1 B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC NGOI THNG
o0o Công trình tham d Cuc thi
Sinh viên nghiên cu khoa hc Trng i hc Ngoi thng 2012

IMF : Qu tin t quc t
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTW : Ngân hàng trung ng
RBI : Ngân hàng trung ng n 
USD : ng Dollar M
VND : Vit Nam đng
WTO : T chc thng mi Th gii

ii

DANH MC BNG

Bng 1: Ch s d báo khng hong tài chính và nhng lý do kinh t đ la chn 23
Bng 2: Các giai đon đ v theo mc đ ca ngành ngân hàng n  35
Bng 3: Kt qu mô hình Ordered Probit vi các ch s chính 38
Bng 4: Tng hp kt qu các giai đon khng hong h thng ngân hàng ti M 48
Bng 5: Ch s n đnh h thng ngân hàng ca M 49
Bng 6: Ch s d báo khng hong h thng ngân hàng M 50
Bng 7: Kt qu mô hình Probit cnh báo sm khng hong h thng ngân hàng ti
M 53
Bng 8: Tác đng ca các ch s ti xác sut xy ra khng hong ngân hàng ti M 54
Bng 9: Tng hp ch s phát trin tài chính ca Vit Nam nm β011 58
Bng 10: Các ch s cho mô hình cnh báo khng hong h thng ngân hàng Vit Nam
72
Bng 11: Tác đng d kin ca các bin s ti xác sut khng hong ngân hàng ca
Vit Nam 73

DANH MC HÌNH


iv

MC LC
LI M U 1
CHNG I: TNG QUAN V KHNG HONG H THNG NGÂN HÀNG
THNG MI VÀ XÂY DNG MÔ HÌNH CNH BÁO SM KHNG
HONG H THNG NGỂN HÀNG THNG MI TRÊN TH GII 5
1. 1 Khng hong h thng ngơn hƠng thng mi 5
1.1.1. nh ngha 5
1.1.2. Nguyên nhân 7
1.1.2.1. Nguyên nhân liên quan đn các yu t vi mô 7
1.1.2.2. Nguyên nhân liên quan đn chính sách kinh t v mô 9
1.1.2.3. Nguyên nhân liên quan đn chin lc và hot đng ca tng ngân hàng
10
1.1.2.4. Các nguyên nhân khác 11
1.1.3. nh hng ca khng hong h thng ngân hàng thng mi ti nn kinh
t quc dân 11
1.1.3.1. Ti tng sn phm quc dân 12
1.1.3.2. Ti khu vc phi sn xut ca nn kinh t 12
1.1.3.3. Ti các chính sách kinh t ca chính ph 12
1.1.3.4. Ti tht nghip và c cu lao đng ca quc gia 13
1. 2 Xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân hàng 13
1.2.1. Khái nim v mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân hàng 13
1.2.1.1. Khái nim 13
1.2.1.2. Các mô hình thc nghim đư đc áp dng 14
1.2.2. Quy trình xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân
hàng 15
1.2.2.1. Xác đnh các giai đon khng hong 15
1.2.2.2. La chn các ch s cnh báo 22
1.2.2.3. c lng xác sut khng hong 24

2.3.1. Ch s đ v ngành ngân hàng cn đc xác đnh thông qua các ri ro h
thng và điu chnh nhng tác đng ngn hn 55
2.3.2. La chn mc ngng xác đnh khng hong linh hot 55
vi

2.3.3. Vic s dng mô hình Probit đ c lng xác sut khng hong đã phát
huy tác dng 56
CHNG III. GII PHÁP XÂY DNG MÔ HÌNH CNH BÁO SM KHNG
HONG H THNG NGỂN HÀNG THNG MI TI VIT NAM DA
TRÊN KINH NGHIM TH GII 57
3.1. Thc trng xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân
hƠng thng ti Vit Nam 57
3.1.1. Thc trng h thng ngân hàng thng mi Vit Nam 57
3.1.2. Thc trng xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân
hàng thng mi Vit Nam 60
3.2. S cn thit xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân
hƠng thng mi ti Vit Nam 61
3.3. Gii pháp xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân
hƠng thng mi ti Vit Nam 62
3.3.1. La chn mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân hàng thng
mi ti Vit Nam 62
3.3.2. Xây dng ch s xác đnh các giai đon khng hong 62
3.3.2.1. Xác đnh nhng ri ro h thng ca ngành ngân hàng Vit Nam 62
3.3.2.2. Xây dng ch s đ v ngành ngân hàng ti Vit Nam 67
3.3.3. La chn các ch s cnh báo 70
3.3.4. c lng xác sut khng hong 72
3.4. Kin ngh điu kin thc hin mô hình cnh báo sm khng hong ngân
hàng ti Vit Nam 74
3.4.1. i vi Chính ph 74
3.4.2. i vi Ngân hàng Nhà nc 74


TÓM TT  TÀI

 tài “ xut xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng
ngơn hƠng thng mi ti Vit Nam da trên kinh nghim th gii” s gm 03
chng:
Trong Chng I, sau khi đa ra khái nim, nguyên nhân và nh hng ca
khng hong h thng ngân hàng thng mi, nhóm nghiên cu s gii thiu mt cách
tng quát v quy trình xây dng mt mô hình cnh báo sm khng hong h thng
ngân hàng theo các phng pháp khác nhau. Kt thúc Chng I, mô hình ti u đc
la chn là mô hình kt hp gia hai phng pháp ch s đ v ngành ngân hàng và
tham s (sau đây gi tt là mô hình BSF-tham s). Mô hình này s đc s dng trong
nghiên cu các chng tip theo.
Trong Chng II, phn đu, đ tài s tp trung vào vic nghiên cu kinh
nghim áp dng mô hình BSF-tham s đ cnh báo khng hong h thng ngân hàng
ti n . T đó, nhóm nghiên cu đa ra đc mt s bài hc kinh nghim trong vic
áp dng mô hình ti n . Ti M, sau cuc khng hong tài chính bt đu t nm
2008, h thng NHTM ca quc gia này đư ri vào khng hong nghiêm trng. T đó,
mt s bài hc kinh nghim v xây dng mô hình cng đư đc rút ra.
Trong Chng III, vi mc đích đ xut xây dng mt mô hình cnh báo sm
khng hong h thng NHTM cho Vit Nam da trên kinh nghim ca hai quc gia
trên, đ tài đư đi phân tích thc trng ca h thng NHTM nc ta cng nh s cn
thit đ xây dng mt mô hình cnh báo sm khng hong ngân hàng. Sau đó, mô hình
cnh báo BSF-tham s đư đc đ xut đ xây dng cho Vit Nam. Mc dù cha th
kim đnh đc mc chính xác ca mô hình này do khó khn trong vic tìm kim s
liu, nhóm nghiên cu cng đư kin ngh nhng gii pháp nhm xây dng mô hình đ
xut và điu kin đ thc hin mô hình mt cách hiu qu ti Vit Nam.
1

LI M U

quan h gia các bin gii thích và xác sut xy ra khng hong h thng ngân
hàng.
 Kaminsky và Reinhart (1999), Borio và Lowe (2002), Borio và Drehmann
(β009), đa ra mô hình phi tham s đ cnh báo khng hong ngân hàng.
 Duttagupta và Cashin 2008, Karim 2008, Davis và Karim (2008b), s dng mô
hình nh phân đ d báo khng hong da trên nhng bin s kinh t.
 Kibritciouglu (2002), xây dng ch s BSF – ch s đ v khu vc ngân hàng đ
d báo thi gian xy ra khng hong.
Thay vì s dng phng pháp da trên s kin đ xác đnh thi gian khng
hong và phng pháp phi tham s (signal approach) đ đa ra cnh báo, nhóm nghiên
cu s tin hành nghiên cu xây dng và tính toán ch s đ v ngành ngân hàng đ có
th xác đnh đc các giai đon khng hong, sau đó dùng phng pháp tham s đ
đa ra cnh báo cho 2 quc gia là n  và M. Nhng bài hc kinh nghim rút ra
đc t vic nghiên cu và xây dng mô hình cnh báo cho 2 quc gia trên s đc
vn dng trong vic đ xut xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng
ngân hàng ti Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu
 tài nghiên cu thuc chuyên ngành tài chính – ngân hàng, tp trung chuyên
sâu vào nhng vn đ v khng hong, đ v ca h thng NHTM.
V không gian, đ tài ch yu nghiên cu v h thng NHTM ti n , M và
Vit Nam.
V thi gian, giai đon nghiên cu trng tâm là 2000 – 2011, bên cnh đó, các
giai đon khác cng đc đ cp đn đ h tr nghiên cu các vn đ đc nêu trong
đ tài.
3

4. Mc đích nghiên cu
Mc đích ca đ tài nhm đa ra đ xut xây dng và hoàn thin mô hình cnh
báo sm khng hong h thng NHTM Vit Nam, thông qua kinh nghim áp dng
thc tin t n  và M.


CHNG I: TNG QUAN V KHNG HONG H THNG NGÂN HÀNG
THNG MI VÀ XÂY DNG MÔ HÌNH CNH BÁO SM KHNG
HONG H THNG NGỂN HÀNG THNG MI TRÊN TH GII

1. 1 Khng hong h thng ngơn hƠng thng mi
1.1.1. nh ngha
K t nhng nm 1990, đư có rt nhiu các đnh ngha v khng hong h thng
ngân hàng thng mi (KHHT NHTM) hay khng hong h thng ngân hàng đc ra
đi. Tùy theo quan đim, mc đích nghiên cu cng nh kt qu nghiên cu ca mi
nhà nghiên cu mà các đnh ngha ca h v KHHT NHTM li có nhng đc đim
khác nhau. Trong đó, có mt s đnh ngha đc coi là khá toàn din vì chúng hàm
cha đc nhng nguyên nhân, biu hin cng nh hu qu ca các cuc khng hong
h thng ngân hàng.
Nhìn chung, khi nói v khng hong h thng ngân hàng, có th xem xét 5 quan
đim ph bin sau:
Th nht, theo quan đim ca Calomiris & Gorton (1991)
1
, KHHT NHTM xy
ra khi “các ch n  nhiu hoc tt c các ngân hàng trong h thng ngân hàng đt ngt
yêu cu các ngân hàng chuyn đi quyn đòi n ca mình ra tin hoc tng đng
tin  mc quá cao khin các ngân hàng phi tm ngng quá trình chuyn đi này”.
Th hai, theo quan đim ca Caprio & Klingebiel (1996)
2
, KHHT NHTM xy
ra khi giá tr ròng ca h thng ngân hàng hu nh hoc hoàn toàn b cn kit.
Th ba, theo quan đim ca Luc Laeven & Fabian Valencia (2005)
3
, mt cuc
khng hong h thng ngân hàng s xy ra khi khu vc tài chính và doanh nghip ca

Tóm li, khng hong h thng NHTM có th đc đnh ngha theo nhiu cách
khác nhau, nhng nhìn chung, các đnh ngha đu đ cp đn tình hung trong đó:
“Tn tht thc t hoc c tính trong hot đng ngân hàng khin mt lot các ngân
hàng không còn kh nng thanh toán các khon n cho khách hàng hoc buc chính
ph phi can thip ngn không cho tình trng đó lan ra trên din rng gây thit hi
cho nn kinh t, làm tê lit h thng ngân hàng” (IMF 1998). 3
Luc Laeven and Fabian Valencia; 2005, “SỔstematic Banking Crises: A New Database”, IMF Working Paper
08/224, International Monetary Fund.
4
Asli Demirguc-Kunt and Enrica Detragiache; 1998, ”The Determinants of Banking Crises in Developing and
Developed Countries”, IMF Staff Papers Vol. 45, No, 1, International Monetary Fund.
7

1.1.2. Nguyên nhân
1.1.2.1. NguỔên nhân liên quan đn các yu t vi mô
S bt n ca tình hình kinh t vi mô có th là nguyên nhân chính dn đn s
bt n ca h thng ngân hàng. Các yu t vi mô đc đ cp nhiu trong các nghiên
cu gn đây nh nhng nguyên nhân gây ra KHHT NHTM bao gm ri ro lãi sut, ri
ro tín dng, ri ro thanh khon và ri ro th trng.
i) Ri ro tín dng
Các nghiên cu ca Borio & Lowe (2002)
5
, Eichengreen & Arteta (2000)
6
,
Kaminsky & Reinhart (1999)
7

ngân hàng s rt d phi đi mt vi vn đ mt tính thanh khon. S rút vn  t t
nhng ngi gi tin có th xut phát t mt vài nguyên nhân khác nhau. Mt trong
nhng hng đ gii thích vn đ này đó chính là s bt cân xng trong thông tin gia
ngi gi tin và h thng ngân hàng. Mt lý gii khác cho hin tng này đó chính là
s kích đng tâm lý ca đám đông hn lon
8
khi nhng ngi gi tin cho rng nhng
ngi gi tin khác cng đang rút vn khi ngân hàng thm chí k ra khi bng cân đi
tài sn ca ngân hàng vn cha h b nh hng bi bt k tác nhân tiêu cc nào.
iii) Ri ro lãi sut
S tng đt bin ca lãi sut đc xem xét nh là mt trong nhng nguyên nhân
dn đn vn đ thông tin bt cân xng trong hot đng ngân hàng. Thông thng,
nhng ngi s hu các d án có đ ri ro ln nht li thng sn sàng chp nhn đi
vay vi mt mc lãi sut cao hn nhng ngi đi vay khác. Do đó nu lãi sut càng
cao thì càng có kh nng dn ti s mt n đnh tài chính vì khi đó các ngân hàng s có
xu hng gim bt tín dng đ phòng nga trng cp tín dng cho nhng d án có đ
ri ro cao. Vì vy, có th nói ri ro lãi sut có liên quan cht ch vi ri ro tín dng.
Tng lưi sut cng có th nh hng đn bng cân đi k toán ca ngân hàng.
Thông thng, bên tài sn n ca ngân hàng ch yu là tin gi ngn hn trong khi bên
tài sn có bao gm c nhng khon cho vay ngn và dài hn. Tng lưi sut trong ngn
hn khin cho ngân hàng phi tng lưi sut tin gi. Thêm vào đó, nhng khon cho
vay dài hn ca ngân hàng thng đc n đnh ti mt mc lãi sut c đnh nên li
sut sinh li trên tài sn không th đc điu chnh mt cách đ nhanh nh vic điu
chnh tng lưi sut bên mc tài sn n. Khi đó, s dn đn vic gim giá tr hin ti ca 8
Kindleberger - 1978, Diamond, Dybvid - 1983
9


mt vi rt nhiu nhng khó khn đin hình nh s bin đng mnh ca lãi sut, bùng
n tín dng đen, th trng tr nên cnh tranh hn khi xut hin nhiu “đi th” đn t
c trong và ngoài nc, v.v. Tt c nhng yu t này có th s khin các ngân hàng
không kp thi thích ng đc vi môi trng kinh doanh mi và kéo theo đó là s
cng thng cng nh mt phng hng hot đng trong h thng ngân hàng.
iii) S can thip quá mc ca chính ph
S can thip quá mc hoc không đúng đn ca chính ph cng là mt nguyên
nhân gây ra khng hong h thng NHTM. Nhng can thip này có th xut phát t
hành đng gây áp lc trong vic cp tín dng cho nhng cá nhân/đi tng c th, áp
đt mc lãi sut, duy trì hay m rng nhng ngân hàng không còn hot đng tt, quy
đnh mc d tr không hp lý hoc quy đnh bt buc tr cp cho thiu ht trong ngân
sách nhà nc t phía ngân hàng,…
iv) S thiu minh bch trong h thng ngân hàng
S thiu minh bch trong hot đng ca các ngân hàng chính là mt trong
nhng tác nhân khin th trng khó đt đc tính hiu qu cao. Nó s gây ra nhng
ri ro liên quan đn thông tin bt cân xng khi ngi gi tin (ngi dân), ngi đi vay
(doanh nghip), c đông và nhng bên khác có liên quan đn các hot đng ca ngân
hàng không có đ thông tin đ la chn nhng ngân hàng hot đng tt.
1.1.2.3. NguỔên nhân liên quan đn chin lc và hot đng ca tng ngân hàng
Khng hong h thng ngân hàng có th xut phát t chính nhng khng hong
ca tng ngân hàng riêng l. Do tính cht hot đng mang tính “mng li”, nên khng
hong ca tng ngân hàng s d dàng b lan rng và nh hng đn c h thng. Thông
thng, nhng yu t sau đây có th gây ra khng hong ca tng ngân hàng:
11

 Yu kém trong vic thm đnh tính dng;
 Mt cân đi trong vic cp tín dng và vic vay vn gia các ngân hàng;
 Nhng ri ro liên quan đn lãi sut hoc t giá hi đoái;
 Hot đng trong nhng lnh vc mi cha nhiu kinh nghim;
 Nhng yu kém liên quan đn trình đ qun lý, nhân s, công ngh.

9
v tác đng ca khng hong ngân hàng
đi vi các nc OCED thì hu khng hong, sn lng đu ra ca quc gia s b thit
hi t β đn 3 ln hoc nhiu hn na so vi giai đon trc khng hong và thi gian
đ phc hi li mc sn lng trc khng hong cn ít nht 2 ln quãng thi gian xy
ra khng hong.
1.1.3.2. Ti khu vc phi sn xut ca nn kinh t
Khi xy ra khng hong ngân hàng, khu vc phi sn xut ca nn kinh t cng
s b nh hng nng n. Không ch có khu vc sn xut, mà khu vc phi sn xut, c
th là kinh doanh bt đng sn và chng khoán s phi chng kin mt s st gim
đáng k trong đu t. iu này cng đc gii thích là do vic hn ch cp tín dng
ca ngân hàng, đc bit là cho nhng ngành có đ ri ro cao nh chng khoán và bt
đng sn trong thi k khng hong.
1.1.3.3. Ti các chính sách kinh t ca chính ph
Khng hong ngân hàng s làm “chch hng” các chính sách kinh t ca chính
ph. Khi KHNH xy ra, NHNN s phi can thip nh ngi cho vay cui cùng thông
qua vic h tr vn, mua li các khon n khó đòi ca các NHTM, bo him cho các
khon tin gi đ hn ch vic rút tin  t, hoc bm tin vào các NHTM có nguy c
sp đ nhm cu các ngân hàng này trc hin tng rút tin hàng lot, ngn chn 9
Haugh, D., P. Ollivaud and D. Turner (β009), “The Macroeconomic Consequences of Banking Crises in OECD
Countries”, OECD Economics Department Working Papers, No. 68γ, OECD Publishing.
13

phn ng dây chuyn, hn ch ti đa nhng thit hi ca cuc khng hong. Tình
hung này buc NHNN phi áp dng chính sách tin t lng mà mc tiêu không phi là
kích cu. Nói cách khác mc đích ca chính sách tin t, tài khóa đư b “bóp méo”.
1.1.3.4. Ti tht nghip và c cu lao đng ca quc gia

th k 20 thì khng hong ngân hàng mi bt đu đc nói đn trong thp niên 90 ca
th k. ây cng là giai đon xy ra nhiu cuc khng hong ngân hàng nht trên th
gii.
ng thi, mô hình cnh báo sm khng hong ngân hàng thng đc nghiên
cu trong mi quan h vi khng hong tin t, hay còn đc gi là “khng hong
kép” (twin crisis). Mt s nghiên cu v mô hình này có giá tr nh:
Demirguc – Kunt & Detragiache (1998) đư xây dng mô hình Logit đa bin
ca
xác sut xy ra khng hong ngân hàng, xác sut này đc mô t bng véc-t ca
bin gi đi vi các bin gii thích vi mu thng kê bao gm các quc gia có và cha
có khng hong ngân hàng.
Kaminsky & Reinhart (1999) xây dng mô hình phi tham s cnh báo sm
khng hong tin t và khng hong ngân hàng da trên s phát tín hiu ca các ch s
đc la chn vi các mc ngng khác nhau đ d báo khng hong ngân hàng. Các
mc ngng đc phân chia thành hai vùng: vùng bình thng và vùng nguy him cn
c vào xác sut xy ra khng hong. i vi mi giai đon nghiên cu, nu nh kt
qu quan sát ca mt ch s vt qua mc ngng và ri vào vùng nguy him thì ch
s s phát ra tín hiu cnh báo.
Borio & Lowe (2002) đư phát trin da trên nghiên cu ca Kaminsky &
Reinhart (1999), h xây dng nhng ch s tng hp đ t đó phân tách thành các tín
15

hiu ca cuc khng hong ngân hàng. Các tác gi la chn các ch s đc cho là
cha thông tin d đoán cuc khng hong ngân hàng, sau đó tng hp các bin đ to
ra mt tín hiu tng hp. Tín hiu v khng hong ngân hàng đc bt nu tt các bin
thành phn vt qua ngng ca mình cùng mt lúc.
1.2.2. Quy trình xây dng mô hình cnh báo sm khng hong h thng ngân
hàng
1.2.2.1. Xác đnh các giai đon khng hong
i. Theo phng pháp s kin

Trong nghiên cu ca Aykut Kibritcioglu (2002), ch s BSF đc xây dng
da trên ri ro thanh khon, ri ro tín dng và ri ro t giá. Nhng ri ro này đc th
hin trc tip qua nhng bin quan sát đc. Ri ro thanh khon đc lng hóa qua
s thay đi trong tng tin gi ngân hàng (đt bin rút tin gi và tin mt), ri ro tín
dng đc đo lng bng s thay đi trong tng tín dng ngân hàng đi vi khu vc
ni đa và ri ro t giá th hin qua s thay đi ca n nc ngoài bng ngoi t ca
ngân hàng.
Ri ro tín dng đc xác đnh là ri ro quan trng nht đi vi h thng ngân
hàng. Loi ri ro này th hin qua s gia tng ca nhng khon mt mát tim n đi
vi ngi cho vay t nhng khon n xu, khi ngi đi vay không có kh nng tr n.
Trong giai đon kinh t tng trng cao, s tng trng tín dng cao có th xut phát
t s phát trin mnh m ca đu t thc, xut khu và nhp khu, s tng trng ca
lao đng và s tng lng
10
, nhng các yu t này không đi kèm vi s gia tng ca
nhng khon n xu. Vì vy, t l nhng khon n xu đi vi tng tín dng cho vay
đc xem nh ch s hiu qu đ đo lng ri ro tín dng. Ngoài ra, s bùng n ca th 10
Theo Festic và Romihi 2008

Trích đoạn Mô hình c nh báo sm kh ng hon gh th ng ngân hàng t iu ng 10: Các ch s cho mô hình c nh báo kh ng hon gh th ng ngân hàng Vi tNam ivi Ngân hàng Nhà nc

---