B GIÁO DC VÀ ÐÀO TO
TRNG ÐI HC KINH T TP. H CHÍ MINH PHAN QUC BÌNH MI QUAN H GIA PHÁT TRIN
TÀIăCHệNHăVÀăTNGăTRNG KINH
T - NGHIÊN CU THC NGHIM
TI VIT NAM LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP.H Chí Minh ậ Nmă2014

B GIÁO DC VÀ ÐÀO TO
TRNG ÐI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

Tôiăxinăcamăđoanălunăvnăthcăsăkinhăt “Mi quan h gia phát trin tài chính và
tngătrng kinh t ậ Nghiên cu thc nghim ti VităNam”ălàăcôngătrìnhănghiênă
cu ca riêng tôi, có s h tr t ngiăhng dn khoa hc là PGS.TS.Nguyn Th
NgcăTrang,ăvàăchaătngăđc công b trcăđây.ăCácăs liuăđc s dngăđ
phânătích,ăđánhăgiáătrongălunăvnăcóăngun gcărõăràngăvàăđc tng hp t nhng
ngunăthôngătinăđángătinăcy. Ni dung lunăvnăđm bo không sao chép bt c
công trình nghiên cu nào khác.

TP.HCM, ngày 29 tháng 12 nmă2014
Tác gi Phan Quc Bình MC LC
Trang ph bìa
Liăcamăđoană


5. KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 41
5.1. Phân tích thành phn chính 41
5.2. Kimăđnh tính dng 43
5.3. Kimăđnhăđng liên kt 47
5.3.1. Mô hình không bao gm tácăđng ca khng hong kinh t 47
5.3.2. Mô hình bao gm tácăđng ca khng hong kinh t 55
6. KT LUN 62
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
Ph lc 1 ậ Kimăđnh nghimăđnăv ca các chui d liu viăđim bin
đi cu trúc

DANH MC CÁC T VIT TT

ADB
ARDL
GDP
GMM

GNP

DANH MC CÁC BNG, HÌNH

Bng 2.1: Thng kê tng hp các kt qu nghiên cuătrcăđây 20
Bng 3.1: Tcăđ tngătrng GDP trong giaiăđon 2000-2012 22
Bng 3.2: Tcăđ tngătrng tín dng và cung tinăgiaiăđon 2000 ậ 2012 25
Bng 4.1: Tóm tt mi quan h k vng gia các bin s 30
Bng 4.2: Thng kê mô t 31
Bng 5.1: Kt qu phân tích thành phn chính 41
Bng 5.2: Kt qu kim đnh nghimăđnăv 44
Bng 5.3: Kt qu kimăđnh tính dng 45
Bng 5.4: Kt qu kimăđnh nghimăđnăv viăđim binăđi cu trúc 46
Bng 5.5: Kt qu la chnăđ tr tiău 47
Bng 5.6: Kt qu călng mô hình hiu chnh sai s không gii hn 48
Bng 5.7: Kt qu điu chnhăcălng mô hình hiu chnh sai s không gii hn
49
Bng 5.8: Kt qu kimăđnhăđng liên kt 51
Bng 5.9: Kt qu călng mô hình hiu chnh sai s có gii hn 52
Bng 5.10: Kt qu la chnăđ tr tiăuă(có tácăđng ca khng hong kinh t). 55
Bng 5.11: Kt qu călng mô hình hiu chnh sai s không gii hn (có tác
đng ca khng hong kinh t) 56
Bng 5.12: Kt qu điu chnhăcălng mô hình hiu chnh sai s không gii hn
(có tácăđng ca khng hong kinh t) 57
Bng 5.13: Kt qu kimăđnhăđng liên kt (có tácăđng ca khng hong kinh t)
57

TÓM TT
Nghiên cu tin hành kim tra mi quan h gia phát trin tài chính ậ đcă đoă
lng bng ch s tng hp to ra t 08ă đi din phát trin tài chính khác nhau
thôngăquaăphngăphápăphânătíchăthànhăphn chính ậ vàătngătrng kinh t ti Vit
Nam daătrênă56ăquanăsátătrongăgiaiăđon t Quý I/1999ăđn Quý IV/2012.
Tngăt nhănghiênăcu ca Uddin và cng s (2012) cùng mt s nghiên cu ti
các quc gia khác trên th gii, bài nghiên cu s dng mô hình thc nghim da
trên hàm sn xut Cobb ậDouglas có b sung thêm yu t binăđi cu trúc trong
các chui thiăgianădi tác đng ca cuc khng hong kinh t toàn cuănmă2008.
Cùng vi, kimăđnh t hi quy phân phi tr đc s dngăđ xácăđnh mi quan
h đng liên kt gia các bin s trong mô hình nghiên cu. Kt qu ghi nhn đc
là nht quán khi cho rng tn ti miă tngă quană cùngă chiu gia phát trin tài
chínhăvàătngătrng kinh t trong dài hn ti Vit Nam.
Các t khóa: phát trinătàiăchính,ătngătrng kinh t,ăđng liên kt, Vit Nam. 2
1. GII THIU


các kt lun khác nhau v vic phát trin tài chính tácăđng tích cc hay tiêu cc
đnătngătrng kinh t. Và các kt lun này ph thuc vào vic la chn ch s làm
đi din cho phát trin tài chính. Hnăna, mi kênh truyn dn li b nhăhng bi
đcătrngăca mi quc gia (đóălàăs khác bit v th ch chính tr, pháp lý và s
khác nhau v t chc thông qua không gian và thi gian). iu này ng ý rng,
quc gia nào s dng nhiu các ch s phát trin tài chính hnăthìăcó nhiu kh nngă
hiuărõăhnăv cácătácăđng ca phát trinătàiăchínhăđn tngătrng kinh t (George
Adu và các cng s, 2013).
Doăđó,ăbàiănghiên cu này s đaăraăcáchătip cn theo hng to ra mt ch s tng
hp có kh nngă đi din cho nhiu ch s phát trin tài chính khác nhau nhm
nghiên cu nhăhng ca phát trinătàiăchínhăđi viătngătrng kinh t  Vit
Nam.
Mc tiêu nghiên cu:
Nghiên cu thc hină xemăxétă tácă đng ca phát trină tàiă chínhă đnă tngă trng
kinh t ti Vit Nam thông qua mô hình hàm sn xut Cobb ậDouglas, vi câu hi
nghiên cu tng quát: phát trinătàiăchínhătácăđngănhăth nàoăđnătngătrng kinh
t ti Vit Nam? Trênăcăs đó,ămc tiêu nghiên cu s đcăxácăđnh nhăsau:
 ánhăgiáătácăđng ca phát trinătàiăchínhăđnătngătrng kinh t da trên
phân tích thc nghim các s liu thc t.
 M rng phân tích thc nghim mi quan h nàyădi tácă đng ca cuc
khng hong kinh t toàn cuănmă2008.
iătng nghiên cu:
iătng nghiên cu đcăxácăđnh làătácăđng ca phát trinătàiăchínhăđnătngă
trng kinh t ti Vit Nam. Trongăđó,ăphát trinătàiăchínhăđcăđoălng thông qua
ch s tng hpăđc tính toán daătrênăcácăđiălngăđcătrngătrongăkhuăvc ngân
hàng. ng thi,ăđ có th gia tngătính tng quát cho bin s phát trin tài chính,
bài nghiên cuăđư cnăc thêm nghiên cu ca Adu và cng s (2013) đ giaătngă
4

Chúng ta có th nhn thy, mu ca các nghiên cuătrc tm thi dng li 
nmă2006,ătrongăkhiăgiaiăđon t nmă2006ăđn nay li có khá nhiu s kin
quan trng có kh nngătácăđngăđn nn kinh t Vit Nam,ăđin hình nh:
nmă 2007,ă Vit Nam chính thc gia nhp WTO, có quan h vi trên 220
quc gia và vùng lãnh th,ăđánhădu s hi nhp toàn dinăvàăđyăđ ca
Vit Nam vào nn kinh t toàn cuăvàănmă2008,ăkhng hong kinh t, tài
chính toàn cuăđưăxy ra. Doăđó,ăvic m rng muăquanăsátăđnănmă2012ă
có th giúp bài nghiên cu đaăraăđc nhng nhnăđnh mang tính khái quát
ttăhnăsoăvi nhng kt lunătrcăđây.
 Vi nhng binăđng kinh t dinăraănhătrên,ăbài nghiên cu s tin hành
thêm các kimăđnhăliênăquanăđn vic binăđi trong cu trúc ca các chui
s liu thi gian.
 Ngoài ra, đi vi bin s phát trin tài chính, bài nghiên cu s dng nhiu
ch s đi din khác nhauăhnăkhiătin hành kimăđnh: 08 ch s (bài nghiên
cu ca Anwar và Nguyen (2011) ch s dng 02 ch s).
ng thi, bài nghiên cu daătrênăquanăđim ca mt s nghiên cu  các
quc gia khác trên th gii v vic cho rng không có mt ch s tài chính
đnăl nào có th là đi dinăđyăđ cho s phát trin tài chính ca mt quc
gia. Mcăđ phát trin tài chính  mt quc gia nênăđc xem xét là mt ch
s tng hp có ngun gc t mt tp hp gm nhiuăđi din ậ Adu và cng
s (2013). Doăđó, khi tin hành kimăđnh, bài nghiên cu s s dng ch s
tng hp ly thông tin t các ch s đi din khác nhau trong khu vc ngân
hàng bng phngăphápăphân tích thành phn chính.
 Cui cùng, khác vi các nghiên cuătrcăđây, bài nghiên cuăxácăđnh tác
đng ca phát trinătàiăchínhăđnătngătrng kinh t thôngăquaăphngăphápă
t hi quy phân phi tr đ kimăđnh mi liên h đng liên kt gia các bin
s. âyălàămt trong nhng mô hình thành công nht, linh hot và d s dng
cho vic phân tích chui thiăgianăđaăbin.
1

7
Quy mô:
 Tng sn phm quc ni (hay tng sn sn phmătrongănc) là giá tr tính
bng tin ca tt c sn phm và dch v cuiăcùngă đc sn xut, to ra
trong phm vi mt nn kinh t trong mt thi gian nhtăđnhă(thng là mt
nmătàiăchính).
 Tng sn phm quc gia: là giá tr tính bng tin ca tt c sn phm và dch
v cuiăcùngăđc to ra bi công dân mtănc trong mt thi gian nht
đnhă (thng là mtă nm).ă Tng sn phm quc dân bng tng sn phm
quc ni cng vi thu nhp ròng.
Tcăđ:
 Tng sn phm bìnhăquânăđuăngi là tng sn phm quc ni chia cho dân
s.
 Tng thu nhpăbìnhăquânăđuăngi là tng sn phm quc gia chia cho dân
s.
2.1.3. Các nhân t tácăđngăđnătngătrng kinh t
 gii thích ngun gc caătngătrng kinh t các nhà kinh t hc dùng các mô
hình kinh t.
 Mô hình David Ricardo (1772-1823): vi lună đimăcă bnă làă đtă đaiă sn
xut nông nghip là ngun gc caătngătrng kinh t.ăNhngăđt sn xut
li có gii hnădoăđóăngi sn xut phi m rng dinătíchătrênăđt xuăhnă
đ sn xut, li nhun ca ch đtăthuăđc ngày càng gim dnăđn chí phí
sn xutălngăthc, thc phm cao, giá bán hàng hóa nông phmătng,ătin

X ậ Mă(Trongăđó:ăC:ătiêuădùngăcácăh giaăđình,ăG:ăcácăkhon chi tiêu ca chính ph,
I: tngăđuăt cho sn xut ca các doanh nghip và (X - M): Xut khu ròng trong
nm).ăDoăđó,ăs binăđi ca các b phn trên s gây nên s binăđi ca tng cu
và t đóătácăđngăđnătngătrng kinh t. S binăđi ca tng cu có th theo hai
9
hng: suy gimăhayăgiaătngătng cu.ăTheoăhaiăhngăđó,ătácăđng ca s thay
đi tng cuăđnătngătrng kinh t cngăkhácănhau:
 Nu tng cu st gim s gây ra hn ch tngătrng và lãnh phí các yu t
ngun lc vì mt b phnăkhôngăđcăhuyăđng vào hotăđng kinh t.
 Nu tng cuăgiaătngăs tácăđngăđn hotăđng ca nn kinh t nhăsau:
 Nu nn kinh t đangăhotăđngădi mc snălng timănng,ăthìăs gia
tngăca tng cu s giúpătngăthêmăkh nngătn dng snălng tim
nng,ănh đóămàăthúcăđyătngătrng kinh t.
 Nu nn kinh t đangă hotăđngăđưă đt hocăvt mc snă lng tim
nngă(đng cung dài hn là thngă đng) thì s giaă tngă ca tng cu
không làm gia tngăsnălng ca nn kinh t (nghaălàăkhôngăthúcăđy
tngătrng) mà ch làmăgiaătngămc giá.
Các nhân t thuc tng cung: Tng mcăcungăđ cpăđn khiălng sn phm và
dch v mà các ngành kinh doanh sn xutăvàăbánăraătrongăđiu kin giá c, kh
nngăsn xut và chi phí sn xut nhtăđnh.ăNhăvy tng cung liên quan cht ch
đn snălng timănng.ăXétătheoăquanăđim dài hn, s giaătngăsnălng tim
nngăca nn kinh t cóătácăđng quytăđnhăđnătngătrng kinh t. Các nhân t
tácăăđngăđn snălng timănngăvàădoăđóăquytăđnhăđn tng mc cung chính là
các yu t đu vào ca sn xut, c th đóălà: ngun nhân lc, ngunătàiănguyên,ătă
bn và công ngh. Bn yu t này khác nhau  mi quc gia và cách phi hp gia
chúngăcngăđaăđn kt qu khác nhau tngăng.
 Tăbn là mt trong nhng nhân t sn xut bao gm: Máy móc, thit b,

rng và ngunănc. Tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan trngăđ phát
trin kinh t, có nhngăncăđcăthiênănhiênăuăđưiămt tr lng du m
ln có th đtăđc mc thu nhp cao gnănhăhoànătoànădaăvàoăđóănhă
rp Xê út.ăTuyănhiên,ăcácănc sn xut du m là ngoi l ch không phi
quy lut, vic s hu ngun tài nguyên thiên nhiên phong phú không quyt
đnh mt quc gia có thu nhp cao. Nht Bn là mtănc gnănhăkhôngăcóă
tàiănguyênăthiênănhiênănhngănh tp trung sn xut các sn phm có hàm
11
lngălaoăđng,ătăbn, công ngh cao nên vn có nn kinh t đng th hai
trên th gii v quy mô.
 Công ngh: trong sut lch s loàiăngi,ătngătrng kinh t rõ ràng không
phi là s sao chép ginăđn,ălàăvicăđnăthun ch tngăthêmălaoăđngăvàătă
bn,ăngc li, nó là quá trình không ngng ca vic thayăđi công ngh sn
xut. Công ngh sn xut cho phép cùng mtălngălaoăđngăvàătăbn có th
to ra snălngăcaoăhn,ănghaălàăquáătrìnhăsn xut có hiu qu hn.ăCôngă
ngh phát trin ngày càng nhanh chóng và ngày nay công ngh thông tin,
công ngh sinh hc, công ngh vt liu mi có nhngăbc tinănhăvăbưoă
góp phnă giaă tngă hiu qu ca sn xut.ă Tuyă nhiên,ă thayă đi công ngh
không ch thun túy là vic tìm tòi, nghiên cu; công ngh có phát trin và
ng dng mtăcáchănhanhăchóngăđc là nh "phnăthng cho s đi mi" -
s duyătrìăcăch cho phép nhng sáng ch,ăphátăminhăđc bo v vàăđc
tr tin mt cách xngăđáng.
Các nhân t phi kinh t:
Bên cnhăđó,ăcác nhà nghiên cu kinh t ậ xã hi trong thi gian quan cngăđưăquan
tâm nhiuăđn mt s các nhân t khác nh:ăcăcu dân tc,ătônăgiáo,ăđcăđimăvnă
hoá xã hi và các th ch chính tr ậ kinh t ậ xã hi. Các nhân t nàyăđc gi
chung là các nhân t phi kinh t, bi vì chúng không tham gia trc tip vào các quá

vn; (ii) giám sát các khon đuătăvàăcungăcp cách thc qun tr doanh nghip sau
khi cung cp tài chính; (iii) to thun tin cho vic giao dch,ăđaădng hóa và qun
tr riăro;ă(iv)ăhuyăđng và tp hp các khon tit kim; và (v) ni lng s traoăđi
hàng hóa và dch v. Tính hiu qu ca h thng tài chính ph thuc vào vic h
thng tài chính vn hành 05 chcănngănòngăctănàyănhăth nào và phát trin tài
chính hàm ý mt s ci thin trong hiu qu ca h thng tài chính. Các chcănngă
tài chính này s tácăđngăđn quytăđnh tit kim,ăđuătăvàăci tin công ngh, do
đóătácăđngăđnătngătrng kinh t.
2.2.2. Thcăđoăphátătrin tài chính:
Có th s dngăcácăthcăđoăsauăđ phn ánh quy mô và mcăđ phát trin ca tài
chính. 2

13
Quy mô
 Khiălng tài sn tài chính.
 Luălng di chuyn vn.
 S phát trin ca các t chc tài chính.
 Căs h tng tài chính (pháp lut, hiu lcăthiăhành…).
 Tín dng cho khu vcătănhânăv.v.ă
Mcăđ
 T l ca tín dng cho khu vcătănhânăsoăvi GDP và so vi tng tín dng.
  sâu tài chính [cung tin m rng (M2)/GDP]: Cho bit quy mô ca khu
vc trung gian tài chính so vi nn kinh t.
 S lng vn hóa ca th trng tài chính.

kinh t tr nên hiu qu hn.ăBên cnhăđó,ăkhi chi phí thông tin và chi phí
giao dch ln s khin các c đôngăvàănhng nhà cp tín dng nh không có
đng lcăđ thamăgiaăgiámăsátăhànhăviăngi qun lý. Tuy nhiên, nhng nhà
đuătălnăhnănhăcácătrungăgianătàiăchínhăli có nhiu đngăcăđ giám sát
vàătácăđng mnh m hnălênăcácănhàăqun lý. Doăđó,ăbng vic ci thin
qun tr doanh nghip, các trung gian tài chính s cóătácăđng tích cc lên
tngătrng.
 Th ba, các công c tài chính, trung gian tài chính và th trng tài chính có
th to thun li cho vic giao dch, phòng nga và qun tr ri ro. Bng vic
choăphépăđaădng hóa ri ro qua các công ty và các ngành công nghip, h
thng tài chính có th nhăhngăđn s phân b các ngun lc và vì th tác
đngăđnătngătrng kinh t. Trong khi các nhà tit kim cá nhân thng
không thích ri ro thì nhngăcăhiăđuătăsinhăli cao li cóăkhuynhăhng
mang ri ro cao. Doăđó,ăvi vic cho phép các cá nhân này đaădng hóa ri ro
ca h, các trung gian tài chính và th trng tài chính s chuynă hng
nhiu vn hnăđn nhng d ánăđuătăsinhăli cao, ri ro cao và vì th đy
mnhănngăsut tng th ca ngun vn. Bên cnhăđó,ăđa dng hóa ri ro
15
cngăcóătácăđng tích cc lên hotăđngăđi mi vì nhng nhà tit kim ngi
ri ro s cóăkhuynhăhngăđuătăvàoădanhămc bao gm c công ngh mi
và sn phm mi hnălàădanhămc ch có công ngh mi hoc sn phm mi
riêng l. Th trngătàiăchínhăvàăcácătrungăgianătàiăchínhăcngălàmăgim ri ro
thanh khon, và vì th thuyt phc đc nhng nhà tit kimăđuătăvàoăcácă
d án sinh liăcaoămàăđòiăhi s giao phó vn dài hn.
 Th t, h thng tài chính có kh nngă tp hpă vàă huyă đng tit kim t
nhng ngun khác nhau đ thc hin đuăt.ăCác trung gian tài chính và th
trng tài chính có kh nng huyăđng đc các khon tit kim t s lng

gim điă chi phí ca các giao dch và hotă đng trong nn kinh t thì s
khuyn khích s chuyên môn hóa và s đi miăhnăna, vì th đóngăgópă
choătngătrng.
2.4. Sălc v mt s nghiên cu liên quan
Mt lot các nghiên cu thc nghimăđưătinăhànhăđiu tra mi quan h gia phát
trin tài chínhăvàătngătrng kinh t. Mc dù ghi nhnăđc nhiu kt qu khác
nhau v tácăđngăvàăhng ca quan h nhân qu, nhngănóiăchung,ăhu ht các
nghiên cuă đu khngă đnh mt thc t là phát trin tài chính cóă tácă đng cùng
chiu đi viătngătrng kinh t.
Các nghiên cuănc ngoài
Levine và cng s (2000),ăđưăthc hin nghiên cu trên c hai loi d liu chéo và
d liu bng cho 71 qucăgiaătrongăgiaiăđon t nmă1960ăậ 1995. Bng vic s
dngăphngăphápăkimăđnh moment m rng, kimăđnh d liu chéo và la chn
các ch s đi din cho phát trin tài chính bao gm: t s gia n thanh khon và
GDP, t s gia tài sn ca các ngân hàng gi tin và tài sn ca các ngân hàng tin
gi cng vi tài sn niăđa ca NHTW và t s gia tín dng cp cho doanh nghip
tănhânăvàăGDPădanhăngha,ăbàiănghiênăcuăđưăghiănhnăđc mt mi quan h tích
cc gia phát trinătàiăchínhăvàătngătrng kinh t  các qucăgiaăđcăđiu tra.
Mi quan h gia phát trinătàiăchínhăvàătngătrng kinh t ca 06 quc gia ti
TrungăôngăvàăBc Phi (Algeria, Ai Cp, Israel, Maroc, Syria, và Tunisia) đưăđc
Suleiman Abu-Bader và Aamer S. Abu-Qarn (2008) tin hành nghiên cu theo tng
giaiăđon cho mi quc gia trong khong t nmă1960 ậ 2004. Trongăđó,ăphátătrin
17
tàiăchínhăđcăđoălng thông qua 04 bin s: t s gia cung tin M2 và GDP, t
s gia cung tin M2 tr điătin mtătrongăluăthôngăvàăGDP,ăt s gia tín dng
trong khu vcătănhânăvàăGDP,ăt s gia tín dng ca các t chc phi tài chính và
tng tín dng. Vi vic s dngăphngăphápăt hi quy vector VAR ca Toda và