1
Nhận thức của học sinh trường THPT Nguyễn
Trường Tộ (TP.Vinh-Nghệ An) về vấn đề bạo
lực học đường

Nguyễn Thị Thuỳ Dung

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; Khoa Tâm lý học
Chuyên ngành: Tâm lí học; Mã số: 60 31 80
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Phan Thị Mai Hương
Năm bảo vệ: 2012

Abstract. Tìm hiểu lịch sử nghiên cứu vấn đề bạo lực học đường của học sinh
lứa tuổi Phổ thông trung học (PTTH) và làm rõ các khái niệm cơ bản của đề tài
như: Khái niệm nhận thức; Khái niệm Bạo lực học đường; Một số đặc điểm
tâm-sinh lý của học sinh lứa tuổi PTTH. Khảo sát thực trạng nhận thức của học
sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ (TP.Vinh-Nghệ An) về bạo lực học
đường với các nội dung: Nhận thức về khái niệm bạo lực học đường; Nhận thức
về hình thức bạo lực học đường; Nhận thức về nguyên nhân bạo lực học đường;
Nhận thức về hậu quả của bạo lực học đường; Nhận thức về cách phòng tránh
bạo lực học đường; Mối quan hệ của nhận thức với thái độ và hành vi của học
sinh đối với bạo lực học đường. Đề xuất một số kiến nghị nhằm ngăn chặn hiện
tượng bạo lực học đường cho học sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ
(TP.Vinh-Nghệ An) về vấn đề bạo lực học đường hiện nay.

Keywords. Tâm lý học; Bạo lực học đường; Học sinh; Trung học phổ thông;
Tâm lý trẻ vị thành niên

Content.
PHẦN MỞ ĐẦU

2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu nhận thức về vấn đề bạo lực học đường của học sinh trường THPT
Nguyễn Trường Tộ (TP.Vinh-Nghệ An)
- Tìm hiểu mối quan hệ của nhận thức với thái độ và hành vi của học sinh đối
với bạo lực học đường, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm ngăn chặn bạo lực học đường
để hướng tới môi trường học đường lành mạnh, an toàn.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
* Nghiên cứu về mặt lý luận:
- Tìm hiểu lịch sử nghiên cứu vấn đề bạo lực học đường của học sinh lứa tuổi
PTTH.
- Làm rõ các khái niệm cơ bản của đề tài: Khái niệm nhận thức, Khái niệm bạo
lực học đường, Một số đặc điểm tâm-sinh lý của học sinh lứa tuổi PTTH
* Nghiên cứu thực tiễn:
- Khảo sát thực trạng nhận thức của học sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ
(TP.Vinh-Nghệ An) về bạo lực học đường với các nội dung: Nhận thức về khái niệm,
về hình thức, về nguyên nhân, về hậu quả, về cách phòng tránh bạo lực học đường

3
- Đề xuất một số kiến nghị nhằm ngăn chặn hiện tượng bạo lực học đường cho
học sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ (TP.Vinh-Nghệ An) về vấn đề bạo lực học
đường hiện nay.
4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Nhận thức của học sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ (TP. Vinh-Nghệ An)
về bạo lực học đường.
4.2. Khách thể nghiên cứu
- 270 học sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ (TP.Vinh-Nghệ An), trong đó:
90 học sinh lớp, 90 học sinh lớp 10, 90 học sinh lớp 12
- 3 Giáo viên: 2 Giáo viên Chủ nhiệm , 1 Giáo viên phụ trách giáo dục đạo đức
học sinh

không gây tử vong và những trường hợp bạo lực gây tử vong.
Năm 2010, báo cáo có tên “Understanding school violence” (Hiểu biết về bạo
lực học đường) của tổ chức Center for disease control and prevention (Trung tâm kiểm
soát và phòng ngừa bệnh tật) đã chỉ ra một thực trạng đáng báo động về bạo lực học
đường ở Mỹ. [23]
* Nghiên cứu về các hành vi lệch chuẩn dẫn tới bạo lực học đường:
Một công trình nghiên cứu của Glew GM và các cộng sự tiến hành năm 2005
trên 3530 học sinh lớp ba, lớp bốn, lớp năm tại Mỹ với đề tài “Bắt nạt, tâm lý xã hội
điều chỉnh và kết quả học tập ở trường tiểu học” với mục tiêu xác định tỷ lệ bắt nạt
trong trường tiểu học và mối liên quan của nó với nhà trường, thành tích học tập, hành
động kỷ luật, và cảm giác của bản thân: cảm giác buồn, an toàn, và phụ thuộc. [22]
“Bắt nạt, bạo lực và hành vi nguy hiểm ở học sinh trung học Nam Phi” là tên
một đề tài nghiên cứu về bạo lực học đường được Liang H và cộng sự được tiến hành
tại Anh năm 2007. Nghiên cứu nhằm kiểm tra tỉ lệ của hành vi bắt nạt của 5074 học
sinh vị thành niên đang học lớp 8 (tuổi trung bình 14.2 năm) và lớp 11 (tuổi trung bình
17.4 tuổi) ở 72 trường học ở Cape và Durban, Nam Phi. Làm rõ mối liên quan giữa
những hành vi này với mức độ bạo lực và các hành vi nguy hiểm ở thanh thiếu niên.
[5]
* Nghiên cứu về các hình thức của biểu hiện bạo lực học đường:
Công trình nghiên cứu của Wang.J và cộng sự năm 2009 được tiến hành tại Mỹ
với đề tài: “Bắt nạt trường học trong thanh thiếu niên tại Hoa Kỳ: thể chất, bằng lời
nói, quan hệ, và trên Internet” đã nghiên cứu 4 hình thức của hành vi bắt nạt trong
trường học ở nhóm thanh thiếu niên Mỹ và mối liên quan với các đặc điểm về mặt
nhân học xã hội, hỗ trợ của cha mẹ, và bạn bè đã được khảo sát.

5
1.1.2 Một số công trình nghiên cứu về bạo lực học đường ở Việt Nam

Bài viết về “Thực trạng bạo lực học đường hiện nay” của TS. Phan Mai Hương
trong kỷ yếu hội thảo khoa học Quốc tế tháng 08/2009 về chủ đề: Nhu cầu, định
hướng và đạo tạo tâm lý học đường tại Việt Nam đã trình bày khảo sát của tác giả về

6
thực trạng bạo lực học đường bằng phương pháp phân tích tài liệu và các số liệu thứ
cấp được công bố trên diễn đàn. [15]
* Nghiên cứu về nhận thức của học sinh THPT dẫn tới bạo lực học đường:
Tiêu biểu là đề tài nghiên cứu của Ông Thị Mai Thương (2008) về “Hành vi
bạo lực trong nữ sinh THPT” khảo sát trên 200 khách thể tại 2 trường THPT thuộc
quận Đống Đa (Hà Nội) đã đưa ra một số vấn đề quan trọng về thực trạng hành vi bạo
lực trong nhóm nữ sinh THPT như mức độ xảy ra hiện tượng bạo lực trong nhà
trường, phương thức, công cụ, phương tiện tiến hành hành vi bạo lực. [13]
Bài nghiên cứu: “Gây hấn học đường ở học sinh trung học phổ thông” của Trần
Thị Minh Đức, tác giả nghiên cứu về bạo lực học đường hay gây hấn học đường dưới
góc độ Tâm lý học. Nghiên cứu này cũng áp dụng các phương pháp nghiên cứu định
tính như phân tích tài liệu, phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm; phương pháp nghiên cứu
định lượng là trưng cầu ý kiến trên 771 học sinh phổ thông trung học ở 3 tỉnh, thành
phố là Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Bình.
1.2. Khái niệm bạo lực học đƣờng
1.2.1. Khái niệm
1.2.1.1. Khái niệm bạo lực
1.2.1.2. Khái niệm bạo lực học đường
Hiện nay, các nhà nghiên cứu vấn đề Bạo lực học đường đang còn nhiều vướng
mắc và chưa có sự thống nhất trong việc đưa ra một định nghĩa, khái niệm cụ thể mang
tính khoa học lý luận. Trong giới hạn nghiên cứu của đề tài này chúng tôi xin đưa ra
một khái niệm về Bạo lực học đường như sau:
“Bạo lực học đường là hành vi cố ý của học sinh hay/và giáo viên diễn ra
trong hay ngoài phạm vi nhà trường mà gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại
về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với học sinh hay/và giáo viên khác”.

Nghiên cứu các mức độ nhận thức
B.S.Bloom – nhà sư phạm người Mỹ, năm 1956, ông và các đồng sự biên soạn
tài liệu “Hệ phân loại các mục tiêu Sư phạm, lĩnh vực nhận thức”. B.S.Bloom đưa ra 3
khía cạnh đánh giá: nhận thức, thái độ, hành vi. Ông chia nhận thức thành nhiều mức
khác nhau, phân loại mục tiêu nhận thức ra 6 mức độ từ thấp đến cao. Mỗi mức độ đặc
trưng cho hoạt động trí tuệ:
Trong đề tài này, chúng tôi chỉ chọn 3 mức độ nhận thức trong thang đánh giá
nhận thức của B.S.Bloom, do:
- Ba mức độ đầu tiên trong thang đánh giá là 3 mức độ đơn giản và cần thiết
trong quá tình nhận thức của mỗi cá nhân. Trong khả năng có hạn chúng tôi chỉ có thể
đánh giá ở 3 mức độ đó trong thang đánh giá. Và đây cũng chỉ là những bước đánh giá
đầu tiên trong nhận thức của học sinh PTTH về bạo lực học đường
- Những kết quả nghiên cứu trong đề tài này chỉ mang tính cơ sở tiền đề cho
những nghiên cứu sâu hơn, cụ thể hơn về sau. 8
1.3.1.4. Nhận thức về bạo lực học đường
1.3.2. Đặc điểm tâm-sinh lý của học sinh lứa tuổi THPT
1.3.2.1. Đặc điểm sinh lý của thanh niên học sinh
1.3.2.2. Đặc điểm tâm lý của thanh niên học sinh

CHƢƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu và khách thể nghiên cứu
Trường THPT Nguyễn Trường Tộ được Uỷ ban nhân dân tỉnh cấp giấy phép
thành lập từ năm học 1998-1999. Hơn 10 năm qua, trường Nguyễn Trường Tộ đã trở
thành địa chỉ đáng tin cậy cho học sinh và phụ huynh về chất lượng học tập văn hoá và
rèn luyện đạo đức. Hằng năm tỉ lệ tốt nghiệp lớp 12 đều vựơt tỉ lệ trung bình của thành
phố và những năm gần đây đạt tỉ lệ trên 98%, có từ 30- 40% học sinh thi đỗ vào các
Trường Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp - Dạy nghề. Hiện nay nhà

“Học trò đánh nhau có hung khí: Gậy gộc, dao, mác, mã tấu, kiếm, côn ”; “Đấm, đá,
đạp vào bạn khác”; “Có lời nói hăm dọa, cảnh cáo bạn khác”; “Đe dọa để lấy tiền của
học sinh khác”. Sở dĩ tỉ lệ chọn cao (từ 65,8% - 98,3%) là do những hành vi trên vẫn
thường xảy ra trong môi trường sư phạm và thông qua các phương tiện truyền thông
hằng ngày mọi người đều có thể dễ dàng nhận biết được đó là bạo lực học đường.
Tuy nhiên trong các câu trả lời của khách thể, sự giới hạn của khái niệm bạo lực
học đường bị co hẹp đi rất nhiều, chỉ gói gọn đơn giản ở những hành vi gây tổn thương
đến cơ thể mà ít nhiều có sử dụng đến hung khí: 98,3% khách thể chọn “Học trò đánh
nhau có hung khí: Gậy gộc, dao, mác, mã tấu, kiếm, côn ”; 83,3% chọn “Đấm, đá,
đạp vào bạn khác” và 46.7% chọn “khiêu khích bạn”. Bước đầu có thể thấy khách thể
mới chỉ có những hiểu biết chung chung, sơ sài về bạo lực học đường. Nếu chỉ dừng
lại ở những hành vi đánh nhau có sử dụng hoặc không sử dụng hung khí mà gây tổn
thương đến nạn nhân về mặt thể chất, mới là bạo lực học đường thì chưa đủ. Thậm chí
có 8,3% còn cho rằng “Đấm, đá, đạp vào bạn khác” không phải là bạo lực học đường.
Rõ ràng kết quả này chỉ ra rằng, mặc dù tất cả các học sinh đều biết về bạo lực
học đường nhưng cách hiểu về vấn đề này còn chưa có sự thống nhất và còn rất sơ sài.
Hầu hết khách thể mới chỉ hiểu được những biểu hiện bề ngoài mà chưa nắm rõ bản
chất bên trong của khái niệm. Một bộ phận các em còn hiểu một cách phiến diện về
bạo lực học đường, không xếp các hành vi làm tổn thương về mặt tinh thần là bạo lực
hay cho rằng những hành vi bạo lực xảy ra bên ngoài khuôn viên nhà trường cũng
không phải là bạo lực học đường.
3.2. Nhận thức về các hình thức Bạo lực học đƣờng
3.2.1. Nhận thức về hình thức Bạo lực học đường về mặt thể chất
Các khách thể nghiên cứu đã nhận diện đúng các hình thức bạo lực học đường,
do những hành vi trên thường xảy ra trong môi trường sư phạm với mức độ rộng và
trong thời gian gần đây được các phương tiện truyền thông đại chúng quan tâm nhiều:

10
Ở lứa tuổi học sinh PTTH, tư duy của các em có sự phát triển và hoàn thiện hơn
rất nhiều so với lứa tuổi lứa tuổi THCS. Tuy nhiên khả năng nhận những sự việc xảy

Nhìn vào biểu đồ có thể thấy được, nhận thức của khách thể nghiên cứu về hành
vi bạo lực tinh thần còn rất thấp: “Đã là bạo lực rồi thì chỉ có đánh, đấm, tát, đâm,

11
chém… thôi chứ nói xấu hay chửi bậy có làm tổn hại gì nghiêm trọng đâu” (T. L.Anh-
Học sinh lớp 10). Sự lệch lạc trong nhận thức của học sinh về các hình thức bạo lực
học đường dẫn tới những hiểu biết đơn giản, cảm tính, trực diện mà chưa nắm được
bản chất của các hành vi gây ra bạo lực. So với nhận thức về bạo lực thể chất thì nhận
thức về bạo lực tinh thần của khách thể còn hạn chế hơn rất nhiều .
Trong phần cơ sở lý luận, chúng tôi cũng đã đưa ra một cách khái quát chủ thể
và nạn nhân của hành vi bạo lực học học đường bao gồm cả học sinh và giáo viên.
Điều này dễ hiểu vì sao học sinh không thể nhận diện được các hành vi trên
nằm ở hình thức thứ 2 của bạo lực học đường (bạo lực về tinh thần).
3.2.3. Bạo lực về kinh tế (vật chất)
Đa số khách thể chỉ nhận diện được 1 hành vi bạo lực học đường là: “Đe dọa để
lấy tiền của học sinh khác”(65,8%). Đây là một trong những hành vi điển hình trong
thời gian qua, nổi lên như là một vấn nạn trong môi trường sư phạm. Thỉnh thoảng đâu
đó lại bùng lên những vụ việc học sinh kết thành nhóm đe doạ, chặn đường các học
sinh khác cướp đoạt tài sản (tiền, điện thoại, vật dụng có giá trị…).
Kết luận chung:
Dựa vào bảng số liệu thu được, chúng tôi nhận thấy quá trình nhận thức của
khách thể về các hình thức bạo lực học đường còn sơ sài, chưa đầy đủ, chưa nắm được
bản chất của hiện tượng. Chủ yếu học sinh chỉ nhận diện được các hình thức bạo lực
học đường về thể chất khi có sự tổn thương về mặt cơ thể đối với nạn nhân mà các em
có thể nhìn thấy trực tiếp. Số lượng khách thể nhận thức được những hành vi gây tổn
thương về tinh thần, kinh tế chiếm tỉ lệ không đáng kể do những hậu quả tác động tới
cảm xúc, suy nghĩ của đối tượng chịu BLHĐ khó có thể nhìn thấy được ngay lập tức.
3.3. Nhận thức về các nguyên nhân của Bạo lực học đƣờng
3.3.1. Nguyên nhân từ phía chủ thể (bản thân học sinh)
Có thể thấy phần lớn khách thể đã nhận biết được một số nguyên nhân dẫn tới

nghiên cứu đã chỉ ra rằng, cha mẹ ly hôn, ly thân có ảnh hưởng nghiêm trọng tới nét
tình cách của trẻ. Đa số các em này trở nên tự ti hoặc hung hãn hơn các em khác sống
trong hoàn cảnh gia đình hạnh phúc, vui vẻ. Đôi khi các em lại muốn sử dụng hình
thức này để gây sự chú ý với cha mẹ như một cách phản kháng với sự thiếu hụt tình
yêu thương.
Chỉ duy nhất trường hợp “Cha mẹ quá nghiêm khắc đối với con cái” thì khách
thể không nhận thức được và cho rằng khó dẫn tới bạo lực học đường với tỉ lệ chọn là
48.3%. Xu hướng quan tâm thái quá cũng gây nhiều vấn đề phức tạp. Sự yêu thương
con cái là điều kiện thuận lợi, cần thiết cho sự phát triển của các em. Tuy nhiên ở lứa
tuổi có nhu cầu tự khẳng định, độc lập trong quyết định như học sinh THPT thì sự bao
bọc, nghiêm khắc quá mức sẽ khiến các em cảm thấy mình chịu áp lực lớn và cố gò
mình làm theo để cha mẹ hài lòng.
Như vậy , gia đình và các vấn đề xung quanh gia đình của học sinh có ảnh
hưởng mạnh mẽ nhất đối với các em. Một bầu không khí gia đình ấm cúng đầy tình

13
yêu thương giữa các thành viên và cách quan tâm, chăm sóc tới đời sống tâm lý của
các em, giúp các em định hướng phát triển nhân cách tốt. Chính vì lẽ đó, phụ huynh
cần nhìn lại cách giáo dục con cái mình.
3.3.2.2. Những yếu tố đến từ nhà trường
* Ảnh hưởng từ phương pháp giáo dục của nhà trường và thầy cô giáo
Tác động từ phương pháp giáo dục của nhà trường có ý nghĩa lớn trong việc
hình thành đạo đức của học sinh. Bên cạnh truyền thụ tri thức, những người làm công
tác “trồng người” cũng phải trang bị cho các em những giá trị nhân văn tốt đẹp. Tuy
nhiên, không có nghĩa chúng ta dồn hết trách nhiệm về những tha hoá trong nhân cách
học sinh cho nhà trường. Phải có sự kết hợp đồng bộ từ gia đình, nhà trường và xã hội
để có thể định hướng cho các em tránh xa những yếu tố tiêu cực trong cuộc sống.
* Ảnh hưởng từ bạn bè
Ở lứa tuổi này, các em thường đặt tình bạn lên cao nhất và coi đó là mối quan
hệ quan trọng nhất trong cuộc đời mỗi người. Sự mỏ rộng phạm vi giao tiếp và sự phứ

một cách ngẫu nhiên hoặc có chủ định, làm tổn hại đến những giá trị văn hoá truyền
thống trong xã hội ta nói chung, trong nhà trường nói riêng. Những cảnh bạo lực trong
phim ảnh nước ngoài, nhất là trong những trò chơi bạo lực trên mạng đã vô hình chung
chuyển tải đến học sinh và kích thích thần kinh những người trẻ tuổi theo khuynh
hướng hành động phi văn hoá, trái với giáo dục. Khi học sinh xem những phim, sách
báo, mạng có nội dung “bạo lực” chính là họ đang chịu ảnh hưởng sự truyền bá về
những giá trị văn hoá ứng xử thiếu tính nhân văn.
Kết luận chung: Từ đó, có thể nói rằng học sinh đánh giá cao sự tác động của
các yếu tố bên trong cá nhân hơn là các yếu tố bên ngoài cá nhân, đặc biệt là sự tác
động của sự giáo dục của các đoàn thể, tổ chức xã hội không được đánh giá cao vì
những bất cập cũng như các hoạt động chưa phát huy hiệu quả và tạo điều kiện cho
học sinh trải nghiệm thực tế.
Trong cuộc sống hiện đại, cho dù đã và đang có nhiều làng xã, khu phố được
công nhận danh hiệu “văn hoá”, nhưng có một thực tế đau xót trong ứng xử người với
người lại hết sức phi văn hoá, trái với cương thường đạo lý, vượt ra ngoài khuôn khổ
pháp luật - đó chính là những hành vi tiềm ẩn nguy cơ lấy bạo lực làm thượng tôn
trong xử lý các mối quan hệ xã hội. Thay vì mang theo sách vở đến trường nhiều em
đem cả hung khí vào lớp, chỉ cần xích mích nhỏ là có thể cầm dao, cầm kiếm giải
quyết mâu thuẫn ngay.
3.4. Nhận thức về hậu quả của Bạo lực học đƣờng đối với học sinh
Trong cấu trúc bảng hỏi chúng tôi đã liệt kê 12 hậu quả cơ bản mà hành vi
BLHĐ gây ra cho nạn nhân. Qua kết quả nghiên cứu, chỉ có 3/12 hậu quả được khách
thể nhận diện đúng. Điều này để minh chứng nhận thức về hậu quả BLHĐ của học
sinh còn rất hời hợt và thiếu hiểu biết.
Phần lớn khách thể đã nhận biết được những tác động, ảnh hưởng tiêu cực của
bạo lực học đường, tuy nhiên học sinh mới chỉ nhận biết được các tác động tức thời.

15
Tức là những ảnh hưởng trực tiếp của hành vi bạo lực lên nạn nhân của hành vi đó.
Còn những tác động gián tiếp nhưng lại mang tính nghiêm trọng, lâu dài hơn, đó là

với tỉ lệ cao. Theo biểu đồ, nhìn chung học sinh đều có xu hướng “dĩ hoà vi quí” và
nhờ tới sự giúp đỡ của người lớn để ngăn chặn BLHĐ xảy ra. Bởi những lúc như thế

16
này vai trò của người lớn, nhất là những người có uy tín, vị thế rất quan trọng, cách xử
lý, sự hoà giải của họ có trọng lượng đối với cả 2 bên. Xét theo góc độ nghiên cứu,
chúng tôi thấy rằng phần lớn học sinh đã hiểu và biết cách phòng tránh không để các
vụ việc BLHĐ xảy ra. Đây là cách giải quyết an toàn, phù hợp với hoàn cảnh cũng như
trình độ nhận thức của khách thể.
Qua đây cho thấy, phần lớn học sinh đã có quan tâm đến bạo lực học đường và
đã biết cách để giải quyết vấn đề mâu thuẫn, xích mích trong hoà bình. Đây là giải
pháp tốt mà những người làm công tác giáo dục cần chú ý để hướng dẫn, khuyến khích
các em tìm đến khi có nguy cơ dẫn tới BLHĐ. Khi xảy ra mâu thuẫn, cãi cọ thì trước
hết những người trong cuộc cần bình tĩnh nói chuyện để giải toả hiểu lầm. Cần thiết
nhất trong những lúc này là biết kiềm chế cảm xúc, tránh nói những lời, hành động gây
tổn hại đối phương. Bởi chỉ một chút nóng giận cũng có thể gây ra những hậu quả vô
cùng đáng tiếc.
Chứng tỏ sự nhận thức của các em đã có biến chuyển rất lớn trong việc tìm ra
các phương pháp tối ưu để không xảy ra BLHĐ. Khi xảy ra BLHĐ, không phải là cứ
tìm cách chống lại hay tìm hiểu xem kẻ bắt nạt mình là ai để đương đầu. Nếu thấy có
khả năng thì sẽ tiếp tục đối đầu để chứng tỏ bản thân với những người xung quanh,
còn nếu như kẻ đó quá mạnh thì sẽ tìm các phương án khác.
* Các hành vi liên quan đến lảng tránh vấn đề
Ở xu hướng thứ 2, khách thể lựa chọn hướng giải quyết vấn đề khi xảy ra
BLHĐ là lảng tránh không đương đầu hay đối chọi trực tiếp với đối tượng, được thể
hiện rõ qua việc lựa chọn các hành động sau. Nếu những giải pháp giải quyết vấn đề
bằng cách đối đầu hay thương lượng trong hoà bình khi bị bắt nạt không đem lại hiệu
quả, thì hầu hết các nạn nhân thường có xu hướng lảng tránh vấn đề. Đây là giải pháp
mang tính tức thời, nó có thể làm cho nạn nhân của BLHĐ cảm thấy dễ chịu, bớt căng
thẳng, lo lắng nhưng về lâu dài lại không mang tính khả thi. Bởi những mâu thuẫn vẫn

sóc, yêu thương con cái” với tỉ lệ chọn 94.2% chứng tỏ trong cuộc sống các em đang
rất thiếu sự quan tâm từ cha mẹ và chính các em đã tự đánh giá và xem trọng vai trò
của cha mẹ trong nhận thức của các em về BLHĐ. Đây là điều mà các bậc phụ huynh
phải suy nghĩ lại cách thể hiện tình yêu thương với các con. Chín tháng mười ngày
mang nặng đẻ đau, con cái chính là hạnh phúc của cha mẹ nhưng không phải phụ
huynh nào cũng biết cách yêu thương con cái. Cuộc sống hiện đại với bao bộn bề lo
toan, những bữa cơm quây quần các thành viên trong gia đình thưa dần. Những câu
chuyện tâm sự, thủ thỉ, chia sẻ giữa cha mẹ và con cái không còn nữa. Cho nên khi gặp
vấn đề khó khăn các em chỉ biết tự mình đương đầu, tự vùng vẫy trong giới hạn nhận
thức chưa đủ “chín” của bản thân mình, mặc cho hậu quả sẽ đi đến đâu!
Việc học kỹ năng làm cha mẹ, những kỹ năng để quản lý con cái cũng rất quan
trọng. Giải pháp “Cha mẹ được học cách quản lý con cái” với tỉ lệ chọn 82.5% là một
minh chứng rõ nét cho sự thiếu hụt hiểu biết trong cách giáo dục con cái của các bậc
phụ huynh. Quản lý không phải nghiêm khắc bắt buộc con cái làm theo những suy

18
nghĩ của cha mẹ, mà phải hiểu được tâm lý lứa tuổi, những mong muốn, suy nghĩ của
trẻ để có thể uốn nắn, định hướng hành vi cho trẻ. Từ cách giáo dục ấy trẻ có thể tự
mình phòng tránh những mối nguy hại bên ngoài và hoàn thiện nhân cách của trẻ. Gia
đình là trường học đầu tiên của trẻ, cha mẹ chính là người hướng dẫn chỉ đường. Nếu
cha mẹ có kỹ năng dạy dỗ thì hành trang đứa trẻ mang trên vai để bước vào đời rất dễ
dàng. Vì thế, cha mẹ, người thân trong gia đình và thầy cô nơi trường học nên biết
thường xuyên khuyến khích các hành vi đúng của trẻ em - học sinh và khen ngợi khi
các em làm điều hay, điều phải, việc này sẽ giúp học sinh xây dựng được hình ảnh tích
về bản thân cũng như về người khác. Bản thân mỗi đứa trẻ sinh ra như một trang giấy
trắng và nó sẽ hoàn thiện khi người lớn biết viết lên đó những “dòng chữ đẹp”.
* Các giải pháp từ phía Nhà trường
Với 4 giải pháp được đưa ra, hầu hết khách thể nghiên cứu đều tán đồng ý
kiếnĐây là những điều mà các em tự nhận thức và rút ra trong cuộc sống của mình và
những người xung quanh. Để phòng tránh BLHĐ đang ngày một lan rộng, các em cần

truyền, hướng dẫn học sinh ngăn chặn BLHĐ. Internet đang ngày càng phát triển và
trở nên phổ biến một cách nhanh chóng không chỉ ở thành thị mà còn ở nông thôn. Với
những tiện ích và nhiều công dụng khác nhau mà nó đem lại, internet – trong đó đặc
biệt là các mạng xã hội ngày càng thu hút giới trẻ nói chung và học sinh nói riêng. Do
tốc độ lan truyền thông tin một cách nhanh chóng, dễ dàng và được học sinh dành
nhiều sự quan tâm hơn so với các phương tiện truyền thông khác nên học sinh cũng
nắm bắt được những thông tin về bạo lực học đường dễ dàng hơn.
Kết luận chung:
Mặc dù nhận thức của học sinh THPT về BLHĐ còn sơ sài, đơn giản, nhưng
những suy nghĩ của các em về các phòng tránh BLHĐ khá tốt. Chính vì biết rất rõ hậu
quả sẽ đem lại nếu một khi BLHĐ xảy ra, nên hầu hết khách thể đều chọn các phương
án giải quyết trong hoà bình, bằng cách thương lượng chứ không phải đối đầu. Bên
cạnh đó, khách thể còn nhận thức được ảnh hưởng của sự quan tâm, chăm sóc từ phía
gia đình, nhà trường và xã hội có tác động rất lớn trong việc ngăn chặn những nguy cơ
dẫn tới hành vi BLHĐ của học sinh THPT.
* Nhận thức- thái độ- hành vi là ba mặt cơ bản của ý thức, có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau trong việc phát triển nhân cách của mỗi con người. Trong cuộc sống xã
hội, nhận thức chính là một trong những yếu tố quan trọng giúp cá nhân định hướng
hành vi của mình. Vì không nhận thức được các chuẩn mực, giá trị xã hội chính là một
trong những nguyên nhân dẫn tới những vi phạm chuẩn mực đạo đức xã hội, trong đó
có hành vi bạo lực học đường.
Để đánh giá mức độ từ nhận thức đến thái độ của học sinh về các hành vi bạo
lực học đường, chúng tôi đưa ra câu hỏi: Nêu 2 tình huống BLHĐ phổ biến ở trường.
Những tình huống bạo lực xảy ra ở trường được các em nêu ra phổ biến như: đánh
nhau do mâu thuẫn, xích mích; cô lập bạn bè; chửi bới, gây áp lực đối với bạn bè…
- Thái độ của học sinh khi xảy ra Bạo lực học đường:

20
Không chỉ tìm hiểu nhận thức của học sinh về bạo lực học đường mà còn phải
xem xét đến mối quan hệ của nó với thái độ. Trong đó, chú trọng đến tác động của

Mặc dù nhận thức về BLHĐ của khách thể còn khá đơn giản, chưa hiểu được
bản chất của BLHĐ song thái độ của các em lại hoàn toàn ngược lại. Có thể không

21
hiểu rõ về BLHĐ nhưng những hành vi làm ảnh hưởng tiêu cực đến người khác là một
việc làm xấu và theo các em không thể nào chấp nhận được. Từ đó, để nói rằng nhận
thức chưa chắc đã có vai trò lớn ảnh hưởng thái độ cuả con người. Nhận thức chưa
đúng không phải lúc nào cũng ảnh hưởng tiêu cực tới thái độ. Tuy chưa hiểu biết một
cách sâu sắc về BLHĐ, nhưng khi thấy hành vi sai trái xảy ra giữa học sinh trong môi
trường sư phạm các em đã có thái độ tích cực để ngăn chặn. Những hành vi BLHĐ dù
các em chưa nhận thức được đầy đủ, nhưng thái độ các em hoàn toàn không đồng tình
với hành vi không đúng đó, bởi nó đi ngược lại với giá trị nhân văn, những qui chuẩn
đạo đức của xã hội, nó đối lập hoàn toàn với bản chất hướng thiện tốt đẹp của con
người Việt Nam. Chính những chuẩn mực trong văn hoá ứng xử ăn sâu vào tiềm thức
mỗi người lại có ảnh hưởng mạnh mẽ, chi phối đến thái độ của con người cho dù nhận
thức ở mức độ thấp nhất và đương nhiên các hành vi xâm hại làm tổn thương đến
người khác với bất cứ hình thức nào cũng không được cộng đồng chấp nhận. Như vậy,
với nhận thức chưa đầy đủ nhưng thái độ của học sinh trước các hành vi BLHĐ lại khá
tốt và vì thế những biểu hiện thái độ đó của các em cần được củng cố và phát huy hơn
nữa.
- Hành vi của học sinh khi xảy ra Bạo lực học đường:
Trong đó, chỉ có 15.8% đứng ngoài xem, 33.3% tránh xa cho đỡ phức tạp,
7.5% quay clip và 4.2% đưa lên mạng những thông tin về tình huống đó. Tuy những
hành vi này chỉ chiếm tỉ lệ nhỏ nhưng nó cũng chứng minh được một bộ phận giới trẻ
hiện nay đang vô cảm trước những lối ứng xử phi đạo đức của những người xung
quanh. Những hành vi tránh xa hay chỉ đứng ngoài xem biểu hiện thái độ dửng dưng
trước những hành vi sai trái của bạn bè. Vì không có những hành vi can thiệp kịp thời
nên đã không ít vụ việc xảy ra với hậu quả vô cũng nghiêm trọng. Bên cạnh đó, nạn
nhân bị bắt nạt do sợ hãi hoặc do không nhận được sự trợ giúp đã giữ im lặng chịu
đựng trong một thời gian dài khi bản thân bị bạo lực hoặc bị bắt nạt. Điều này làm cho

hành vi sai lệch trong đó có BLHĐ. Và đa số học sinh đánh giá cao sự tác động và vai
trò của các yếu tố bên trong cá nhân hơn là các nhân tố bên ngoài đối với hành vi bạo
lực học đường. Mặc dù nhận thức còn nhiều hạn chế, nhưng khách thể lại có thái độ và
hành vi tương đối tích cực trong việc giải quyết các vấn đề BLHĐ. Điều đó để thấy
rằng trong nhân cách của các em đã phân biệt được đúng sai, tốt/ xấu, chỉ cần có sự
hướng dẫn, tâm giáo dục của toàn xã hội thì những vụ việc đáng tiếc trong học đường
sẽ không còn xảy ra nữa. Bên cạnh đó cũng thấy được tầm quan trọng của giá trị đạo
đức trong xã hội chính những chuẩn mực này ăn sâu trong tiềm thức các em và mặc
nhiên các em sẽ có những hành vi phù hợp.
23
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
1.1. Về mặt nghiên cứu lý luận
Bạo lực học đường đang là vấn đề mà cả xã hội quan tâm và được nhiều khoa học
nghiên cứu. Dưới góc độ tâm lý học theo chúng tôi: “Bạo lực học đường là hành vi cố ý của
học sinh (giáo viên) diễn ra trong (hay ngoài) phạm vi nhà trường mà gây tổn hại hoặc có
khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với học sinh (giáo viên) khác”.
Từ đó, chúng tôi xây dựng khái niệm nhận thức về bạo lực học đường dưới góc độ
Tâm lý học:
Nhận thức về bạo lực học đường là sự hiểu biết của chủ thể về nội dung khái niệm
bạo lực học đường và có thể vận dụng những tri thức đó vào giải quyết các mối quan hệ xung
quanh và bày tỏ thái độ, điều chỉnh hành vi ứng xử của mình.
1.2. Về mặt nghiên cứu thực tiễn
Qua những kết quả nghiên cứu trên, chúng tôi rút ra một số kết luận tổng quát như

phương tiện truyền thông đại chúng mà còn phải mạnh dạn tìm hiểu qua gia đình, nhà trường,
đoàn thanh niên và các tổ chức xã hội khác.
+ Về phía gia đình
Kết hợp chặt chẽ với nhà trường trong việc quản lý học sinh nhằm ngăn chặn nguy cơ
gây ra hành vi bạo lực
Chú trọng hơn nữa trong việc giáo dục con em về đạo đức, lối sống. Bên cạnh đó,
luôn gần gũi, chia sẻ với con em mình để học sinh có thể thoải mái trong việc học hỏi, tiếp thu
ý kiến từ gia đình khi gặp hoặc là nạn nhân của bạo lực học đường.
+ Về phía nhà trường
Nhà trường nên can thiệp và giải quyết tất cả những trận bạo lực của các em xảy ra
trong và trước cổng trường, và có biện pháp kết hợp cùng gia đình quản lý học sinh ngay cả
thời gian không đến trường.
Nhà trường cần giáo dục cho các em học sinh về bản chất của bạo lực học đường,
cũng như dạy cho các em biết làm như thế nào khi mình bị bạo lực.
Nhà trường cần tổ chức những chương trình về tâm lý học sinh, để thầy cô biết cách
quản lý và ứng xử trước những hành vi sai phạm các em, đặc biệt là các em cá biệt.
Nhà trường cần phải kết hợp với đội ngũ công an địa phương để xây dựng một đội
chuyên nghiệp nhằm quan sát, kiểm tra các hành vi nguy cơ dẫn đến bạo lực đặc biệt là hành
vi mang hung khí đến trường.
+ Về phía xã hội
- Các cơ quan chức năng cần: Tăng cường tuyên truyền và có có hình thức thu hút học
sinh, phụ huynh và giáo viên tham gia vào các hoạt động tuyên truyền về phòng chống bạo
lực học đường.
- Các phương tiện truyền thông đại chúng là nguồn thông tin mà các học sinh dễ dàng
tiếp cận và thường xuyên tiếp cận nhất, đặc biệt là những phương tiện truyền thông có sự hỗ

25
trợ của internet. Do đó, các phương tiện này nên phát huy lợi thế của mình trong việc tuyên
truyền và giáo dục học sinh về vấn đề bạo lực học đường và cách ứng xử đối với vấn đề này.