.
Kh nng gây bnh ca S.aureus (coagualase dng) là kt hp cht ngoi bào
và tính xâm ln ca vi khun. Nhng Staphylococcus spp không gây bnh không có
kh nng xâm ln nhng có th gây nhim sau th thut ngoi khoa.
Báo cáo khóa lun tt nghip  GVHD: TS.BS V Bo Châu

14
SVTH: Nguyn Phm Phng Trà
2.4.3. Pseudomonas aeruginosa
a. c đim

Hình 1. 4. Hình thái P.aeruginosa  vt kính x100
Pseudomonas spp là nhng trc khun Gr (-), hiu khí tuyt đi, có th tit
ra sc t. Ging Pseudomonas có hn 300 loài, trong đó có 11 loài liên quan đn
bnh  ngi, 3 loài thng gp nht là: P.aeruginosa, P.cepacia và P.maltophilia.
Pseudomonas aeruginosa còn gi là trc khun m xanh, thng hay cong, di
đng, mc d dàng trên các môi trng thông dng, có mùi nho.thng sng trong
thiên nhiên khp ni trên th gii, nh
t là môi trng m t.
Trên môi trng đc: khun lc thng to ging nh qu trng p (fried
eggs), nhn, dt, trung tâm li, có màu xanh ánh kim và có xu hng mc lan. Khi
nuôi cy vi khun này trên môi trng thch máu, khun lc mc gây tan máu hoàn
toàn ().
Trong môi trng lng vi khun mc thành váng có màu xanh  trên mt
môi trng, môi trng đc.
Tit ra 4 loi sc t:
- Pyocyanin: màu xanh l, có th tan trong nc, không phát hunh quang, là
mt s

M.curiculi. Trong đó ch có M.cataharrlis gây bnh cho ngi, các loài còn li gây
bnh cho đng vt nh cu th, chut lang.
[13]
M.cataharrlis đc coi là cn nguyên gây nhim trùng đng hô hp  tr
em và ngi ln.  nhng ngi b suy gim min dch, M.cataharrlis có th gây ra
nhiu bnh nhim trùng nng nh: viêm màng trong tim, viêm não cp, viêm tai
gia, viêm xoang,…