B ộ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

BÁO CÁO TỔNG KÉT

Dự án ’’Điều tra, đánh giá mức độ tổn thương tài nguyên - môi trường, khí tượng
thuỷ văn biển Việt Nam; dự báo thiên tai, ô nhiễm môi trường tại các vùng biển”

Thuộc Đề án tổng thể về điều tra cơ bản và quản lý tài nguyên - môi trường biển đến
năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020

Cơ quan chủ quản: Bộ Tài nguyên và Môi trường
Cơ quan chủ trì và thực hiện: Tổng cục Môi trường

Hà Nội - 2012


DANH SÁCH NHỬNG NGƯỜI T H ự C HIỆN CHÍNH

TT

I.
1.

H ọ v à tê n

Đ ơ n vị, c h ứ c v ụ c ô n g tá c

Đơn vị chủ trì:
G S .T S . B ùi C ách T u y ến

- T h ứ trư ở n g kiêm T ổ n g cục trư ở n g T ổ n g cục


Đơn vi• thưc
# hiên:
•
T S . T rần H ồ n g T hái

- Phó V iện trư ở n g V iện K h o a họ c, K h í tư ợ n g
T h ủ y văn v à M ô i trư ờ n g
- C h ủ nhiệm T iểu D ự án th à n h p h ầ n 1

7.

T h s. V ũ Đ ìn h H iếu

- N g u y ên G iám đốc T ru n g tâ m T ư vấn v à
C ô n g nghệ M ô i trư ờ n g
- C h ủ nhiệm T iểu d ự án th à n h p h ần 2, D ự án
th àn h phần 2

8.

T hs. H o à n g M in h Đ ạo

- C ụ c trư ở n g C ục K iểm so át ô nh iễm
- C hủ nhiệm D ự án th àn h p h ầ n 3

9.

T S . D ư ơ n g T h an h A n



-

Văn phòng D ự án Tổn thương biển

14.

CN. Cao Thị Minh Nghĩa

-

Văn phòng Dự án Tổn thương biển

III. Các nhà khoa học:
15.

GS.TS. Mai Trọng Nhuận

Giám đốc Trường Đại học Quốc Gia Hà Nội

16.

GS.TS. Trần Nghi

Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Biển và Đảo

17.

TS. Đào Mạnh Tiến


PHÀN A. M Ở Đ À U ........................................................... ....................................................................... 10

1. Đặt vấn đ ề :................................................................................................................10
1.1 Tên d*ự án:................................................................................................................................ 10
1.2. Cơ quan chủ quản: Bộ Tài nguyên và Môi trường............................................................. 10
1.3. Cơ quan chủ trì: Tổng cục Môi trường................................................................................ 10
1.4. Đơn vị thực hiện:.................................................................................................................... 10
1.5. Đơn vị phối họp thực hiện:.................................................................................................... 10
1.6. Cơ sở pháp lý:...... ................................................................................................................... 11
1.7. Cơ sở khoa học:........................................................................................................................13
2. M ục tiêu của dự án:....................................................................................................17
3. Địa điểm và phạm vi thực h iện :............................................................................ 17
3.1. Phạm vi dự án:.... ..........................!......................................................................................17
3.2. Phạm vi điều tra, khảo sát:.....................................................................................................17
4. Nội dung của Dự á n : ..................................................................................................18
4.1 Dự an thành phần i: ................................................................................................................ 18
4.2. Dự án thành phần 2:............................................................................................................... 18
4.3. Dự án thành phần 3:............................................................................................................... 18
4.4. Dự án thành phần 4:............................................................................................................... 18
4.5. Dự án thành phần 5:................................................................................................................18
4.6. Dự án thành phần 6:............................................................................................................... 18
4.7. Dự án thành phần 7 (Dự án Tổng thể):................................................................................ 18
5. Danh mục sản phẩm chính của Dự á n :.................................................................19
5.1. Dự án thành phần 1 : ........................................................................................... 19
5.1.1. Tiểu dự án 1 :.........................................................................................................19
5.1.2. Tiểu dự án 2 : ......................................................................................................... 19
5.2. D ự án thành phần 2 : ...........................................................................................20
5.3. D ự án thành phần 3 : ........................................................................................... 21
5.4. D ự án thành phần 4 : ........................................................................................... 21
5.5. D ự án thành phần 5 : ...........................................................................................22

và nước biển dâng do biến đổi khí hậu...................................................................39
3.3.2. Phương pháp mô hình số trị xây dựng kịch bản BĐKH và dâng cao MNB .47
3.3.3 Các phương pháp điều tra, đánh giá và dự báo mức độ ô nhiễm môi trường 51
3.3.4 Các phương pháp điều tra, đánh giá, dự báo sự cố tràn dầu.......................... 91
3.3.5.Các phương pháp điều tra, đánh giá mức độ suy thoái và tổn thương các hệ sinh
thái san hô, cỏ biển và rừng ngập mặn................................................................. 113
3.3.6.
Phương pháp điều tra đánh giá, tổng hợp mức độ tổn thương tài nguyên môi
trường, kinh tế xã hội.......................................................................................... 133
3.3.7. Phương pháp xây dựng số liệu................................................................... 142
4. Khối lượng đã thực hiện............................................................................143
PHÀN c . KÉT QUẲ CHÍNH CỦA D ự ÁN.................................................144
CHƯƠNG 1. TỎNG QUAN TÌNH HÌNH ĐIỀU TRA NGHIÊN c ứ u VÈ TỐN
THƯƠNG TÀI NGUYÊN - MỒI TRƯỜNG BIẺNVIỆT NAM................. 144
1.1 Tổng quan nghiên cứu mức độ tổn thương tài nguyên - môi trường trên Thế
giới:................................................................... ............................................. 144
1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu mức độ tổn thương tài nguyên - môi trường
trong nước:.....................................................................................................147
1.3. Các vấn đề tồn tại trong điều tra, nghiên cứu về mức độ tổn thương tài
nguyên môi trường biển Việt N am ............................................................... 151
CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐIÈU KIỆN T ự NHIÊN, TÀI NGUYÊN - MÔI
TRƯỜNG, KINH TẾ - XÃ HỘI VÙNG BI ẺN VIỆT NAM........................154
2.1 Đặc điểm khí tượng, hải văn vùng biển Việt Nam................................. 154
2.1.1. Khí hậu............... .......................................................................................... 154
2.1.2. Thủy văn .......................................................................................................... 154
2.1.3. H ải văn............................ ......... ...................................................................154
2.1.4 Đặc điểm địa hình-địa mạo.................................................................................. 157
2.2 Đặc điểm địa chất, trầm tích....................................................................158
2.2.1. Địa chất............................................................................................................ 158
2.3 Tài nguyên vùng biển Việt Nam.............................................................. 161

3.1.9
Đầm Thị Nại....................................................................................................................191
3.1.10
Vịnh Vân Phong............................................................................................................. 191
3.1.11
Vịnh Cam Ranh............................................................................................................. 193
3.1.12
Vùng biển Vũng Tàu - cửa sông Đồng Nai................................................................194
3.1.13
Vùng biển Côn Đ ảo.......................................................................................................195
3.1.14
Cửa sông Hậu................................................................................................................. 196
3.1.15
Phú Q uốc.........................................................................................................................197
3.2.1
Nội dung quy hoạch tổng thể sử dụng bền vững tài nguyên - môi trường biển và
đỏi ven biển Việt Nam đến 2020.................................................................................................... 199
3.2.2
Quy hoạch tổng thể sử dụng bền vững tài nguyên - môi trường biển theo hướng
bảo tồn HST quan trọng, sử dụng hợp lý tài nguyên biển, bảo vệ môi trường, phòng tránh
thiên tai
199
3.2.3
Quy hoạch sử dụng bền vững TN-MT biển theo các vùng kinh tế - sinh thái. 201
3.2.4
Nhận xét chung.............................................................................................................. 212

CHƯƠNG 4: HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG BIÊN TẠI 16 VÙNG TRỌNG
Đ IỀ M ................. ........ ...............................................................................................229
4.1 Đặc điếm chung về hiện trạng và ô nhiễm môi trường các vùng biến Việt

4.3.2. Các nguyên nhân gây ra sự cố tràn dầu..............................................................................485
4.3.3. Bản đồ hiện trạng sự cố tràn dầu vùng biển và ven biển Việt N am ............................ 488
6


C H Ư Ơ N G 5: Đ Ặ C Đ IẺ M C Á C HỆ SINH T H Á I, SA N H Ỏ , TH ẢM CỞ BIỂN,
R Ừ N G N G Ậ P M Ặ N B IÉ N V IỆ T N A M .................................................................. 495
5.1 Đ ặc điểm ba hệ sinh thái biển Việt N am :.........................................................495
5.1.1 Hệ sinh thái thảm cỏ b iển .................... ................................................................................. 495
5.1.2. Hệ sinh thái rạn san h ô ..........................................................................................................507
5.1.3. Hệ sinh thái rừng ngập m ặn.................................................................................................524
5.2 Đ ánh giá m ức độ suy thoái của các hệ sinh thái san hô, thảm có biển, rừng
ngập mặn tại các vùng trọng đ iểm .............................................................................537
5.2.1. Đánh giá mức độ suy thoái của hệ sinh thái rừng ngập m ặn.......................................... 537
5.2.2. Đánh giá mức độ suy thoái của Hệ sinh thái biển............................................................. 562
5.2.3. Đánh giá mức độ suy thoái của Hệ sinh thái rạn san hô.................................................. 589
5.3. N guyên nhân suy thoái và đánh giá khả năng tự phục h ồ i..................... 620
5.4. D ự báo m ức độ suỵ t h o á i......................................................................................630
C H Ư Ở N G 6: M Ứ C Đ Ộ T Ò N TH Ư Ơ N G TÀ I N G U Y Ê N M ÔI TR Ư Ờ N G BIỂN
V IỆ T N A M ...................................................................................................................... . 649
6.1 Đánh giá tổng quan về m ức độ tổn thương tài nguyên môi trường biến Việt
N a m ........................................................ ...... ........................................................................ 649
6.1.1. Mức độ nguy hiểm do các yếu tố gây tổn thương.............................................................649
6.1.2. Mật độ đối tượng bị tổn thượTig.......................................................................................... 653
6.1.3. Khả năng ứng phó của hệ thống tự nhiên - xã hội.............................................................656
6.1.4. Phân vùng mức độ tổn thương tài nguyên - môi trường.................................................. 660
6.2 Đ ánh giá m ức độ tổn thư ơng tài nguyên môi trường tại các vùng trọng điêm
.........................................................................°
.......................................... ..........664
6.3 Đ ánh giá, d ự báo m ức độ tổn thương tài nguyên - m ôi trường biển và đới ven

7.1.1.6 Vịnh Vân Phong.............. .......................... ..................................................... ................ . 779
7.1.1.7 Vịnh Cam R anh..................................................................................................................780
7.1.1.8 Vung biển Vũng T àu......................................................................................................... 781
7.1.1.9 Vùng biển Côn Đ ả o ............................................................................................................782
7.1.1.10 Cửa sông Đồng Nai...........................................................................................................782
7.1.1.11 Cửa sông Hậu.................................................................................................................... 783
7.1.1.12 Vùng biển Phú Q uốc.......................................... .............................................................784
7.1.2 C ác giải pháp tổng hợp nhằm sử dụng bền vững tài nguyên - môi trường
biển và đ ớ i ven biển V iệt N a m ............................................................................................. 785
7.1.2.1 Giải pháp quản lý .... !.........................................................................................................785
7.1.2.2 Giải pháp khoa học công nghệ ............................................................................................. 787
7.1.2.3 Giải pháp tuyên truyền và giáo d ụ c ..................................................................................... 788
7.1.2.4 Giải pháp bảo vệ môi trường và phòng tránh thiên tai..................................................... 789
7.2 C ác giải pháp cho từng lĩnh vực cụ t h ể ................................................................... 790
7.2.1 X ây dự n g và đề xuất các giải pháp phòng chống thiên tai khí tượng thủy
v ă n ................................................................................................................................................... 790
7.2.1.2. X ây dựng các giải pháp kỹ thuật, các mô hình d ự báo nhằm phòng ngừa
và ứng phó các thiên tai có nguồn gốc K T T V ................................. ...............................811
7.2.2 G iải pháp giảm thiểu tổn thương do tác động của Biến đổi khí hậu và m ực
nước biển d â n g ............................................................................................................................820
7.2.2.1. M ô hình chiến lược quy hoạch không gian nhằm ứng phó với BĐKH cực
đoan và dâng cao M N B ........................................................................................................... 820
7.2.3. Xây dựng các giải pháp công trình và phỉ công trình về hạn chế ô nhiễm các vùng biển
Việt Nam................................................................................................................................................827
7.2.3.1 C ác giải pháp phi công tr ìn h ................................................................................. 827
7.2.3.1.1. Giải pháp quản lý ...........................................................................................................827
7.2.3.1.2 Giải pháp khoa học công nghệ.................................................................................... 830
7.2.3.1.3. Giải pháp tuyên truyền và giáo dục............................................................................ 830
7.2.3.1.4. Giải pháp quy hoạch..................................................................................................... 831
7.2.3.1.5. Đề xuất một số hoạt động sử dụngbền vững tài nguyên - môi trường.................. 832

. ........................................941
2.1 Lĩnh vực Khí tượng thủy văn Môi trường:...........................................................................941
2.2 Lĩnh vực nghiên cứu, đánh giá biến đổi khí hậu và sự dângcao mực nước biển:.........941
2.3. Lĩnh vực môi trường nước và trầm tích đáy:..................................................................... 942
2.4. Lĩnh vực dự báo nguy cơ sự cố tràn dầu:.............................................................................942
2.5 Lĩnh vực điều tra, đánh giá mức độ suy thoái hệ sinhthái biển:....................................943
2.6. Lĩnh vực đánh giá tổng họp hiện trạng và dự báo mức độ tổn thương tài nguyên-môi
trường biển:.......................................................................................................................................945
2.7. Cơ sở dử liệu chuẩn cho toàn dự án:.................................................................................... 946
3. NHỮNG THANH T ự u MỚI CUA D ự ÁN s o VỚI TRƯỚC Đ Â Y .................................... 946

9