SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“TÍCH HỢP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG TRONG DẠY PHẦN
VĂN BẢN NHẬT DỤNG MÔN NGỮ VĂN LỚP 6”

A/ MỞ ĐẦU
I / LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI :
Ở trường THCS hiện nay, việc nâng cao chất lượng dạy học, rèn kĩ năng
cho người học là vấn đề quan trọng và cần thiết . Cũng như bao nhiêu môn học khác,
Ngữ văn đóng vai trò quan trọng giúp rèn luyện đạo đức, tình cảm, lối sống . Châm
ngôn có câu “ Văn học là nhân học” vì trong sự phát triển của tư duy con người,
Ngữ văn là một môn học thuộc nhóm khoa học xã hội, giữ tầm khá quan trọng
trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm của học sinh, nó có mối quan hệ
với các môn học khác . Học tốt Ngữ văn, cũng sẽ là động lực học tốt các môn
khác và ngược lại, nền tảng cho việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh, yêu cầu
của việc dạy hiện nay cũng cần “ Học đi đôi với hành” cần tăng cường gắn kết với
giáo dục thực tiễn them phong phú, thêm sinh động cho tiết học .
Dạy như thế nào, học như thế nào để đạt được hiệu quả học tập tốt nhất là điều
mong muốn của tất cả thầy cô giáo chúng ta. Muốn thế phải đổi mới phương pháp, biện
pháp dạy và học. Người giáo viên phải tổ chức một cách linh hoạt các hoạt động của học
sinh từ khâu đầu tiên đến khâu kết thúc giờ học, từ cách ổn định lớp, kiểm tra bài cũ đến
cách học bài mới, củng cố, dặn dò. Những hoạt động đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức
một cách tự giác, chủ động, tích cực, sáng tạo và ngày càng yêu thích, say mê môn học.
Riêng thể loại văn bản nhật dụng trong chương trình ngữ văn 6 chỉ có vài bài,
nhưng mang nội dung gần gũi, bức thiết phổ biến, cập nhật một vấn đề thông tin,
tuyên truyền đối với cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng xã hội hiện
nay. Nhưng để dạy sao cho học sinh hiểu, vận dụng kĩ năng sống phong phú, phù hợp
tâm lí ở lứa tuổi mới vào cấp THCS là vấn đề nan giải mà giáo viên buộc phải
thực hiện thành công. Đồng thời là vấn đề mang tính cập nhật, luôn gắn kết với đời
sống, đưa học sinh trở lại những vấn đề quen thuộc, diễn ra hằng ngày, vừa mang
tình lâu dài, cũng là điều mà các giáo viên và học sinh quan tâm đến .

Theo xu hướng tích cực hóa hoạt động dạy học của học sinh cấp THCS, thì
mục tiêu của môn Ngữ văn là góp phần hình thành những con người có trình độ học vấn
phổ thong cơ sở, chuẩn bị nền tảng cho học sinh được tiếp tục lên bậc cao hơn.
Giúp người học có ý thức tu dưỡng, biết yêu thương tôn trọng, quan tâm bạn bè, có
long yêu nước, yêu quê hương, luôn hướng tới tình cảm cao đẹp, lòng nhân ái, trân
trọng cái đẹp và lẽ phải.
Đối với học sinh lớp 6 dạy phần văn bản nhật dụng cũng có những phần tương
đối khó vì các em là học sinh đầu cấp, sách còn đề cập tới quá nhiều vấn đề nhưng thời
gian trong một tiết học 45 phút không đủ để truyền tải Và những kiến thức trong sách
giáo khoa được xem là phần cứng của giáo trình, giáo viên không được tùy tiện sửa đổi,
cắt đi điều này cũng khiến giáo viên ứng phó thụ động khi lên lớp. Vì vậy giáo viên cần
nắm sơ một số cốt yếu khi dạy thể loại này, thường được tồn tại dưới nhiều kiểu văn bản
khác nhau, như mang tính chất thuyết minh ( Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử; Động
Phong Nha ) dạng thư - kí - biểu cảm ( Bức thư của thủ lĩnh da đỏ).Trong đó tôi chọn để
làm đề tài là văn bản “ Bức thư của thủ lĩnh da đỏ” được xem là văn bản nổi tiếng, văn
bản hay nhất về môi trường, nêu được những vấn đề bức xúc, có ý nghĩa to lớn đối với
cuộc sống hiện nay.
II / THỰC TRẠNG :
Thực tế dạy học trong những năm qua, đối với kiểu văn bản nhật dụng
còn gặp khó khăn trong việc tích hợp và giáo dục kĩ năng sống như ( kĩ năng tìm hiểu,
thâm nhập thực tế, tư duy vấn đề, nêu cảm nghĩ, dẫn chứng hay minh họa) vào bài
học của mình. Do vậy đòi hỏi cả học sinh lẫn giáo viên cần có sự phối hợp đồng bộ trong
dạy – học sao cho hiệu quả nhất.
1/ Về phía giáo viên :
+ Đối với giáo viên, việc lựa chọn phương pháp tích hợp kĩ năng sống trong dạy
văn bản nhật dụng còn gặp khó khăn, do trình độ học sinh lớp 6 chưa ngang nhau.
+ Giáo viên còn chú trọng văn bản này như thể loại bút kí, chỉ chú ý khai thác và
bình luận trên phương diện nghệ thuật như : Sự kiện, nhân vật, cách kể, ngôi kể mà cần
quan tâm hơn vấn đề mà xã hội đặt ra trong văn bản gần gũi với học sinh.
+ Quá nhấn mạnh nội dung văn bản, mà nên chú ý yêu cầu gắn kết tri thức trong

có tham gia bảo vệ môi trường bao giờ chưa, như ở đâu ? Em sẽ làm những gì ? )
2 / Quá trình lên lớp :
+ Để phục vụ tốt tiết học thì giáo viên cần có thời gian nghiên cứu giáo án,
tham khảo sách báo, kênh truyền hình để hiểu biết thêm vấn đề môi trường hiện nay,
cần nắm vững trọng tâm kiến thức của bài, đảm bảo tiến trình bài dạy để giúp các học
sinh tiếp thu bài sao cho có hiệu quả nhất.
+ Bước đầu giúp học sinh nhận diện loại văn bản nhật dụng có giá trị thông
tin, tuyên truyền, phổ biến cập nhật một số vấn đề như thiên nhiên, môi trường, năng
lượng, dân số, quyền trẻ em, các tện nạn xã hội …. là cái cốt yêu mà nhật dụng luôn đề
cập.
+ Hiểu được văn bản vừa là bản trích, vừa mang tính chất bức thư, nắm được cách
lập luận và một số luận điểm chính của đoạn.
+ Hiểu được thái độ kiên quyết, giọng văn lôi cuốn, cứng cỏi, sự gắn bó sâu
sắc, thiêng liêng đối với quê hương, đối với đất nước.Phê phán và châm biếm lối sống
hủy hoại của người da trắng.
+ Dùng bức tranh SGK ( trang 137) để phân tích thêm, minh họa rõ ràng hơn
phục vụ cho tiết học .
+ Dùng phương pháp thảo luận nhóm, trao đổi theo nhóm để trình bày những
hiểu biết cũng như những tri thức được tiếp thu.
+ Để vận dụng được đề tài “ Tích hợp kĩ năng sống trong văn bản nhật dụng”
cần liên hệ, mở rộng thêm kiến thức về môi trường hiện nay của thế kỉ XXI ( Môi
trường sinh thái toàn trái đất đang bị xâm hại, ô nhiễm, nạn khái thác rừng …)
+ Ở nhật dụng có thể liên môn phần tập làm văn về thể miêu tả, biểu cảm
trong chương trình Ngữ văn 6 này, lồng ghép ở một số đoạn văn hay của bài.
+ Rèn học sinh thêm những kĩ năng phân tích, vận dụng linh hoạt vấn đề
trong văn bản đặt ra, từ đó tự hướng về tác dụng của thiên nhiên, môi trường.

C/ KẾT QUẢ VẬN DỤNG ĐỀ TÀI VÀO THỰC
TIỄN TIẾT DẠY :
Sau đây là phần vận dụng chuyên đề được trình bày thông qua kết quả giảng

Câu 1 : Đọc thuộc lòng 5 khổ đầu bài
thơ Lượm?

Câu 2 Nêu hình ảnh Lượm trong chuyến
đi liên lạc và sự hi sinh ?
Câu 3 : Tác giả không dùng từ nào
xưng hô để gọi Lượm ?
a. Cháu bé b. Chú bé
c. Chú đồng chí nhỏ d. Cháu
Câu 4 : Lượm hi sinh trong hoàn cảnh
nào ?
a. Trên đường đi chiến đấu
b. Trên đường hành quân
c. Trên đường đưa thư
Câu 1: HS đọc thuộc thơ , chú ý nhịp
( 3đ)
Câu 2 : Trong tình thế rất nguy hiểm “
đạn bay” rất hăng hái và dũng cảm “
Chú đồng chí nhỏ… máu tươi” Lượm
hi sinh hiên ngang như một thiên thần
bé nhỏ, nỗi đau xót của tác giả “ Ra thế!
Như là tiếng nấc, lời nghẹn ngào ( 2đ)
Câu 3 a ( 1 đ)
Câu 4 c (1đ)
d. Trên đường trở về chiến khu
3/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học ( 30 p)
HĐ GIÁO
VIÊN
Hoạt động 2
( nối tiếp )

? Về đất đai
đối với người
da đỏ thì như
thế nào ?
? Còn người da
trắng thì sao?
GV góp ý
( Người da đỏ
có thái độ tình
cảm cư sử với
đất đai, thiên
nhiên, môi
trường đó là
quan hệ gắn bó,
long biết ơn
trân trọng, sống
hài hoà. Còn
người da trắng
thì ngược lại,
luôn nhắm vào
HS trả lời
HS trả lời
Về đất đai
kính trọng như
thành viên
tước đoạt
được, ngấu
nghiến ….
Biến đất thành
hoang mạc.

đã để lại ấn
tượng cho
người da đỏ
như thế nào ?
? Không khí
đối với người
da trắng có
quan trọng hay
không ? Cách
cư xư như thế
nào?
HS : Âm thanh
tự nhiên và
bình dị
HS: Là của
chung muôn
loài, cùng
nhau đề sống,
hít thở ….
HS: Đối xử
như người anh,
em chung gia
đình
3/ Phần cuối của bức thư :
- Đặt ra điều kiện kính trọng đất
- Khuyên nhủ người da trắng phải bảo vệ
môi trường, sống hoà hợp với thiên nhiên.
II/ NGHỆ THUẬT :
? Về cây cối,
muông thú đối

hiện sự khác
biệt, sự đối lập
ấy thể hiện thái
độ, tình cảm
gì ?

( Rèn kĩ năng
cho HS phát
hiện, tập phân
tích, trao đổi,
phát biểu cảm
nghĩ tự do. )
GV : Nhấn
HS : Trao đổi
 trả lời .
mạnh
cách dùng
phép đối, điệp
ngữ

tình
cảm gắn bó sâu
nặng, châm
biếm thái độ
thờ ơ, tàn nhẫn
( Khi người da
trắng xâm nhập
vào Châu Mĩ
thì người Anh
điêng-da đỏ

III/ Ý NGHĨA CỦA VĂN BẢN:
Nhận thức về vấn đề quan trọng, có ý nghĩa
thiết thực và lâu dài: Chăm lo và bảo vệ mạng
sống của mình, biết bảo vệ thiên nhiên và môi
trường xung quanh .

GV : Tích hợp
TLV về miêu tả,
biểu
cảm( Giọng
trang trọng,
giàu sức biểu
cảm vừa khẩn
khiết, vừa phê
phán …)
? Em hiểu như
thế nào về cách
nói Đất là mẹ ?
? Hãy giải
thích vì sao một
bức thư nói về
chuyện mua
bán đất cách
nay một thế kỉ,
nhưng đến hôm
HS Trả lời
HS Thảo luận
4p
Đại diện trả
lời.

phá rừng, săn
bắt lậu các loài
chim quý hiếm
làm thiệt hại
nghiêm trọng
môi trường
sinh thái …)
? Theo em hiện
nay nhà nước
ta có duy trì
chủ trương bảo
HS : Trao đổi,
động não 
trả lời
vệ và phát triển
tài nguyên,
thiên nhiên hay
không, vì sao?
Cho dẫn chứng
minh hoạ?
( Rèn kĩ năng
và giáo dục)
GV : Tich hợp
và mở rộng
Ngày 21/2 tại
Hà Nội, Tổng
cục Biển và
Hải đảo Việt
Nam (Bộ Tài
nguyên và Môi

học cho việc
xây dựng cơ
chế, chính sách
khai thác, sử
dụng hợp lý tài
môi trường.
nguyên thiên
nhiên, bảo vệ
môi trường
phục vụ phát
triển bền vững
kinh tế biển và
bảo vệ chủ
quyền quốc gia
trên biển và hải
đảo. 10 đảo,
cụm đảo được
lựa chọn để
tiến hành điều
tra cơ bản là
các khu vực
quan trọng
trong việc quy
hoạch khai
thác, sử dụng
hợp lý tài
nguyên và bảo
vệ môi trường
phục vụ phát
triển kinh tế