Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
1

A. PHN M U
1. C s lý lun
Sinh hc là môn khoa hc nghiên cu v vi sinh sinh vt, thc vt, ng vt và
con ngi, s tin hoá ca gii thc vt, ng vt và con ngi. S tin hoá ca gii
thc vt và ng vt ngun gc ca con ngi. Ti sao có loài tn ti n ngày nay và
có loài tit chng. Sinh hc phn ánh mi mt ca cuc sng xã hi góp phn hình
thành phát trin hoàn thin nhân cách cho hc sinh theo mc tiêu giáo dc. Nó là chìa
khoá  hc sinh tin vào mi lnh vc khoa hc, mi hot ng xã hi, nó có tác dng
sâu sc và lâu bn n i sng tâm hn trí tu con ngi. Các bài mà hc sinh hc là
ting nói ca tình cm, là khí gii thanh cao c lc có tác dng mnh m n t tng
tình cm cm xúc ca con ngi. M xim G.Ki ã tng nói “Sinh hc giúp con ngi
hiu c bn thân mình, làm ny n  con ngi nhng khát vng hng ti chân lý”
Tri qua nhng thng trm ca lch s sinh hc không ngng phát trin nó ã
óng góp mt phn không nh vào s nghip giáo dc hc sinh trong nhà trng ph
thông tr thành nhng ngi có ích tài c, xây dng xã hi và bo v t quc. Ngay
nay xã hi ngày càng  i mi òi hi con ngi cn phi tin kp vi tin b trong xã
hi. Chính vì vy vic ging dy trong nhà trng càng cn phi  i mi cho phù h!p
vi s vn ng i lên ca thi i. Gi dy sinh hc cn phi t ch"t l!ng cao giúp
các em lnh hi !c nhng tinh hoa ca cuc sng. T ó giúp các em hình thành và
hoàn thin nhân cách ca minh h#n na.
Cho nên vic dy sinh hc cn !c nâng cao ch"t l!ng. Cn !c giáo viên
quan tâm. Vy mun áp ng yêu cu trên òi hi ngi giáo viên cn phi có ph#ng
cách ch ng. Vì vy qua thc t ging dy cng vi s hc hi kinh nghim ca các
pháp ging dy phù h!p, phát huy !c kh nng nhn thc ca HS i vi b môn .
Tôi ã rút ra !c cho mình mt s ph#ng pháp dy hc tích cc.
C# s xu"t phát ca  tài này là nâng cao ch"t l!ng trong gi dy sinh hc 
trng THCS. $ tài này da trên c# s thc ti%n trong quá trình ging dy môn sinh

7 21,2

1 3
2 9a2 34 0 0 10 29,4

15 44,1

9 26,53 9a3 34 3 8,8 8 23,5

11 32,4

12 35,34 9a4 32 1 3,1 7 21,9

11 34,4

13 40,6
B. NI DUNG
1. Các bin pháp tin hành  nâng cao ch"t l!ng môn sinh c bit trong gi
sinh hc lp 9.
- $ to ra hng thú hc sinh hc và to ra nim say mê i vi các em . Trc
ht ngi giáo viên cn làm cho các em hiu rõ v trí vai trò ca môn hc này, ng

nhanh, vi s bùng n thông tin, khoa hc k+ thut công ngh phát trin nh v' bão
thì không th nhi nhét vào u óc tr/ khi l!ng kin thc ngày càng nhiu, phi
quan tâm dy cho tr/ ph#ng pháp hc ngay t bc tiu hc và càng lên bc cao h#n
Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
4

càng phi !c chú trng. Trong ph#ng pháp hc thì ct lõi là ph#ng pháp t hc ,
kh#i dy ni lc vn có trong m)i ngi, kt qu hc tp s !c nhân lên g"p bi.
Không ch, t hc  nhà sau bài hc trên lp mà t hc c trong tit hc có s hng
d-n trc tip ca thy.
Tng cng hc tp cá th , phi h!p vi hc tp h!p tác, trong mt lp hc mà
trình  kin thc t duy ca HS không th ng u tuyt i thì áp dng ph#ng
pháp tích cc buc phi ch"p nhn s phân hoá v cng , tin  hoàn thành
nhim v hc tp, nh"t là khi bài hc !c thit k thành mt chu)i công tác c lp.
áp dng ph#ng pháp tích cc  trình  cao thì s phân hoá này càng ln. Tuy nhiên
trong hc tp không phi mi tri thc, k+ nng, thái  u !c hình thành thun l!i
b&ng nhng hot ng c lp cá nhân. Lp hc là môi trng giao tip thy trò, trò –
trò to nên mi quan h h!p tác gia các cá nhân trên con ng chim lnh ni dung
hc tp. Thông qua tho lun, tranh lun c th , ý kin m)i cá nhân !c bc l ,
kh0ng nh hay bác b. Qua ó ngi hc nâng mình lên mt trình  mi. Bài hc
vn dng !c vn hiu bit và kinh nghim ca m)i HS và c lp ch không phi ch,
da trên vn hiu bit và kinh nghim sng ca thy giáo. Trong nhà trng ph#ng
pháp hc tp t#ng tác !c t chc  nhóm 2 ngi, nhóm vài ngi, t , lp hoc
trng, !c s dng ph bin trong dy hc và hot ng h!p tác trong nhóm nh 4 –
6 ngi . Hc tp h!p tác làm tng hiu qu hc tp nh"t là lúc phi gii quyt nhng
v"n  gay c"n, lúc thc s xu"t hin nhu cu phi h!p gia các cá nhân  hoàn thành
nhim v chung. Trong hot ng theo nhóm nh s có th có hin t!ng 1 li. Tính
cách nng lc ca m)i thành viên !c bc l, un nn phát trin tình bn, ý thc t
chc tinh thn t#ng h) tr! mô hình h!p tác trong XH a vào i sng hc ng s

+ Nhu cu nhn thc hoc hành ng ca ngi hc
+Yêu cu tìm kim nhng tri thc, ph#ng thc hành ng mà ngi hc cha
bit.
Vn tri thc và kinh nghim ca ngi cha ng kh nng gii quyt tình
hung t ra.
- Dy hc nêu v"n  - 3ristic có 3 c trng c# bn sau:
Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
6

+ GV t ra trc HS mt lot nhng bài toán nhn thc có cha ng mâu
thu-n gia cái ã bit và cái phi tìm nhng nó !c c"u trúc li mt cách s phm gi
là bài toán 3ristic .
HS tip nhn mâu thu-n ca bài toán 3ristic nh mâu thu-n ca ni tâm mình và
t vào tình hung có v"n  tc là trng thái nhu cu bên trong bc thit mun gii
quyt b&ng bài toán ó.
Trong và b&ng cách t chc gii bài toán nhn thc mà HS lnh hi mt cách t
giác và tích cc c kin thc c cách gii quyt và do ó có !c nim vui và s nhn
thc sáng to “$t v"n ” !c hiu là v"n  có th do GV hoc do chính HS t ra.
GV t chc to tình hung có v"n   HS t lc phát hin nhn dng, phát biu v"n
 !c t ra cùng nhau gii quyt dy hc t – gii quyt v"n  gm 3 bc ln :
$t v"n , gii quyt v"n , kt lun. Qua ó HS va nm !c kin thc mi, va
nm !c ph#ng pháp i ti kin thc ó. Dy hc t, gii quyt v"n  không d%
thc hin, GV cha có nhiu m-u c th  hc tp vn dng, GV mun thc hin
nhng thiu iu kin thun l!i . Dung l!ng các bài trong SGK quá nng thiu thi
gian  áp dng dy hc t, gii quyt v"n  lp hc quá ông thi c nng v tái hin
kin thc cha kích thích hc, ch ng sáng to.
Dy hc t, gii quyt v"n  có 4 mc trình .
+ Mc 1: GV t v"n  , nêu cách gii quyt v"n  HS thc hin cách gii
quyt v"n  theo hng d-n ca GV, GV kt lun ánh giá kt qu làm vic ca HS.

thuyt trình nêu v"n , àm thoi nêu v"n  3ristic biu hin thí nghim nghiên cu
phát hin…
3. Phng pháp dy hc bng hot ng nhóm: T chc hot ng theo nhóm là
quá trình trong ó nhng ngi tham gia !c hng d-n bi mt ngi t chc thông
qua mt chu)i các hot ng hc tp !c khuyn khích  trao  i các kinh nghim
và to c# hi  ch, huy và b ch, huy bi các bn cùng tu i thông qua quá trình hc
tp. $ây là cách tip cn  dy hc tích cc. Qua tho lun nhóm, các thành viên ca
nhóm có th !c nhn thêm thông tin t bn bè !c biu l cac quan im khác
nhau và phát trin các k+ nng giao tip. Hot ng nhóm nh !c t chc tt s làm
tng không khí hc tp gn bó. Trong tng nhóm các ý kin ca m)i cá nhân !c
Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
8

ánh giá và ch"p nhn có s cm thông chia s/, tin cy và ng h gia HS vi nhau
giúp các em hình thành và phát trin kh nng làm vic h!p tác. Hc theo nhóm HS có
c# hi th hin hiu bit nhng k+ nng nhng quan im, thái  trc mt v"n 
nêu ra. Tính cách cá nhân !c bc l, phát trin tình bn bè , ý thc cng ng. Dy
hc theo nhóm giúp HS thu nhn nhng kinh nghim, s sáng to ca HS dy hc theo
nhóm là ph#ng pháp công hiu to iu kin  HS tham gia vào quá trình dy hc,
giúp phát trin hành vi ng x xã hi và phát trin t duy, khi t chc mt hot ng
nhóm, ngi giáo viên cn phi quan tâm n s nhóm và s ngi trong nhóm s
ngi trong mt nhóm phi có   trao  i gii quyt các v"n  !c giao nu quá
ông s không s dng ht ngun lc, nu quá ít s không   gii quyt nhim v,
s ngi trong mt nhóm và s nhóm ph thuc vào bài tp và s HS trong lp mt
nhóm trung bình t 5 – 7 ngi. M)i nhóm có mt th ký và 1 nhóm trng  iu
khin cuc tho lun có nhiu kiu thành lp nhóm , nhng ta có th tp trung vào hai
kiu ch yu sau:
Thành lp nhóm ng-u nhiên gm: theo m s th t, theo biu t!ng nhóm rì
rm 2 ngi.

thit, luân phiên làm nhóm trng.
Tôi xin a ra mt cách lp k hoch hot ng nhóm sau ây  các bn tham
kho.
Chn ch : Ch  mà bn chn có liên quan n kin thc và kinh nghim
thc t ca HS hay không, sau ó bn có th vit ra gi"y di dng câu hi, hoc tình
hung có v"n . Nu ch  ln bn có th chia thành nhng bài tp (nhim v) nh
h#n và bn cn xác nh ngay kà t"t c các nhóm chung nhau mt nhim v hay m)i
nhóm mt nhim v khác nhau.
Xác nh mc tiêu: Sau hot ng HS ca bn s t !c nhng kin thc và
k+ nng nào?
Xác nh loi hot ng: Bn cn xác nh loi hot ng ó là loi gì (Sm vai,
nghiên cu tình hung, thí nghim, trò ch#i, tho lun…)
Thành lp nhóm Bn nh thành lp bao nhiêu nhóm, m)i nhóm bao nhiêu HS ,
các chia nhóm th nào (theo ng-u nhiên hay có ch nh).
Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
10

- Xác nh thi gian: Hot ng nhóm này trong bao nhiêu phút. Bn nên chia
khong thi gian này cho nhng công vic c th sau:
+ Chu*n b thi gian này dùng  HS di chuyn v nhóm ca mình (ví d 3
phút)
+ Làm vic thc t ca nhóm: $ây là khong thi gian quan trng nh"t, HS tho
lun làm thí nghim , óng vai vit báo cáo, chu*n b trình bày (VD 10 phút)
+ Báo cáo kt qu: Các nhóm trình bày kt qu ca nhóm(Ví d 3 phút/nhóm, có
4 nhóm s có thi gian trình bày là 12 phút)
+ Rút kinh nghim v hot ng: GV t ng kt rút kinh nghim (VD 5 phút)
- Thc hin hot ng nhóm: Trong phn này bn có th ghi chi tit HS phI
thc hin nh th nào?
- Xác nh vt t thit b: Bn cn có nhng gì cho hot ng này.

kinh hin vi, hay nói rng ra là dùng các giác quan  tri giác trc tip có mc ích,
i t!ng nghiên cu theo dõi ghi chép các s vt, hin t!ng trong t nhiên và không
can thip vào chúng. Khác vi quan sát trong thí nghim ngi nghiên cu tác ng
vào i t!ng b&ng nhng iu kin nhân to nh&m tìm hiu nh hng ca mt hoc
mt vài yu t xác nh tp trung theo dõi s di%n bin ca i t!ng di mt vài
khía cnh xác nh. Trong hot ng thí nghim c'ng có hot ng quan sát c# bn là
quan sát so sánh gia thí nghim vi i chng . C trong quan sát và thí nghim u
phi vn dng thao tác t duy so sánh phân tích t ng h!p tru t!ng hoá khái quát hoá
vn dng suy lý quy np và di%n dch thì mi phát hin !c bn ch"t tính quy lut ca
hin t!ng ang nghiên cu. Quá trình này có th !c di%n ra trong suy ngh ca tng
cá nhân HS nhng s có hiu qu h#n khi bit phi h!p h!p lý gia s suy ngh c
lp ca tng cá nhân vi s h!p tác tho lun trong nhóm nh. Bi vy có th nói quan
sát và tho lun nhóm thí nghim và tho lun nhóm là các dng hot ng thng
dùng nh"t trong các bài sinh hc  trng THCS.
$iu kin thc hin dy hc b&ng các hot ng khám phá HS phi có nhng
kin thc k+ nng cn thit  thc hin các hot ng khám phá do giáo viên t chc
và phi xác nh rõ nhng kin thc có !c sau hot ng khám phá. $a s HS ch
không phi ch, mt vài HS trong lp có kh nng thc hin thành công hot ng !c
Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
12

nêu ra. S hng d-n ca GV cho m)i hot ng  mc cn thit không quá ít, c'ng
không quá nhiu bo m HS phi hiu chính xác h phi làm gì trong m)i hat ng
khám phá. Mun vy GV phi hiu rõ kh nng ca HS, hot ng khám phá phi
!c GV giám sát trong quá trình HS thc hin nh"t là lúc ban u  phong có nhóm
HS i trch hng quá xa. GV cn chu*n b mt s câu hi g!i m  giúp HS t hc
i ti mc tiêu ca hot ng là nhng kin thc mi, khó mà HS có !c. Nu là hot
ng t#ng i dài có th là tng chng yêu cu mt vài nhóm HS cho bit kt qu tìm
tòi phi có  thi gian cho m)i hot ng khám phá !c nêu ra .Nu ra  nhiu

Kim tra s s
2. Kim tra bài c:
Cho u Hà Lan ht vàng, tr#n có kiu gen A aBb lai phân tích. Xác nh t, l phân li 
i con?
HS: Vit s#  lai xác nh kt qu
Pb: A aBb x aabb
Gp: AB, Ab, aB, ab ab
Fb: A aBb : A abb : aaBb : aabb
1V, T 1V,N 1X,T 1 X,N
$ thu !c kt qu trên thì các cp gen qui nh các cp tính trng trên phi có iu
kin gì?
- HS: tr li, các gen qui nh các tính trng trên phi n&m trên các cp NST khác nhau
GV: vy trong trng h!p các gen qui nh các cp tính trng trên không phân li c
lp thì hin t!ng gì s xáy ra? Giáo viên nêu v"n  vào bài
3. Bài mi:
I. THÍ NGHIM CA MG
Hot ng 1:
Mc tiêu: hc sinh gii thích !c thí nghim ca MG và th nào là di truyn kiên kt
HO6T $7NG GIÁO VIÊN HO6T $7NG H8C SINH
GV: cung c"p thông tin cho hc sinh : ti sao
MG chn i t!ng nghiên cu ca mình là
rui gi"m
“ vòng i : rui trng thành dòi
1
kén rui trng thành
5-6 3,5-4,5
GV: nêu câu hi
+ Th nào là lai phân tích?
GV: tóm tt thí nghim ca MG
GV: treo tranh v phóng to hình 13 sgk yêu

( $ tr li !c câu hi s 2
Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
14

Sau phn tr li ca hc sinh giáo viên cht
li v"n  mà phn kim tra bài c' ã a ra
- Hin t!ng di truyn liên kt là gì?

hc sinh phi da vào kin thc
ca phn KTBC  gii quyt
v"n )
- $i din nhóm trình bày các
nhóm khác nhn xét, b sung
di s hng d-n ca giáo
viên . C lp xây dng áp án

KT LUN:
* $i t!ng: rui gi"m vì vòng i ngn, sinh sn nhiu
* Thí nghim ca MG:
Ptc : rui gi"m thân xám, cánh dài x thân en, cánh ct
F1: toàn rui thân xám,cánh dài
Pb : c F1 (xám, dài) x cái en, ct
Fa : 1 xám, dài : 1 en, ct
* C# s t bào hc ca di truyn liên kt
-Ptc : xám,dài x thân en,cánh ct F1 ng tính xám,dài là tính trng tri
, en ct là tính trng ln

II. Ý NGHA CA DI TRUYN LIÊN KT
Hot ng 2:
HO6T $7NG GIÁO VIÊN HO6T $7NG H8C SINH


 !"#$%
&'"(#')*&+
,-)*&./01!23
*4'567666+839
1:4';666+7$<=4
!+>?:@./08A
+B()+'! ./0

BA'CA+?:
>@./0!*&B<!@'
C4:+"
<1!3B !
D+E+$F'?A+G
HIJ?:A./0A
8'(##$J'?A
+GHAIJ?:
:K./07=+:*"#'<!
<1!#%
L/8K=B
0+' MN&A'<







Kt quá th c nghim
Sau khi áp dng các ph#ng pháp ging dy trên lp trong mt thi gian i vi
K9 cùng mt i t!ng HS vi c im nhn thc nh nhau kt qu ã !c nâng lên
r"t nhiu.
Gii Khá TB Yu Kém STT

Lp

SS
SL % SL % SL % SL % SL %
1 9a1 33 21 63,6

11 33,3

1 3,1
2 9a2 34 3 8,8 13 38,2

16 47,1

2 5,9
3 9a3 34 6 17,6

8 23,5

13 38,2

7 20,6
sót ca HS, phi h!p cht ch vi gia ình  giáo dc các em thông qua b môn.
- Làm cho các em th"y !c tm quan trng trong vic hc sinh hc. HS hc không
ch, là ngha v mà còn là nhu cu không th thiu !c trong cuc sng hàng ngày.
Qua quá trình áp dng các ph#ng pháp hc này tôi th"y ch"t l!ng !c nâng
lên mt cách rõ rt, gi hc sôi n i h#n, k+ nng thí nghim thc hành, quan sát, phân
tích, tho lun nhóm thu thp thông tin ca các em ngày càng thành tho h#n c bit
là các em ngày càng yêu thích b môn sinh h#n.

Trên ây là nhng kinh nghim ít i ca tôi v “ s dng ph#ng pháp tích cc
 nâng cao ch"t l!ng trong mt gi dy sinh hc lp 9  trng THCS” Tôi ngh
r&ng nó còn r"t thiu sót. R"t mong !c s óng góp ý kin ch, bo tn tình ca các ng
nghip  sáng kin ca tôi !c hoàn ch,nh h#n.
Tôi xin chân thành cm #n!

Bãi Cháy, ngày 25 tháng 11 nm 2008
Ng!i vit

Hoàng Th Vân


Sáng kin kinh nghim Nm hc: 2008 - 2009
GV: Hoàng Th Vân Trng THCS Bãi Cháy
19