Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng nghe có hiệu quả cho học sinh khối 6
Giáo viên : Nguyễn Thò Huyền Trang 1
I/. ĐẶT VẤN ĐỀ :

gày nay tiếng Anh là một ngôn ngữ phổ biến trên thế giới . Ở Việt Nam
tiếng Anh đã được Bộ Giáo Dục chọn là một trong những ngôn ngữ dạy
trong các bậc học
. Mơc tiªu cđa m«n tiÕng Anh lµ nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triĨn ë häc
sinh nh÷ng kiÕn thøc kü n¨ng c¬ b¶n vỊ tiÕng Anh vµ nh÷ng phÈm chÊt trÝ t cÇn thiÕt ®Ĩ
tiÕp tơc häc lªn hc ®i vµo cc sèng lao ®éng. V× vËy SGK tiÕng Anh THCS míi tõ líp 6
®Õn líp 9 ®Ịu ®ỵc biªn so¹n theo cïng mét quan ®iĨm x©y dùng ch¬ng tr×nh, ®ã lµ quan
®iĨm chđ ®iĨm ( thematic approach ) vµ ®Ị cao c¸c ph¬ng ph¸p häc tËp tÝch cùc chđ ®éng
cđa häc sinh.
Để học giỏi tiếng Anh người học cần phải được rèn luyện tốt cả bốn kỹ năng :
nghe – nói – đọc và viết , trong đó “ nghe” là một kỹ năng được đặt lên hàng đầu , sự
thực là chúng ta không thể giao tiếp hiệu quả nhất khi mà chúng ta không thể nghe .
Tuy nhiên nghe lại là một kỹ năng ngôn ngữ rất khó đối với người học , đặc biệt là đối
với học sinh lớp 6. Kỹ năng nghe phải luôn được kết hợp chặt chẽ , song song với các
kỹ năng còn lại , có như thế người học mơi thực sự học có hiệu quả nhất. Tuy nhiên ,
đa số giáo viên dạy tiếng Anh lại gặp không ít khó khăn khi dạy kỹ năng nghe cho học
sinh , đây cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự phát triển lệch của
học sinh : có những học sinh có thể đọc hoặc viết rất giỏi nhưng lại rất yếu về môn
nghe . Do đó nếu như kỹ năng nghe được đánh giá đúng mức sẽ giúp các em học sinh
phát triển tòan diện các kỹ năng .
Kể từ năm học 2002 – 2003 BGD đã áp dụng chương trình thay sách giáo khoa
mới , điều này đã tạo một sự cải cách đáng kể trong việc dạy và học tiếng Anh , mặc
dù vậy theo cá nhân tôi , với chương trình SGK mới này mà đặc biệt là bộ sách tiếng
Anh lớp 6 các em học sinh được rèn luyện kỹ hơn về kỹ năng giao tiếp , các kỹ năng
còn lại đặc biệt là kỹ năng nghe còn nhiều bất cập . Trong quá trình giảng dạy tôi đã
nhậïn ra học sinh rất sợ khi học nghe , nguyên nhân chủ yếu là do những nguyên nhân
sau :

thĨ hiƯn qua c¸c kü n¨ng: Nghe, Nãi, §äc, ViÕt. Kü n¨ng nghe tiÕng Anh cđa häc sinh
®ỵc h×nh thµnh qua mét qu¸ tr×nh häc tËp rÌn lun trong m«i trêng Anh ng÷. Ngoµi viƯc
häc tËp ë trêng líp, häc sinh ph¶i tù häc tËp rÌn lun nghe th«ng qua c¸c h×nh thøc vµ
c¸c ph¬ng thøc kh¸c nhau.
Kü n¨ng nghe lµ kh¶ n¨ng sư dơng kiÕn thøc ng«n ng÷ vµo mơc ®Ých nghe hiĨu b»ng
tiÕng Anh.
2/. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
:
Trong quá trình trực tiếp giảng dạy bộ môn tiếng Anh bản thân tôi đã nhận được
rất nhiều thuận lợi cũng như gặp không ít những khó khăn , đặc biệt là phần dạy kỹ
năng nghe cho các em học sinh lớp 6 :
a/. Thuận lợi :
- Được sự quan tâm giúp đỡ tạo điều kiện về trang thiết bò dạy học của Ban gíam
hiệu nhà trường, sự trao đổi tích cực mang tính xây dựng của đồng nghiệp và sự chòu
khó học tập của các em học sinh. Bên cạnh đó phương tiện dạy học mà đặc biệt là các
phương tiện để dạy kỹ năng nghe ngày càng phong phú vàù có chất lượng cao.
Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng nghe có hiệu quả cho học sinh khối 6
Giáo viên : Nguyễn Thò Huyền Trang 3
b/. Khó khăn :
- Bên cạnh những thuận lợi , tôi cũng như các em học sinh còn gặp rất nhiều
những khó khăn ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình giảng dạy, đặc biệt là quá trình rèn
luyện kỹ năng nghe cho các em .
* Gi¸o viªn:
- Bản thân tôi đôi khi vẫn cßn gỈp mét sã khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viƯc thùc hiƯn
c¸c thao t¸c, kü tht d¹y nghe, trong viƯc lùa chän c¸c kü tht cho phï hỵp víi tõng tiÕt
d¹y, tõng giai ®o¹n cđa tiÕt d¹y
* Häc sinh
:
- §éng c¬ ®Ĩ nghe hiĨu b»ng tiÕng Anh cßn h¹n chÕ.
- NhiỊu em Ýt cã c¬ héi ®Ĩ nghe, Ýt tiÕp cËn víi c¸c th«ng tin ®¹i chóng mµ qua ®ã cã

B3 trang 25 để làm cơ sở khảo sát sơ bộ về kỹ năng nghe của học sinh ; kết quả như
sau :

Năm học Lớp Só số Đạt yêu cầu % Không đạt yêu
cầu
%
6A 28 12 42.9 16 57.1 2005-2006
6B 29 10 34.5 19 75.5
2006-2007 6 33 15 45.5 18 54.5
6A 30 12 40.0 18 60.0 2007-2008
6B 29 13 44.5 16 55.5
2008-2009 6B 33 14 42.4 19 57.6
 Đạt yêu cầu : Nghe và lặp lại theo băng khi đã gấp sách lại .
 Không đạt yêu cầu : Nghe nhưng chưa lặp lại được hoàn chỉnh cả bài hội thoại
khi đã gấp sách lại .
b/. Biện pháp khắc phục :
Trên cơ sở khảo sát được , tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp để tăng
cường rèn luyện kỹ năng nghe cho các em , cụ thể như sau :
1.Khuyến khích học ïsinh học và yêu thích môn học để từ đó không còn cảm giác sợ
mỗi khi nghe băng .
1a. Sử dụng tranh , ảnh minh họa
:
- Tạo tình huống để học sinh nghó về chủ đề mà các em sắp nghe , đồng thời
cung cấp từ vựng cho học sinh .
Ví dụ : khi dạy Unit 4 – A1 trang 44 tôi giới thiệu cho học sinh hai bức tranh về
Phong và Thu và gợi ý cho các em suy nghó về hai trường học của các nhân vật
này : quy mô trường , số lớp , số học sinh …….; dựa vào tranh tôi cung cấp từ mới
cho các em : big ( a) > < small ( a ) ; country ( n) , city ( n ) .
-Đây là một trong những khâu quan trọng nhất để đem lại hiệu quả nghe cao nhất cho
học sinh . Nếu như chất lượng băng, đóa kém âm thanh các em nghe được sẽ không
đảm bảo chất lượng , do đó các em sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc thu nhận
thông tin . Bên cạnh đó có một số bài có sự khác nhau giữa nội dung trong sách và
băng nghe .
Ví dụ : Unit 12 – C 5
- Trong SGK : How ofen do Nga and Lan do these things ?
- Trong băng nghe : How ofen do Na and Lan do these things ?
Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng nghe có hiệu quả cho học sinh khối 6
Giáo viên : Nguyễn Thò Huyền Trang 6
- Số thứ tự trong SGK : a, b , c … nhưng trong băng nghe là : 1, 2 , 3 ….
- Sự khác nhau giữa cách phát âm giọng Anh – Anh và Anh – Mỹ cũng gây khó khăn
không nhỏ cho các em , do vậy người giáo viên phải chủ động phân biệt cho các em để
tránh gây hoang mang , ảnh hưởng đến kết quả bài nghe .
- Ngoài ra việc phát âm cũng như ngữ điệu của giáo viên cũng ảnh hưởng rất lớn đến
học sinh , nếu như thực hiện không tốt điều này sẽ tạo ra lỗ hổng khi các em đang
nghe giáo viên nói lại chuyển sang nghe băng , các em thường thấy là nghe thầy , cô
mình nói dễ hơn là nghe băng vì vậy giáo viên phải kết hợp tương ứng giữa thời gian
nói của giáo viên với thời gain nghe băng của học sinh .
1d. Thiết lập đa dạng các hoạt động trên lớp :

 Luyện tập cá nhân :
-
Học sinh nghe và tự ghi lại các thông tin ghi cần thiết cho bài nghe .
 Luyện tập cặp :
-
Sau khi đã thu nhận thông tin và làm bài tập , các em có cơ hội thực hành theo
cặp để trao đổi kết quả , điều này tạo cơ hội cho các em trao đổi kiến thức ,
bổ sung , hỗ trợ để sửa sai cho nhau ; chính trong quá trình trao đổi với nhau
đã giúp cho các em rèn luyện thêm kỹ năng nói.


- Như chúng ta đã biết để dạy kỹ năng nghe có hiệu quả giáo viên phải thực hiện
đủ 3 bước : trước , trong và sau nghe ; trong đó bước “ trước nghe” sẽ quyết đònh rất lớn
đến hiệu quả của bài nghe do đó giáo viên phải thực hiện thật chu đáo khâu này . Có
nghóa là ngoài nêu rõ mục đích , nhiệm vụ mà các em sẽ phải thực hiện khi nghe :
Nghe để điền vào chỗ trống , trả lời câu hỏi , chọn câu đúng / sai ……… thì giáo viên cần
cung cấp lượng từ vựng cần thiết tạo điều kiện để các em tư duy hoặc suy đóan về chủ
đề mà các em sắp nghe đồng thời phải kết hợp nhuần nhuyễn cả bốn kỹ năng : nghe
, nói , đọc và viết thông qua đa dạng các hình thức bài tập . bản thân tôi , tôi đã áp
dụng một số hình thức bài tập sau :
2a. True / false statement . ( Thông tin đúng / sai )
-Để áp dụng dạng bài tập này , tôi cung cấp cho học sinh một số thông tin gồm
cả thông tin đúng và thông tin sai , sau đó tùy vào từng bài học tôi cho các em làm
việc cá nhân , cặp họăc là nhóm để đóan xem những thông tin đó là đúng hay sai rồi
sau đóù so sánh kết quả của mình với bạn mình . khi các em đưa ra đáp án của mình tôi
ghi nhận tất cả các đáp án , đặc biệt là những đáp án không đồng nhất với nhau.
Ví dụ :

Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng nghe có hiệu quả cho học sinh khối 6
Giáo viên : Nguyễn Thò Huyền Trang 8
Khi dạy bài nghe Unit 5 – C3 , tôi yêu cầu các em gấp hết sách vở lại và
chú ý lên bảng , trên đó tôi đã thiết kế ở bảng phụ một bài tập True / false gồm 6
câu trong đó có 3 câu đúng và 3 câu sai .
True / false , stick
 the boxes :

True False
Number

Statement

có thể miêu tả bức tranh đơn giản
bằng tiếng Việt . sau khi học sinh
mô tả bức tranh , tôi đưa ra một số
câu hỏi sau :
1.
What’s her name ?
Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng nghe có hiệu quả cho học sinh khối 6
Giáo viên : Nguyễn Thò Huyền Trang 9
2. How old is she ?
3. What does she do ?4. What does her house have ? - brother (n) - lake (n)
5.
Is there a lake near her house ? - park (n) …
-Dựa vào những câu hỏi này và bức tranh tôi cung cấp một số từ mới và cấu trúc cho
các em : brother ( n ) , lake ( n ) , park ( n) . Is there a / an …………. ?
2c. Open – Prediction
.
-Khi áp dụng dạng bài tập này , tôi không cung cấp thông tin cho họcï sinh mà
chỉ cần tạo ngữ cảnh và yêu cầu học sinh đóan trước một vài điều mà các em cho rằng
các em sẽ nghe trong bài nghe . các em sẽ viết ra những dự đóan của mình , sau đó tôi
cho các em nghe băng .
-
Ví dụ : Khi dạy Unit 4 – Big or small ? Section A : Where is your school ?
Lesson 2 : A3-4.
-Thực chất đây là một tiết dạy đọc hiểu nhưng tôi vẫn rèn luyện cho các em cả 4
kỹ năng nghe,nói , đọc và viết , do vậy trước khi để các em nghe bài text tôi đã yêu
ầcu các em nhắc lại về trường của Phong và Thu mà các em đã học ở tiết trước rồi
đoán thử về số lớp học và số học sinh của mỗi trường , tôi ghi lại sự phỏøng đóan của

b. Ha Noi
c. Ha Long Bay
d. Hue
e. Nha Trang

3/. Tạo cơ hội để học sinh nghe càng nhiều càng tốt :
-Để tạo cho học sinh có cơ hội nghe càng nhiều càng tốt thì theo tôi người giáo
viên phải biết thiết kế đa dạng các hình thức bài tập không chỉ trong bước “ trước nghe
“ mà còn ở cả những bước khác nữa ; có như thế mới thúc đẩy được sự tư duy của các
em . tùy vào mỗi bài mà người giáo viên xác đònh những hướng nghe cho phù hợp :
a/. Nghe một chiều : Đây thường là nghe theo bài đọc hiểu , trong cấu trúc của
sách tiếng Anh lớp 6 thì hình thức nghe này cũng khá phổ biến thể hiện qua các đọan
văn , tuy nhiên với cách nghe này học sinh khó có thể kiểm soát được tòan bộ đoạn văn
, việc thu nhận thông tin cũng có nhiều khó khăn do đó cách nghe này phải được kết
hợp với việc đọc thầm, đọc thành tiếng trong việc rèn luyện kỹ năng đọc của học sinh
từ đó lại kết hợp giữa kỹ năng nghe và kỹ năng đọc .
-Để giảm bớt sự bỡ ngỡ cũng như là các khó khăn trong hình thức nghe này tôi
thường sưu tầm một số bài hát , câu truyện đơn giản để cho các em nghe – đọc rồi hát
theohoặc đọc lại …
Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng nghe có hiệu quả cho học sinh khối 6
Giáo viên : Nguyễn Thò Huyền Trang 11
-b/. Nghe hai chiều : Đây là hình thức nghe phổ biến qua các cuộc hội thoại mặït
đối mặêät . Với hình thức nghe này các em có thể nắm bắt nội dung chính của bài nghe
và kiểm soát được những gì người nói nói ; hình htức này được kết hợp chặt chẽ với các
hình thức khác để rèn luyện kỹ năng nói cho học sinh ; rèn luyện nghe song song với
việc rèn luyện nói .
-Bên cạnh việc nghe băng, giáo viên khuyến khích các em sử dụng tiếng Anh
trên lớp càng nhiều càng tốt trên lớp ; đây cũng chính là cơ hội để rèn luyện đồng bộ
các kỹ năng mà nổi trội hơn cả là hai kỹ năng nghe và nói .
-Giáo viên khuyến khích các em tự trang bò một số thiết bò nghe nhìn ở nhà để có

b/. Tập trung cao độ khi nghe :

-Sau khi đã thiết lập kỹ các bước trong giai đoạn trước nghe , giáo viên cho các
em nghe lần lượt theo các bước ; đối với những bài khó các em có thể nhắm mắt lại khi
nghe để tránh bò chi phối , để thực hiện tốt điều này cũng cần có sự kiểm soát của giáo
viên , bởi một số em khi không nghe được liền lợi dụng để ngủ hoặc làm việc riêng . Ví
dụ đang cho nghe bất chợt giáo viên dừng máy và yêu cầu các em nhắc lại một số từ
hoặc câu gần nhất .
c/. Chuẩn bò đầy đủ đồ dùng học tập như
: giấy nháp , bút , bút chì …
d/. Ghi nhận thông tin vừa nghe được :
-Trong quá trình nghe đối với học sinh lớp 6 thì không nhất thiết phải nghe hết tất
cả mọi từ , mọi câu , do vậy giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh nghe một cách có
chọn lọc các thông tin .
-Trong cấu trúc sách tiếng Anh lớp 6 thì hình thức nghe và lặp lại là phổ biến
nhất do vậy giáo viên cần hướng dẫn các em nghe lần lượt với việc nghe không nhìn
sách và lặp lại theo băng kết hợp với nhìn sách hay đơn thuần chỉ là nghe và lặp lại
theo băng .
-Không ít các em rất bối rối khi đã bỏ lỡ mất một câu hay một thông tin nào đó
trong bài nghe , các em cứ cố gắng để tìm thông tin đã mất do vậy bò bỏ lỡ mất những
thông tin tiếp theo . Để khắc phục tình trạng này giáo viên cần nhắc các em biết cách
lướt thông tin khi đã bò bỏ lỡ để tiếp tục thu nhận những thông tin tiếp theo .
-Trong quá trình nghe các em phải cập nhật thông tin kòp thời : các em có thể vừa
nghe vừa ghi ra giấy nháp những thông tin mà các em nghe được càng nhanh càng tốt .
-
Ví dụ : khi yêu cầu một em học sinh đứng lên bảng và tự giơi thệu về bản
thân mình , tôi yêu cầu các em khác chú ý vào những gì mà bạn mình trình
bày để trả lời câu hỏi do tôi đưa ra .
4 / HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
:


2005-2006 6B

29

25

86.2

4

13.8

2006-2007

6

33

29

87.8

4

12.2


33

29

87.8

4

12.2

III/. KẾT LUẬN :
Sau khi ¸p dơng thµnh c«ng ®Ị tµi nµy b¶n th©n t«i ®· gỈt ®ỵc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng
kĨ vµ nh÷ng kinh nghiƯm q b¸u cho b¶n th©n nh sau:
-Kỹ năng nghe trong sách tiếng Anh lớp 6 được biên soạn lồng ghép với các kỹ
năng : nói , đọc và viết .
-Kỹ năng nghe khi được rèn luyện kỹ sẽ là nền tảng cho việc rèn luyện có hiệu
quả các kỹ năng còn lại ; trong quá trình rèn luyện kỹ năng nghe không có nghóa là chỉ
rèn luyện đơn thuần kỹ năng này mà người giáo viên phải biết kết hợp linh hoạt các
kỹ năng với nhau , bên cạnh đó phải thiết lập đa dạng các hình thức bài tập và các hoạt
Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng nghe có hiệu quả cho học sinh khối 6
Giáo viên : Nguyễn Thò Huyền Trang 14
động trong và ngoài lớp học để tránh cho các em học sinh có cảm giác đơn điệu nhàm
chán hay sợ hãi mỗi khi đến tiết học Anh văn mà đặc biệt là khi nghe băng .
- Rèn luyện kỹ năng nghe chính là giúp các em biết được cách nghe vì vậy người
giáo viên phải phát hiện ra những khó khăn của học sinh để có hướng khắc phục kòp
thời , hợp lý .
-Tạo cho học sinh tâm lý tự tin là hết sức quan trọng trong việc để các em chủ
động tham gia xây dựng tiết hoc từ đó tạo cảm hứng cho các em yêu thích hơn nữa bộ
môn này .
-Số lượng và chất lượng băng, đóa từ tốt , đảm bảo là điều không thể thiếu để

nghiƯp vµ häc sinh c¸c trêng b¹n nãi chung tìm ra và kh¾c phơc khã kh¨n trong quá
trình dạy kỹ năng nghe cho học sinh .Tuy nhiên tôi cũng không tránh khỏi những thiếu
sót , rất mong nhận được sự chia sẻ , góp ý của bạn bè đồng nghiệp để cho đề tài của
tôi được hòan thiện hơn nữa để có thể giúp cho các em học sinh nói chung và đặc biệt
là các em lớp 6 nói riêng được nghe và hiểu được những gì mình nghe .

Tôi xin chân thành cảm ơn !
Bình Long ,ngày 20 tháng 1 năm 2010
Người thực hiện :
Nguyễn Thò Huyền .