BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
NGUYỄN THỊ HẢI
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA VIỆC THU HỒI ðẤT
NÔNG NGHIỆP ðẾN SINH KẾ CỦA HỘ NÔNG DÂN
HUYỆN CHƯƠNG MỸ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI - 2013BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
Tôi xin cam ñoan rằng ñây là công trình nghiên cứu của tôi. Toàn bộ
Số liệu và kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa từng ñược sử dụng trong
bất cứ luận văn, luận án nào.
Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn ñều
ñã ñược cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ
nguồn gốc.
Hà Nội, ngày 05 tháng 09 năm 2013
Học viên
NGUYỄN THỊ HẢI
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
ii
LỜI CẢM ƠN
ðể hoàn thành ñề tài này tôi ñã nhận ñược sự giúp ñỡ của nhiều cơ
quan, cá nhân, cán bộ quản lý các ñịa phương các thầy cô giáo và bạn bè. Tôi
xin chân thành cảm ơn:
- Thầy giáo hướng dẫn trực tiếp PGS.TS Trần ðình Thao ñã hướng
dẫn, giúp ñỡ tận tình ñể giúp tôi có thể hoàn thành ñề tài này.
- Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Chương Mỹ, ban giải
phóng mặt bằng huyện Chương Mỹ, phòng thống kê, phòng nông
nghiệp, phòng lao ñộng thương xã hội và UBND các xã Phú Nghĩa,
Hoàng Văn Thụ, Chúc Sơn ñã hỗ trợ và giúp ñỡ cung cấp thông tin
và ñiều tra trong quá trình thực hiện ñề tài.
1.2.1 Mục tiêu chung 3
1.2.2 Mục tiêu cụ thể 3
1.3.1 ðồi tượng nghiên cứu 4
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 4
1.4 Câu hỏi nghiên cứu 4
PHẦN II – HỆ THỐNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU HỒI
VÀ ðỀN BÙ ðẤT NÔNG NGHIỆP VÀ SINH KẾ CỦA CÁC HỘ NÔNG
DÂN SAU KHI BỊ THU HỒI ðẤT NÔNG NGHIỆP 5
2.1 Lý luận về thu hồi, ñền bù ñất nông nghiệp và sinh kế của các hộ nông
dân sau khi thu hồi ñất 5
2.1.1 Một số khái niệm cơ bản về thu hồi và ñền bù ñất nông nghiệp 5
2.1.2 Vấn ñề sinh kế của các hộ nông dân 7
2.1.3 Vai trò của ñất nông nghiệp ñến sinh kế của hộ nông dân 9
2.1.4 Yếu tố ảnh hưởng ñến sinh kế của hộ nông dân sau khi bị mất ñất 11
2.2 Thực tiễn về thu hồi, ñền bù ñất nông nghiệp và sinh kế của các hộ nông dân 13
2.2.1 Thế giới 13
2.2.2 Việt Nam 16
PHẦN III – ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 27
3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 27
3.1.1 ðặc ñiểm ñiều kiện tự nhiên 27
3.1.2 ðặc ñiểm về kinh tế xã hội 29
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
iv
3.2 Phương pháp nghiên cứu 33
3.2.1 Phương pháp thu thập số liệu 34
3.2.3 Các chỉ tiêu nghiên cứu 37
PHẦN IV – KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 38
Bảng 4.1: Diện tích ñất nông nghiệp bị thu hồi trên ñịa bàn huyện từ năm 2007 -
2012 trên ñịa bàn huyện 39
Bảng 4.2: Thực trạng diện tích ñất nông nghiệp bị thu hồi ở các xã ñiều tra 40
Bảng 4.3: Thực trạng thu hồi ñất nông nghiệp ở các hộ ñiều tra 41
Bảng 4.4: Số hộ bị thu hồi ñất nông nghiệp theo tỷ lệ ñất bị thu hồi 42
Bảng 4.5: Diện tích ñất ñã ñược hỗ trợ sau khi thu hồi qua các năm 43
Bảng 4.6: Tổng diện tích ñất ñược hỗ trợ theo các mức giá 44
Bảng 4.7: Số hộ ñược ñền bù theo các mức giá 44
Bảng 4.8: Nguyên nhân về không hài lòng của người dân về mức hỗ trợ 45
Bảng 4.9: ðánh giá của người dân về thời gian thực hiện hỗ trợ 46
Bảng 4.10: Thông tin chung về các hộ nông dân bị mất ñất 47
Bảng 4.11: Thực trạng lao ñộng của các hộ trước và sau khi thu hồi ñất 50
Bảng 4.12: Ngành nghề người lao ñộng tham gia sau khi bị thu hồi ñất nông nghiệp 50
Bảng 4.13: Nguồn thu nhập chính của hộ nông dân sau khi bị thu hồi ñất 51
Bảng 4.14: Bình quân ñất nông nghiệp và thu nhập trên mỗi lao ñộng trước và sau
khi thu hồi ñất 54
Bảng 4.15: Bình quân ñất nông nghiệp và thu nhập trên mỗi lao ñộng sau khi thu hồi
ñất theo tỷ lệ mất ñất 54
Bảng 4.16: ðánh giá tính bền vững của các ngành nghề mà người lao ñộng ñang
tham gia 56
Bảng 4.17: ðiều kiện ñể tìm ñược việc làm mới ñối với các hộ nông dân 57
Bảng 4.18: Thực trạng việc làm của lao ñộng những hộ nông dân mất ñất 58
Bảng 4.19: Nhóm ngành nghề người lao ñộng quan tâm hiện nay 59
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
vi
Bảng 4.20: Ý kiến của hộ nông dân về ảnh hưởng của mất ñất 60
ñến an ninh lương thực 60
Bảng 4.21: Mức ñộ ñáp ứng lương thực cho gia ñình 62
Hộp 2: Chính sách ñào tạo nghề của nhà nước 53
Hộp 3: Ý kiến của người dân về an ninh lương thực 61
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
viii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CN : Công nghiệp
DT :
Diện tích
NN :
dùng phục vụ cho công nghiệp và ñô thị mở rộng. Việc làm này diễn ra mạnh
mẽ ở các khu vực gần các thành phố lớn, khu ven ñô và các vùng ngoại thành
thành phố. Hiện tượng này kéo theo một loạt các hệ lụy của nó ñó là việc
người nông dân sẽ mất ñi ñất ñai ñể sản xuất, mất ñi việc làm và các vấn ñề
xã hội khác nảy sinh.
Quá trình chuyển ñổi ñất ñai phục vụ phát triển kinh tế xã hội là quá
trình tất yếu theo xu thế phát triển của các nước trên thế giới. Diện tích ñất
nông nghiệp ñang bị thu hẹp, kinh tế nông nghiệp trở nên khó khăn hơn.
Hoang mạc hóa ñang ñe dọa 1/3 diện tích trái ñất, ảnh hưởng ñến ñời sống ít
nhất 850 triệu người. Áp lực của gia tăng dân số và quá trình công nghiệp hóa
và ñô thị hóa ngày càng tăng. Sinh kế của người dân ñang bị ảnh hưởng nặng
và là vấn ñề ñặt ra ñối với nhiều cơ quan chức năng và các nhà nghiên cứu.
Mặc dù vấn ñề sinh kế của người dân ñược ñề cập ñến từ rất lâu, nhưng
ý nghĩa về mặt thực tiễn của nó vẫn tồn tại theo quá trình thu hồi ñất và quá
trình phát triển công nghiệp hóa, ñô thị hóa. ðặc biệt trong những năm gần
ñây, diện tích ñất nông nghiệp bị thu hồi khá lớn do quá trình ñô thị hóa và
phát triển cơ sở hạ tầng và số người có sinh kế khó khăn sau thu hồi ñất ngày
càng tăng.
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, mỗi năm
Việt Nam mất khoảng 7000 ha ñất lúa và tính trong vòng 12 năm trở lại ñây,
diện tích ñất nông nghiệp giảm khoảng 800 nghìn ha. Trong ñó chủ yếu là ñất
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
2
trồng cây hàng năm tại các vùng ñồng bằng, ven các ñô thị do xây dựng các
khu công nghiệp và ñô thị. Tuy ñất nông nghiệp là nguồn vốn tài nguyên tạo
sinh kế chính cho người dân bị thu hồi nhưng ñại ña số lao ñộng nông nghiệp
vẫn phải dựa vào diện tích ñất nông nghiệp hạn hẹp còn lại do khó khăn trong
tìm kiếm việc làm mới và với trình ñộ tay nghề ñể chuyển ñổi công việc là
nghiệp, tệ nạn gia tăng, vấn ñề xã hội khi phát triển công nghiệp và ñền bù
ñất. Bên cạnh ñó trình ñộ nông dân hạn chế nên rất khó ñể chuyển ñổi nghề
nghiệp…
Thực tế trên cho thấy việc nghiên cứu ñề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng
của việc thu hồi ñất nông nghiệp ñến sinh kế của hộ nông dân huyện
Chương Mỹ, thành phố Hà Nội” là hết sức cần thiết ở bất cứ thời ñiểm nào.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Qua ñánh giá thực trạng thu hồi ñất nông nghiệp và sinh kế của hộ
nông dân trước và sau khi thu hồi ñất. Phân tích ảnh hưởng của việc thu hồi
ñất nông nghiệp ñến sinh kế nhằm ñưa ra các giải pháp nâng cao sinh kế cho
các hộ nông dân khi bị thu hồi ñất nông nghiệp trên ñịa bàn huyện Chương
Mỹ, thành phố Hà Nội.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa lý luận và thực tiễn ảnh hưởng của việc thu hồi ñất
nông nghiệp ñến sinh kế của hộ nông dân.
- ðánh giá thực trạng thu hồi ñất nông nghiệp và sinh kế của các hộ
nông dân huyện Chương Mỹ.
- Phân tích ảnh hưởng của việc thu hồi ñất nông nghiệp ñến sinh kế
của các hộ nông dân trên ñịa bàn huyện Chương Mỹ.
- ðề xuất giải pháp nâng cao sinh kế của hộ nông dân sau khi bị thu
hồi ñất ở huyện Chương Mỹ.
1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
4
1.3.1 ðồi tượng nghiên cứu
Sinh kế của các hộ bị thu hồi ñất và các yếu tố ảnh hưởng của thu hồi
ñất nông nghiệp ñến sinh kế của hộ nông dân bị mất ñất trên ñịa bàn huyện
nông dân sau khi thu hồi ñất
2.1.1 Một số khái niệm cơ bản về thu hồi và ñền bù ñất nông nghiệp
ðất nông nghiệp: ðất nông nghiệp ñôi khi còn gọi là ñất canh
tác hay ñất trồng trọt là những vùng ñất, khu vực thích hợp cho sản xuất, canh
tác nông nghiệp, bao gồm cả trồng trọt và chăn nuôi. ðây là một trong những
nguồn lực chính trong nông nghiệp. (Bách khoa toàn thư mở -
Tổ chức Nông lương của Liên Hiệp Quốc thì phân chia ñất nông nghiệp
vào các thành phần sau ñây:
ðất canh tác như ñất trồng cây hàng năm, chẳng hạn như ngũ
cốc, bông, khoai tây, rau, dưa hấu, loại hình này cũng bao gồm cả ñất sử dụng
ñược trong nông nghiệp nhưng tạm thời bỏ hoang (ñất hoang hóa, ñất thoái
hóa).
Vườn cây ăn trái và những vườn nho hay cánh ñồng nho (thông dụng
ở châu Âu).
ðất trồng cây lâu năm ví dụ như trồng cây ăn quả).
Cánh ñồng, thửa ruộng và ñồng cỏ tự nhiên cho chăn thả gia súc.
Tùy thuộc vào việc sử dụng hệ thống tưới tiêu nhân tạo, ñất nông
nghiệp ñược chia thành ñất có tưới tiêu và không tưới tiêu (thường xuyên). Ở
các nước ñang khô hạn và bán khô hạn ñất nông nghiệp thường ñược giới hạn
trong phạm vi ñất tưới tiêu.
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
6
ðất nông nghiệp cấu thành chỉ là một phần của lãnh thổ của bất kỳ quốc gia,
trong ñó ngoài cũng bao gồm các khu vực không thích hợp cho nông nghiệp,
chẳng hạn như rừng, núi, và các vùng nước nội ñịa. ðất nông nghiệp bao gồm
38% diện tích ñất của thế giới, với diện tích ñất trồng ñại diện cho ít hơn một
phần ba ñất nông nghiệp (11% diện tích ñất của thế giới).
cứu thí nghiệm nông nghiệp, lâm nghiệp, diêm nghiệp, thủy sản, xây
dựng cơ sở ươm tạo cây giống, con giống, xây dựng nhà kho, nhà
của hộ gia ñình, cá nhân ñể chứa nông sản, thuốc bảo vệ thực
vật, phân bón, máy móc, công cụ sản xuất nông nghiệp.
2.1.2 Vấn ñề sinh kế của các hộ nông dân
Khái niệm về sinh kế (livelihood) có thể ñược hiểu và sử dụng theo
nhiều cách khác nhau. Theo một ñịnh nghĩa ñược chấp nhận rộng rãi thì “sinh
kế bao gồm các khả năng, các tài sản (bao gồm cả các nguồn lực vật chất và
xã hội) và các hoạt ñộng cần thiết ñể kiếm sống” (DFID’s Sustainable
Livelihoods Guidance Sheets).
Theo trung tâm nuôi trồng Thủy sản Châu Á Thái Bình Dương
(NACA): Một sinh kế bao gồm năng lực tiềm tàng, tài sản (cửa hàng, nguồn
tài nguyên, ñất ñai, ñường xá…) và các hoạt ñộng cần có ñể kiếm sống.
Kết quả của sinh kế là những thay ñổi có lợi cho ñời sống kinh tế - xã
hội của cộng ñồng. Nhờ các chiến lược sinh kế mang lại cụ thể là thu nhập
cao hơn, nâng cao ñời sống văn hóa tinh thần, cuộc sống văn hóa ổn ñịnh hơn,
giảm rủi ro, ñảm bảo tốt hơn an toàn lương thực và sử dụng bền vững hơn
nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Sinh kế bền vững: Một sinh kế bền vững khi nó có khả năng ứng phó
và phục hồi khi bị tác ñộng, hay có thể thúc ñẩy các khả năng và tài sản ở cả
thời ñiểm hiện tại và trong tương lai trong khi không làm xói mòn nền tảng
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
8
nguồn lực tự nhiên (Tim Hanstad, Robin Nielsn and Jennifer Brown, 2004: 1;
Diana Carney , 1998).
Một sinh kế ñược xem là bền vững khi nó phải phát huy ñược tiềm
năng của con người ñể từ ñó sản xuất và duy trì phương tiện kiếm sống của
họ. Nó phải có khả năng ñương ñầu và vượt qua áp lực cũng như các thay ñổi
số quốc gia, việc thiếu tiếp cận ñối với ñất ñai là một hạn chế quan trọng ñối
với sinh kế của nhiều người và những người
2.1.3 Vai trò của ñất nông nghiệp ñến sinh kế của hộ nông dân
Việt Nam là một nước nông nghiệp với 15% giá trị GDP ñược ñóng
góp bởi ngành nông nghiệp và có hơn 50% lao ñộng gắn liền với sản xuất
nông nghiệp. Mặt khác ñối tượng sản xuất chính trong sản xuất nông nghiệp
là ñất ñai. ðất ñai là ñối tượng sản xuất ra của cải vất chất cho ngành nông
nghiệp bao gồm các loại ñất như: ðất trồng trọt, ñất chăn nuôi, ñất nuôi trồng
thủy sản, ñất lâm nghiệp, ñất trồng cỏ…tất cả những loại ñất ñó ñều gắn liền
với sản xuất nông nghiệp. Ngành nông nghiệp ñang ñóng vai trò then chốt ñối
với sinh kế của người dân không chỉ trong quá khứ mà còn hiện tại và cả
tương lai.
Tác ñộng của chính sách ñất ñai ñến sản xuất và ñời sống của nông dân
hiện nay
Tác ñộng tích cực
Chính sách ñất ñai ñã tạo ñiều kiện cho nông dân chủ ñộng lao ñộng,
sản xuất, kinh doanh nhằm tăng hiệu quả sử dụng ñất và tăng thu nhập.
So với các tầng lớp dân cư khác, nông dân Việt Nam ñược hưởng 3 lợi ích từ
chính sách ñất nông nghiệp: ñược giao ñất nông nghiệp không mất tiền; ñược
quyền chủ ñộng sắp xếp kế hoạch canh tác và bán nông sản theo nguyên tắc
thị trường ñể cải thiện cuộc sống; ñược chuyển nhượng quyền sử dụng ñất
như một tài sản. Nhờ ñó, cuộc sống của nông dân ñược cải thiện.
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
10
Chính sách ñất nông nghiệp tạo ñiều kiện ñể nông dân chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, nâng cao hiệu quả sử dụng ñất.
Chế ñộ giao ñất cho hộ nông dân và coi hộ nông dân là ñơn vị kinh tế
tự chủ cho phép họ lựa chọn cơ cấu cây trồng, vật nuôi có lợi nhất trên ñất
nên ñất ñai cũng ñược sử dụng hiệu quả hơn theo tín hiệu của thị trường, nhờ
ñó thúc ñẩy quá trình phân bổ lại ñất ñai giữa trồng trọt, thủy sản và chăn
nuôi, ñồng thời góp phần khôi phục và phát triển nhiều làng nghề truyền
thống.
2.1.4 Yếu tố ảnh hưởng ñến sinh kế của hộ nông dân sau khi bị mất ñất
Sinh kế của hộ nông dân sau khi mất ñất nông nghiệp sẽ bị tác ñộng bởi
nhiều yếu tố, bao gồm cả yếu tố bên trong, nội tại của các hộ gia ñình và các
yếu tố bên ngoài tác ñộng vào. ðặc ñiểm của hộ nông dân sau khi mất ñất
nông nghiệp là sẽ ñược một khoản tiền ñền bù do các chính sách của nhà
nước. Tuy nhiên họ mất ñi phương tiện mưu sinh hàng ngày. Dưới ñây có thể
liệt kê ra 3 yếu tố chính ảnh hưởng ñến sinh kế của các hộ nông dân sau khi bị
mất ñất nông nghiệp.
Chính sách của nhà nước: Chính sách nhà nước có vai trò quan trọng
và ñặc biệt to lớn ñối với sinh kế của hộ nông dân sau khi bị thu hồi ñất. Hầu
hết nhà nước sẽ có kế hoạch tạo công ăn việc làm hoặc tổ chức các lớp ñào
tạo và giới thiệu việc làm cho người dân sau khi mất ñất. Chính sách ñó sẽ tạo
ñiều kiện cho người dân có thể tiếp xúc ñược với các công việc mới hoặc có
thể tạo việc làm mới cho chính các hộ. Mục ñích của việc thu hồi ñất hiện nay
chủ yếu ñể xây dựng các khu công nghiệp, chính vì vậy sau khi ñất bị thu hồi,
các khu công nghiệp dựng lên. Kết hợp giữa doanh nghiệp và nhà nước ñã có
các chính sách ñào tạo người lao ñộng nông nghiệp vào làm việc tại các khu
công nghiệp. ðể ñáp ứng ñược yêu cầu làm việc tại các doanh nghiệp và nhà
nước ñã mở các khóa ñào tạo ngắn hạn, lớp tập huấn ñể người dân có thể
quen với công việc này. Bên cạnh ñó nhà nước và doanh nghiệp cam kết ñưa
ra các chính sách nhận người lao ñộng ñịa phương vào làm việc tại các khu
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
12
công nghiệp. ðiều này ñã tạo công ăn việc làm cho người dân mất ñất, thu
hết chỉ một lượng thanh niên trẻ tuổi ñược nhận vào các doanh nghiệp của các
khu công nghiệp, trong khi ñó sản xuất nông nghiệp thường gắn liền với
những người trung niên có ñộ tuổi từ 40 ñến 60. Rất nhiều doanh nghiệp ñã
không nhận những lao ñộng ở ñộ tuổi này vì tính công nghiệp và khả năng lao
ñộng cũng như tay nghề không thể ñáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp.
Bên cạnh ñó trình ñộ nhận thức thấp ảnh hưởng ñến việc tiếp nhận khoa học
kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp hay mở rộng các dịch vụ mới. Qua ñó
cho chúng ta thấy rằng, trình ñộ dân trí ảnh hưởng rất lớn ñến sinh kế của các
hộ nông dân sau khi mất ñất. Không những thế trình ñộ dân trí ảnh hưởng ñến
cả việc thực thi chính sách và áp dụng các chính sách của nhà nước về sinh kế
sau khi mất ñất vào thực tế.
ðặc ñiểm phát triển kinh tế của ñịa phương: ðặc ñiểm phát triển
một ñịa phương ảnh hưởng ñến sinh kế của người dân. Theo nhiều nghiên cứu
chỉ ra rằng thì trình ñộ kinh tế phát triển kinh tế ở một mức cao thì khả năng
ứng phó với các rủi ro tốt hơn so với những ñịa phương có mức ñộ phát triển
kinh tế thấp. ðiều này có nghĩa là khả năng ứng phó với việc mất ñất nông
nghiệp của những ñịa phương phát triển sẽ tốt hơn những ñịa phương kém
phát triển. Ngoài ra còn có mối quan hệ giữa mức ñộ phát triển kinh tế của
một ñịa phương với trình ñộ của hộ nông dân.
2.2 Thực tiễn về thu hồi, ñền bù ñất nông nghiệp và sinh kế của các hộ
nông dân
2.2.1 Thế giới
Ở Trung Quốc, có thể nói, mục tiêu bao trùm lên chính sách bồi
thường, hỗ trợ, tái ñịnh cư là hạn chế ñến mức tối ña việc thu hồi ñất, giải tỏa
mặt bằng, cũng như số lượng người bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi ñất ñể thực
hiện dự án ñầu tư. Nếu như việc thu hồi ñất là không thể tránh khỏi thì có sự
chuẩn bị cẩn thận phương án ñền bù, trên cơ sở tính toán ñầy ñủ lợi ích của
Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế
14
15
Theo ñánh giá của một số chuyên gia tái ñịnh cư, sở dĩ Trung Quốc có
những thành công nhất ñịnh trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái ñịnh cư là
do thứ nhất, ñã xây dựng các chính sách và thủ tục rất chi tiết, ràng buộc ñối
với các hoạt ñộng tái ñịnh cư, ñảm bảo mục tiêu tạo cơ hội phát triển cho
người dân tái ñịnh cư, tạo các nguồn lực sản xuất cho những người tái ñịnh
cư. Thứ hai, năng lực thể chế của các chính quyền ñịa phương khá mạnh.
Chính quyền cấp tỉnh chịu trách nhiệm hoàn toàn trong việc thực hiện chương
trình bồi thường hỗ trợ tái ñịnh cư. Thứ ba, quyền sở hữu ñất tập thể làm cho
việc thực hiện bồi thường hỗ trợ tái ñịnh cư có nhiều thuận lợi, ñặc biệt là ở
nông thôn. Tiền ñền bù cho ñất ñai bị mất không trả cho từng hộ gia ñình mà
ñược cộng ñồng sử dụng ñể tìm kiếm, phát triển ñất mới hoặc mua của các
cộng ñồng sở tại hay dùng ñể phát triển kết cấu hạ tầng. Chính quyền thôn, xã
chịu trách nhiệm phân chia cho các hộ bị ảnh hưởng.
Bên cạnh những thành công như vậy, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái
ñịnh cư của Trung Quốc cũng bộc lộ những tồn tại nhất ñịnh mà chủ yếu là
vấn ñề việc làm; tốc ñộ tái ñịnh cư chậm, thiếu ñồng bộ, thực hiện giải phóng
mặt bằng trước khi xây xong nhà tái ñịnh cư…
Ở Thái Lan, cũng giống như ở nhiều nước khác trong khu vực châu Á,
quá trình ñô thị hoá diễn ra nhanh chóng, mọi giao dịch về ñất ñai ñều do cơ
chế thị trường ñiều tiết. Tuy nhiên, với những dự án do Chính phủ quản lý,
việc ñền bù ñược tiến hành theo trình tự: tổ chức nghe ý kiến người dân; ñịnh
giá ñền bù.
Giá ñền bù phụ thuộc vào từng khu vực, từng dự án. Nếu một dự án
mang tính chiến lược quốc gia thì nhà nước ñền bù với giá rất cao so với giá
thị trường. Nhìn chung, khi tiến hành lấy ñất của dân, nhà nước hoặc cá nhân
ñầu tư ñều ñền bù với mức cao hơn giá thị trường(1).
Copyright: Tài liệu đại học ©