Chuyên đề tốt nghiệp
Lời nói đầu
Thép đợc đánh giá là vật t chiến lợc không thể thiếu của nhiều ngành công
nghiệp và xây dựng, có vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp
hoá hiện đại hoá đất nớc. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nớc đã quan tâm xây dựng
và phát triển ngành sản xuất thép của Việt Nam từ rất sớm.
Ngay sau khi hoà bình lập lại trên miền Bắc, Đảng và Chính phủ đã quyết
định xây dựng khu liên hợp Gang thép Thái Nguyên do Trung Quốc giúp đỡ năm
1959 và sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng thống nhất đất nớc, Nhà nớc
có điều kiện tập trung đầu t phát triển ngành sản xuất thép.
Thực hiện chủ trơng của Đảng và Nhà nớc về thủ tục đổi mới, sắp xếp lại
các doanh nghiệp Nhà nớc, ngày 29 tháng 04 năm 1995 Thủ tớng Chính phủ ký
quyết định 255/TTg thành lập lại Tổng công ty thép Việt Nam.
Tổng công ty thép Việt Nam là một doanh nghiệp Nhà nớc nắm vai trò sản
xuất và kinh doanh thép đồng thời thống nhất quản lý ngành thép trên phạm vi
quốc gia. Trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc, xác định đợc vị
trí tầm quan trọng của thép nên Nhà nớc ta đã đang và sẽ có những hoạt động đầu
t thích đáng cho ngành thép Việt Nam nói chung và Tổng công ty thép Việt Nam
nói riêng, nhằm đa Tổng công ty trở thành một trong những donanh nghiệp hàng
đầu trong ngành công nghiệp.
Bên cạnh những thành tựu đạt đợc là không ít những khó khăn tồn tại mà
Tổng công ty thép gặp phải trong quá trình đầu t phát triển của mình.
Với những kiến thức về đầu t và quá trình thực tập nghiên cứu, tìm hiểu
thực trạng đầu t tại Tổng công ty thép Việt Nam. Em đã mạnh dạn chọn đề tài
thực tập tốt nghiệp của mình là: "Thực trạng và một số giải pháp nhằm nâng
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
1
Chuyên đề tốt nghiệp
cao hiệu quả các hoạt động đầu t phát triển của Tổng công ty thép Việt
Nam".
Nội dung của đề tài bao gồm:
Đầu t phát triển là hoạt động sử dụng các nguồn lực tài chính, nguồn lực
vật chất, nguồn lực lao động, và trí tuệ để xây dựng, sửa chữa nhà cửa và cấu trúc
hạ tầng, mua sắm trang thiết bị và lắp đặt chúng trên nền bệ, bồi dỡng đào tạo
nguồn nhân lực, thực hiện chi phí thờng xuyên gắn liền với sự hoạt động của các
tài sản này nhằm duy trì hoạt động của các cơ sở đang tồn tại và tạo tiềm lực mới
cho nền kinh tế xã hội, tạo việc làm và nâng cao đời sống của mọi thành viên
trong xã hội.
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
3
Chuyên đề tốt nghiệp
1.2 Đặc điểm của đầu t phát triển
Đầu t phát triển khác với hoạt động đầu t nói chung là đầu t phát triển đòi
hỏi một số vốn lớn (tiền vốn, vật t, lao động. Chính vì sử dụng nguồn vốn lớn nh
vậy nên việc huy động vốn cho các dự án khó khăn và quản lý các nguồn vốn cần
phải đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đó, những dự án đầu t còn đòi hỏi lợng lao
động dồi dào, nhng khi dự án kết thúc vấn đề lao động rất khó giải quyết, làm
tăng lợng thất nghiệp trong xã hội.
Thời gian cần thiết để tiến hành công cuộc đầu t cho đến khi các thành quả
của nó phát huy tác dụng thờng mất nhiều thời gian, kéo dài 5 đến 10 năm, thậm
chí lâu hơn. Thời gian đầu t kéo dài dẫn đến độ rủi ro mạo hiểm trong đầu t cao
do không lờng hết những yếu tố bất định có thể nảy sinh. Đồng thời, giá trị đồng
vốn từ lúc dự án bắt đầu thực hiện bị ứ đọng, không sinh lời làm cho việc quản lý
trong quá trình đầu t khó khăn hơn, dễ bị lãng phí về vật t, lao động và nguồn vốn
nếu nh quản lý dự án không tốt.
Các công trình đầu t phát triển thờng đợc tạo ra tại một vị trí cố định, do
vậy nó chịu ảnh hởng nhiều bởi điều kiện tự nhiên, xã hội của vùng. Vì vậy
vấn đề quan trọng là phải làm sao để phát huy đợc lợi thế của vùng để giảm bớt
các chi phí cho quá trình thực hiện đầu t và vận hành các kết quả đầu t.
Do thời kỳ đầu t và vận hành các kết quả đầu t kéo dài, vốn đầu t lớn nên
đầu t phát triển có độ rủi ro cao. Ngoài ra đầu t phát triển còn có độ trễ về thời
quan thuộc Chính phủ, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ơng quyết định.
2.4 Theo lĩnh vực hoạt động trong xã hội của các kết quả đầu t, có thể
phân chia các hoạt động đầu t thành đầu t phát triển sản xuất kinh doanh, đầu t
phát triển khoa học kỹ thuật, đầu t phát triển cơ sở hạ tầng.. Các hoạt động đầu t
này có quan hệ tơng hỗ nhau. Chẳng hạn đầu t phát triển khoa học kỹ thuật và cơ
sở hạ tầng tạo điều kiện cho đầu t phát triển sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả
cao, còn đầu t phát triển sản xuất kinh doanh đến lợt mình lại tạo tiềm lực cho
đầu t phát triển khoa học kỹ thuật, cơ sở hạ tầng và các hoạt động đầu t khác.
2.5 Theo đặc điểm của các kết quả đầu t, các hoạt động đầu t đợc phân
chia thành:
Đầu t cơ bản nhằm tái sản xuất các tài sản cố định.
Đầu t vận hành nhằm tạo ra các tài sản lu động cho các cơ sở sản xuất,
kinh doanh dịch vụ mới hình thành, tăng thêm tài sản lu động cho các cơ sở hiện
có, duy trì sự hoạt động của các cơ sở vật chất - kỹ thuật không thuộc các doanh
nghiệp.
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
5
Chuyên đề tốt nghiệp
Đầu t cơ bản quyết định đầu t vận hành, đầu t vận hành tạo điều kiện cho
các kết quả đầu t cơ bản phát huy tác dụng. Không có đầu t vận hành thì kết quả
đầu t cơ bản không hoạt động đợc, ngợc lại không có đầu t cơ bản thì đầu t vận
hành chẳng để làm gì. Đầu t cơ bản thuộc loại đầu t dài hạn, đặc điểm kỹ thuật
của quá trình thực hiện đầu t tái sản xuất mở rộng các tài sản cố định là phức tạp,
đòi hỏi số vốn lớn, thu hồi lâu.
Đầu t vận hành chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số vốn đầu t, đặc điểm của
quá trình thực hiện đầu t không phức tạp. Đầu t vận hành cho các cơ sở sản xuất
khinh doanh có thể thu hồi vốn nhanh sau khi đa ra các kết quả đầu t nói chung
vào hoạt động.
2.6 Theo giai đoạn hoạt động của các kết quả đầu t trong quá trình tái
sản xuất xã hội, có thể phân hoạt động đầu t phát triển sản xuất kinh doanh
hai loại: đầu t dịch chuyển và đầu t phát triển.
Đầu t dịch chuyển là loại đầu t trong đó ngời có tiền mua lại một số cổ
phần đủ lớn để nắm quyền chi phối hoạt động của doanh nghiệp. Trong trờng
hợp này, việc đầu t không làm gia tăng tài sản của doanh nghiệp, mà chỉ thay đổi
quyền sở hữu của các cổ phần của doanh nghiệp.
Đầu t phát triển là loại bỏ vốn đầu t để tạo nên những năng lực sản xuất
phục vụ mới. Đây là loại đầu t để tái sản xuất mở rộng, là biện pháp chủ yếu để
cung cấp việc làm cho ngời lao động, là tiền đề để thực đầu t tài chính và đầu t
chuyển dịch.
Chính sự điều tiết của bản thân thị trờng và các chính sách khuyến khích
đầu t của Nhà nớc sẽ hớng việc sử dụng vốn của các nhà đầu t theo định hớng
của Nhà nớc, từ đó hình thành nên đợc một cơ cấu đầu t phục vụ cho việc hình
thành một cơ cấu kinh tế hợp lý, có nghĩa là ngời có vốn sẽ không chỉ đầu t cho
lĩnh vực thơng mại mà cả cho lĩnh vực sản xuất, không chỉ đầu t tài chính, đầu t
chuyển dịch mà cả đầu t phát triển.
2.9 Theo nguồn vốn, hoạt động đầu t của các chủ thể có thể có nguồn vốn từ
các nguồn huy động sau:
Vốn huy động trong nớc (vốn tích luỹ của Ngân sách, của doanh nghiệp,
tiền tiết kiệm của dân c).
Vốn huy động từ nớc ngoài (vốn đầu t gián tiếp, vốn đầu t trực tiếp).
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
7
Chuyên đề tốt nghiệp
Phân loại này cho thấy tình hình huy động vốn từ mỗi nguồn và vai trò của
mỗi nguồn vốn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của từng ngành, từng địa ph-
ơng và toàn bộ nền kinh tế.
2.10 Theo vùng lãnh thổ, theo tỉnh và theo vùng kinh tế của đất nớc. Cách
phân loại này phản ánh tình hình đầu t từng tỉnh, từng vùng kinh tế và ảnh hởng
của đầu t đối với tình hình phát triển kinh tế - xã hội ở từng địa phơng.
Ngoài ra, trong thực tế, để đáp ứng nhu cầu quản lý và nghiên cứu kinh tế
làm cho cầu của các yếu tố có liên quan tăng, sản xuất của các ngành này phát
triển, thu hút thêm lao động, giảm tình trạng thất nghiệp, nâng cao đời sông của
ngời lao động, giảm tệ nạn xã hội. Tất cả các tác động này tạo điều kiện phát
triển kinh tế xã hội.
Khi giảm đầu t cũng dẫn đến tác động hai mặt, nhng theo chiều hớng ngợc
lại so với tác động trên đây. Vì vậy, trong điều hành vĩ mô nền kinh tế, các nhà
hoạt động chính sách cần thấy hết tác động hai mặt này để đa ra các chính sách
nhằm hạn chế tác động xấu, phát huy tác động tích cực, duy trì sự ổn định của
toàn bộ nền kinh tế.
3.1.3 Đầu t tác động đến tốc độ tăng trởng và phát triển kinh tế.
Kết quả nghiên cứu của các nhà kinh tế cho thấy: muốn giữ tốc độ tăng tr-
ởng ở mức trung bình thì tỷ lệ đầu t phải đạt đợc từ 15-20% so với GDP tuỳ thuộc
vào ICOR của mỗi nớc.
Trong đó: Vốn đầu t
ICOR =
Mức tăng GDP
Từ đó suy ra: Vốn đầu t
Mức tăng GDP =
ICOR
Nếu ICOR không đổi, mức tăng GDP hoàn toàn phụ thuộc vào vốn đầu t,
ở các nớc phát triển ICOR thờng lớn do thừa vốn, thiếu lao động, vốn đợc sử
dụng nhiều để thay thế cho lao động, do sử dụng công nghệ hiện đại có giá cao.
Còn ở các nớc chậm phát triển ICOR thấp do thiếu vốn, sử dụng công nghệ lạc
hậu, giá rẻ.
Chỉ tiêu ICOR mỗi nớc phụ thuộc vào nhiều nhân tố, thay đổi theo trình
độ phát triển kinh tế và cơ chế chính sách trong nớc.
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
9
Chuyên đề tốt nghiệp
Kinh nghiệm của các nớc cho thấy, chỉ tiêu ICOR phụ thuộc vào cơ cấu
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
10
Chuyên đề tốt nghiệp
hậu, quá trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá của Việt Nam sẽ gặp nhiều khó
khăn nếu không đề ra đợc một chiến lợc đầu t phát triển nhanh và vững chắc.
Chúng ta đều biết rằng có 2 con đờng cơ bản để có công nghệ, một là tự nghiên
cứu phát minh ra công nghệ, hai là nhập công nghệ từ nớc ngoài. Dù là tự nghiên
cứu hay nhập từ nớc ngoài đều cần phải có tiền, phải có vốn đầu t. Mọi phơng án
đổi mới công nghệ không gắn với nguồn vốn đầu t sẽ là những phơng án không
khả thi.
3.2 Trên góc độ các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ
Đầu t quyết định sự ra đời, tồn tại và phát triển của mỗi cơ sở. Để tạo dựng
cơ sở vật chất kỹ thuật cho sự ra đời của bất kỳ cơ sở nào đều cần phải xây dựng
nhà xởng, cấu trúc hạ tầng, mua sắm và lắp đặt máy móc thiết bị trên nền bệ, tiến
hành các công tác xây dựng cơ bản và thực hiện các chi phí khác gắn liền với sự
hoạt động trong một chu kỳ các hoạt động này chính là các hoạt động đầu t phát
triển. Đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ đang tồn tại, sau một thời
gian hoạt động các cơ sở vật chất kỹ thuật của các đơn vị này hao mòn, h hỏng để
duy trì quá trình sản xuất kinh doanh dịch vụ thì các đơn vị cần phải định kỳ tiến
hành sửa chữa lớn hoặc thay mới các cơ sở vật chất kỹ thuật đã h hỏng, hao mòn
này hoặc thích ứng với điều kiện hoạt động mới của sự phát triển khoa học kỹ
thuật và nhu cầu tiêu dùng của nền sản xuất xã hội, phải mua sắm các trang thiết
bị mới thay thế cho các trang thiết bị cũ đã lỗi thời, cũng có nghĩa là đầu t.
Đối với các cơ sở vô vị lợi (hoạt động không để thu lợi nhuận cho bản
thân mình) đang tồn tại, để duy trì sự hoạt động, ngoài tiến hành sửa chữa lớn
định kỳ các cơ sở vật chất kỹ thuật còn phải thực hiện các chi phí thờng xuyên.
Tất cả các hoạt động và chi phí này đều là những hoạt động đầu t.
4 Đầu t trong doanh nghiệp
4.1 Đầu t phát triển trong doanh nghiệp
Theo quan điểm của các nhà kinh tế thì đầu t là dòng vốn dùng thay đổi
Tuy nhiên, ngày nay, trong nền kinh tế thị trờng, ngời ta quan niệm về vốn
với phạm vi rộng hơn. Vốn đợc hiểu là giá trị tài sản xã hội đợc hình thành từ các
nguồn lực vật chất và phi vật chất (tài sản hữu hình và tài sản vô hình) của xã hội,
bao gồm: tài sản tích luỹ, tài nguyên thiên nhiên, nhân lực, trí lực, giá trị văn hoá
tinh thần và các lợi thế khác.
Nh vậy, vốn là một phạm trù kinh tế rộng, song đề tài này chỉ nghiên cứu
vốn bằng tiền trong hoạt động đầu t. Vốn đầu t không chỉ bao gồm chu chuyển
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
12
Chuyên đề tốt nghiệp
trong khu vực Ngân sách Nhà nớc mà bao gồm khu vực doanh nghiệp, t nhân và
toàn xã hội. Vốn đầu t của Nhà nớc đợc hình thành từ hoạt động Ngân sách Nhà
nớc và huy động từ các kênh vốn khác. Vốn đầu t của t nhân đợc hình thành từ
nguồn tiết kiệm của dân c. Cho dù đợc hình thành từ các nguồn khác nhau nhng
vốn đầu t trớc hết tự thân là vốn và đợc phân biệt nó với vốn thông thờng nh sau:
Thứ nhất, trong hoạt động đầu t, vốn có thể theo các mục đích cá biệt nhng
đều có mục tiêu cuối cùng là đầu t phát triển. Do đó, nó mang ý nghĩa dài hạn.
Còn hoạt động kinh tế ngắn hạn, Việc bỏ vốn vào đó thờng có mục đích kinh
doanh thu lợi trực tiếp, không gọi là vốn đầu t phát triển. Tuy nhiên sự phân biệt
này chỉ mang ý nghĩa tơng đối.
Thứ hai, vốn đầu t phát triển phân biệt với vốn thông thờng còn ở chỗ việc
sử dụng vốn đầu t thờng có mục tiêu đã đợc hoạch định. Vốn đầu t phát triển chủ
yếu đợc sử dụng để đầu t các dự án phát triển kinh tế xã hội. Hoạt động sử dụng
vốn đầu t có quá trình từ khâu chuẩn bị dự án đến triển khai thực hiện dự án và
khai thác thành quả đầu t. Quá trình này thờng tơng đối dài, có khi hàng chục
năm.
Thứ ba, do mục tiêu, công dụng của vốn đầu t phát triển là phục vụ phát
triển, nên quá trình đầu t vốn nhằm hình thành chủ yếu cơ sở hạ tầng kinh tế, xã
hội, kỹ thuật và các tài sản cố định trong nền kinh tế.
Vẫn còn nhiều điểm khác nhau giữa vốn đầu t phát triển và vốn thông th-
doanh dài hạn, huy động vốn của cán bộ công nhân viên đóng góp, các tổ chức
trong và ngoài nớc.
4.4 Vai trò của đầu t phát triển trong doanh nghiệp
Đầu t có vai trò quan trong trong doanh nghiệp, nó quyết định sự ra đời,
tồn tại và phát triển của doanh nghiệp.
Đầu t quyết định sự ra đời của doanh nghiệp: Để tạo dựng cơ sở vật
chất kỹ thuật cho sự ra đời của bất kỳ cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ nào thì
cần phải có vốn đầu t để xây dựng nhà xởng, cấu trúc hạ tầng, mua sắm và lắp
đặt máy móc thiết bị, tiến hành xây dựng cơ bản và thực hiện các chi phí khác.
Do vậy một cơ sở muốn ra đời thì cần phải có vốn đầu t.
Đầu t quyết định sự tồn tại của cơ sở: Sau một thời gian hoạt động các
vật chất kỹ thuật sẽ bị hao mòn, h hỏng, lạc hậu. Để duy trì sự hoạt động bình th-
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
14
Chuyên đề tốt nghiệp
ờng cần phải định kỳ tiến hành sửa chữa lớn hoặc thay mới các cơ sở vật chất kỹ
thuật đã h hỏng hao mòn này hoặc đổi mới để thích ứng với nhu cầu phát triển
của công nghệ sản xuất mới. Khi đó thì cơ sở mới có thể tồn tại đợc.
Đầu t quyết định sự phát triển của các cơ sở: Trên thị trờng mọi hành
vi của doanh nghiệp luôn hớng tới lợi nhuận, chỉ tồn tại thôi thì cha đủ, doanh
nghiệp phải phát triển, tìm chỗ đứng vững chắc cho mình. Vì vậy doanh nghiệp
phải đầu t nâng cao khả năng cạnh tranh, đầu t để nâng cao chất lợng sản phẩm
nhằm thoả mãn nhu cầu ngày càng cao của khách hàng; đầu t góp phần đổi mới
công nghệ, nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất lao
động, hạ giá thành sản phẩm; đầu t nâng cao chất lợng nguồn nhân lực, nâng cao
tay nghề, cải tiến phơng pháp quản lý phù hợp với trình độ máy móc thiết bị.
4.5 Các nhân tố ảnh hởng tới hoạt động đầu t trong doanh nghiệp
Trong doanh nghiệp để tiến hành một hoạt động đầu t, thông thờng ngời ta
căn cứ vào rất nhiều yếu tố khác nhau nh tỷ suất sinh lời của vốn đầu t, tỷ lệ lãi
suất thực tế, lợi nhuận kỳ vọng. Cụ thể:
trong các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ trên cơ sở vốn đầu t mà cơ sở đã sử
dụng so với các kỳ khác, các cơ sở khác hoặc so với định mức chung.
Trong thực tế, các kết quả do hoạt động đầu t mang lại rất đa dạng. Các
kết quả đó có thể là lợi nhuận thuần, là mức tăng năng suất lao động, là số lao
động có việc làm do hoạt động đầu t mang lại... Do đó để phản ánh hiệu quả tài
chính của hoạt động đầu t ngời ta phải sử dụng một hệ thống các chỉ tiêu. Mỗi
chỉ tiêu phản ánh một khía cạnh khác nhau về hiệu quả đầu t và đợc sử dụng
trong những điều kiện nhất định.
1. Hệ số hoàn vốn (RR) còn gọi là tỷ suất lợi nhuận vốn đầu t.
Hệ số hoàn vốn phản ánh mức độ thu hồi vốn đầu t ban đầu từ lợi nhuận
thuần thu đợc hàng năm.
- Nếu tính cho từng năm hoạt động:
W
ipv
RR
i
=
I
vo
Trong đó: W
ipv
: lợi nhuận thuần thu đợc năm (i) tính theo mặt bằng hiện tại.
I
vo
: Vốn đầu t ban đầu.
- Nếu tính cho toàn bộ công cuộc đầu t :
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
16
Chuyên đề tốt nghiệp
NPV
Trong đó:
pv
E
là vốn tự có bình quân của cả thời kỳ đầu t tính ở mặt bằng
hiện tại.
i
E
r
,
E
npv
càng lớn càng tốt
Số lần quay vòng của vốn lu động:
Vốn lu động là một bộ phận của vốn đầu t. Vốn lu động quay vòng càng
nhanh, càng cần ít vốn và do đó càng tiết kiệm vốn đầu t.
O
i
Công thức tính:
WCi
L
=
W
Ci
Trong đó: O
i
là doanh thu thuần năm i.
W
Ci
là vốn lu động bình quân năm i.
Chỉ tiêu
gian hiện tại thì tổng thu sẽ cân bằng với tổng chi.
Công thức tính IRR:
1 1
ithu
n
i
=
1
0
=
ichi
n
i
=
1
0
(1+IRR)
i
(1+IRR)
i
Công cuộc đầu t đợc coi là hiệu quả khi IRR lớn hơn hoặc bằng IRR định
mức. IRR định mức có thể là lãi suất đi vay vốn để đầu t, có thể là tỷ suất lợi
nhuận định mức do Nhà nớc quy định nếu vốn đầu t do Ngân sách Nhà nớc cấp.
6 Điểm hoà vốn
Điểm hoà vốn là điểm mà tại đó doanh thu vừa đủ trang trải các khoản chi
phí bỏ ra. Hay khối lợng sản phẩm hoặc mức doanh thu thấp nhất cần phải đạt đ-
Trong thực tế khi phân tích một dự án đầu t phát triển thì các nhà đầu t
luôn luôn coi trọng các lợi ích kinh tế xã hội. Đặc biệt là các nhà hoạch định các
chính sách phát triển của Nhà nớc. Tuy nhiên vẫn còn có những doanh nghiệp vì
lợi ích trớc mắt mà xem thờng các lợi ích xã hội dự án đầu t của mình có thể đem
lại. Với Nhà nớc khi thực hiện các dự án đầu t phát triển thì đôi khi không đạt đ-
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
19
Chuyên đề tốt nghiệp
ợc các mục tiêu tài chính nhng vì những lợi ích kinh tế xã hội thì Nhà nớc vẫn
phải thực hiện để đem lại phúc lợi cho ngời dân.
II Tổng quan về ngành thép Việt Nam và sự cần
thiết đầu t phát triển ngành thép
1 Tình hình tài nguyên trong nớc phục vụ ngành thép
a) Quặng sắt
Đến nay ngành địa chất đã phát hiện đợc trên 200 điểm quặng sắt lớn nhỏ
trong cả nớc, trong đó 91 mỏ và điểm quặng đáng kể đã thăm dò ở các mức độ
khác nhau có tổng trữ lợng địa chất khoảng 1,2 tỷ tấn, trong đó trữ lợng đã thăm
dò trên 1 tỷ tấn. Có 6 mỏ và và khu vực chứa quặng sắt tơng đối lớn và tập trung
là Thạch Khê, Quý Xa, Trại Cau, Tiến Bộ, Cao Bằng, Hà Giang có trữ lợng địa
chất khoảng 850 triệu tấn, trong đó trữ lợng chắc chắn có thể khai thác đợc đánh
giá đến thời điểm hiện nay khoảng 400 triệu tấn. Trong đó tổng số các mỏ, điểm
quặng sắt đã đợc tính trữ lợng, mới chỉ có mỏ Trại Cau đợc khai thác ở quy mô
công suất 7,5 triệu tấn quặng nguyên khai, thu gần 4 triệu tấn quặng tinh, đến
any mỏ Trại Cau đã đợc khai thác gần hết, trữ lợng còn lại khoảng 3,6 triệu tấn
nhng nằm phân tán rất khó khai thác. Các mỏ khác mới chỉ thăm dò sơ bộ, một
số mỏ thăm dò chi tiết nhng trữ lợng nhỏ, điều kiện khai thác, vận tải khó khăn,
không đảm bảo hiệu quả đầu t.
b) Than mỡ
Là nguyên liệu cha thể thay thế trong công nghệ sản xuất gang lò cao. Tuy
nhiêkhai thác nguồn than mỡ của Việt Nam rất hạn chế cả về tiềm năng và trữ l-
trong ngành thép, làm nhiên liệu cho các lò nung, lò ủ thay cho dầu FO, làm chất
hoàn nguyên để sản xuất sắt xốp theo công nghệ Midrex, Hil Tuy nhiên, giá
khí thiên nhiên và trữ lợng chắc chắn sẽ là yếu tố quyết định để ngành thép sử
dụng có hiệu quả nguồn khí thiên nhiên trong nớc.
e) Nguyên liệu sản xuất Ferro, gạch chịu lửa
Nớc ta có quặng Mn trữ lợng khoảng 3,6 triệu tấn tập trung ở Cao Bằng,
Crôm ở Thanh Hoá, Vonfram, Niken, Titan, Silic và đặc biệt có trữ l ợng lớn
quặng đất hiếm. Đây là nguồn nguyên liệu quan trọng để phát triển ngành sản
xuất Ferro phục vụ luyện thép và sản xuất hợp kim, thép đặc biệt.
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
21
Chuyên đề tốt nghiệp
Tuy nhiên, do còn hạn chế về trữ lợng và chất lợng quặng kim loại, chúng
ta sẽ vẫn phải nhập khẩu thêm một phần Ferro cao cấp mà trong nớc cha đáp ứng
đợc để sản xuất thép hợp kim trong tơng lai.
Trong nớc có đủ nguyên liệu để sản xuất gạch chịu lửa thông dụng nh đất
sét Trúc Thôn, Tuyên Quang, Tân Mài - Quảng Ninh, ta có khả năng tổ chức sản
xuất, tự túc phần lớn gạch chịu lửa cao cấp, nếu trong nớc không sản xuất đợc sẽ
phải nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu.
g) Nguồn nguyên liệu thép phế
Nguồn thép phế trong chiến tranh đã và sử dụng hết từ nhiều năm trớc.
Nguồn thép phế thải ra từ sản xuất và tiêu dùng trong xã hội rất hạn chế do
nền kinh tế còn kém phát triển, mức sống dân c còn thấp. Do vậy, hiện nay cả n-
ớc chỉ có khả năng thu gom đợc khoảng trên dới 300.000 tấn/năm. Lợng thép
phế thải ra sẽ tăng dần cùng với sự tăng trởng tiêu thụ thép của toàn xã hội, song
trong 10 năm tới cha thể trở thành nguồn cung cấp đáng kể cho các lò điện hiẹn
có và sẽ xây dựng.
Từ năm 1995 đến nay, ngành thép sản xuất phôi thép chủ yếu bằng lò
điện. Tuy nhiên, do có khó khăn về nguồn thép phế nên chỉ huy động đợc
khoảng 60% tổng công suất các lò điện, hàng năm đều phải nhập khẩu một lợng
hết năng lực của thiết bị.
Công nghệ sản xuất gang.
Hiện nay, có 3 lò cao tại Lu Xá đang sản xuất 100 đến 120 tấn gang thỏi
mỗi ngày, đây là năng suất thấp so với năng suất của lò cao hiện đại.
` Trong thực tế đã khôi phục và cải tạo 3 lò cao để đạt 190.000 tấn gang
lỏng/năm.
Công nghệ sản xuất thép.
Công nghệ sản xuất thép thô gồm toàn bộ các lò hồ quang cỡ nhỏ, trong
đó có một lò 30 tấn và một lò 20 tấn là lớn nhất mua của Trung Quốc. Trình độ
công nghệ và các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật thuộc loại thấp lạc hậu. Tổng dung l-
ợng lò điện 160 tấn/mẻ. Trong đó:
Lò điện hồ quang:
Có tổng số 20 lò điện hồ quang cỡ nhỏ ở 10 nhà máy thép và công suất
trung bình 8,2 tấn/mẻ.
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
23
Chuyên đề tốt nghiệp
Năng lực sản xuất khoảng 300.000 tấn/năm và phụ thuộc vào khả năng thu
mua thép phế trong nớc, khả năng này sẽ không tăng vì nguồn thép phế ở Việt
Nam không dồi dào.
Các chỉ số vận hành lò không cao và một trong những nguyên nhân chính
là chất lợng thép phế thấp.
Máy đúc liên tục:
Có 4 máy đúc phôi liên tục ở 4 nhà máy và công suất khoảng 70 - 120
nghìn tấn/máy.
Biện pháp đúc nối tiếp cha đợc áp dụng.
Trong tơng lai phải có biện pháp cụ thể để tăng sản lợng thép. Tuy nhiên
việc tăng năng suất này phải đi đôi với việc tăng thu mua thép phế là yếu tố chính
hạn chế sản lợng các nhà máy.
Công nghệ cán thép.
phẩm chủ yếu của ngành hiện có nh sau:
a) Gang thỏi.
b) Thép cán: Thép tròn trơn dạng thanh dài 15 - 40mm; Thép tròn vằn
dạng thanh dài D10 - D40mm; Thép dây tròn và vằn dạng cuộn 5,5 - 10mm;
Thép hình U, I, L, vuông, dẹt cỡ nhỏ và vừa từ số 2,5 đến 16 (25mm đến
160mm);
c) Các sản phẩm gia công sau cán: ống thép hàn 15mm - 114mm, thép lá
mạ kẽm, mạ màu, lới thép, dây thép gai, đinh các loại.
d) Hợp kim sắt và các loại phụ gia khác.
Mác thép phổ biến: Thép các bon thấp và trung bình (thép các bon thờng)
và một phần nhỏ thép hợp kim thấp.
Công suất sản xuất toàn ngành hiện có là 2,6 triệu tấn, công suất năm
2000 là 1,58 triệu tấn.
Hiện tại, ngành thép Việt Nam cha sản xuất đợc các sản phẩm tấm lá. Các
sản phẩm dài sản xuất trong nớc cũng phần lớn đợc cán từ phôi thép nhập khẩu.
Khả năng tự sản xuất phôi thép trong nớc còn nhỏ bé, chỉ đáp ứng đợc khoảng
25%, còn lại 75% nhu cầu phôi thép cho các nhà máy cán phải nhập khẩu từ bên
ngoài.
Phôi thép và thép cán trong nớc có chất lợng thông thờng và còn phụ thuộc
nhiều vào chất lợng phôi thép nhập khẩu. Khả năng xuất khẩu còn hạn chế. Cha
có cơ sở tập trung sản xuất thép đặc biệt phục vụ chế tạo cơ khí.
Sinh viên: Nguyễn Xuân Tùng Khoa: Kinh tế Đầu t - K41
25
Copyright: Tài liệu đại học ©