Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
PHÒNG GD VÀ ĐÀO TẠO QUẬN LONG BIÊN
TRƯỜNG THCS NGỌC LÂM
PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN DỰ THI
Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội
Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Long Biên
Trường THCS Ngọc Lâm
Địa chỉ: Số 6, ngõ 370- Nguyễn Văn Cừ- Bồ Đề- Long Biên- Hà Nội
Điện thoại:043.8271485
Email : [email protected]
- Thông tin về giáo viên:
Họ và tên: Nguyễn Thị Thảo
Ngày sinh: 04/09/1990
Môn: Lịch sử
Điện thoại: 0988953533
Email :[email protected]
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI CỦA GIÁO VIÊN
1. Tên hồ sơ dạy học
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 1
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA THỜI TRẦN
2. Mục tiêu dạy học:
- Nêu được những thành tựu văn hóa thời Trần, những thành tựu chính về đời
sống văn hóa, văn học, giáo dục, khoa học kĩ thuật, kiến trúc điêu khắc
( Ngữ Văn 8: tiết 97 “Nước Đại Việt Ta”- trích Bình Ngô Đại cáo- Nguyễn
Trãi; Ngữ Văn 7: Bài 5: Nam Quốc Sơn Hà- Lý Thường Kiệt, Phò giá về
kinh- Trần Quang Khải; Bài 6: Bài Ca Côn Sơn- Nguyễn Trãi: Giáo dục
công dân 6: Bài 6: Bài học về lòng biết ơn; Giáo dục công dân 8: Lao động
tự giác và sáng tạo; Mĩ thuật 7 :Bài 1: Sơ lược mĩ thuật thời Trần; Âm nhạc
lớp 8 tiết 13: Một số nhạc cụ dân tộc: Toán 7 Bài 8: Các trường hợp bằng
nhau của tam giác; Lịch sử 7: Bài 15: Sự phát triển Kinh tế và văn hóa thời

Tỡm kim thụng tin t nhiu ngun khỏc nhau: sỏch bỏo, th vin, internet
- Cỏc ng dng CNTT trong vic dy v hc ca bi hc.
S dng phn mm powerpoint trỡnh chiu, cỏc phn mm ti phim, biờn tp
nh
6. Hot ng dy hc v tin trỡnh dy hc:
TIT 29- BI 15: S PHT TRIN KINH T V VN HểA THI TRN
I. Mục tiêu bài học
1. Kin thc
- Đời sống văn hoá tinh thần nhân dân ta dới thời Trần rất phong phú, đa
dạng.
- Một nền văn học phong phú đa dạng mang đậm bản sắc dân tộc làm rạng rỡ cho
nền văn hoá Đại Việt.
- Giáo dục khoa học kỹ thuật thời Trần đạt tới trình độ cao, nhiều công trình nghệ
thuật tiêu biểu.
2. T tng
-Bồi dng ý thức dân tộc và niềm tự hào về một thời kỳ lịch sử có nền văn hóa
riêng mang đậm bản sắc dân tộc.
- Trõn trng nhng giỏ tr vn húa m ụng cha ta xõy dng, cú ý thc bo tn v
phỏt huy nhng giỏ tr ú.
3. K nng
Giỏo Viờn: Nguyn Th Tho- T Xó hi- Trng THCS Ngc Lõm Page 3
H s d thi dy hc theo ch tớch hp liờn mụn- Nm hc 2014-2015
- Giúp học sinh nhìn nhận sự phát triển về xã hội và văn hoá qua phơng pháp so
sánh với thời kỳ trớc.
Phân tích đánh giá nhận xét thành tựu văn hoá đặc sắc
K nng sng
- Hỡnh thnh cỏc k nng cm th, lng nhe v trõn trng nhng gớa tr vn húa ca
dõn tc.
- K nng t duy, phờ phỏn nhng thúi h tt xu lm suy i o c, vn
húa dõn tc.

Hoạt động của thầy- trò Nội dung bài học- ghi bảng minh họa
Hoạt động 1(7p): Tìm hiểu đời sống văn
hóa của nước ta dưới thời Trần.
Học sinh nghe giảng
1.Đời sống văn hoá.
(Lòng biết ơn GDCD lớp 6 bài 6)
Phần tìm hiểu của nhóm 1- đại diện
nhóm trình bày.
- - Đại diện nhóm 1 trình bày tìm hiểu của
mình về đời sống văn hóa nước ta dưới
thời Trần.
- - Các nhóm khác nghe, theo dõi, bổ sung
hoặc phản biện nếu cần.
- - Thời Trần đời sống văn hóa rất phát triển
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA
1.Đời sống văn hoá.
- Tín ngưỡng:
Thờ tổ tiên.
Thờ anh hùng.
Thờ người có công.
- Đạo phật, nho giáo phát triển mạnh.
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 5
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
- + Phật giáo phát triển nhưng không bẳng
thời Trần, Trong nước nhiều người đi tu,
có cả vua và quan lại.
- + Nho giáo phát triển mạnh, được triều
đình quan tâm, thực hiện tuyển quan lại,
thi cử
- + Các tín ngưỡng cổ truyền phát triển, các

Siêu, Chu Văn An)
- Nhân dân bên ngoài giản dị song bên
trong chứa đựng lòng yêu nước sâu
sắc,tinh thần thượng võ,đậm đà bản sắc
văn hoá dân tộc. Đây là cơ sở cho nền văn
hóa dân tộc ta phát triển và lưu truyền ở
các thế hệ sau.
Hoạt động 2: Tìm hiểu văn học thời
Trần (7p)
2.Văn học
- Giáo viêm mời đại diện nhóm 2 lên
trình bày tìm hiểu của nhóm mình về văn
học nước ta dưới thời Trần.
- Các Nhóm còn lại nghe, nhận xét, bổ
sung.
- Văn học nước ta dưới thời Trần có nhiều
điểm nổi bật.
+ Văn học chữ Hán Và chữ Nôm được sử
dụng
+ Có nhiều tác giả và tác phẩm nổi tiếng
+ Văn học hình thành trên cơ sở các cuộc
kháng chiến chống quân xâm lược.
- Học sinh khác phản biện, đặt câu hỏi nếu
có
*Giáo viên nhận xét, chốt ý
- So với thời Lý thời Trần văn học đạt
được nhiều thành tựu.
2.Văn học.
-Văn học gồm chữ Hán và chữ Nôm.
- Chứa đựng nhiều nội dung phong phú

- Giáo dục:được trú trọng phát triển,
góp phần nân cao trình độ của nhà Trần
- Tạo tiền đề cho sự phát triển của giáo
dục nước ta sau này
- Quân sự, y học, khoa học, kĩ thuật đạt
nhiều thành tựu.
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 8
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
+ 1272 “Đại Việt sử kí” 30 quyển của Lê
Văn Hưu.
+ Trần Hưng Đạo đã viết "Binh thư yếu
lược"
- Các nhóm khác nghe, bổ sung và đặt câu
hỏi phản biện
- Giáo viên nhận xét, bổ sung trả lời các
câu hỏi
- Để tăng cường đội ngũ trí thức cho dân
tộc nhà Trần thường xuyên tổ chức các
kì thi định lệ lấy Thái học sinh, Tam
Nguyên các trường học được dựng lên
khắp nơi, mở rộng quốc Tử Giám để
dạy học( Giáo viên nêu tấm gương Thầy
giáo Chu Văn An để giáo dục tinh thần
tự học, yêu nước của ông, nêu tấm
gương Hồ Nguyên Trừng, Tuệ
Tĩnh hướng học sinh đến sự khâm
phục, lòng quyết tâm và sự cố gắng,
sáng tạo trong học tập, lao động ).
Giáo viên có thể cho học sinh xem đoạn
video nói về Quốc tử Giám(nếu có thời

hỏi phản biện
*Giáo viên nhận xét, bổ sung, chốt ý
kiến.
Kiến trúc và điêu khắc thời Trần thể hiện
4.Nghệ thuật, kiến trúc và điêu khắc.
- Nhiều công trình có giá trị
- Nghệ thuật chạm khắc trau chuốt, tinh
tế
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 10
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
một giai đoạn lịch sử của dân tộc. Đặc biệt
hình tượng rồng thể hiện uy quyền của giai
cấp thống trị đã phát triển cao hơn thời Lý
4. Đánh Giá kết quả giờ học(1p)
- Nhận xét hoạt động chung của học sinh
- Nhận xét, đánh giá chung giờ học của cả lớp
5. Dặn dò, nhắc nhở
- Ôn lại bài học
- Làm đáp án trả lời các câu hỏi trong SGK
- Chuẩn bị bài: Đọc trước bài 16 SGK
6. Rút kinh nghiệm
- Học sinh có kết quả thực hành tốt, phù hợp với khả năng của các em.
- Học sinh tích cực tham gia nhận xét, đánh giá, hăng hái tham gia xây dựng bài.
- Biết vận dụng những kiến thức đã học một cách hiệu quả, giúp giờ học sôi nổi
- Đồ dùng trực quan đẹp, sinh động giúp khơi gợi được tinh thần yêu thích môn
học.
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập (10p)
Cho học sinh làm phiếu đánh giá kết quả học tập của giáo viên chuẩn bị trước
8. Các sản phẩm của học sinh
Các sản phẩm minh chứng kết quả học tập của học sinh thông qua bài học (file

Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 13
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
Nhóm 1: Đời sống văn hóa của nhân dân ta dưới thời Trần như thế nào?
- Thời Trần, các tín ngưỡng cổ truyền trong nhân dân vẫn phát triển như tục
thờ cúng tổ tiên, thờ các anh hùng dân tộc, người có công với nước
. Trong phạm vi gia đình, người Việt Nam thường giữ đạo hiếu. Theo đạo hiếu,
con cháu nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, ông bà, tổ tiên cho nên
hết lòng phụng dưỡng khi các ngài còn sống. Khi các ngài khuất núi, trong niềm
tin hương hồn các ngài vẫn hiện diện gần gũi đâu đây trong cõi vô hình thì con
cháu cúng giỗ để tưởng nhớ các ngài đồng thời dâng hiến những lễ vật để các ngài
hưởng dùng.
Việc thờ cúng các danh nhân, anh hùng chẳng những do lòng biết ơn các ngài mà
còn do thành tâm cầu xin các ngài phù giúp dân làng hoặc xin các ngài tiếp tục góp
công bảo vệ đất nước.
Ở thời Trần dù Phật giáo không phát triển như thời Lý nhưng “nhân dân vẫn quá
nửa làm sư”, chùa chiền mọc lên khắp nơi, đâu đâu cũng có chùa, thu hút nhiều
tầng lớp đi tu trong đó có cả giai cấp thống trị và nhân dân. Trong đó có vua Trần
Nhân Tông- về cuối đời ông đã tu ở núi Yên tử trở thành vị tổ sư thứ nhất của thiền
phái Trúc Lâm.
Nho giáo có đóng góp lớn trong sự phát triển của nhà Trần, do nhu cầu xây dựng
bộ máy thống trị, thi cử Nho giáo ngày càng được chú trọng và có vị trí cao hơn,
nhiều nhà Nho được trọng dụng như Chu Văn An Phạm Sư Mạnh
Trong văn hóa dân gian không thể không nhắc đến lễ hội, đó là 1 phần không thể
thiếu trong sinh hoạt của cư dân Đại Việt. Lễ hội là một sự kiện văn hóa được tổ

văn học đời Trần có những thành công tốt đẹp là do từ đời Thuận Tông trở về
trước, việc học chú trọng về kinh thuật, đào tạo cho người học có bản lĩnh suy
luận cơ bản, không chú trọng lối học từ chương. Do đó, nhà Trần có những học
giả kiệt xuất như Chu Văn An, Trương Hán Siêu, và những nhà tư tưởng độc lập
như Hồ Quý Ly.

Trên đây là những tìm hiểu của nhóm 2 về văn học nước ta dưới thời Trần. Qua
phần trình bày của nhóm tôi xin mời các bạn nhận xét, bổ sung.
( Học sinh hỏi: Cảm ơn phần trình bày của nhóm bạn, tôi thấy nhóm bạn chuẩn
bị chu đáo, tìm hiểu kĩ nội dung, trình bày lưu loát. Tuy nhiên tôi có một thắc
mắc xin nhóm bạn giải đáp: “ Bạn hãy cho biết nội dung chủ đạo của văn học
thời Trần”?
- Học sinh Trả lời: Xin cảm ơn bạn, sau đây nhóm tôi xin trả lời câu hỏi của bạn:
Nội dung chủ đạo của văn học thời Trần: Như các bạn đã biết từ khi nhà Trần
thành lập cho tới thế kỉ XV thì luôn gắn liền với các cuộc chiến tranh, chính vì
vậy văn học chịu ảnh hưởng sâu sắc của các cuộc chiến tranh. Nội dung chủ đạo
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 16
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
là ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, ca ngợi lòng yêu nước,lòng tự hào dân
tộc
- Học sinh hỏi: Tôi có một câu hỏi cho nhóm bạn: “ bạn nói thời Trần có nhiều tác
giả và tác phẩm văn học nổi tiếng vậy bạn có thể kể tên một số tác giả và tác phẩm
nổi tiếng, bạn hãy đọc một bài thơ tiêu biểu”
- Các tác giả nổi tiếng như Trần Quốc Tuấn với tác Phẩm Hịch Tướng Sĩ, Binh thư
yếu lược. Trần Quang Khải với Phúc Hưng Viên, Tòng Giá Hoàn Kinh( tụng giá
hoàn kinh sư). Trần Thánh Tông với Đệ Huyền Thiên Động, Chu Văn An với
Thẩm Chảm Sớ, Trương Hán Siêu với Bạch Đằng Giang Phú, Linh Tế Tháp
Kí sau đây tôi xin đọc bài thơ Phò Giá về Kinh của tác giả Trần Quang Khải
Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.

Ngạn Phạm Sư Mạnh, Lê Quát…
Học sinh hỏi: Nhà Trần có một nhà giáo nổi tiếng, bạn cho biết đó là ai, nêu hiểu
biết của nhóm bạn về nhà giáo đó?
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 18
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
Học sinh trả lời: Chu Văn An (1292–1370), tên thật là Chu An, hiệu là Tiều Ẩn tên
chữ là Linh Triệt, là mộtnhà giáo, thầy thuốc, đại quan nhà Trần trong lịch sử Việt
Nam, được phong tước Văn Trinh Công nên đời sau quen gọi là Chu Văn An.
Quê ông ở làng Văn Thôn, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay thuộc xóm Văn,
xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội.
Là người chính trực, đã từng đỗ Thái học sinh, nhưng không ra làm quan mà mở
trường dạy học ở làng Huỳnh Cung, bên kia sông Tô Lịch, ông có công lớn trong
việc truyền bá, giáo dục tư tưởng đạo đức Khổng giáo vào Việt Nam. Vua Trần
Minh Tông(1300–1357) mời ông ra làm tư nghiệp Quốc tử giám, dạy cho Thái tử
Trần Vượng, tức là vua Trần Hiến Tông tương lai. Đến đời Dụ Tông, ông thấy
quyền thần làm nhiều điều vô đạo, ông dâng Thất trảm sớ xin chém 7 tên gian
nịnh, nhưng vua không nghe. Ông chán nản từ quan về ở núi Phượng Hoàng (Chí
Linh, Hải Dương), lấy hiệu là Tiều ẩn (người đi ẩn hái củi), dạy học, viết sách cho
tới khi mất.
*Khoa học kĩ thuật
- Trên cơ sở những thành tựu khoa học kĩ thuật thời Lý, thời Trần đã đạ được nhiều
thành tựu và có nhiều cống hiến lớn.
- Về khoa học có sự đón góp của
- Lịch sử: với sự thành lập của Quốc sử Viện, sử học đón vai trò quan trọn trong
giáo dục với tác phẩm “ Đại Việt Sử kí – 30 tập” do Lê Văn Hưu soạn. Viết từ
thời Triệu Vũ cho đến Lý Chiêu Hoàng. Thời kì này cũng có nhiều nhà sử học
như Hồ Tôn Thốc, Nguyễn Trung Ngạn
- Khoa học quân sự đạt đỉnh cao với hai tác Phẩm nổi tiếng của Trần Hưng
Đạo: Binh Thư Yếu Lược, Vạn Kiếp Tông Bí Truyền thư
- Toán học: Hình học và số học được sử dụng trong đo đạc ruộng đất và xây dựng

đúc kết những kinh nghiệm cổ truyền, trên cơ sở đo, phát minh, chế tạo ra nhiều
loại súng có sức công phá sấm sét. Từ việc cải tiến súng, chế thuốc súng, hiểu rõ
sức nổ của thuốc đạn Nguyên Trừng phát minh ra phương pháp đúc súng mới gọi
là súng "thần cơ
Nhóm 4: tìm hiểu nghệ thuật kiến trúc điêu khắc thời Trần
Nghệ thuật Đại Việt thời Trần phản ánh các các loại hình nghệ thuật của nước Đại
Việt thời nhà Trần, chủ yếu trên lĩnh vực điêu khắc và âm nhạc.
Sự phát triển của nghệ thuật phong phú, đa dạng thời Trần tạo nên bộ phận quan
trọng trong nền văn minh Đại Việt đương thời.
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 21
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
Nghệ thuật điêu khắc thời Trần là sự nối tiếp thời Lý nhưng cách tạo hình hiện
thực khoáng đạt, khỏe khoắn hơn. Yếu tố tạo nên nét đặc trưng đó là sự giao lưu
văn hóa rộng rãi, tinh thần thượng võ được phát huy mạnh mẽ qua các cuộc chiến.
Điêu khắc và trang trí luôn gắn với công trình kiến trúc. Những công trình điêu
khắc thể hiện tại cung điện, chùa chiền, dinh thự các quan lại, lăng mộ vua chúa.
Điêu khắc thời Trần được đánh giá là có bước tiến bộ, chắc khỏe hơn so với
thời Lý. trong đó có một số phù điêu khắc hình nhạc công biểu diễn mang phong
cách Chiêm Thành. Chân các bệ, cột thường có hình hoa sen. Cách trang trí hoa
dựa trên nghệ thuật dân dụng.
Chạm khắc để trang trí, làm tôn thêm vẻ đẹp cho các công trình kiến trúc. Tuy
nhiên, nhiều bức chạm có chủ đề và bố cục độc lập được coi như tác phẩm hoàn
chỉnh, như: cảnh Dâng hoa - Tấu nhạc (chùa Thái Lạc, Hưng Yên), Vũ nữ múa (bệ
đá chùa Hoa Long, Thanh Hóa), Rồng (chùa Dâu, Bắc Ninh) Hình Rồng thời
Trần có thân hình mập mạp, uốn khúc mạnh mẽ hơn Rồng thời Lý. Hình rồng được
chạm nổi trên bia và bệ đá, cả trên gạch rất nhiều, nhưng đã có nhiều tượng rồng
được làm thành những cặp thành bậc cửa ở một số chùa và trước cung điện. Những
cặp tượng rồng này hoàn toàn đúng nghĩa là tác phẩm tạo hình trong không gian ba
chiều, vượt qua tính chất trang trí cho một vật phẩm khác như đế bia thời Lý, nó là
tác phẩm điêu khắc độc lập tự thân tồn tại

như chùa Thầy - Hà Tây
Chùa Dâu (hay chùa Pháp Vân, chùa Ứng Tự) trăm gian và cầu Chín Nhịp tại xã
Khương Tự (Bắc Ninh cũng là công trình kỹ thuật đáng kể, tương truyền do Mạc
Đĩnh Chi xây cất.
Giáo Viên: Nguyễn Thị Thảo- Tổ Xã hội- Trường THCS Ngọc Lâm Page 23
Hồ sơ dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn- Năm học 2014-2015
Ngoài lối hát ả đào được hình thành từ đời trước, âm nhạc Đại Việt thời Trần chịu
ảnh hưởng của Ấn Độ Chiêm Thành vàTrung Quốc. Một số nhạc công bị bắt từ
Chiêm Thành trong các cuộc chiến trước đây đã truyền nghề ca hát cho dân Đại
Việt, càng ngày càng phổ biến.
Trong cuộc chiến chống Nguyên Mông, nhà Trần bắt được nhạc sĩ Lý Nguyên Cát
người Nam Tống vốn là trưởng ban kịch ca trong quân đội Nguyên Mông. Lý
Nguyên Cát phỏng theo tiếng Việt mà soạn ra các vở tuồng và huấn luyện người
Việt diễn tuồng.
Nhạc cụ gồm có trống cơm, tất lật, đàn tranh, đàn 3 dây và đàn 7 dây, tiêu, sá
Nhạc sĩ Phạm Duy cho rằng ảnh hưởng của âm nhạc Mông Cổ có thể nhận thấy
trong điệu ngâm Sa mạc của miền Bắc Việt Nam. Điệu ngâm Sa mạc được phỏng
đoán do Lý Nguyên Cát sáng tác để tỏ nỗi nhớ quê hương, vì ở Đại Việt vốn không
có sa mạc.
Sang thời Trần Dụ Tông có người phường trò là Đinh Bàng Đức ở nhà Nguyên
sang nương nhờ vì chiến tranh. Đinh Bàng Đức dạy người Việt lối hát cầm gậy
Nhảy múa thường xuyên được tổ chức trong cung đình và trong dân gian. Ngoài
chèo, hát ả đào truyền thống khá phổ biến trong dân gian và giới quý tộc.
Các quý tộc nhà Trần yêu thích hát chèo và diễn hề Thời Trần Dụ Tông, các quý
tộc trong cung đình say mê nghệ thuật, nhiều vở hát chèo trong cung đình do chính
những người trong hoàng tộc dàn dựng, biểu diễn và nhà vua tự mình duyệt lại,
thưởng hậu cho người diễn và làm trò giỏi. Việc ca hát trong cung đình nhà Trần
được sứ nhà Nguyên là Trần Cương Trung mô tả trong tác phẩm Sứ giao tập, theo
đó mỗi lần yến tiệc trong cung thường có ca nhạc và nhảy múa, các khúc ca giống
như khúcGiáng Châu Long, Nhập hoàng đô của phương Bắc, âm điệu cổ nhưng