Ngun tài chính
trong nưc và nưc ngoài
cho tng trưng Vit Nam
Chủ biên: TS. Nguyễn Ngọc Sơn
TS. Trần Thị Thanh Tú
n phm này ưc xut bn vi s h tr t Chương trình Trung tâm tài
năng thế kỷ 21 ca B Giáo dc, Vn hóa, Th thao, Khoa hc và Công ngh
Nht Bn (MEXT).
©
Din àn Phát trin Vit Nam, 2007.
Xut bn ti Vit Nam. Bn quyn thuc v Din àn Phát trin Vit Nam.
Nu không ưc s chp thun bng vn bn ca Din àn Phát trin Vit
Nam, cm in, tái bn và dch sang các ngôn ng khác mt phn hoc toàn b
n phm này dưi bt k mt hình thc nào, bao gm c photocopy và ng
ti trên các trang in t.
-3-
MC LC
Gii thiu tác gi ....................................................................................5
Li cm ơn ..............................................................................................6
Gii thiu và tóm tt ni dung ..............................................................7
TS. Nguyễn Ngọc Sơn và TS. Trần Thị Thanh Tú
Chương 1:
Cân i tit kim – u tư và tng trưng kinh t Vit Nam ..............9
TS. Nguyễn Ngọc Sơn
Chương 2:
Qun lý các lung vn: trưng hp ca Vit Nam.............................49
TS. Võ Trí Thành và Phạm Chí Quang
Chương 3:
Tng trưng kinh t và u tư trc tip nưc ngoài ti Vit Nam ...113
TS. Nguyễn Phi Lân
Chương 4:
IDA
IPO
FDI
LIC
MIC
NGOs
NHTMNN
ODA
OECD
TTCK
WTO
Ngân hàng Phát trin Châu Á
Din àn hp tác Châu Á Thái Bình Dương
Hip hi các nưc ông Nam Á
Cán cân thanh toán
y ban Vin tr phát trin
Doanh nghip nhà nưc
Liên minh Châu Âu
Tng công ty in lc Vit Nam
Tng sn phm trong nưc
Doanh nghip u tư trc tip nưc ngoài
Khu vc mu dch t do
Tng thu nhp quc gia
Trung tâm giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
Trung tâm giao dch chng khoán Hà Ni
Ngân hàng Tái thit và Phát trin Quc t
H s gia tng vn sn lưng
Hip hi Phát trin Quc t
Phát hành c phiu ln u
u tư trc tip nưc ngoài
t Quc dân Hà Ni, và nghiên cu viên Din àn Phát trin Vit Nam. Ch
nghiên cu ch yu ca ông là các vn kinh t v mô như tng trưng, là lm
phát, các ngun lc cho phát trin. Ông ã có nhiu báo cáo và bài báo ng trên
các tp chí chuyên ngành. Ông Hi nhn bng Tin s ti trưng Adelaide,
Australia.
QUÁCH MNH HÀO là ging viên ca khoa Tài chính - Ngân hàng. Tt
nghip Tin s ti Anh và nghiên cu trao i ca Chương trình Fullbright. Các
vn nghiên cu chính ca Ông là tài chính, th trưng chng khoán.
TRN TH THANH TÚ là ging viên ca khoa Ngân hàng – Tài chính, i
hc Kinh t Quc dân Hà Ni, và là nghiên cu viên Din àn Phát trin Vit
Nam. Vn nghiên cu chính ca bà Tú là vn tài chính, ngân hàng, chuyên
sâu vào cơ cu vn. Bà Tú nhn bng Tin s ti trưng i hc Kinh t Quc
dân. Bà ã có nhiu bài báo, báo cáo khoa hc ng trên các tp chí chuyên ngành.
GII THIU TÁC GI
-6-
Cun sách này tp hp nhiu bài báo ca các nghiên cu viên thuc Din
àn Phát trin Vit Nam, Trưng i hc Kinh t Quc dân, Vin qun lý Kinh
t Trung Ương và B K hoch và u tư. Các bài nghiên cu này ã ưc các
tác gi trình bày ti các hi tho khoa hc trong nưc và quc t. Thay mt cho
các tác gi, chúng tôi xin chân thành cám ơn các t chc và cá nhân ã h tr
nhit tình i vi các tác gi trong quá trình nghiên cu và báo cáo. S h tr
ca các quý v góp phn to ln vào s ra i ca cun sách này.
V phía Din àn Phát trin Vit Nam, chúng tôi xin chân thành cm ơn
Giáo sư Kenichi Ohno ca Vin nghiên cu Chính sách quc gia (GRIPS),
Tokyo và Giám c nghiên cu phía Nht Bn ti Vit Nam và PGS.TS Phm
Hng Chương, Giám c iu hành Din àn Phát trin Vit Nam, trong vic to
iu kin thun li nht các tác gi có th hoàn thành cun sách này. Chúng
tôi xin cm ơn s ng viên, óng góp ý kin ca các ng nghip Din àn Phát
trin Vit Nam trong quá trình vit và xut bn cun sách này. Chúng tôi cng
c bit cm ơn bà V Thu Hng, tr lý nghiên cu ca Din àn phát trin Vit
nm 2000. Do vy, t nm 2000 chênh lch gia tit kim - u tư ngày càng ln
do t l u tư tng nhanh trong khi t l tit kim có xu hưng chm li. Trong
khi ó tit kim nưc ngoài óng vai trò quan trng và ang có xu hưng gia tng
trong tng u tư ti Vit Nam.
Sau nhng thành công áng khích l trong thi gian qua, nn kinh t Vit
Nam ang gp phi nhng thách thc nghiêm trng nht t sau i mi. Nm
2007 và u nm 2008 nn kinh t ã xut hin nhng du hiu “bt n” buc
Chính ph gim mc tiêu tng trưng t 8,5 – 9% GDP xung 7% GDP và ưa
ra gói chính sách bình n nn kinh t. S xung dc ca nn kinh t Vit Nam
khi mà mi th ang tt p ã làm dy lên mi quan ngi v tính n nh và
hiu qu ca h thng tài chính, c bit là trong iu kin khng hong tài chính
toàn cu.
Nhng kt qu nghiên cu gn ây cho thy, m bo s phát trin bn vng
ca khu vc tài chính vi ít khng hong nht là iu kin cn thit cho tng
trưng và xóa ói gim nghèo. Toàn cu hóa làm tng thêm nhng thách thc cho
toàn b khu vc tài chính, nó có th thay th dn các nhà cung cp trong nưc
bng các nhà cung ng nưc ngoài trong mt s dch v, và hn ch vai trò ca
Chính ph có th m nhim. Cun sách này i sâu nghiên cu, m x các vn
ni cm trong h thng tài chính Vit Nam t vic hình thành tit kim, n
chu chuyn và qun lý các ngun vn và s vn hành ca các th trưng tài chính
trong thi k i mi, ng thi cng ánh giá vai trò ca các ngun vn i vi
tng trưng và phát trin kinh t Vit Nam.
Chương 1 “Cân i tit kim – u tư và tng trưng kinh t Vit Nam” ca
tác gi Nguyn Ngc Sơn bàn v vai trò tit kim – u tư i vi tng trưng
kinh t Vit Nam giai on 1995 – 2007. Tác gi phân tích s hình thành tit
kim và u tư theo các khu vc ca nn kinh t bao gm: chính ph, doanh
nghip và h gia ình và s luân chuyn tit kim, u tư gia các khu vc này.
Bên cnh ó tác gi cng ánh giá vai trò ca các ngun vn bên ngoài (ODA,
GII THIU VÀ TÓM TT NI DUNG
-8-
ngày càng tr nên quan trng i vi quá trình c phn hoá. Nhà nưc (thông
qua SCIC) cn t mình vi tư cách là mt nhà u tư ln ang thc hin c
phn hóa nhm t ưc mc tiêu tng th là tng cưng hiu qu hot ng
ca doanh nghip.
Trong Chương 7 “Phát trin th trưng trái phiu Vit Nam”, Tin S
Trn Th Thanh Tú phân tích s hình thành và phát trin ca th trưng trái
phiu Vit Nam. Tác gi tp trung phân tích nhng hn ch trong quá trình phát
trin th trưng trái phiu cng như xut các vn liên quan n chính sách
nhm hưng ti s phát trin bn vng và mnh m ca th trưng này.
Tóm tt
Bài nghiên cu này phân tích tit kim và u tư theo 3 khu vc là chính
ph, doanh nghip và h gia ình Vit Nam giai on 1995 – 2007 vi mc
ích ánh giá vai trò ca các khu vc trong hình thành tit kim và u tư Vit
Nam. Bài nghiên cu cng ánh giá tác ng ca tit kim và u tư i vi tng
trưng kinh t Vit Nam giai on 1995 – 2007 và xem xét vai trò ca h thng
tài chính trong vic huy ng và phân b các ngun tài chính gia các khu vc.
Tác gi cng xem xét vai trò ca tit kim nưc ngoài gm FDI, ODA i vi
tng trưng kinh t Vit Nam t 1995 n nay. Các kt lun chính ca bài nghiên
cu là: i) tit kim và u tư Vit Nam ã tng nhanh trong giai on 1995 –
2007 ưa Vit Nam nm trong 10 nưc có t l u tư cao nht th gii; ii) Tc
tng trưng ca u tư luôn cao hơn tc tng trưng ca tit kim, do ó
l hng tit kim u tư Vit Nam vn mc cao khong 9% GDP, iu này
làm cho Vit Nam vn phi da nhiu vào ngun vn u tư nưc ngoài và là
nguyên nhân ca s gia tng thâm ht tài khon vãng lai; iii) tng trưng kinh t
ca Vit Nam vn da vào vn là ch yu, nhân t vn óng góp ti 57,5% trong
tng trưng; iv) Hiu qu u tư Vit Nam tương i thp, h s ICOR ca
Vit Nam là 5 cao hơn nhiu so vi Trung Quc và n ; v) Trong 3 khu vc
Chính ph, doanh nghip và h gia ình chính ph và doanh nghip là khu vc
i vay ròng, còn h gia nh là khu vc cho vay ròng; vi) h thng tài chính
Vit Nam vn da ch yu vào h thng ngân hàng, th trưng vn chưa phát
- Các nhân t nào là yu t chính cho tit kim và u tư Vit Nam?
- Các ngun tit kim chuyn thành các ngun u tư như th nào? Qua
các kênh nào?
- Vai trò ca khu vc tài chính như th nào trong vic phân phi các ngun
tit kim?
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-11-
1
14 nưc ang phát trin ưc nghiên cu gm: Cameroon, Trung Quc, Colombia, Côte d’Ivore,
Ecuado, n , Triu Tiên, Malaysia, Philipines, B ào Nha, Thái Lan, Th Nh K, Tunisia, Nam
Tư. S liu t nm 1970 – 1985
Hình 1. Cu ni gia tit kim và u tư
Nguồn: Tài chính phát triển, chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright
Theo sơ trên ta thy các ngun hình thành vn u tư bao gm: tit
kim trong nưc (tit kim ca các h gia ình - Sh, tit kim ca các doanh
nghip - Se, tit kim ca Chính ph - Sg) và tit kim nưc ngoài (FDI, ODA,
FII và vay thương mi). H thng tài chính ch làm trung gian cho mt phn
trong tng u tư quc gia, vì các công ty và h gia ình tài tr phn ln các khon
u tư ca h trc tip t khon tit kim ca bn thân. H thng tài chính có vai
trò chuyn khon tit kim t nhng ơn v kinh t dư tha sang nhng ơn v
thâm ht.
eo nghiên cu ca ngân hàng th gii 14 nưc ang phát trin v chu
chuyn tit kim và u tư giai on 1975 - 1990 các h gia ình tit kim
12,9% GDP và u tư 6%; h còn thng dư 6,9% GDP. Khu vc doanh nghip tit
kim 8,6 % và u tư 15,6 % và thâm ht 7% Chính ph tit kim cho u tư 4,8%,
u tư 6,7% và thâm ht 1,9%. Khu vc nưc ngoài cho vay ròng 2,0% GDP.
Vit Nam trung bình giai on 1995 - 2007 h gia ình tit kim 10,5%
và u tư 4,3%, h còn thng dư 6,2%. Khu vc doanh nghip tit kim 16,2%,
u tư 20,8 % và thâm ht 4,6%. Chính ph tit kim cho u tư 2,4%, u tư 11,7
% và thâm ht 9,3%. Khu vc nưc ngoài cho vay ròng là 7,6%.
Nguyễn Ngọc Sơn
-12-
3. Vn ng lc chính trong tng trưng kinh t
Vit Nam
T nm 1991, nn kinh t Vit Nam bt u có nhng khi sc vi tc
tng trưng 8,7% và t mc cao nht vào nm 1995 vi tc tng trưng là
9,5%. Sáu nm liên tc (1991-1996), Vit Nam t mc tng trưng trên 8%. Do
chu nh hưng ca cuc khng hong tài chính tin t ca khu vc nm 1997,
tc tng trưng ca Vit Nam gim xung 5,8% nm 1998 và 4,8% nm 1999.
T nm 2003 tng trưng kinh t ã có s phc hi, tc tng trưng trung
bình giai on 2003 – 2007 t 8,04%. Nu so sánh vi các nưc trong khu vc
tc tng trưng kinh t Vit Nam ng th hai sau Trung Quc, cao hơn các
nưc ASEAN khác như Malaysia, Philipin, Indonesia và Thái Lan. Tc tng
trưng ca Vit Nam qua các thi k ưc th hin trong hình 3. Có th nhn
thy, t u thp niên 90 n nay mc dù có nhng dao ng v tc tng GDP
nhưng nhìn chung tng trưng ca c giai on 1990 – 2007 vn tương i n
Hình 2. Tit kim - u tư, dư tha và và thiu ht theo khu vc
14 nưc ang phát trin và Vit Nam
6,9 (10,5)*
6.0 (4,3)
7,0 (4,6)
8,6 (16,2)
1,9 (9,3)
4,8 (2,4)
2,0 (7,6)
H gia ình
KHU VC
TÀI CHÍNH
Doanh nghip
8
6
4
2
0
Tc tng
trưng GDP
Tc tng
trưng NN
Tc tng
trưng ngành
CN
Tc tng
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-13-
Nguồn: Tác giả tổng hợp từ các số liệu của Tổng cục Thống kê
nh. Theo chui s liu v tng trưng GDP ca Vit Nam giai on
1991 - 2005, hai tác gi Lê Xuân Bá và Nguyn Th Tu Anh ưa ra ch s n
nh ca Vit Nam cho giai on này là 0,2
2
. Nu so vi Hàn Quc và Brazil, là
hai quc gia có s tương phn ln v mu hình tng trưng, thì tính n nh ca
Vit Nam cao hơn. Vinod Thomas, Mansoor và các tác gi trong cun sách “Cht
lưng tng trưng” ã tính toán ch s n nh tng trưng ca các nưc trong giai
on 1980 - 1997. Kt qu ca nghiên cu này cho thy Hàn Quc ưc ánh giá
là nưc có tính n nh tng trưng cao vi ch s n nh ưc tính khong 0,4.
Trái li, Brazil ưc coi là quc gia có tính bt n v tng trưng thuc loi cao
vi ch s n nh xp x là 1,4
3
.
25,9 % và 33,2 % tc tng GDP gim nh xung còn gn 7%. c bit trong
giai on 2001 – 2007 t l tit kim trong nưc và t l u tư trong GDP tng
mnh lên n 32,1 % và 39,9 % thì tc tng GDP là 7,74%. S st gim ca
tc tng trưng thi k 1998 n 2003 mt phn là do cuc khng hong tài
chính trong khu vc và do cơ ch chính sách ngày càng không theo kp vi tình
hình mi làm cho hiu qu ca vn u tư gim sút nhanh, dn n t l u tư
trong GDP tng nhanh trong khi tc tng GDP vn chưa ưc phc hi so vi
thi k trưc khng hong. c bit, t l u tư trong GDP trong nm 2007
tng mnh t 45,6% GDP. Theo phân tích ca Phm Chí và Lê Vit c
u tư Vit Nam có tr t 1 – 2 nm so vi tng trưng
4
(Xem hình 4).
Thi k
óng góp ca các yu t
1. óng góp theo im phn
trm (%)
- Vn
- Lao ng
- TFP
2. óng góp theo t l phn
trm (%)
- Vn
- Lao ng
- TFP
1993 - 1997
8,8
6,10
1.40
1,30
100,0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
35
30
25
20
15
10
5
0
Tc tng
GDP
Tc tng
vn u tư
4. Tng quan v tit kim và u tư ca Vit Nam
4.1 Xu hưng tit kim và u tư ca Vit Nam giai on
1995 - 2007
T nm 1990 n nay tng vn u tư phát trin ca Vit Nam tng khá
nhanh và t l u tư so vi GDP ã tng lên n 41% nm 2006 và 45,6% nm
2007. ây cng là t l t cao so vi mt s nưc trong khu vc, ch thp hơn so
vi Trung Quc. Nu tính trung bình giai on 1995 – 2005 t l u tư trong
Nguồn: Worldbank, Atlas of Global development, 2005.
Nguyễn Ngọc Sơn
-16-
Tuy nhiên, nu tính theo t l tích ly tài sn thì t l này ca Vit Nam nm
2007 là 35,8% và trung bình 31,7% giai on 1995 - 2007. Như vy, chênh lch
gia t l tit kim và t l tích ly tài sn khong 5% GDP trong giai on 1995
- 2007. S chênh lch gia t l u tư và tích ly tài sn so vi GDP là do trong
tng u tư toàn xã hi tính c chi phí cho gii phóng mt bng và mt s chi phí
hành chính trong các chương trình mc tiêu quc gia như: Chương trình 135,
Chương trình vic làm…
5
(Hình 6).
T l tit kim toàn xã hi ca Vit Nam ã tng khá nhanh t nm 1990 n
nay, t 2,9% nm 1990 lên 35,8% nm 2007, tc là tương ương vi mc tit
kim trong nưc ca Thái Lan và cao hơn Philippins và Indonesia, tuy nhiên t
l này còn thp hơn vi mc 40% ca Malaysia hay Trung Quc. Có th nhn
thy t l tit kim ni a tng nhanh là mt trong nhng thành công ca Vit
Nam, góp phn to ra và duy trì tc tng trưng kinh t cao trong thi gian va
qua. Trong sut thp k cui ca th k XX và nhng nm u ca th k XXI t
l tit kim toàn xã hi ã tng liên tc (gn 3 ln) và luôn vưt trưc so vi mc
Nguồn: Tác giả tính toán từ các số liệu của GSO
Hình 6. T l tit kim, u tư và tích ly tài sn so vi GDP Vit
Nam giai on 1995 – 2007 (%)
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
% GDP
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-17-
tng u tư (trên 2 ln). Trong thi k này có hai mc t l tit kim gim là nm
1996 và 2003. Nguyên nhân ca s st gim t l tit kim này là khác nhau: nm
1996 là do s gia tng t l tiêu dùng trong nưc do tâm lý lc quan trưc bi
cnh GDP t mc tng trưng nh im 9,34%, còn nm 2002 – 2003 do chính
sách kích cu ca nhà nưc giai on 1998 - 2002 (tác ng v ca chính sách)
dưi tác ng ca s khng hong kinh t trong khu vc, quc t và nhng du
hiu gim phát vào nhng nm 1999 – 2000.
Theo Masson, Bayomi và Samei mi quan h gia thu nhp bình quân u
ngưi và t l tit kim theo hình ch U ngưc. T l tit kim s tng trong giai
on u ca quá trình phát trin (khi GDP/ ngưi ang còn mc thp) và
gim khi các nưc ã t ưc trình phát trin cao hơn vi GDP/ ngưi cao.
Theo mô hình này Vit Nam vi mc GDP/ ngưi ang mc 835 USD (nưc
có thu nhp thp) thì t l tit kim s có xu hưng tng lên trong thi
gian ti.
Theo nghiên cu “Tit kim h gia ình Vit Nam” ca Vin Kinh t Vit
Nam mc tit kim toàn xã hi S ph thuc tuyn tính ti (98,53%) vào tng
thu nhp quc gia (GNI). Phát hin này cho phép khng nh tính úng n ca
mô hình tit kim ca J.M Keynes cho trưng hp ca Vit Nam cho thi gian t
1990 tr li ây và chưa có du hiu thay i trong thi gian ti
6
.
Trong giai on 1995 - 2007 t l u tư GDP ca Vit Nam ã tng liên
tc và t n 41,5 % nm 2006 và 45,6 % nm 2007. T l u tư ca Vit Nam
so vi các nưc ông Á ch thp hơn ca Trung Quc. T l này tng trong giai
on 1995 - 1997 và có xu hưng gim nh giai on 1998 - 2002, do nh hưng
ca cuc khng hong tài chính nm 1997, t l này mi tng tr li t nm 2003.
T trng u tư ca n hu như không i trong khi ca các nưc khác
1995 – 2007 in the Period 1995-2007
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Khu vc có vn u
tư nưc ngoài
Khu vc ngoài nhà
nưc
Khu vc nhà nưc
nhanh ca khu vc nhà nưc (t 3,7 lên 9,4) và khu vc FDI. H s ICOR ca
khu vc FDI cao là do sut u tư cao (vn t, trình công ngh - k thut cao)
và nng sut lao ng cao. i vi nhà nưc (bao gm ngân sách nhà nưc và
DNNN) vn li liên quan n u tư công, c bit là u tư cho cơ s h
tng; cht lưng u tư; nng lc qun lý cp v mô ln vi mô và nng sut lao
ng thp. ây là mt thc trng nghiêm trng vì nó din ra ti khu vc kinh t
ch o, có tim lc mnh nht và v th phát trin tt nht trong nn kinh t.
Nguyễn Ngọc Sơn
-20-
Bng 2. Tc tng trưng bình quân hàng nm
ca vn u tư toàn xã hi và theo hình thc s hu
Giai on
1991 – 1995
1996 - 2000
2001 - 2005
Vn u tư
22,3
12,2
13,0
Nhà nưc
21,1
20,2
10,2
FDI
46,7
1,0
9,9
Ngoài nhà nưc
11,5
8,1
4,88
2007
4,90
Nu xem xét u tư theo ngun trong nưc (ngun u tư t ngân sách,
DNNN, doanh nghip tư nhân và h gia ình) và nưc ngoài (bao gm ngun
vn ca các doanh nghip FDI và ODA) t trng vn u tư nưc ngoài trong
tng vn u có xu hưng gim, t 41,3% nm 1995 xung 33,4% nm 2000 và
23,8% nm 2005. T trng vn u tư nưc ngoài trong tng vn u tư toàn xã
hi gim mnh trong giai on 2001 n 2005 là do: i) nn kinh t thiu phát giai
on 1998 -2002; ii) s gia nhp WTO ca Trung Quc ã thu hút nhiu dòng
FDI vào khu vc này; iii) môi trưng u tư ca Vit Nam chm thay i; iii)
s gia tng ca ngun vn u tư tư nhân trong nưc. Tuy nhiên, trong nm 2006
và c bit là nm 2007 u tư nưc ngoài gia tng mnh m vào Vit Nam, trong
ó bao gm c u tư trc tip và u tư gián tip ã làm cho t trng vn u tư
nưc ngoài trong tng vn u tư toàn xã hi tng lên n 30,8% (hình 8). Do
ó, chênh lch gia t l tit kim ni a và u tư ã tng lên n 9,8% GDP
nm 2007, iu này cho thy Vit Nam da quá nhiu vào vn nưc ngoài trong
tng trưng kinh t. So sánh vi các nưc trong khu vc, c bit là vi Trung
Quc (chênh lnh gia tit kim và u tư ca Trung Quc là 0,9%), rõ ràng t
l huy ng vn nưc ngoài c bit cao Vit Nam. iu này là do iu kin v
kinh t - xã hi các nưc là khác nhau, nhưng hu ht các nưc trong khu vc
có mc chênh lch S-I trong khong 4-5% GDP thì Vit Nam cng cn xem
xét li vn này.
8
H s ICOR có th tính theo nhiu cách. ICOR ây ưc tính theo công thc ICOR = T l tích
ly tài sn/tc tng GDP.
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-21-
Nguồn: Vụ Tài khoản quốc gia, Tổng cục Thống kê
Hình 8. Ngun hình thành vn u tư trong nưc và nưc ngoài
tit kim h gia ình. Thc trng tit kim và u tư theo khu vc th ch ca Vit
Nam th hin trong Bng 4.
Trong ba khu vc th ch khu vc doanh nghip có t trng tit kim cao
hơn so vi khu vc chính ph và h gia ình. c bit t nm 2001, khi Lut
doanh nghip ra i t l tit kim ca ca khu vc doanh nghip tng nhanh v
mt s lưng. Trong khi ó t trng tit kim ca h gia ình li có xu hưng
gim do mt phn tit kim này ưc chuyn thành tit kim ca khu vc doanh
nghip (do khi có Lut doanh nghip mt phn kinh doanh h gia ình chuyn
thành công ty). Tit kim theo khu vc th ch ưc th hin trong Hình 9.
Nguyễn Ngọc Sơn
-22-
S/GDP
I/GDP
Chênh lch S-I
S-I h Gia ình
Tit kim
u tư
S-I Doanh nghip
Tit kim
u tư
S-I Chính Ph
Tit kim
u tư
T l ODA/GDP
T l FDI/ GDP
1995
23,5
31,7
-8,1
1,4
8,7
5,6
-7,2
12,4
19,6
-6,8
2,5
9,3
3,7
9,7
1998
24,7
32,4
-7,7
6,2
10,4
4,2
-6,1
11,9
18,0
-7,8
2,4
10,3
4,6
6,7
1999
28,2
32,8
-4,6
7,0
12,6
2,6
-2,8
16,4
19,2
-11,4
2,3
13,6
4,6
6,2
2002
31,5
37,2
-5,7
9,5
12,1
2,6
-4,0
17,6
21,6
-11,2
1,8
13,0
4,4
6,5
2003
30,3
37,8
-7,5
7,1
10,5
4,4
-3,3
19,0
22,3
-12,2
2,0
14,3
3,2
6,1
2006
33,5
41,5
-8,0
6,0
11,9
5,8
-3,6
19,7
23,4
-10,4
2,0
12,4
2,9
6,7
2007
35,8
45,6
-9,8
7,3
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
H gia ình
Doanh nghip
Chính ph
Hình 9. Cơ cu tit kim theo khu vc th ch
Nguồn: Tổng cục thống kê
Trong 3 khu vc thì khu vc h gia ình là khu vc cho vay ròng. Trung bình
2007
T l u tư so vi
GDP
u tư HG so
vi GDP
u tư DN so vi
GDP
u tư Chính ph
so vi GDP
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Tit kim HG
so vi GDP
u tư HG so
vi GDP
14,0
12,0
10,0
8,0
15,0
10,0
5,0
0,0
-5,0
-10,0
-15,0
4.2.1. Tit kim và u tư h gia ình
T l tit kim ca h gia ình so vi GDP ã tng liên tc t 6,9% nm
1995 lên 12,6% nm 2001, sau ó t l này li gim trong các nm 2002 - 2004
và tng lên t nm 2004 n nay. T l tit kim ca h gia ình 2002 - 2004
gim là do chính sách kích cu ca chính ph giai on 1998 – 2002 ã làm cho
t l tiêu dùng ca h gia ình tng lên (Hình 12). Tuy nhiên khi chu k kinh t
tng trưng tr li (t nm 2003) t l tit kim ca h gia ình có xu hưng
tng. Trong 3 khu vc h gia ình là khu vc thng dư tit kim nên là ngưi cho
vay ròng.
Hình 12. T l tit kim và u tư ca HG so vi GDP (%GDP)
Cân đối tiết kiệm đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam
-25-
Có nhiu nguyên nhân tác ng n tit kim h gia ình như thu nhp kh
dng, cơ cu dân s theo tui, các chính sách ca Chính ph. Trong nghiên
cu tit kim h gia ình Vit Nam ca Vin Kinh t bng hàm xu th cho thy,
tng trưng ca tit kim h gia ình ti 94,85% có th gii thích bi tng trưng
trong thu nhp ca h. Mt khác, theo mô hình tit kim ca N. Kaldor
9
chi tiêu
ca các h gia ình không ch ơn thun tng theo thu nhp, mà trong hành vi
tiêu dùng và tit kim h gia ình v trung hn có nhng dao ng mang tính chu
k phn ánh nhng t bùng n mua sm khi mc sng tng lên tương ng vi
nhng giai on st gim trong t l tit kim.