ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN XUÂN THỦY

TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
DẠY HỌC TÍCH HỢP CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI
CHO GIÁO VIÊN THPT HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH
HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN XUÂN THỦY

TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
DẠY HỌC TÍCH HỢP CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI
CHO GIÁO VIÊN THPT HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH
HẢI DƯƠNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Tính


Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu nhà trường và
các thầy giáo, cô giáo các trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh
Hải Dương đã tận tình giúp đỡ tôi thu thập, xử lý thông tin phục vụ quá trình
nghiên cứu.
Tuy đã rất cố gắng song luận văn không tránh khỏi hạn chế, thiếu sót, tôi
rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp về
luận văn của tôi.
Một lần nữa tác giả xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017
Tác giả

Trần Xuân Thủy

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu................................................................. 3
4. Phạm vi giới hạn đề tài .................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3

hội cho giáo viên THPT..................................................................................... 14
1.3.3. Hình thức và Phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các
môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT ........................................................
16
1.4. Những vấn đề cơ bản về tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp
các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT.................................................. 18
1.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học
xã hội cho giáo viên THPT ................................................................................ 18
1.4.2. Tổ chức các nguồn lực thực hiện kế hoạch bồi dưỡng............................ 20
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng .................................................... 21
1.4.4. Kiểm tra đánh giá các kết quả bồi dưỡng ................................................ 23
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy
học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên Trung học phổ thông .........
24
1.5.1. Những yếu tố chủ quan............................................................................ 24
1.5.2. Những yếu tố khách quan ........................................................................ 25
Kết luận chương 1.............................................................................................. 25
Chương 2: THỰC TRẠNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC
TÍCH HỢP CÁC MÔN XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG
THPT HUYỆN BÌNH GIANG TỈNH HẢI DƯƠNG ...................................
26
2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ................................. 26
2.1.1. Khái quát về các trường THPT của huyện Bình Giang, tinh Hai Dương ...
26
2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 29
2.2. Thực trạng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên THPT huyện Bình
iv


Giang, tỉnh Hải Dương ...................................................................................... 30

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 51

v


3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 51
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính ổn định kế thừa ............................................... 52
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển có chất lượng và hiệu quả .............. 52
3.2. Đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn
khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ..........
52
3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức của giáo
viên và cán bộ quản lý về năng lực dạy học tích hợp........................................ 52
3.2.2. Biện pháp 2: Nâng cao năng lực giáo viên về phát triển chương trình
nhà trường nói chung và phát triển chương trình dạy học các môn khoa học
xã hội nói riêng .................................................................................................. 57
3.2.3. Biện pháp 3: Khảo sát nhu cầu, xây dựng nội dung chương trình bồi
dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên
THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương........................................................ 60
3.2.4. Biện pháp 4. Quản lý việc sử dụng đội ngũ giáo viên cốt cán để hỗ trợ
các giáo viên còn ít kinh nghiệm, mới ra trường trong việc nâng cao năng
lực dạy học tích hợp.................................................................................. 66
3.2.5. Biện pháp 5: Đa dạng hóa và tạo môi trường thuận lợi để tạo động
lực thúc đẩy giáo viên các bộ môn KHXH bồi dưỡng và phát huy năng lực
dạy học tích hợp................................................................................................. 69
3.3. Mối liên quan giữa các biện pháp............................................................... 71
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp tổ chức bồi
dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội của các trường
trung học phổ thông huyện Bình Giang................................................. 72
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 72

: Công nghiệp hoá - Hiện đại hóa

GD

: Giáo dục

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

KHXH

: Khoa học xã hội

QLGD

: Quản lí giáo dục

THPT

: Trung học phổ thông


Dạy học tích hợp theo chủ đề liên môn hoặc nội môn là vấn đề mới có
vai trò vô cùng quan trọng trong hình thành phát triển toàn diện nhân cách
người học ở trường phổ thông nói chung và ở trường THPT nói riêng. Trong
bối cảnh gia tăng về tri thức khoa học và bùng nổ thông tin, không phải vấn đề
gì cũng có thể trở thành môn học do đó phương thức tích hợp các nội dung cần
trang bị cho người học trong các môn học là vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan
trọng. Mặt khác trong quá trình giảng dạy có những nội dung giữa các môn học
liên quan và gần nhau có thể tổ chức tích hợp thành chủ đề liên môn nhằm giúp
học sinh nắm kiến thức, kỹ năng toàn diện hơn. Để tổ chức dạy học tích hợp
hiệu quả thì sự cần thiết giáo viên phải đáp ứng yêu cầu về năng lực dạy học
tích hợp.
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là động lực quan trọng để
thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện căn bản để phát
triển nguồn lực con người, phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền
vững. Một trong những nội dung đổi mới thu hút sự quan tâm lớn nhất của xã
hội trong thời gian qua là việc đổi mới trong kì thi THPT Quốc gia năm 2017
với các bài thi tích hợp. Việc đổi mới này buộc người thầy không chỉ vững về
kiến thức chuyên môn của mình đào tạo mà còn phải có năng lực giảng dạy
tích hợp để đáp ứng mục tiêu đổi mới của ngành và truyền đạt được kiến thức
cho học sinh. Mặc dù tích hợp, liên môn đã được triển khai trong trường THPT
những năm qua, nhưng trên thực tế giáo viên vẫn còn khá lúng túng trong việc
tổ chức dạy học do chưa được tổ chức một cách bài bản, một phần còn do năng
lực của thầy.
Bình Giang là một trong 12 đơn vị hành chính của tỉnh Hải Dương.
Huyện Bình Giang gồm 17 xã và 1 thị trấn, diện tích tự nhiên của huyện
khoảng 105 km2, là huyện có diện tích nhỏ nhất trong các huyện của tỉnh Hải
15


Dương. Dân số của huyện năm 2011 là trên 105 nghìn người. Nhìn chung,

3.1. Đối tượng nghiên cứu
Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội
cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình bồi dưỡng năng lực dạy cho giáo viên các trường THPT trên
địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương
4. Phạm vi giới hạn đề tài
- Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài chúng tôi tập trung nghiên cứu
thực trạng việc dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường
THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
- Số liệu khảo sát lấy trong năm học 2015-2016. Khảo sát chủ yếu tập
trung ở 04 trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên
trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương có tác dụng tích
cực nhằm nâng cao chất lượng dạy học đặc biệt là bồi dưỡng kiến thức liên
môn để giải quyết tình huống thực tiễn, phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên
trong triển khai thực hiện vẫn còn có những mặt hạn chế. Nếu đề xuất được
một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tích hợp các
môn khoa học xã hội cho giáo viên thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy
học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được mục đích trên, nhiệm vụ của đề tài là:
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích
hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường THPT.


6.2. Nghiên cứu thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp
các môn khoa học xã hội cho giáo viên ở các trường THPT Huyện Bình Giang,

dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT.
- Phương pháp chuyên gia
Trưng cầu ý kiến của các chuyên gia về lĩnh vực QLGD (Lãnh đạo
phòng Giáo dục, Trưởng, phó các bộ phận chuyên môn), lãnh đạo các trường
THPT của huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Từ đó đánh giá về tính cần thiết
và tính khả thi của các biện pháp quản lý tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học
tích hợp các môn xã hội cho giáo viên các trường THPT của huyện.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu thu nhận
được từ các phương pháp nghiên cứu khác nhau, từ đó rút ra những nhận xét,
đánh giá giúp cho việc nghiên cứu đạt kết quả tốt.
Sử dụng các phương pháp thống kê toán học như tính phần trăm, tính
trung bình cộng để xử lý các kết quả khảo sát thực tiễn.
8. Cấu trúc luận văn
- Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn được trình bày trong 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp
các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường THPT.
- Chương 2: Thực trạng việc tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích
hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên các trường THPT huyện Bình
Giang, tỉnh Hải Dương.
- Chương 3: Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các
môn khoa học xã hội cho giáo viên các trường THPT huyện Bình Giang, tỉnh
Hải Dương.


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC
TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRONG TRƯỜNG THPT
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

vực văn hóa - giáo dục, bồi dưỡng giáo viên. Các tạp chí, tập san, chuyên san,
báo Giáo dục thời đại xuất hiện ngày càng nhiều và càng phong phú về nội
dung, vấn đề bồi dưỡng giáo viên, phát triển đội ngũ giáo viên.... Có thể nêu ra
một số tác giả sau đây mà công trình nghiên cứu của họ đã góp phần mạnh mẽ
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên như: tài liệu của tác giả Nguyễn Minh
Đường (1996) “Bồi dưỡng và đào tạo đội ngũ nhân lực trong điều kiện mới,
chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước”, tác giả Trần Bá Hoành
(2002) “Bồi dưỡng tại chỗ và bồi dưỡng từ xa”, tác giả Nguyễn Tấn Phát
(2000) "Tự học, tự bồi dưỡng suốt đời trở thành một quy luật", Tạp chí Tự học
tháng 8/2000... Tuy vậy, với đặc trưng của từng vùng miền, việc ứng dụng các
vấn đề lý luận về bồi dưỡng giáo viên vẫn chưa được thể hiện rõ nét, ít có các
công trình nghiên cứu thực tế về công tác bồi dưỡng năng lực thiết kế bài giảng
cho giáo viên, đây là một vấn đề cần phải được làm sáng tỏ hơn về lý luận và
thực tiễn.
Luật GD năm 2005 là văn bản pháp lý cao nhất của Nhà nước ta, quy
định sự hoạt động thống nhất, toàn diện trong hệ thống GD quốc dân, nhằm
tăng cường hiệu lực quản lí Nhà nước về GD. Đối với các trường Trung học,
“Điều lệ trường trung học” là cẩm nang trong việc chỉ đạo thực hiện mục tiêu
GD và định hướng cho việc xây dựng đội ngũ giáo viên theo phương châm đào
tạo kết hợp với sử dụng; bồi dưỡng giáo viên trên cơ sở đề cao việc tự học và
tự bồi dưỡng của giáo viên.
Chỉ thị số 18/2001/CT-TTg ngày 27/8/2001 của Thủ tướng Chính phủ về
"Một số biện pháp cấp bách xây dựng đội ngũ nhà giáo của hệ thống giáo dục
quốc dân" và Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương


Đảng khoá IX về việc "Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán
bộ QL GD" đã định hướng và tạo hành lang pháp lý cho việc xây dựng, bồi
dưỡng giáo viên trong đó có giáo viên THPT theo hướng chuẩn hóa, đồng bộ
và từng bước hiện đại hóa đặt ra những yêu cầu mới vừa cấp bách, vừa lâu dài.

Bồi dưỡng là quá trình giáo dục có kế hoạch nhằm tăng giá trị con người,
làm biến đổi thái độ, kiến thức, kỹ năng thông qua việc thu thập, xử lý thông tin
thực tế trong một hoạt động hoặc chuỗi nhu cầu hành động nhằm nâng cao giá
trị nhân cách, nâng cao năng suất và hiệu quả công việc. Sau khi được bồi
dưỡng, năng lực cá nhân được gia tăng, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân
lực trong hiện tại và trong tương lai của tổ chức.
Bồi dưỡng có thể coi là quá trình cập nhật kiến thức, kỹ năng vận dụng
kiến thức để bù đắp kiến thức còn thiếu hoặc đã lạc hậu so với nhu cầu phát
triển của xã hội, thường được xác định bằng chứng chỉ. Do đó bồi dưỡng có
những yếu tố cơ bản là:
- Bổ sung kiến thức, kỹ năng, phương pháp để từ đó nâng cao trình độ
trong lĩnh vực chuyên môn qua hình thức học tập đào tạo nào đó.
- Bồi dưỡng có mục đích, mục tiêu, nội dung, chương trình và phương
thức thực hiện cụ thể:
- Đối tượng được bồi dưỡng phải có một trình độ chuyên môn nhất định,
cần được bồi dưỡng thêm về chuyên môn, nghiệp vụ, chính trị, tin học, ngoại
ngữ … để đáp ứng sự nghiệp giáo dục phục vụ CNH - HĐH đất nước.
- Mục đích bồi dưỡng là nhằm nâng cao phẩm chất, chuyên môn để
người lao động có cơ hội củng cố, mở mang hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo
để đạt được hiệu quả công việc đang làm.
Tóm lại, khái niệm "bồi dưỡng" thường chỉ cho hoạt động dạy học nhằm
bổ sung, bồi đắp thêm kiến thức, kỹ năng cho cả người dạy và người học. Xét
về mặt thời gian thì đào tạo thường có thời gian dài hơn, nếu có bằng cấp thì


bằng cấp chứng nhận về mặt trình độ, còn bồi dưỡng có thời gian ngắn và có
thể có giấy chứng nhận đã học xong khoá bồi dưỡng. Tuy nhiên khái niệm đào
tạo và bồi dưỡng chỉ là tương đối.
Xét một cách khác, bồi dưỡng được xác định như một quá trình làm biến
đổi hành vi, thái độ con người một cách có hệ thống thông qua việc học tập.