B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M TP.HCM

KHÓA LUN TT NGHIP  TÀI:
KHO SÁT TÌNH HÌNH VIÊM NG HÔ HP TRÊN
DO NM CANDIDA ALBICANS  BNH NHÂN
TI BNH VIN 175 T THÁNG 11/2013 – 5/2014

KHOA CÔNG NGH SINH HC
Chuyên ngành: Công ngh vi sinh – SHPT

GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN
LP: SH10VS
MSSV: 1053010404
KHÓA: 2010

Tp. H Chí Minh, tháng 5 nm 2014
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN i LI CÁM N
Trong sut quá trình nghiên cu và hoàn thành bài báo cáo khóa lun tt nghip

I. Các bng
Bng 2.1: Thang đim Barllet dùng đánh giá mu bnh phm 28
Bng 2.2: Danh mc kháng nm Candida albicans ti Bnh vin 175 32
Bng 3.1: T l VHHT  bnh nhân ti Bnh vin 175 39
Bng 3.2: T l nhim nm và vi khun gây VHHT  BV 175 40
Bng 3.3: Phân b bnh VHHT do nm C.albicans theo gii tính 43
Bng 3.4: Phân b bnh VHHT do nm C.albicans theo loi bnh phm 45
Bng 3.5: Phân b bnh VHHT do nm C.albicans theo nhóm tui 47
Bng 3.6: Tình hình đ kháng kháng nm C.albicans 50
I. Các biu đ
Biu đ 3.1: T l VHHT  bnh nhân ti Bnh vin 175 39
Biu đ 3.2: T l nhim nm và vi khun gây VHHT  BV 175 40
Biu đ 3.3: Phân b bnh VHHT do nm C.albicans theo gii tính 43
Biu đ 3.4: Phân b bnh VHHT do nm C.albicans theo loi bnh phm 45
Biu đ 3.5: Phân b bnh theo nhóm tui 47
Biu đ 3.6: T l đ kháng kháng nm ca nm C.albicans 50
II. Hình v
Hình 1: Gii phu h hô hp  ngi 5
Hình 2: Nm Candida albicans trên kính hin vi du X100 13
Hình 3: Hình thái nm Candida albicans 13
Hình 4: a KS nm Candida albicans trên môi trng thch SDA 34
Hình 5: Nhy hng 37
Hình 6: m 37
Hình 7: Nm Candida albicans trên môi trng thch SDA 38
Hình 8: Nm Candida albicans trên kính hin vi du X100 38
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN iii III. S đ

SVTH: HUNH TH KIM LOAN v MC LC
LI CÁM N i
DANH MC CÁC BNG/ BIU / HÌNH V/ S /PH LC ii
CÁC T VIT TT iv
MC LC v
T VN 
[2],[8],[18]
1
PHN I 3
TNG QUAN 3
I.1 C IM GII PHU, CHC NNG VÀ CÁC BNH LIÊN QUAN CA H
HÔ HP
[18],[27]
4
I.1.1 c đim gii phu h hô hp 4
I.1.2 H thng bo v h hô hp: 5
I.1.3 Các bnh liên quan ti h hô hp 6
I.2 BNH VIÊM NG HÔ HP TRÊN
[2],[8],[14],[18]
7
I.2.1 nh ngha 7
I.2.2 Con đng lây nhim 7
I.3 TÌNH HÌNH NHIM NM
[8],[9],[18]
9
I.3.1 Lch s phát trin nhim nm  ngi 9
I.3.2 Tình hình nhim nm trên th gii 9

18
I.6 S LC V THUC KHÁNG NM
[28]
19
I.6.1 Lch s v thuc kháng nm: 19
I.6.2 C ch tác dng ca thuc kháng nm: 20
I.6.3 Tác dng ph ca thuc kháng nm: 22
PHN II: 23
I TNG, VT LIU, PHNG PHÁP NGHIÊN CU 23
II.1 I TNG NGHIÊN CU 24
II.2 DNG C VÀ HÓA CHT 24
II.2.1 Dng c: 24
II.2.2 Trang thit b: 24
II.2.3 Môi trng và hóa cht 25
II.3 PHNG PHÁP NGHIÊN CU 26
II.3.1 Thit k phng pháp nghiên cu: 26
II.3.2 K thut nghiên cu: 26
II.4 TIN TRÌNH XÉT NGHIM
[1],[2]
27
II.4.1 Quy tc thu nhn bnh phm 27
II.4.2 Quy cách thu nhn bnh phm 27
II.4.3 Tiêu chun chn mu bnh phm: 28
II.5 PHNG PHÁP NUÔI CY, PHÂN LP, NH DANH NM CANDIDA
ALBICANS
[4],[6]
29
II.5.1 Nuôi cy nm Candida albicans trên môi trng thch SDA chn lc 29
II.5.2 nh danh bng phng pháp nhum đn 30
II.6 K THUT KHÁNG SINH  THEO PHNG PHÁP KIRBY – BAUER VI

III.2.4. T l phân b theo nhóm tui: 47
III.3 TÌNH HÌNH  KHÁNG KHÁNG NM CANDIDA ALBICANS  BNH
NHÂN VHHT TI BV 175 50
PHN IV: 52
KT LUN,  NGH 52
IV.1 KT LUN 53
IV.2  NGH 54
TÀI LIU THAM KHO 55
PH LC 58
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 1 T VN 
[2],[8],[18]

Viêm đng hô hp trên là mt bnh khá ph bin trong c bnh vin và cng
đng. c bit là  các nc đang phát trin, các nc  vùng nhit đi có khí hu
nóng m quanh nm, nht là  các khu vc có điu kin v sinh môi trng kém.
Bnh viêm đng hô hp trên có th gp quanh nm. Bnh d tái phát nhiu ln
do điu tr không đúng cách làm nh hng
đn sinh hot và sc khe ca bnh
nhân. Nht là vic điu tr bng kháng sinh mt cách tùy tin đã làm tng kh nng
đ kháng kháng sinh ca vi khun gây viêm đng hô hp trên to điu kin thun
li cho các vi khun c hi và vi nm Candida albicans bùng phát gây bnh.
Nhim nm Candida albicans  bnh nhân viêm đng hô hp trên có liên quan
đn thi tit, vi các loi d nguyên khác nhau có trong không khí, tác đ
ng ca hóa
cht, khói thuc lá Và thng xut hin trên nhng bnh nhân sau khi s dng
kháng sinh ph rng kéo dài, suy gim h min dch, đc bit bnh nhân b nhim

PHN I
TNG QUAN
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 4 I.1 C IM GII PHU, CHC NNG VÀ CÁC BNH LIÊN
QUAN CA H HÔ HP
[18],[27]

I.1.1 c đim gii phu h hô hp
H hô hp bao gm đng hô hp trên và đng hô hp di. Chc nng chính
ca h hô hp là tun hoàn trao đi khí gia c th vi môi trng và các chc nng
khác nh điu hòa pH máu, phát âm – ting nói, bo v c th.
ng hô hp trên gm khoang mi, khoang ming, hu hng, np thanh qun.
Chc nng ch yu là ly không khí bên ngoài c th, làm m, si 
m và lc
không khí trc khi đa vào phi.
Mi khi hít vào, không khí có cha oxy theo mi (và ming) đi vào trong
bung phi theo các khí qun làm phng các túi khí bên trong phi. Trc khi vào
đn phi, các màng nhày  mi, hng đã làm cho không khí m và m hn, lc

nhy ngn cn vi sinh vt bám và xâm nhp vào. Nh các vi nhung mao đng hô
hp luôn luôn rung đng to ra nhng lp sóng t di lên trên đy vi sinh vt ra
ngoài nh ph
n x ho, ht hi. Nh s cnh tranh gia các vi sinh vt sng cng
sinh  đng hô hp trên vi các vi sinh vt gây bnh. Vi sinh vt sng cng sinh
bám vào receptor nên vi sinh vt gây bnh không bám đc vào các receptor đc
hiu.
Hàng rào c hc: cu trúc ca mi, hu hng vi hóc, gp, t bào có lông
trong đng khí qun.
Min dch dch th: kháng th tham gia bo v, chng li vi sinh vt gây
bnh khi xâm nhp vào c th qua đng hô hp theo c ch bo v đc hiu. Các
b th đc hot hóa theo con đng c đin hoc theo con đng tc có tác dng
chng li các bnh nhim trùng.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 6 Min dch t bào: Amidan và hch VA (bn cht là hch bch huyt) có cha
t bào min dch (IgA) s hot đng làm gim nhim trùng cho h hô hp. T bào
đi thc bào, bch cu đn nhân, bch cu trung tính, bch cu ái toan ti ch hay di
chuyn đn đ phi hp bao trùm và tiêu dit tác nhân xâm nhim. T bào NK
(natural killer) là t bào lympho ngoi vi có tác dng tiêu dit các t bào đích. Các
t bào lympho T
C
có tác dng tiêu dit t bào đích nh t bào nhim vi rút, các t
bào lympho khác nh t bào T h tr hay T
CD4
vi chc nng điu hòa min dch
nên có vai trò rt quan trng trong c ch chng nhim trùng.
I.1.3 Các bnh liên quan ti h hô hp

và ch yu gây gim gi làm, gi hc ca nhóm ngi bnh trên toàn th gii. Mc
dù, loi bnh “t khi” ch sau 5 - 6 ngày nhng đã gây ra nhng thit hi đáng k

v sc kho và kinh t. Nu xét v t l mc bnh hô hp thì t l bnh viêm đng
hô hp trên chim phn ln so vi t l các bnh v hô hp khác.
[8]
a phn là nhng bnh có mc đ trung bình nhng chúng có th nng lên 
nhng đi tng mn cm gây nhiu bin th nghiêm trng.
VHHT không phi là mt bnh mà là mt t hp bnh bao gm: cm lnh,
viêm mi hng, viêm hng, viêm xoang, viêm thanh qun,… Mc dù có nhiu
bnh đn l khác nhau nhng chúng đu có mt s biu hin chung rt d nhn
thy.
Bnh thng xy ra vào thi đim giao mùa (khong tháng 9 đn tháng 3), lúc
thi tit thay đi. c đim quan trng ca viêm đng hô hp trên là thi gian 
bnh ngn, tc đ biu hin bnh nhanh và các biu hin mang tính  t.
I.2.2 Con đng lây nhim
Môi trng không khí cha rt nhiu vi sinh vt nh vi rút, vi khun, nm,… khi
hít vào nhng vi sinh vt này d dàng xâm nhp vào các c quan hô hp ca con
ngi trong điu kin sc đ kháng yu, vi sinh vt tn công và gây nhim khun.
B nhim bnh VHHT khi hít phi dch tit có cha vi sinh vt do ngi bnh
ho, ht hi, s mi, các vt dng có bám dch tit hoc có s hi
n din ca vi sinh
vt gây bnh.
Tính trên toàn th gii, hàng nm có hàng triu tr em mc bnh. Bên cnh đi
tng là tr em, nhng ngi d mn cm vi VHHT bao gm ngi b bnh

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 8
trùng đng tiu. Mi nhim trùng này đu có liên quan mt thit đn vic s dng
các dng c can thip vi t l nhim trùng hô hp do n
m là 6,3 %.
Theo thng kê ca h thng nhim trùng bnh vin ca M cho thy nhim
trùng do nm là 9 %. Mt thng kê khác cho thy nhim trùng do nm trong nhng
nm 1980 – 1990 s trng hp nhim khun do nm tng lên t 2,0 % lên 3,8 %
trên 1000 bnh nhân nm vin. Trong đó nhim trùng do nm Candida là 85,6 %
vi Candida albicans chim 76 % trong tng s nhim khun do nm Candida spp.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 10 n nm 1998, theo NNIS thì nhim khun bnh vin do nm đng hàng th 3
trong các tác nhân gây nhim trùng chim 18,8 % các tác nhân gây nhim khun
bnh vin và ch yu là do nm Candida chim 86,5 %.
Nm 2006, El – Nawawy AA nghiên cu nhim trùng bnh vin ti đn v Hi
sc cp cu nhi  Alexandria, cho thy viêm phi bnh vin là 16 %, Nguyên
nhân do nm chim 10 % tng s nhim trùng, đng hàng th 4 trong các tác nhân
gây nhim trùng bnh vin.
N
m 2007, Ostrosky – Zeichner nghiên cu  12 đn v Hi sc cp cu  M
và Brazil cho thy t l nhim nm xâm nhp do Candida là 3,3 % (88/2890 bnh
nhân). Vic nhim nm Candida có liên quan mt thit đn các yu t nguy c
nhim khun do nm nh: dùng kháng sinh ph rng, thi gian nm Hi sc cp
cu, đt ven tnh mch trung tâm, ni khí qun….và đa ra đc m
t quy lut v
kh nng nhim trùng do nm Candida.
Nm 2008, Anna Maria Tortorano và cng s, nghiên cu đa trung tâm v
nhim nm xâm nhp ti các khoa Hi sc cp cu  Italy, cho thy nguyên nhân
hàng đu là Candida chim 82,8 %, còn li là các loi nm khác.

chim t l cao. Chng vi nm thng gp là Candida albicans (chim 80 %).
Nm 2011, bác s ng Quang Thuyt nghiên cu v viêm phi trên bnh
nhân th máy ca Bnh vin đa khoa V Anh, nhim trùng bnh vin do nm trên
bnh nhân th máy ch chim 1,3 % nhim trùng bnh vin chung.
Theo nghiên cu ti Bnh vin Nhit đi Thành ph H Chí Minh, t l nhng
ngi có HIV mc bnh nm ming là 53 %. Còn Vin y hc lâm sàng các bnh
nhit đi là 43 %.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 12 I.4 C IM SINH HC CA NM CANDIDA ALBICANS VÀ
NHNG BNH DO NM CANDIDA ALBICANS GÂY RA
I.4.1 Phân loi
[3],[5],[28]

Gii: Fungi
Ngành: Ascomycota (nm túi)
Phân ngành : Saccharomycotina
Lp: Saccharomycetes
B: Saccharomycetales
H: Saccharomycetaceae
Chi : Candida
Loài: Candida albicans
I.4.2 c đim sinh hc
[7],[19]
Hình thái

C.albicans là mt loi nm men đn bào sinh sn bng ny chi, có hình tròn,
oval hoc hình bu dc, thành t bào mng, kích thc 2 - 4 µm. Si nm gi có đ

đi.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 14 I.4.3 Các bnh liên quan do nm Candida albicans
Nm C.albicans có th gây bnh t nh đn nng, t cp tính sang mãn tính và
có th gây bnh vnh vin nh:
Viêm âm đo: ph n b viêm âm đo do nm có triu chng huyt trng loãng
hoc đc, màu trng đc, có kèm nóng nga âm đo hoc đau khi giao hp.
Ta ming có mng trng  niêm mc ming và hng đc bit là  ming và
li.
Viêm th
c qun: thng gp  bnh nhân AIDS, suy gim min dch nng, điu
tr bnh ung th, thng kèm nhim Candida  ming. Viêm thc qun có th dn
ti nhim trùng huyt. Bnh nhân thy đau, cm giác bng cháy sau xng c, nut
đau, ni soi thc qun thy niêm mc viêm đ và có các mng trng, trào ngc d
dày thc qun, bun nôn và nôn.
Viêm rut, d dày do nm: tiêu chy kéo dài hay gp  tr em nh tui. Bnh
thng xut hin trên bnh nhân bch cu cp hoc bnh máu ác tính có th có
nhiu  loét  d dày, tá tràng, rut, thng rut có th dn ti viêm phúc mc, có th
lan theo đng máu ti gan, các c quan khác. S phát trin và xâm nhp ca nm 
d dày hoc niêm mc rut thng dn ti th
i rt nhiu nm  phân, có th phát
hin đc  phân.
Viêm đi trc tràng do nm: ri lon tiêu hóa tng đt nh, có th thy mt mi,
đau bng, đi ngoài lúc lng lúc táo bón kéo dài, đy bng, sôi bng, có th có st.
Hin nay điu tr viêm đi tràng mãn ch yu là dit vi khun gây bnh ch không
dit đc nm Candida thm chí dùng lâu dài còn làm cho nm Candida phát tri
n

 Bnh nhân nhim HIV/AIDS, thai nghén.
 Sau phu thut thay van tim.
 Bnh nhân suy mòn, suy kit .
 Viêm sau lu.
Yu t thuc:
 S dng các kháng sinh ph rng kéo dài.
 S dng corticoid kéo dài .
 S dng các thuc kháng t bào (điu tr ung th
).
 S dng thuc c ch min dch.
Yu t khác:
 Ngi già.
 Loét do bng  bnh nhân bng.
 Ngi hay tip xúc vi ngun nc, hoa trái, thc phm,…
 Làm vic trong môi trng m t, thng xuyên tip xúc vi nc,…
I.5.2 C ch gây bnh VHHT do nm Candida albicans
[18],[19],[27]
C.albicans và các loài lân cn có trong h vi sinh bình thng ca c th. Bình
thng các loi nm c hi không gây bnh.
Candida albicans thng sng vô hi  màng nhy (ming, rut,…) ca ngi.
 điu kin nht đnh nm C.albicans t đn bào thành dng si đ xâm nhp vào
màng nhy, tng trng không kim soát và gây bnh nhim nm C.albicans. Tuy
nhiên khi lây truyn vào máu và màng não thì rt nguy him.
[4]

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: TS.BS V BO CHÂU
SVTH: HUNH TH KIM LOAN 17 Bnh VHHT do s xâm nhim vào lp màng nhy ca h thng khí qun.

th thut can thip xâm nhp và s dng kháng sinh hp lý.
Bnh nhân b nhim nm C.albicans đc chn đoán cn lâm sàng đ điu tr
thuc kháng nm theo ch đnh ca bác s. Tránh dùng kháng sinh ph rng nu
không cn thit.