B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M TP.HCM BÁOăCÁOăKHÓAăLUN TTăNGHIP  TÀI:
Xin chân thành cmăn!
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
SVTH: Trn Th Phng

DANH MC VIT TT
S. aureus Staphylococcus aureus
MRSA Methycillin-Resistant Staphylococcus aureus
SSI Surgical site infection
NNIS National Nosocomial Infection Surveilance
FAME Fatty acid modifying enzyme
AMR Antimicrobial Resistance
NCCLS National Committee for Clinical Laboratory Standards
R Resistantă( kháng)
I Intermediate (Trung gian)
S Susceptible (Nhy cm)
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
SVTH: Trn Th Phng DANH MC HÌNH NH
Hình 1. 1. T l các chng MRSA phân lp đc ti các bnh vin  M Latinh và

SVTH: Trn Th Phng

DANH MC BNG
Bng 2. 1. Chun mc bin lun đng kính vòng vô khun ca S. aureus 33

Bng 3. 2. T l các loài vi khun phân lp đc trên vt thng, vt m 38
Bng 3. 3. T l nhim khun S. aureus theo loi bnh lý 39
Bng 3. 4. T l nhim khun S. aureus theo tui và gii tính 40
Bng 3. 5. Mi liên quan gia thi gian nm vin và t l nhim khun S. aureus
trên vt thng, vt m. 41
Bng 3. 6. Mi liên quan gia tin s sc khe đi vi t l nhim khun S. aureus
trên bnh nhân ngoi khoa 42
Bng 3. 7. T l đ kháng kháng sinh ca S. aureus 44

Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
SVTH: Trn Th Phng

DANH MC BIUă
Biu đ 1. 1. T l các loài vi khun phân lp đc trên vt m, vt thng. 38
Biu đ 1. 2. T l nhim khun S. aureus theo bnh lý 39
Biu đ 1. 3. T l nhim khun S. aureus theo đ tui và gii tính 40
Biu đ 1. 4. Mi liên quan gia thi gian nm vin và t l nhim khun S.aureus
trên vt thng, vt m. 41
Biu đ 1. 5. Mi liên quan gia tin s sc khe đi vi t l nhim khun
S.aureus trên bnh nhân ngoi khoa. 43
Biu đ 1. 6. T l đ kháng kháng sinh ca Staphylococcus aureus. 44
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
SVTH: Trn Th Phng

MC LC

2. IăTNG NGHIÊN CU 23
3. TRANG THIT B 23
4. VT LIU VÀ HÓA CHT: 24
5. PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 24
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
SVTH: Trn Th Phng

6. K THUT NGHIÊN CU 25
6.1. Phng pháp kho sát trc tip (nhum Gram) 25
6.2. Phng pháp cy phân lp 26
6.2.1. Nguyên tc 26
6.2.2. Cách ly bnh phm 26
6.2.3. X lý bnh phm, nuôi cy và phân lp. 27
6.2.4. nh danh 28
7. KHÁNGăSINHăăTHEOăPHNGăPHÁPăKIRBY-BAUER 31
7.1. Nguyên tc: 31
7.2. Vt liu – Phng pháp 31
7.2.1. aăkhángăsinh 31
7.2.2. Môiătrng 31
7.2.3. Chunăbăhuynădchăviăkhun 32
7.2.4. CácăbcătinăhƠnh 32
CHNG III: KT QU 34
1. KHOăSÁTăTỊNHăTRNGăGỂYăBNHăCAăSTAPHYLOCOCCUS AUREUS 34
1.1. Mt s hình nh thu nhn đc 34
1.2. C cu vi khun phân lp đc t mu bnh phm trên vt thng, vt
m 37
1.3. T l nhim khun theo loi bnh lý 39
1.4. V gii tính và nhóm tui 40
1.5. Mi liên quan gia thi gian bnh nhân nm vin vi t l nhim khun
S. aureus trên vt thng, vt m. 41

Trong s các loài vi khun, Staphylococcus aureus (t cu vàng) là mt
trong nhng loài kháng thuc ph bin nht ậ là tác nhân ca rt nhiu bnh
nhim khun trong cngă đngăcngă nhă trongă môiă trng bnh vin vi bnh
cnh lâm sàng nng và cp tính, có th dnăđn t vong nuăkhôngăđc cha tr
kp thi. Theo mt báo cáo ti Hi tho v chng nhim khun  Bnh vin Bch
Mai, hàngănmăcóă1γ.9%ăs trng hp mc bnh phi nhp vinăđiu tr do t
cu vàng
[36]
. ángăchúăỦălƠămt s bnh nghiêm trng nhă: Viêm ni tâm mc,
nhim trùng huyt, ng đc thc phm, nhim trùng bnh vin,ầ Vnăđ đángăloă
ngi là t cu vàng có kh nngă khángă li nhiu loi kháng sinh thông dng,
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
2
SVTH: Trn Th Phng
trongăđóăcóăcácăkhángăsinhăth h mi và c cácăkhángăsinhăđc tr cho loài vi
khun này làm cho vicăđiu tr tr nên rtăkhóăkhn và phc tp.
Da trên tình hình thc t trên,ăđ tài:
"Kho sát kh nng gây nhim khun và đ kháng kháng sinh ca
Staphylococcus aureus (t cu vàng) trên bnh nhân ngoi khoa ti bnh vin
175 t 07/2013 đn 04/2014"ăđc thc hin, nhm kho sát tình trng nhim
khun do t cu vàng trên các vt m, vtăthngăca các bnh nhân ngoi khoa;
đng thi khoăsátătìnhăhìnhăđ kháng ca vi khunănƠyăđi vi các loi kháng
sinhăđangăđc s dng hin nay.
Mc tiêu đ tài:
- Tìm hiu vai trò và tình hình gây bnh ca Staphylococcus aureus trên các vt
thng,ăvt m ca bnh nhân ngoi khoa.
- Xácăđnh t l đ kháng các loi kháng sinh ca Staphylococcus aureus.
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
3
SVTH: Trn Th Phng

khoa,ăviăcácătácănhơnăthngălƠăviăkhunăthngătrúătrongăngătiêuăhoá,ăđngăhôă
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
4
SVTH: Trn Th Phng
hpătrên.ăViăkhunăhinădinătrongăđngămt,ăđngăniuăcngăcóăthălƠătácănhơnă
chínhầ.
- Viăkhunăcóăngunăgcăngoiăsinh:ăGpăăcácăvtăthng,ătácănhơnăthngă
là Staphylococcus aureus và Streptococcus pyrogens.
Nguyênănhơnăgơyănhimătrùngăngoiăkhoa:ăcóăthădoăchngăloiăsălngăvƠă
đcătínhăcaăviăkhun;ădoătădchătrongăvtăm;ăgimăscăđăkhángătiăvtămă(nhă
vtămăbăthiuămáuădoăkhơuăquáăcht,ầ);ădoăsădngăcácăthucăcoămchătrongălúcă
phuăthut,ầ
[10]
Theo s liu thng kê t h thngăNNISă(TheăCDC’săNationalăNosocomială
Infections Surveillance) ậ H thng giám sát nhim trùng bnh vin quc gia Hoa
K,ă đc thành lpă nmă 1970,ă Staphylococcus aureus, coagulase-negative
staphylococci, Enterococcus spp., và Escherichia coli là các tác nhân gây bnh
thngăđc phân lp t các bnh phm SSI nht. Và hinătngăđ kháng kháng
sinh ca các tác nhân gây nhim trùng ngoiăkhoaăđangăgiaătng,ănh S. aureus đ
kháng methicillin (MethicillinậResistant S.aureus (MRSA) và Candida
albicans
[24]
.
1.2. Tình hình gây bnh ca Staphylococcus aureus trên vt thng,
vt m trên th gii và ti Vit Nam
1.2.1. Trên th gii
Nhim khun vtăthng,ăvt m là hu qu không mong munăthng gp
nht và là nguyên nhân quan trng gây t vong  ngi bnhăđc phu thut trên
toàn th gii.
Ti Hoa K, NKNK đng hàng th 2 sau nhim khun tit niu bnh vin.

chim 29% tt c các nhim trùng bnh vin do S. aureus
[25]

Ti trung tâm y t Thánh Gioan, t l nhim trùng vt m doăMRSAătngăt
9%ănmă1995ălênăγ0%ăvƠoănmăβ000
[25]
.
Theo báo cáo trên Tp Chí Hip Hi Y Khoa Hoa K nmăβ005,ăt l ngi
M cht vì nhim trùng MRSA nhiuă hnă AIDS.ă Trongă 94000ă trng hp b
nhim MRSA thì có 16650ătrng hp t vong.
Vit Nam cngălƠămt trong nhngănc có t l nhim t cu vàng cao trong
khu vcă chơuăÁ.ă Nmă β000,ăti Hng Kông, t l t cu vàng gây bnh chim
18%
[31]
1.2.2. Ti Vit Nam

Ti Vit Nam, các thng kê v nhim khun vtăthng,ăvt m cònăítăđc
công b. Theo Lê Hoàng Ninh, mi nmăcóăkhong 600000ătrng hp b nhim
khun bnh vin trên tng s 7,5 triu bnh nhân nhp vin
[34]
. NKNK xy ra  5%
ậ 10% trong s khong 2 triuăngi bnhăđc phu thutăhƠngănm.ăNKNK là
loi nhim khună thng gp nht, vi s lng ln nht trong các loi nhim
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
6
SVTH: Trn Th Phng
khun bnh vin. Nghiên cu ca Nguyn MnhăNhơmănmă1998ăti bnh vin
Vităc cho thy t l nhim khun vtăthng,ăvt m chung là 9,1%. Ti bnh
vin Giao thông vn ti TW, nghiên cu ca Lê Tuyên HngăDngă(1995)ăchoă
thy t l nhim khun vtăthng,ăvt m ti khoa Ngoi Bnh vin <2%. Khong

Vân t nmăβ010ăđnănmăβ01γăchoăthy t l nhimăMRSAăđưăgiaătngăt 60% lên
64%
[23]
.
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
7
SVTH: Trn Th Phng
Nghiên cu ti vin PasteurăTp.ăHCMănmăβ01γăt các bnh phm cho thy t
l nhim khun S. aureus chim 23,6% và đaăs là phân lpăđc t các bnh phm
m (chim 36,3%)
[1]
.
1.3. Tình hình đ kháng kháng sinh ca Staphylococcus aureus
1.3.1. Trên th gii
S. aureus kháng li rt nhiu loi kháng sinh thông dng,ă đc bit là
methicillin
[31]
S xut hin caăkhángăsinhăPenicillinănmă1941ăđưătoănênăbc tin mi
cho ngành y hc, tuy nhiên ch haiănmăsau,ăchng S. aureus khángăPenicillinăđưă
xut hin. Trong thp k tip theo, S. aureus kháng Penicillin tr nên ph bin. 
các bnh vin ti Londonănmă1946ămi ch có 14% t cu khun phân lp kháng
Penicillin, t l nƠyătngălênăđnăγ4%ăvƠoănmă1990.ăDoăđóăcácănhƠănghiênăcuăđưă
phát trinăkhángăsinhăMethicillin,ătuyănhiênătrng hpăMRSAăđuătiênăđưăxy ra 
AnhăvƠoănmă1961ăvƠăbùngăn  M vào nmă1968.ăMRSAătip tc bùng n và
lan rng vào nhng thp k tip theo
[17]
Hu ht các chng S. aureus phân lpăđc nhy cm vi vancomycin. Tháng
11ă nmă β005,ă ch phát hină đc 4 bnh nhân b nhim bnh do kháng
vancomycină(VRSA)ăđưăđc xác nhn bi Trung tâm kim soát dch bnh USA.
Ta thyăđc S.aureus còn nhy cm vi vancomycin, s xut hin nhng chng

Ti bnh vină i Hcă Yă Dc TP.HCM, Staphylococcus aureus có hin
tng kháng li các kháng sinh nhóm Cephalosphorin th h III, Nitrofurantoin,
Oxacillin vi t l t 44%-64%ă nhngă vn nhy cm tt vi Vancomycin
(100%)
[15]
.
Theo kt qu ca mt nghiên cuăđaătrungătơmăca Phm Hùng Vân và Phm
Thái Bình nmăβ005 v tínhăđ kháng kháng sinh ca Staphylococcus aureus cho
thy 47% kháng Methicillin, 4β%ăđiăviăGentamicin,ă6γ%ăđiăviăErythromycin,ă
68%ăđiăviăAzithromycin,ăγ9%ăđiăviăCiprofloxacin,ăγ8%ăđiăviăCefuroxime,ă
γ0%ă điă viă Amoxicillin-clavulanică acid,ă γ4%ă đi viă Cefepime,ă β8%ă điă viă
Ticarcillină clavulanică acid,ă γ8%ă điă viă chloramphenicol,ă β5%ă điă viă
cotrimoxazol,ă17%ăđiă viă Levofloxacin,ăvƠ ch 8% điăviăRifampicine. Nghiên
cuă choă thyă viă khună Staphylococcus aureus kháng methicillin (MRSA)
có t l đ khángă cácă khángă sinhă caoă hnă rtă rõ rtă soă viă viă khună nhy cmă
Methicillin (MSSA). MRSAăkhángărtăcaoăviăErythromycină(76%),ăAzithromycină
(88%), Gentamicin (67%), Ciprofloxacin (65%), Cotrimoxazol (47%),
Chloramphenicol (43%), và Levofloxacin (35%). MRSA kháng
Rifampicin  t l 15% và chaă cóă ghiă nhnă khángă viă Vancomycină (0%)ă
và Linezolid (0%) và MRSA cngă có t l đ kháng khá cao điă viă cácă khángă
sinh thucă dòngă beta-lactamsă nhă Amoxicillin/clavulanic acid (49%),
Ticarcillin/clavulanic acid (57%),Cefuroxim (79%) và Cefepim (72%) (Hình
1.2)
[21]
.
Ti bnh vinăNhiăng 2, Staphylococcus aureus kháng nhiu kháng sinh 
mc cao: Penicilline G (94%), Erythromycine (70%), Clindamycine (50,2%), Kháng
thp vi Vancomycine (1,35%), Amikacin(8,25%), Ciprofloxacine (8,3%), Cefepime
(21,9%), Trimethoprim/sulfamethoxazol (15,3%)
[2]

0
0
0
76
50
67
19
35
2
65
17
88
50
47
5
43
35
15
2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
MRSA (110) MSSA (125)

o
C) là ttănhtăđăviăkhunătităscăt.ăKhongăpHăcóăthăphátătrinătă
4.5-9.γ,ănhngă pHătiă thíchă khongă7.0-7.5. Trênă môiătngă đcăS. aureus mcă
thành khúm màuă vƠngă vƠă cóă kh nngă gơyă tiêuă huytă trênă thchă máu. Mtă să
dòng S. aureus cóăkhănngăgơyătanămáuătrênămôiătrngăthchămáu,ăvòngătanămáuă
phă thucă vƠoă tngă chngă nhngă chúngă đuă cóă vòngă tană máuă hpă hnă soă viă
đngăkínhăkhunălc.ăHuăhtăcácăchng S. aureus đuătoăscătăvƠng,ănhngăcácă
scătănƠyăítăthyăkhiăquáătrìnhănuôiăcyăcònănonămƠăthngăthyărõăsauă1-2 ngày
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
12
SVTH: Trn Th Phng
nuôiăcyăănhităđăphòng.ăScătăđcătoăraănhiuăhnătrongămôiătrngăcóăhin
dinălactoseăhayăcácăngunăhidrocacbonăkhácămƠăviăsinhăvtănƠyăcóăthăbăgưyăvƠă
s dng.
cătínhăsinhăhóa:ăcóăkhănngăsnăxutăenzymeăcatalaseă(đcăđimănƠyăgiúpă
phơnă bită chúngă viă Streptococci), coagulase (+), lên men glucose, manitol,
lactose,ă snă xută acidă lactică nhngă khôngă sinhă hi. ThƠnhă tă bƠoă chaă
peptidoglycană hìnhă thƠnhă mtă hƠngă rƠoă vngă chcă xungă quanhă tă bƠoă vƠă acidă
techoicăgiúpăduyătrìămôiătngăionăthíchăhpăchoămƠngăcytoplasma,ăđngăthiăgiúpă
boăvăbămtăt bƠoătăcu.ăThƠnhătăbƠoănƠyăkhángăviălysozymeăvƠănhyăviă
lysotaphin-mtăchtăcóăthăpháăhyăcuăniăpentaglycinăcaătăcu.ăTăcuăvƠngăcóă
kh nngăkhángăđcăviăcácăchtăditătrùng,ăđăkhôănóngăvƠăcóăkhănngătngă
trng trongămôiătngăcha đnă15%ăNaCl.
Phơnăb:ăStaphylococcus aureus cătrúătrênădaăvƠămƠngănhy,ăđcăbitătrênă
cácăvtăthngămngămăcaăbnhănhơnăngoiăkhoa, gơyăraăhuăqu rtănghiêmă
trngăbiăkhănngăkhángăthucăcaoăcaăloƠiăviăkhunănƠyăgơyăkhóăkhnăchoăvică
điuătr.

Hình 1. 3. Hình thái Staphylococcus aureus trên kính hinăviăđin t.
(Ngun:

[4, 8, 6]
:
2.3.1. Các kháng nguyên:
Peptidoglycan:ălƠăpolymerăcaăpolysaccharideăgiăchoăváchăđc vngăchcă
vƠăgópăphnăquanătrngătrongăcăchăgơyăbnhă(kíchăthíchătăbƠoăđnănhơnăsnăxută
interleukin-1ălôiăkéoăbchăcuătrungătính,ăcóăhotătínhănhăniăđcătăvƠăhotăhóaă
băth).
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
14
SVTH: Trn Th Phng
Techoicăacid:ălƠănhngăpolymerăcaăglycerolăhayăribitolăphosphate,ăliênăktă
viăpeptidoglycanăvƠăcóătínhăkhángănguyên.ăLƠăkhángănguyênăngngăktăchăyuă
caă tă cuă vƠngă vƠă lƠmă tngă tácă dngă hotă hóaă bă th.ă Acidă nƠyă gnă vƠoă
polysaccharideăváchătăcuăvƠng. ơyălƠăthƠnhăphnăđcăhiuăcaăkhángănguyênăO.
Khángăthăchngătechoicăacidăđcătìmăthyăăbnhănhơnăviêmăniătơmămc.
ProteinăA:ălƠăthƠnhăphnăváchătăbƠo,ă ttăcăcácăchngătăcuăvƠngăđuăcóă
proteinănƠy.ăGnăđcăvƠoăkhángăthăFcăcaăIgGădnăđnămtătácădngăcaăIgG,
chăyuălƠmăgimăkhănngăopsoninăhóaănênălƠmăgimăthcăbƠo.ăTrongăphòngăthíă
nghim,ăngiătaăsădngăS. aureus giƠuăproteinăAălƠmăgiáăthăgnăkhángăthăđă
phátăhinănhngăkhángănguyênăhòaătan.
Nang:ăchăcóăămtăsăchngăS. aureus có tác dngăngnăcnăsăthcăbƠoăcaă
bchăcuătrungătính.
Văbiofilm:ăcóăcuătoăpolysaccharideăcóăítănhtă11ăserotype.ăChămtăsăítă
S.aureus cóăvănƠyăvƠăcóăthăquanăsátăđcăbngăphngăphápănhumăv.ăLpăvă
nƠyăcóănhiuătínhăđcăhiuăkhángănguyên.ăBiofilmălƠănhngălpămng,ăsnăstăvƠă
nhnădoăS. aureus tităraăvƠăbaoăbênăngoƠiăviăkhun,ăcóătácădngăgiúpăS. aureus
bámăvƠăxơmănhpăvƠoăniêmămc.
Kháng nguyên ahedrin (yuătăbám):ătăcuăcóăproteinăbămtăđcăhiu,ăcóătácă
dngăbámăvƠoăreceptorăđcăhiuătăbƠo.ăCóăthălƠăcácăprotein: laminin, fibronectin,
collagen.

bào khác nhau.
- Leucocidin: gơyăđcăchoăbchăcuăngiăvƠăth,ăkhôngăgơyăđcăchoăbchăcuă
đngăvtăkhác.ăBaoăgmăhaiămnhăFăvƠăS,ăkhiăbătáchăriăhaiămnhănƠyăthì tác
dngăgơyăđcăsăbămt.ăChăβ%ătrongăttăcăcácăchngăS. aureus cóăthătoă
leucocidin,ănhngăđnăgnă90%ăcácăchngăphơnălpăđcătăvtăxcătrênădaă
cóă toăđcă tă nƠy. Khángă thă chngăleucocidină cóă thăđă khángă táiănhimă
Staphylococci.
- cătăgơyătrócăvyă(Exofoliativeătoxin):ălƠăngoiăđcăt,ăgơyănênăhiăchngă
phng rpăvƠăchcălădaă(Scadedăskinăsyndrome)ăătrăem.ăETăgơyăraăsăphơnă
lyăbênătrongălpăbiuăbìăgiaăcácălpătăbƠoăsngăvƠăchtălƠmădaăphngălênăvƠă
Khóa lun tt nghip CBHD:ăTS.BSăVăBo Châu
16
SVTH: Trn Th Phng
lƠmămtădnăđiănhngălpăbiuăbìălƠmădaămtăncăvƠăcănhăvyătipătcă
nhimă trùng.ă că tă nƠyă cóă kahră nng esteraseă vƠă proteaseă giúpă tnă công
nhngăproteinăcóăchcănng duyătrìăsănguyênăvnăcaăcácă tă bƠoă biuă bì.ă
KhángăthăchuyênăbităcóăkhănngăchngăđcătácădngănƠyăcaăđcăt.
- cătăgơyăshockăTSSTă1ă(toxicăshockăsyndromeătoxin-1):ălƠămtăngoiăđcă
t,ăthucăhăproteinăđcăbităđnănhămtăđcătăsiêuăkhángănguyênăgơyăst.
PhnălnădòngăS. aureus phơnălpătăbnhănhơnăcóăhiăchngăshockănhimă
khunăđuătităraăloiăđcătănƠy.ăcătănƠyăgingăđcătărutăFăvƠăngoiăđcă
tăgơyăstăC.ăTrênăngi,ăđcătă cóăliênăquană tiăst,ăshockăvƠănhiuă triuă
chngăkhácăkăcăvtăđăbongăbênăngoƠiăda.ăTuyănhiênăchaăcóăbng chngă
trcătipăchoărngăđcătănƠyălƠănguyênănhơnăduyănhtăgơyăhiăchngăshockă
nhimă khun.ă Că chă gơyă bnh:ă TSSTă kíchă thíchă giiă phóngă TNFă (tumor
necrosis factor) và các interleukin I, II.
- Enterotoxin: lƠănhngăproteinăbnănhită(chuăsôiăđcăγ0ăphút),ă trongăcuă
trúcăcóăvòngăcysteinăăgiăgiúpănăđnhăcuătrúcăphơnătăvƠăkhángăsăphơnă
giiăprotein. Khongă50%ăS. aureus tităđcăđcătănƠy.ăBaoăgmă6ăloiătă
A-F.ăđcătănƠyălƠănguyênănhơnăgơyăngăđcăthcăn,ăđcăviăkhunătităraă