B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
=====
=====
TH HI MINH CÁC NHÂN T NH HNG N HÀNH VI LA CHN
DCH V VN TI HÀNH KHÁCH
NGHIÊN CU TRNG HP CA CÔNG TY
VN TI ANH KHOA LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh – Nm 2014 B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
=====
nhim v ni dung ca đ tài nghiên cu này.
Tp. H Chí Minh, ngày 08 tháng 07 nm 2014
Tác gi
Th Hi Minh
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC HÌNH V, TH
DANH MC CÁC BNG BIU
Chng 1: M U 1
1.1. Lý do chn đ tài: 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu: 2
1.3. i tng và phm vi nghiên cu: 2
1.4. Phng pháp nghiên cu: 3
1.5. Ý ngha thc tin ca đ tài: 3
1.6. Kt cu ca nghiên cu: 4
Chng 2: C S LÝ THUYT 5
2.1. Khái nim hành vi ngi tiêu dùng 5
2.1.1. Thuyt hành đng hp lý (TRA): 6
2.1.2. Thuyt hành vi d đnh (TPB): 7
2.2. c đim ca dch v: 9
2.3. Quy trình mua dch v: 10
2.3.1. ánh giá trc khi mua: 10
3.3. Nghiên cu đnh lng: 35
3.3.1. Phng pháp chn mu nghiên cu: 35
3.3.2. Kích thc mu: 35
3.3.3. Các b
c tin hành nghiên cu đnh lng: 35
3.4. Tóm tt chng 3 36
Chng 4: KT QU NGHIÊN CU 37
4.1. c đim mu kho sát: 37
4.2. Kim đnh thang đo 39
4.2.1. Thang đo cht lng dch v 39
4.2.2. Thang đo s hài lòng 41
4.2.3. Thang đo hình nh thng hiu 42
4.2.4. Thang đo giá tr cm nhn 42
4.2.5. Thang đo hành vi la chn dch v Anh Khoa: 43
4.3. Phân tích nhân t khám phá (EFA) 44
4.3.1. Phng pháp phân tích EFA: 44
4.3.2. Tiêu chun áp dng: 45
4.3.3. Phân tích nhân t EFA cho 5 khái nim: 45
4.3.4. Mô hình nghiên cu hiu chnh 49
4.4. Phân tích nhân t khng đnh CFA 51
4.4.1. Kim đnh đ phù hp và giá tr hi t ca mô hình: 53
4.4.2. ánh giá đ tin cy ca các thang đo 57
4.4.3. Kim nghim giá tr phân bit gia các khái nim nghiên cu: 59
4.5. Mô hình cu trúc tuyn tính SEM: 59
4.5.1. Kim nghim mô hình lý thuyt: 59
4.5.2. Kim đnh gi thuyt: 61
4.5.3. Mô hình SEM sau kim đnh 64
4.5.4. Kim nghim
SEM Structural Equation Modeling - Mô hình cu trúc tuyn
tính
SPSS Statistical Package for the Social Sciences – Phn mm
thng kê cho khoa hc xã hi
TLI Tukey & Lewis Index - H s Tukey & Lewis
TPB Theory of Planned Behavior – Thuyt hành vi d đnh
TRA Theory of Reasoned Action – Thuyt hành đng hp lý
TNHH và VT Trách nhim hu hn và vn t
i
Tp. Thành ph
DANH MC CÁC HÌNH V, TH
Hình 2.1: Thuyt hành đng hp lý (TRA) 7
Hình 2.2: Mô hình lý thuyt hành vi d đnh (TPB) 8
Hình 2.3: Quy trình mua dch v 10
Hình 2.4: Các yu t quyt đnh giá tr dành cho khách hàng 13
Hình 2.5: Mi quan h gia hành vi tiêu dùng vi các yu t tim nng 16
Hình 2.6: Mi quan h gia hành vi la chn và các yu t tim nng 17
Hình 2.7: Mô hình nghiên cu đ ngh 23
Hình 4.1: Gii tính mu kho sát 37
Hình 4.2. tui m
u kho sát 38
Hình 4.3. Phân loi theo ngh nghip 38
Hình 4.4. Phân loi theo mc đích 39
Hình 4.5. Mô hình nghiên cu hiu chnh 50
Hình 4.6. Kt qu phân tích CFA - mô hình hiu chnh 55
Hình 4.7. Kt qu phân tích CFA - sau khi loi bin CL14 56
Hình 4.8. Mô hình SEM tng quát (đã chun hóa) 60
Hình 4.9. Mô hình SEM sau kim đnh 65
Bng 5.3. Mi quan h gia giá tr cm nhn, hài lòng và hành vi 74
1
Chng 1: M U
1.1. Lý do chn đ tài:
Trong giai đon hin nay, vi tin trình khu vc hóa, toàn cu hóa nn kinh t th
gii và nhng tin b vt bc ca khoa hc k thut cng nh s bùng n ca
công ngh thông tin, tính quyt đnh ca nng lc cnh tranh đi vi s thành công
hay tht bi ca doanh nghip ngày càng rõ nét.
S phát trin nh v bão ca công ngh
cng nh tính nng đng ca nn kinh t đã
làm cho s cnh tranh ngày càng khc lit trên th trng, đc bit đi vi ngành
dch v, mt ngành d dàng b bt chc và mc đ bo h không cao.
Ngày nay, nhu cu đi li gia các tnh thành vi mc đích m rng kinh doanh hay
nhu cu đi li ca cá nhân nh du lch gii trí, khám cha b
nh, thm ngi
thân…ca ngi dân đã không còn xa l. Tuy nhiên, s lng các nhà cung cp
dch v vn ti hành khách hin thi đã gia tng rt nhiu so vi trc đây, điu này
cho phép khách hàng có nhiu s la chn hn đi vi các thng hiu vn ti.
Ti kLk, hot đng vn ti hành khách bng ô tô phát trin mnh. n thi
đi
m hin nay, toàn tnh có 55 doanh nghip và hp tác xã kinh doanh vn ti hành
khách gm 250 tuyn liên tnh, 20 tuyn ni tnh, bình quân vn chuyn đc trên
15 triu lt khách/nm (S giao thông vn ti kLk).
Ch tính riêng trên tuyn đng t Tp.Buôn Ma Thut – Tp.H Chí Minh đã có trên
30 doanh nghip cnh tranh khc lit vi nhau, hin có mt s các thng hiu vn
ti hành khách đã xây dng đc tên tui ca mình t
i đa phng nh Mai Linh,
Rng ông, Anh Khoa, Thu c và mt s các doanh nghip mi ni nh Trng
- Phân tích lý thuyt hành vi tiêu dùng và các nhân t có tác đng đn hành vi
la chn dch v vn ti hành khách.
- Xây dng và kim đnh mô hình lý thuyt nhm xác đnh các yu t có tác
đng đn hành vi la chn dch v vn ti hành khách ca công ty Anh Khoa trên
tuy
n đng Tp.Buôn Ma Thut - Tp.H Chí Minh.
- a ra mt s hàm ý, kin ngh da trên các kt qu nghiên cu thu đc,
nhm nâng cao cht lng dch v cng nh tính cnh tranh trong ngành ca nhà xe
Anh Khoa trên tuyn đng Tp.Buôn Ma Thut – Tp.H Chí Minh.
1.3. i tng và phm vi nghiên cu:
- i tng nghiên cu: Các yu t nh hng đn hành vi la chn dch v
vn t
i hành khách ca nhà xe Anh Khoa trên tuyn đng c đnh t Tp.Buôn Ma
Thut – Tp.H Chí Minh và hành vi tiêu dùng ca khách hàng khi la chn dch v.
3
- i tng kho sát: Là nhng khách hàng đã hoc đang s dng dch v
vn ti hành khách ca nhà xe Anh Khoa.
- Phm vi nghiên cu: nghiên cu ch tp trung hng đn dch v vn ti
hành khách bng xe cht lng cao trên mt tuyn đng c đnh t Tp. Buôn Ma
Thut – Tp. H Chí Minh.
1.4. Phng pháp nghiên cu:
Nghiên cu ch yu s dng các ph
ng pháp:
- Phng pháp nghiên cu đnh tính cùng vi k thut tho lun nhóm và
phng vn sâu nhm khám phá ra các yu t có nh hng đn hành vi la chn
dch v vn ti hành khách liên tnh Anh Khoa trên tuyn đng c đnh Tp. Buôn
Ma Thut – Tp.H Chí Minh.
- Phng pháp đnh lng vi các k thut Cronbach Alpha, phân tích nhân t
Chng 3: Phng pháp nghiên c
u
Trình bày phng pháp nghiên cu đ kim đnh thang đo cho các khái nim trong
mô hình, kim đnh mô hình lý thuyt và các gi thuyt đ ra
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Trình bày các kt qu ca nghiên cu đã thc hin bao gm mô t d liu thu thp
đc, các kt qu kim đnh thang đo, s phù hp ca mô hình nghiên cu và các
gi thuyt đc chp nhn hay bác b.
Chng 5: K
t lun và kin ngh
Tóm tt các kt qu chính ca nghiên cu, t đó đa ra mt s đ xut hàm ý ca
nghiên cu cho nhà qun tr cng nh nhng hn ch ca đ tài đ đnh hng cho
nhng nghiên cu tip theo.
5
Chng 2: C S LÝ THUYT
Chng 1 đã gii thiu tng quan v đ tài nghiên cu. Chng 2 này nhm mc
đích gii thiu các lý thuyt v hành vi tiêu dùng và các yu t tác đng lên nó,
đng thi gii thiu v dch v vn ti hành khách Anh Khoa. Hn na, mt mô
hình lý thuyt và các gi thuyt cng đc xây dng.
2.1. Khái nim hành vi ngi tiêu dùng
Hành vi ngi tiêu dùng là mt lnh vc đc rt nhiu nhà nghiên cu quan tâm,
đc bit quan trng trong kinh t hc vi mc đích tìm hiu xem bng cách nào và
ti sao ngi tiêu dùng li mua sn phm hay dch v đó. T đó, s hiu bit v
hành vi khách hàng s là nn tng cho các chin lc marketing phù hp nh đnh
v sn phm hoc dch v, phát trin sn phm và dch v mi…Chính vì th mà có
rt nhiu quan đi
m v hành vi ngi tiêu dùng.
mi cá nhân. ó là lý thuyt hành đng hp lý và thuyt hành vi d đnh
2.1.1. Thuyt hành đng hp lý (TRA):
Thuyt hành đng hp lý –TRA (Fishbein, M. & Ajzen, 1975)[11] th hin
s phi hp ca các thành ph
n ca thái đ trong mt cu trúc đc thit k đ d
đoán và gii thích tt hn v hành vi tiêu dùng trong xã hi da trên hai khái nim
c bn bao gm: (1) thái đ ca ngi tiêu dùng đi vi vic thc hin hành vi và
(2) các chun mc ch quan ca ngi tiêu dùng
Trong mô hình TRA, thái đ đc đo lng bng nhn thc v các thuc
tính ca sn phm. Ngi tiêu dùng s chú ý đn nh
ng thuc tính mang li các ích
li cn thit và có mc đ quan trng khác nhau.
Yu t chun ch quan có th đc đo lng thông qua nhng ngi có liên
quan đn ngi tiêu dùng (nh gia đình, bn bè, đng nghip,…); nhng ngi này
thích hay không thích h mua. Mc đ tác đng ca yu t chun ch quan đn xu
hng mua ca ngi tiêu dùng ph thuc: (1) mc đ ng h/phn
đi đi vi vic
mua ca ngi tiêu dùng và (2) đng c ca ngi tiêu dùng làm theo mong mun
ca nhng ngi có nh hng.
7
S thúc đy làm theo ý mun ca
nhng ngi nh hng
Thái đ
Chun ch
quan
Ý đnh 8
Hình 2.2. Mô hình lý thuyt hành vi d đnh TPB
(Ngun I. Ajzen, 1991,p.182)
Thái đ dn đn hành vi: là mc đ mà biu hin ca hành vi đó đc chính
bn thân cá nhân đánh giá là tích cc hoc tiêu cc.
Chun ch quan: là sc ép xã hi v mt nhn thc đ tin hành hoc không
tin hành hành vi nào đó
Nhn thc v kim soát hành vi : nhn thc v kim soát hành vi nói đn nhn
thc ca con ngi v kh nng ca h
đ thc hin mt hành vi đã quy đnh.
Ý đnh: là s biu th v s sn sàng ca mi ngi khi thc hin mt hành vi
đã quy đnh, và nó đc xem nh là tin đ trc tip dn đn hành vi. Ý đnh da
khó khn mang tính đc thù trong hot đng qun tr ca các t chc dch v
Nhng đc đim ca dch v theo G. Parry và cng s (2011)[23], bao gm:
- Tính vô hình: Dch v là sn ph
m không tn ti di hình thái vt th,
không th s dng các giác quan đ cm nhn dch v nh cm nm, chm vào
hoc ngi… trc khi mua. Chính vì vy, tính vô hình đã gây nên mt s khó khn
cho các doanh nghip nh khách hàng ch đánh giá cht lng da trên các yu t
v c s vt cht, cng nh không th bo h cho các sáng ch hay ý tng sn
ph
m ca mình…
- Tính không đng nht. Dch v ph thuc rt nhiu vào yu t tâm lý và
yu t con ngi, do vy dch v có th không ging nhau gia các ln phc v cho
dù là do mt ngi thc hin hay mt nhà cung cp. Do đó, tùy thuc thái đ ca
nhân viên và s cm nhn ca khách hàng mà dn đn các mc đ sai lch ngu
nhiên hoc không mong mun ca ch
t lng dch v mà khách hàng nhn đc
khi mua dch v.
- Tính không th tách ri. Tính không th tách ri đ cp đn vic sn xut
và tiêu dùng dch v din ra đng thi. Khách hàng thng phi hin din trong quá
trình thc hin dch v và đóng mt vai trò ch đng trong quá trình này. Cht
lng ca hot đng dch v ph thuc vào s tng tác gi
a khách hàng và nhà
cung cp dch v. 10
- Tính không lu tr đc là vic dch v không th đc ct tr hay đa
vào d tr di dng tn kho. c tính này cng gây khó khn cho nhà cung cp
dch v buc h cn phi t chc sn xut và cân đi ngun cung nh th nào đ lúc
nào cng đáp ng kp cu thng xuyên bin đng.
ánh giá
trc khi mua
ánh giá sau
khi mua
11
đnh la chn dch v đc xem là cao hn so vi hàng hóa vì đc đim vô hình và
không đng nht ca dch v (Murray & Schlacter 1990; Bansal & Voyer 2000)
[33,14]. Nhng ri ro có th phát sinh nh không tha mãn v cht lng nh mong
đi, mt nhiu chi phí, lãng phí thi gian thm chí còn có th b tn thng v mt
vt lý nh chn thng, nguy him tính mng… Mc dù vy, các thông tin đánh giá
t nhng khách hàng đã có kinh nghi
m v s dng dch v, cng nh c s vt
cht ca công ty cung cp dch v mà khách hàng cn hoc các phng thc bo
him,… là mt trong nhng cách thc giúp khách hàng loi b ri ro khi la chn
dch v.
2.3.2. Quá trình mua và s dng dch v:
Ngi tiêu dùng chuyn sang vic tri nghim dch v sau khi quyt đnh mua dch
v
. Giai đon này gi là chuyn giao dch v, tc ngi tiêu dùng tng tác trc
tip vi nhà cung cp dch v cng có ngha là ngi tiêu dùng đng to ra giá tr
và đng sn xut ra dch v trong khi đánh giá nhng tri nghim dch v ca mình
(Wirtz 2011) [32].
Quá trình chuyn giao dch v là mt quá trình phc tp vi s tng tác ca ngi
tiêu dùng vi các yu t môi trng xung quanh bao g
m các ngoi tht, ni tht,
phng tin thit b,… cng nh s xut hin và hành vi ca nhân viên phc v và
các hành khách khác có th làm nh hng đn s hài lòng ca khách hàng t đó
hình thành nên các hành vi nh ý đnh tái s dng, trung thành vi dch v hay hành
Thc t, khách hàng thng không có điu kin đ đnh lng chính xác giá tr
dành cho h mà thng c tính bng cách cân bng gi
a li ích và chi phí mà h
b ra theo trc giác hay cm nhn. Vì th giá tr dành cho khách hàng có th xem
nh giá tr cm nhn
Theo Philip Kotler (2001)[3] giá tr dành cho khách hàng là chênh lch gia tng
giá tr mà khách hàng nhn đc và tng chi phí mà khách hàng phi tr cho mt
sn phm hay dch v nào đó.
13 Hình 2.4: Các yu t quyt đnh giá tr dành cho khách hàng
(Philip Kotler, 2001, tr.47)
Theo Zeithaml (1998)[45] giá tr cm nhn đc xem là “đánh giá tng th ca
ngi tiêu dùng v li ích ca sn phm hay dch v da trên nhn thc ca h v
nhng gì nhn đc và nhng gì b ra”. Wen và cng s (2005)[41] cho rng giá tr
cm nhn s cao khi giá tr nhn đc cao hn chi phí phi tr và ngc l
i
Nh vy, yu t giá tr cm nhn có th đc xem xét trong mi quan h vi hành
hi, đc xp theo th bc và gm nhng thành viên có chung nhng giá tr, mi
quan tâm và hành vi.
- Nhóm yu t xã hi bao gm nhóm tham kho, gia đình, vai trò và đa v
Nhóm tham kho ca mt ngi bao gm nhng nhóm có nh hng trc tip hay
gián tip đn thái đ hay hành vi ca ngi đó, có th là gia đình, bn bè, hàng xóm
láng ging, và đng nghip,…mà ngi đó có quan h giao tip thng xuyên. a
s ngi mua luôn chu tác đng ca ngi thân khi ra quyt đnh la chn mt sn
phm hay dch v nào đó. Ngoài ra, vai trò và đa v ca mt cá nhân trong xã h
i
cng góp phn tác đng đn quyt đnh ca ngi mua, h thng có xu hng la
chn sn phm hay dch v nào có th th hin đc kh nng và đa v ca h
trong xã hi.
- Nhóm yu t cá nhân bao gm đ tui, ngh nghip, hoàn cnh kinh t, li
sng, nhân cách…
Th hiu và nhu cu ca ngi tiêu dùng s thay đi khi tui tác thay đi. Nhng
ngi có ngh nghip khác nhau cng có nhu cu tiêu dùng khác nhau ngay c
nhng nhu cu chính yu nht là n ung, qun áo đn các nhu cu nh chm sóc
sc khe, m phm…Và rõ ràng vic la chn sn phm hay dch v đu ph thuc
vào thu nhp ca khách hàng, t đó mà có nhng phân khúc th trng cho các nhà
làm marketing đt ra chin lc c th cho tng nhóm khách hàng mc tiêu.
- Tâm lý: ng c, nhn thc và hiu bit, nim tin và thái đ
Nhu cu là mt thuc tính tâm lý, là nhng điu mà con ngi đòi hi đ tn ti và
phát trin. Con ngi s c gng tha mãn trc ht là nhng nhu cu quan trng
nht, chính vì vy mà nhu cu s thúc đy h có đng c. Và h s hành đng nh
th nào trong thc t phi chu nh hng t s nhn thc ca ngi đ
ó v nhu cu
và mong mun ca mình. Khi ngi ta hành đng h cng đng thi lnh hi đc
tri thc, thông qua hot đng và tri thc, ngi ta có đc nim tin và thái đ và
ã ng dng thành
công mô hình này trong nghiên cu v hành vi la chn dch v vn chuyn hành
khách bng phng tin vn ti công cng ti thành ph Jakarta, Indonesia.
16
Hình 2.5: Mi quan h gia hành vi tiêu dùng vi các yu t tim nng
(J. Joseph Cronin at al 2000, tr. 207)
Nghiên cu ca Lai & Chen (2010)[30] v các yu t nh hng đn hành vi tiêu
dùng ca hành khách đi vi dch v vn ti công cng ài Loan cho thy các
yu t cht lng dch v, giá tr cm nhn, s hài lòng và yu t tham gia có nh
hng trc tip đn hành vi la ch
n ca hành khách.
“Yu t tham gia đ cp đn cm xúc ca mt cá nhân v s phù hp và mc đ
quan trng ca mt đi tng mc tiêu, da trên nhng nhu cu vn có, giá tr và s
thích” (Zaichkowsky,1985)[44]. Tc là, vic khách hàng có tham gia vào mt quá
trình s dng sn phm hay dch v nào đó s có nhng phn ng cm xúc v đi
tng đó, điu này s