A. MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài.
Vấn đề môi trường sống của con người trên trái đất đã và đang bị ô nhiễm là
một vấn đề cấp bách đối với bất kì quốc gia nào. Vì nó gây ra những hiện tượng
biến đổi khí hậu dẫn đến những thảm hoạ thiên tai khủng khiếp. Nguyên nhân là
do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức của con người, chính vì vậy giáo dục cho học
sinh, thế hệ tương lai của đất nước, có hiểu biết, có ý thức, có hành vi BVMT là
nhiệm vụ quan trong và cấp bách của mỗi quốc gia.
Vấn đề ô nhiễm môi trường, sự nóng nên của trái đất đã trở thành mối
quan tâm chung của thế giới. Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc đã quyết định chọn
Ngày Môi trường Thế giới 5 tháng 6 từ năm 1972 và giao cho Chương trình Môi
trường (UNEP) của Liên Hợp Quốc có trụ sở tại Nairobi, Kenya, tổ chức kỷ
niệm sự kiện này. Hằng năm, vào ngày này lễ kỷ niệm trọng thể được tổ chức tại
hơn 100 nước trên thế giới. Mục đích của Ngày Môi trường Thế giới là tập trung
sự chú ý trên toàn thế giới vào tầm quan trọng của môi trường và khuyến khích
sự quan tâm chính trị và hành động bảo vệ môi trường. Sự kiện này làm cho các
vấn đề môi trường mang tính nhân văn; trao quyền cho mọi người để trở thành
tác nhân tích cực của quá trình phát triển bền vững và bình đẳng, nâng cao hiểu
biết của các cộng đồng về vai trò then chốt làm thay đổi hành vi hướng tới các
vấn đề môi trường, ủng hộ mối cộng tác để đảm bảo rằng, tất cả các quốc gia và
các dân tộc được hưởng một tương lai an toàn và thịnh vượng hơn.
Tuy nhiên vấn đề ô nhiễm môi trường trên thực tế ngày càng nghiêm
trọng ảnh hưởng rất lớn đến môi trường sống của con người.
Trung Quốc một nước có nền công nghiệp phát triển lớn trên thế giới có tới 1,2
triệu ca tử vong do ô nhiễm không khí trong năm 2010, chiếm tới 40% tổng số
ca tử vong vì nguyên nhân này trên toàn cầu
Thành phố Thượng Hải chìm trong màn không khí bị ô nhiễm. Ảnh: New York
Times.
1
Khí thải từ nhà máy hóa chất ở Đại Liên (Trung Quốc) gây quan ngại về môi
trường (Nguồn: AFP)

trường lại càng có ý nghĩa quan trọng, được xem là một trong những biện pháp
hàng đầu để bảo vệ môi trường (BVMT) có hiệu quả. GDMT sẽ giúp con người
có nhận thức đúng đắn về môi trường, về việc khai thác sử dụng hợp lí tài
nguyên thiên nhiên và có ý thức thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường. Nhà
trường là nơi đào tạo thế hệ trẻ, những người chủ tương lai của đất nước, những
người sẽ làm nhiệm vụ tuyên truyền giáo dục sau này. Nếu họ có đầy đủ những
nhận thức về bảo vệ môi trường, thì từ khi đang học trên ghế nhà trường và cho
đến khi ra đời, dù họ làm việc gì, ở bất cứ nơi đâu, bất kì cương vị hoạt động
nào, cũng đều có thể thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường một cách có hiệu
quả.
Ở trường THPT, việc truyền thụ kiến thức GDMT đến học sinh thuận lợi và
hiệu quả nhất vẫn là hình thức tích hợp và lồng ghép vào các môn học. Bên cạnh
những kiến thức từ nội dung bài học, các em còn có thể tích lũy được các kiến
thức về môi trường từ đó hình thành ý thức bảo vệ, giữ gìn, kỹ năng sống. Hiện
nay, nội dung này đã và đang được triển khai, phổ biến rộng rãi trong giờ học kể
cả chính khóa lẫn ngoại khóa, đặc biệt là lồng ghép trong các môn học như :
Hóa, Lý, Sinh, Địa, Giáo dục công dân,
Tuy nhiên, trong thực tế cho thấy việc giảng dạy Vật lý còn mang nặng
tính lí thuyết, thụ động, và chưa phù hợp với yêu cầu xã hội. Chính vì vậy việc
4
lồng ghép nội dung GDMT vào môn học này vẫn chưa được sâu sát và triệt để.
Vậy làm thế nào để nâng cao hiệu quả của việc lồng ghép GDMT trong bài
giảng ? Đó là vấn đề mà những giáo viên dạy bộ môn Vật lý chúng tôi luôn
phải đặt ra. Và cũng xuất phát từ lý do trên đã thôi thúc tôi đi vào nghiên cứu đề
tài: “TÍCH HỢP NỘI DUNG GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀO
DẠY HỌC VẬT LÝ Ở LỚP 10 THPT CHƯƠNG TRÌNH NÂNG CAO ”.
II. Thực trạng vấn đề
Từ thực trạng MT ở địa phương và ý thức gìn giữ MT của người dân chưa
tốt, với tâm lý học sinh thì việc bảo vệ môi trường là của người lớn, hoặc của
công ty BVMT, làm thay đổi suy nghĩ của các em nay còn khó, tạo nhận thức và

tuân theo pháp luật Việt Nam về bảo vệ môi trường.
5
Quan điểm giáo dục toàn diện của Đảng ta, nhận thức được tầm quan
trong của việc BVMT trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, Đảng
và nhà nước ta chủ trương phát triển kinh tế đi đôi với BVMT và phát triển xã
hội, đảm bảo sự phát triển bền vững của quốc gia. Nhiều văn bản đã được ban
hành nhằm thể chế hóa công tác BVMT, trong đó có giáo dục BVMT.
II. Cơ sở lý thuyết.
II.1. Một số kiến thức về môi trường.
II.1.1. Định ngĩa môi trường.
Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật
thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn
tại, phát triển của con người và thiên nhiên.
II.1.2.Thành phần môi trường.
Bao gồm các yếu tố tạo thành môi trường: không khí, nước, đất, âm thanh,
ánh sáng, lòng đất, núi, rừng, sông, hồ, biển, sinh vật, các hệ sinh thái, các khu
dân cư, khu sản xuất, khu bảo tồn thiên nhiên, cảnh quan thiên nhiên, danh lam
thắng cảnh, di tích lịch sử và các hình thái vật chất khác.
II.1.3. Phân loại môi trường.
Tuỳ vào mục đích nghiên cứu có thể có nhiều loại môi trường. Môi trường tự
nhiên, bao gồm các thành phần tự nhiên như địa hình, địa chất, đất trồng, khí
hậu, nước, sinh vật…; Môi trường xã hội: Là tổng thể các mối quan hệ giữa con
người với con người, định hướng hoạt động của con người theo khuôn khổ nhất
định tạo thuận lợi cho sự phát triển, làm cho cuộc sống của mọi người khác với
các sinh vật khác; Môi trường xã hội thể hiện cụ thể bằng các luật lệ, thể chế,
cam kết, quy định…
Ngoài ra có thể phân biệt thêm: Môi trường nhân tạo, môi trường nhà
trường (bao gồm không gian trường, cơ sở vật chất trong trường như lớp học,
phòng thí nghiệm, sân chơi, vườn trường, thầy – trò, nội quy nhà trường, các
quy định hoạt động của các tổ chức trong nhà trường…), môi trường gia đình,

IV. Nội dung tích hợp GDBVMT ở một số bài trong chương trình vật lý 10
nâng cao.
BÀI 35. THẾ NĂNG. THẾ NĂNG TRỌNG TRƯỜNG
Địa chỉ
tích hợp
Nội dung GDMT Mức độ
tích hợp
Ghi chú
Phần I.
I.Thế
năng
trong
trường.
2.Thế
năng
trọng
trường
Nước chảy nơi đất dốc xuống có khả năng
sinh công, công này có lợi nhưng đôi khi
cũng có hại
- Có hại:
+ Bào mòn đất làm đất bị bạc màu, đất
mất chất dinh dưỡng, diện tích đất trồng bị
giảm.
+ Gây sạt lở, nếu lượng nước nhiều tạo
thành lũ và có thể tàn phá nhà cửa cây cối,
đường giao thông trên đường đi nó.
- Có lợi: Ở một số địa phương người ta
lợi dụng nước chảy thành lũ để
+ làm cối giã gạo ở các con suối, hoặc

7
+ Ở các đồi núi cải tạo các sườn dốc
thành các ruộng bậc thang có tác dụng :
Tăng diện tích trồng trọt, làm chậm dòng
chảy, giữ được đất, chống sói mòn cho
đất.+ Phủ đất trống: Phủ đất bằng cây xanh,
trồng các cây thích hợp có tác dụng giảm
bớt động năng của các hạt mưa xâm kích
trực tiếp xuống đất và trồng cây còn có tác
dụng giữ ẩm cho đất
+ Tuyên truyền cho người dân hiểu biết
tác hại của phá rừng và lợi ích của việc
trồng cây gây rừng, đậc biệt rừng đầu
nguồn.
+ Xây dựng các công trình ngăn lũ, phân
lũ
khảo).
PHIẾU HỌC TẬP.
Câu 1. Rừng không có tác dụng nào sau đây?
A. Giữ cho không khí trong lành.
B. Điều tiết nước.
C. Phòng chống lũ, chống xói mòn.
D. Giữ cho nước không bị chảy xuống nơi thấp.
Câu 2. Để chống sói mòn cho đất ở nơi dốc, người ta không dùng biện pháp nào
trong các biện pháp sau?
A. Cải tạo sườn dốc thành ruộng bậc thang.
B. Trồng cây thích hợp che phủ đất trống.

dân. Có nhiều vị trí lũ
quét xẩy ra liên tiếp
nhiều năm trên diện
rộng.
Lũ ống là sự chảy
dồn nước bộc phát đột
ngột từ cao xuống thấp
với tốc độ rất cao vào
một thung lũng suối nhỏ
hoặc một khe hẻm có quy mô nhỏ hơn (từ vài trăm mét đến vài km) theo sườn
rất dốc, tạo thành một khối nước hình ống, thời gian xẩy ra rất ngắn và sức tàn
phá cũng rất mạnh.
Nguồn mạng: Thư viện tài liệu
9
TÌM HIỂU VẺ ĐẸP RUỘNG BẬC THANG Ở TRONG NƯỚC VÀ NƯỚC
NGOÀI
1. Pisac. Pisac là một trong số những ruộng bậc thang của người Inca cổ đại mà
đến nay vẫn còn được sử dụng. 16 thửa ruộng lớn “ bao vây” đỉnh núi này được
tạo tác theo hình chú chim đa đa khi nhìn từ trên xuống. Trong tiếng Peru, Pisac
cũng có nghĩa là “chim đa đa”.
2. Ruộng bậc thang ở Sapa. Những thửa ruộng bậc thang nổi tiếng nhất ở miền
Bắc nước ta thuộc thung lũng Mường Hoa, giữa thị trấn Sapa và đỉnh Fansipan
huyền thoại. Các tộc người sống tại đây như Hmong, Dao, Tày… đã trồng lúa và
ngô trên ruộng bậc thang từ rất lâu đời và vẫn duy trì lối sống đó đến tận ngày
nay.
10
3. Thung lũng Douro. Nằm ở phía Bắc đất nước Bồ Đào Nha, cách thủ đô
Porto không xa là thung lũng Douro với những ruộng nho trải trên đồi, bên bờ
sông thơ mộng.
4. Ruộng bậc thang Bali. Có thể nói những ruộng bậc thang 2.000 năm tuổi ở

ngầm, cây xanh góp phần làm
không khí trong lành, làm chậm
quá trình biến đổi khí hậu.
Liên hệ
thực tế
Trong phần
củng cố: Giáo
viên đưa thêm
thông tin cho
học sinh biết
một số thông tin,
hình ảnh về xói
mòn đất ở Tây
Nguyên
TÌM HIẺU VỀ XÓI MÒN ĐẤT
Mỗi năm, lớp phủ thổ nhưỡng ở Tây Nguyên bị xói mòn và trôi ra biển hàng
trăm triệu tấn. Phá rừng để lấy đất canh tác là vấn đề nóng bỏng nhất ở đây.
12
Bình quân từ năm 1990 đến nay, mỗi năm vùng mất tới 15.000 ha rừng. Tỷ lệ
che phủ trước năm 1985 khoảng 75%, nay chỉ còn 60%.
Ở Đak Lak, năm 1960 còn 1,8 triệu ha rừng, chiếm 92% diện tích đất tự
nhiên, nay chỉ còn 50% Đó mới chỉ là số liệu trên giấy tờ. Thực tế chắc còn bi
đát hơn.
Theo tài liệu của Sở KHCN&MT Đak Lak thì ở độ dốc 5-8 độ, với lượng
mưa hàng năm 1.905 mm, trên 1 ha nương rẫy, lượng đất bị rửa trôi lên tới 95,1
tấn/năm, trên đất trồng ngô là 105,7 tấn, trên đất trồng cà phê 2 tuổi là 69,2 tấn
gấp rất nhiều lần so với nơi có rừng (rừng tái sinh 12 tấn, rừng nguyên sinh dưới
6 tấn). Tổng kết nhiều điểm quan trắc trên các độ dốc và vùng đất khác nhau
cũng cho thấy lượng chất dinh dưỡng trung bình hàng năm trên 1 ha đất sản xuất
bị cuốn trôi rất lớn: 171 kg N; 19 kg P2O5; 337,5 kg K2O; 1.125 kg chất hữu

+ Hạn chế sử dụng động cơ nhiệt
( chỉ sử dụng khi cần thiết ).
+ Không nên dùng các động cơ nhiệt
đã cũ, hiệu xuất của động cơ thấp.
+ Nghiên cứu để cải tiến sản xuất các
động cơ nhiệt thân thiện với môi
trường và có hiệu suất cao hơn.
+ Sử dụng các động cơ khác thay thế
cho động cơ nhiệt như động cơ điện,
hoặc phối hợp sức kéo của động cơ
với sức gió ( thuyền buồm ).
+ Sử dụng các nguồn năng lượng mới
thân thiện với môi trường: Năng
lượng mặt trời, nhiên liệu khí hoá
lỏng, nhiên liệu khí thiên nhiên, nhiên
liệu có, nguồn gốc sinh khối như dầu
thực vật.
Những tác hại của máy lạnh đến
Liên hệ
thực tế.

Ở phần
củng cố:
GV đưa ra
các câu
hỏi, nhằm
củng cố
kiến thức
vững chắc
cho HS và

cao.
+ Tuyên truyền vận động đến mọi
người xung quanh: Sử dụng điện nói
chung và sử dụng máy lạnh nói riêng
phải có hiệu quả cao như: Không nên
để chế độ quá lạnh dưới 16
0
C hao phí
năng lượng, nên để ở 25
0
C là hợp lí
nhất.
+ Cần bảo trì sửa chữa các thiết bị,
thay thế các thiết bị cũ, hư hỏng, hiệu
suất thấp.
+Không nên dùng máy khi không quá
cần thiết như: Nhiệt độ ngoài trời
không cao hoặc không thấp lắm thì
không nên dùng.
PHIẾU HỌC TẬP.
Câu 1. Những phương án sau, phương án nào không làm giảm ô nhiễm môi
trường đối với xe máy.
A. Khi đi xe máy gặp đèn đỏ 25 giây lên tắt máy.
B. Rú ga liên tục hoặc tăng giảm ga không đều.
C. Điều chỉnh chế độ tiêu thụ xăng của xe phù hợp với từng mùa.
D. Khi xe thải nhiều khói cần phải đưa đến cơ sở sửa chữa.
Câu 2. Chọn câu sai. Lượng xe tham gia giao thông trên đường, trong các thành
phố lớn sẽ ảnh hưởng đến môi trường và con người như thế nào?
15
A. Tạo không khí ngột ngạt khó chịu trong thời gian ngắn.

Các trạm giám sát đã đánh đấu cột mốc 400,03 lượng CO2 kể từ ngày thứ năm.
Các chuyên gia đổ lỗi cho sự gia tăng lượng khí thải nhà kính đến từ Trung
Quốc và Ấn độ, những nước dựa nhiều vào than để tạo ra năng lượng. Bên cạnh
đó, một trong số các yếu tố khác làm năng lượng khí thải nhà kính chính là sự
giảm sút lượng hấp thụ CO2 từ thực vật.
Trái Đất chưa bao giờ chứng kiến mức độ khí nhà kính cao đến như vậy
trong suốt 3 đến 5 triệu năm, rất lâu trước khi con người tồn tại, thời điểm nhiệt
độ Trái Đất nhiều hơn hiện nay khoảng 3-4 độ C và mực nước biển cũng cao
hơn 20-40m so với ngày này.
Nguồn: Theo The Independent
C KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Kết quả.
Năm học 2012 – 2013 tôi đã áp dụng đề tài này cho hai lớp 10A, 10G mặc dù
chất lượng đầu vào rất thấp nhưng đại đa số học sinh hiểu và có ý thức BVMT,
hiểu bài học ở trên lớp và yêu thích môn học Vật lý, đặc biệt các em học sinh cá
biệt đã có sự tiến bộ trong môn học. Kết quả đạt được trong năm học 2012 -2013
như sau.
Lớp Sĩ Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
10A 49 12 24% 21 42% 16 34% 0 0 0 0
10G 50 2 4% 13 26% 30 60% 5 10% 0 0
17
II. Bài học kinh nghiệm.
- Đối với học sinh lớp 10 môn vật lý rất khó đối với các em, do đó việc lồng
ghép GDBVMT trong bài học thành công vô hình chung các em yêu thích môn
học hơn.
- Người dạy cần phải biết rõ kiến thức trọng tâm của bài học, không nên sa vào
vấn đề BVMT quá nhiều gây nhàm chán và không đảm bảo kiến thức trọng tâm
của bài học
- Để thực hiện tốt tích hợp GDBVMT vào trong giảng dạy đòi hỏi giáo viên cần

1. Sách giáo khoa Vật lý 10 nâng cao.
2. Tài liệu: Dạy học, kiểm tra đánh giá theo chuẩn kiến thức, kĩ năng trong
chương trình giáo dục phổ thông. (Biên sạon: Nguyễn Trọng Sửu).
3. Tài liệu:Giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua một số
môn học và hoạt động giáo dục NGLL ở trường trung học phổ thông. ( Biên
soạn: Nguyễn Sỹ Đức).
4. Bài báo TS Nguyễn Đinh Tuấn, giảng viên trường CĐ TÀI NGUYÊN MÔI
TRƯỜNG TPHCM và báo Đất Việt.
5. Websie: http:// www. buzztin.com.
6.Tài liệu: Luật bảo vệ môt trường Việt Nam năm 1993
7.Tài liệu: Giáo dục môi trường: Nguyễn Kim Hồng Biên soạn, NXBGD 2002.
8. Tổng cục môi trường - Bộ tài nguyên và môi trường.
Websie: http:// www. voer.edu.vn
19
PHỤ LỤC
A.MỞ ĐẦU………………………………………………………………… 1
I. Lý do chọn đề tài………………………………………………….…… … 1
II. Thực trạng vấn đề…………………………………… 5
B.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 5
PHẦN I. CƠ SỞ PHÁP LÝ, CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
CỦA VIỆC TÍCH HỢP BVMT Ở CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ 10 5
I. Cơ sở pháp lý 5
II. Cơ sở lý thuyết 6
II.1. Một số kiến thức về môi trường 6
II.1.1. Định ngĩa mô trường 6
II.1.2.Thành phần môi trường……………………………… 6
II.1.3. Phân loại môi trường 6
PHẦN II. NỘI DUNG 6
I. Mục tiêu của đề tài 6
I.1. Kiến thức 6