S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2007 - 2008
Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
§éc lËp – Tù do – H¹nh phóc
===***===
1
Sáng kiến kinh nghiệm 2007 - 2008
I/ Đặt vấn đề
Các PPDH tiên tiến về bản chất là các PPDH đề cao chủ thể nhận thức của học
sinh, đợc xác định dựa vào cách thức hoạt động nhận thức của học sinh. Trong học
tập bằng các họat động thảo luận, tranh luận hay điều tra đóng vai , các em có đợc
những tri thức, kỹ năng cần thiết. Trong mỗi phơng pháp, có thể sử dụng nhiều hoạt
động khác nhau, nhng có một hoạt động đợc xem là chủ đạo, bao trùm . Tên của
PPDH đợc đặt theo tên của hoạt động đó.
II/ Các ph ơng pháp dạy học tiên tiến
Phơng pháp nghiên cứu đợc tiến hành theo quy trình có các bớc nh sau:
a/ Đặt vấn đề , làm xuất hiện giải thuyết
Vấn đề nghiên cứu có thể do HS đặt ra trong quá trình quan sát và nghiên cứu sự
vật , hiện tợng hay nội dung bài học, những hình thức phổ biến hơn cả trong dạy học
hiện nay la do Gv đề xuất dới dạng các bài tập, câu hỏi, nhiệm vụ. Trên cơ sở vấn đề
, các giải thuyết đợc đặt ra.
b/ Tổ chức hoạt động nghiên cứu
- Tổ chức ; Cá nhân hoặc nhóm
- Hình thức th nhập thông tin: Quan sát phỏng vấn thu nhập t lliệu tranh ảnh,
bản đồ, sách báo, hiện vật
- Xử lý thông tin: Phân tích tổng hợp so sánh phân loại xác lập các mối liên hệ
(nếu có) xác nhân giả thuyết đúng.
c/ Kết luận, đề xuất giải pháp , kiến nghị
Ví dụ: Sử dụng phơng pháp nghiên cứu trong dạy học bài Các mùa khí hậu và
thời tiết ở nớc ta (Địa lý8 ). Mục 1Gió mùa đông bắc từ tháng 11 đến tháng 4(mùa
đông)
- Giáo viên đặt vấn đề : Trong mùa gió Đông bắc , khí hậu và thời tiết của Bắc

Phơng pháp thảo luận trong dạy học là một dạng phơng pháp hợp tác. Các hoạt
động của nỗi các nhân trong lớp đợc tổ chức phối hợp theo chiều đứng (Thầy - trò)
và theo chiều ngang (trò - trò) để đạt mục tiêu chung . Phơng pháp thảo luận goài
việc giúp đánh giá đợc kiến thức, kỹ năng , phơng pháp làm việc của học sinh, còn
giúp hiểu đợc thái độ của học sinh.
Phơng pháp thảo luận trong dạy học Địa Lý của trơng THCS đợc tiến hành theo
một số hình thức chủ yếu sau:
a/ Thảo luận nhóm:
Chia lớp học thành một số nhóm,.Mỗi nhóm đợc giao (một hay một số) vấn đề
cụ thể, có yêu cầu thực hiện về nội dung, thời gian, cách làm, HS trong nhóm cùng
mạn đàm, trao đổi để làm sáng tỏ vấn đề. Sau khi thảo luận ở nhóm xong, mỗi nhóm
cử đại diện của mình lên trình bày kết quả thảo luận của nhóm; các nhóm khác trao
đổi bổ sung; GV nhận xét, kết luận bài học.
Thảo luận nhóm đợc tiến hành theo các bớc:
1
Sáng kiến kinh nghiệm 2007 - 2008
- Bớc 1: Chuẩn bị thảo luận.
+ Chia nhóm (chú ý cơ cấu học sinh giỏi, trung bình và các phẩm chất hiếu
động, sôi nổi, khả năng tập hợp ý kiến nhóm của các HS trong mỗi nhóm. Chọn
nhóm trởng, th ký.
+ Chỉ định vị trí các nhóm.
- Bớc 2: Giao nhiệm vụ cho từng nhóm
+ Rõ ràng, cụ thể, tất cả học sinh trong lớp đều hiểu
+ Có thể mỗi nhóm một nhiệm vụ trên, hoặc các nhóm đều chung nhiệm vụ.
- Bớc 3: Tiến hành thảo luận nhóm.
+ HS thảo luận (trao đổi, phân tích,không tranh cãi). Yêu cầu thảo luận sôi
nổi, trật tự, có ghi chép cẩn thận và chọn lọc tổng hợp ý kiến.
+ GV uốn nắn lệch lạc, điều chỉnh đúng hớng thảo luận, chú ý phát hiện các
điểm đã thống nhất và còn tranh luận cha đi đến kết quả ở từng nhóm.
+ GV không giải đáp thắc mắc ngay, mà chỉ giúp học sinh hớng đi hoặc nguồn

trao đổi. GV kết luận, nhận xét.
Ví dụ 2: Sử dụng phơng pháp thảo luận trong dạy học ở mục 2. Sự phân hoá tự
nhiên bài 42, Thiên nhiên Trung và Nam Mĩ (tiếp theo) (Địa lý 7). Nhiệm vụ thảo
luận đợc gắn với kênh hình. Yêu cầu HS quan sát hình 42.1 SGK (Lợc đồ khí hậu
Trung và Nam Mĩ), trao đổi nhóm , cho biết: Các kiểu khí hậu ở Trung và Nam mĩ;
nêu những đặc điểm khác nhau giữa khí hậu lục địa Nam Mĩ với khí hậu Trung Mĩ và
quần đảo Ăngti. Các bớc tiến hành thảo luận đợc thực hiện tơng tự nh trên.
Để phơng pháp thảo luận tiến hành có kết quả tốt cần lu ý một số đặc điểm
sau:
+ Nên chọn những nội dung học tập tạo cơ hội thuận lợi cho thảo luận. Đó là
những nội dung dễ gây nhiều ý kiến khác nhau. Những nội dung này thờng có liên hệ
với các vấn đề thực tiễn, mà học sinh có một số vốn tri thức nhất định, hoặc liên quan
đến những bài học ở trớc. Ngoài ra, việc thảo luận thông thờng đợc tiến hành với
kênh hình trong SGK. Việc khám phá, tìm tòi khai thác kiến thức từ kênh hình thờng
thu hút ý kiến của nhiều học sinh khác nhau.
+ Chuẩn bị kỹ các vấn đề đa ra cho học sinh thảo luận, dự kiến trớc các tình
huống có thể nảy sinh trong quá trình thảo luận và các phơng án giải quyết.
+ Rèn luyện cho HS ý thức tự biết mình (nhận rõ các điểm yếu và điểm mạnh
của bản thân), tin vào các bạn và có mối liên hệ tốt trong các nhóm, sẵn sàng giúp
đỡ, hợp tác, hỗ trợ và cộng tác tích cực, tự giác không ỷ lại và có ý thức tôn trọng,
lắng nghe, chia sẻ, bổ sung ý kiến của các bạn trong nhóm, lớp. Hoạt động nhóm sẽ
có hiệu quả, nếu nh có các xung đột sáng tạo (chứ không phải xung đột lệch lạc),
không dựa vào các ý kiến đánh giá mơ hồ, từng thành viên của nhóm thoả mãn với
việc thực hiện các mục tiêu, mọi việc đợc hoàn thành theo đúng tiến độ, tốn ít năng l-
ợng.
1
Sáng kiến kinh nghiệm 2007 - 2008
3/ Ph ơng pháp tranh luận.
Trong bài học Địa lí có một số vấn đề có thể làm xuất hiện hai (hoặc nhiều)
cách giải quyết khác nhau. GV có thể nêu ra các khả năng giải quyết, sau đó đặt câu

4/ Ph ơng pháp động não.
1
Sáng kiến kinh nghiệm 2007 - 2008
Đây lầ phơng pháp ngời đọc đợc kích thích suy nghĩ, bằng cách đựơc thu thập ý
kiến khác nhau về vấn đề nào đó mà không tiến hành đánh giá trao đổi hay bình luận
ý kiến đó, phơng pháp này cho phép làm xuất hiện một cách nhanh chóng một số ý
kiến về đề tài chung. Tuy tự do phát biểu nhng có nhiều ý kiến chung. Phơng pháp
động não có thể thực hiện vào đầu tiết học , hoặc băt đầu một vấn đề , một nội dung
giữa bài học.
Phơng pháp đợc thực hiện theo các bớc :
- Nêu tên đề tài/ chủ đề/ vấn đề có thể gắn với phơng tiện trực quan và đa câu
hỏi kích thích suy nghĩ của ngời đọc.
-Yêu cầu cả lớp động não ghi ý kiến của mình bằng cách ghi vào giấy nhỏ gim
lên bảng hoặc từng ngời một trình bày ngắn gọn trớc lớp ý kiến của mình , không
nhận xét , đánh giá ý kiến đó .
Sau khi không còn ý kiến nữa có thể nhóm các ý kiến đó lại và đánh giá khái
qúat về công dụng và tính khả thi.
Ví dụ: Khi bắt đầu bài dạy "Vùng biển Việt Nam", có thể nêu câu hỏi"nói"Việt
Nam là một quốc gia biển , có đúng không ? Tại sao? Yêu cầu học sinh toàn lớp suy
nghĩ và trả lời. Sau đó GV gọi một số em nêu suy nghĩ của mình. Gv: Tập hợp ý kiến
và ghi lên bảng và cùng học sinh toàn lớp chọn và đánh dấu vào ý kiến cho là hợp lý
nhất .
Để phơng pháp động não đạt hiệu quả cao cần chú ý một số điểm sau :
+ Nêu ra trớc hs các vấn đề có nhiều khả năng tạo cơ hội bộc lộ nhiều quan
điểm, ý kiến khác nhau.
+ Các ý kiến của học sinh đều phải đợc tôn trọng và tập hợp,dù cho ý kiến đó có
thể không hoàn toàn hợp lý.
5/ Ph ơng pháp báo cáo
Phơng pháp báo cáo mà trong đó hs dới sự hớng dẫn của Gv thu thập, phân tích ,
tổng hợp các số liệu, t liệu trình bày thành báo cáo sau đó thuyết trình trớc nhóm

và nhiệm vụ cụ thể của hoạt động)
+ Trình bày vắn tắt các hoạt động và phơng pháp dã thực hiện
+ Trình bày mô tả những kết quả đã thực hiện đợc
+Kết luận đề xuất ý kiến
- Để báo cáo ngắn gọn và để làm rõ vấn đề, nên tăng cờng sử dụng bản đồ , lợc
đồ sơ đồ , tranh ảnh, biểu đồ, số liệu và các số liệu rời
c/ Thuyết trình tr ớc nhóm, lớp.
Trình bày miệng trên cơ sở đề cơng đã chuẩn bị cần phải chú ý những điểm sau:
- Dùng lời nói của điệu tự tin, biểu cảm rõ ràng
- Sử dụng các kỹ thuật nói , đọc nhấn mạnh, nêu câu hỏi nghi vấn và tự trả lời
trình bày có vấn đề, tạo tình huống hấp dẫn cho ngời nghe.
Báo cáo miệng thờng dùng cho học sinh các lớp lớn, thể hiện sự vận dụng tổng
hợp nhiều kỹ thuật khác nhau, nh thuyết trình, đối thoại Sử dụng các phơng pháp
1
Sáng kiến kinh nghiệm 2007 - 2008
này, nghĩa là học sinh đã đạt đợc phơng pháp này, nghĩa là học sinh đã đạt đặt mình
vào vị trí của ngời vừa tìm tòi , thu nhập phân tích, tổng hợp khái quát, hoá kiến thức,
vừa phổ biến các tri thức địa lý cho những ngời xung quanh mình
Để hình thành cho học sinh kỹ năng thu thập sử lý, tổng hợp và trình bày thồn
tin địa lý báo cáo, giáo viên lu ý một số điểm sau:
- Câu hỏi nhiệm vụ cho học sinh ngay trong giờ học trên lớp yêu cầu học sinh
trên lớp có có yêu cầu chọn lọc, khái quát hoá thông tin. Ví dụ: Sau khi phân tích đặc
điểm phân bổ của khí hậu và thực vật của châu âu , Gv yêu cầu học sinh rút ra kết
luận về mối quan hệ giữa sự phân bổ thực vật và các đai khí hậu của Châu Âu. Câu
hỏi này tuy đơn giản nhng tập làm quen học sinh với công việc tổng hợp khái quát
hóa.
- Các câu hỏi yêu cầu học sinh phải chứng minh hoặc phân tích một đối tợng
hay hiện tợng, quá trình địa lý, lại đòi hỏi ở học sinh kỹ năng thu thập t liệu. Chẳng
hạn hãy phân tích các mặt thuận lợi và khó khăn của biển đông đối với kinh tế và đời
sống của nhân dân ta (bài vùng biển Việt Nam địa lý 8) Hãy chứng minh rằng địa

kỹ năng viêt báo cáo thực hiện từ đầu năm học, từ đầu cấp đến cuối cấp, hội tụ đầy
đủ kỹ năng này ở bài tập địa lý địa phơng, yêu cầu học sinh khảo sát và trình bày
thông tin địa lý địa phơng.
III/ Kết thúc vấn đề
Các bài tập về báo cáo có liên quan đến địa phơng ở cuối cấp cũng nên thực
hiện theo cả hai hớng: thứ nhất, vận dụng kiến thức đã học để giải thích một số vấn
đề trong thực tế tại địa phơng. Ví dụ: Tại sao trớc khi có gió mùa đông Bắc tràn về,
thờng có ma? Hay: Tại sao để lợi dụng sức gió, ng dân thờng đi biển vào lúc sáng
sớm tinh mơ và trở về vào lúc ban chiều? Thứ hai, điêù tra khảo sát đơn giản tự
nhiên, dân c, kinh tế địa phơng, trình bày các thông tin thành báo cáo nhỏ.
Bên cạnh các bài tập viết đòi hỏi thời gian dài hơn, cũng cần có nhiều bài tập
yêu cầu học sinh nói: Chẳng hạn trình bày bằng lời trớc lớp những thông tin mình đã
tìm tòi, khám phá Nhờ vào việc này học sinh đợc phát biểu kỹ năng nói, thông báo,
truyền đạt thông tin bằng lời bên cạnh bài viết.
Giao Hà, ngày 25 tháng 03 năm 2008
Ngời viết
1