BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
PHẠM THANH LONG PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP
ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
CHI NHÁNH BẮC ĐAK LAK
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 60.34.20
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN TRƯỜNG SƠN Đà Nẵng - Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2
4. Phương pháp nghiên cứu 3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3
6. Kết cấu luận văn 4
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu 4
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN
DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 9
1.1. DỊCH VỤ TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 9
1.1.1. Tín dụng Ngân hàng 9
1.1.2. Dịch vụ tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng 11
1.2. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NHTM 19
1.2.1. Phân tích mục tiêu của hoạt động tín dụng bán lẻ 19
1.2.2. Phân tích các hoạt động tiến hành TDBL 20
1.2.3.Các tiêu chí phản ánh quy mô của hoạt động tín dụng bán lẻ 21
1.3. NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG BÁN
LẺ CỦA NHTM 28
1.3.1.Nhân tố bên trong ngân hàng 28
1.3.2.Nhân tố bên ngoài ngân hàng 32 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI
NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI
NHÁNH BẮC ĐAK LAK 34
2.1. KHÁI QUÁT VỀ BIDV CHI NHÁNH BẮC ĐAK LAK 34
BIDV CHI NHÁNH BẮC ĐĂKLĂK 67
2.5.1. Kết quả 67
2.5.2. Hạn chế 69
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế 72
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG
BÁN LẺ TẠI BIDV CHI NHÁNH BẮC ĐĂK LĂK 76
3.1. CÁC CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT
ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI BIDV CHI NHÁNH BẮC ĐĂK LĂK 76
3.1.1 Nhận định môi trường kinh doanh 76
3.1.2. Định hướng phát triển tín dụng bán lẻ của Chi nhánh 77
3.1.3.Mục tiêu tín dụng bán lẻ giai đoạn 2014- 2015 78
3.2. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN
LẺ TẠI BIDV CHI NHÁNH BẮC ĐAK LAK 79
3.2.1. Hoàn thiện chính sách sản phẩm trên cơ sở tăng cường hoạt động
nghiên cứu thị trường 79
3.2.2. Phát triển kênh phân phối và mạng lưới hoạt động 80
3.2.3. Vận dụng linh hoạt chính sách lãi suất trong hoạt động TDBL 81
3.2.4. Hoàn thiện các quy trình, thủ tục trong hoạt động TDBL 82 3.2.5. Nâng cao năng lực quản lý rủi ro trong hoạt động tín dụng bán lẻ 83
3.2.6. Đẩy mạnh công tác quảng bá và chăm sóc khách hàng 84
3.2.7. Các giải pháp đảm bảo khác 86
3.3. CÁC KIẾN NGHỊ 88
3.3.1. Kiến nghị với BIDV 88
3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng nhà nước 89
3.3.3. Đối với chính quyền địa phương 90
KẾT LUẬN 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (bản sao)
2.6
Tình hình tăng trưởng dư nợ đối với tín dụng bán lẻ
60
2.7
Thị phần tín dụng bán lẻ của các ngân hàng trên địa bàn
64
2.8
Dư nợ và tỷ trọng của một số sản phẩm tín dụng chủ yếu
so với tổng dư nợ bán lẻ tại Chi nhánh
64
2.9
Cơ cấu dư nợ bán lẻ ngày 31/12/2013 phân theo các đơn vị
trực thuộc tại Chi nhánh
66
DANH MỤC CÁC HÌNH
Số hiệu
hình
Tên hình
Trang
2.1
Cơ cấu nguồn vốn tại BIDV – Chi nhánh Bắc ĐăkLăk
42
2.2
Biến động về lợi nhuận của BIDV – Chi nhánh Bắc Đăk
Lăk giai đoạn 2010 - 2013
46
2.3
trên địa bàn.
2
Mặc dù Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bắc
Đak Lak đã thực hiện phát triển hoạt động tín dụng dụng bán lẻ nhiều năm,
tuy nhiên kết quả đạt được còn thấp, chưa xây dựng được phương án phát
triển hoạt động tín dụng bán lẻ một cách đồng bộ và hiệu quả, chưa tương
xứng với tiềm năng trên địa bàn. Ngoài ra, sự đổ bộ ào ạt của các Ngân hàng
khác vào địa bàn có thể dẫn đến nguy cơ mất thị phần tín dụng bán lẻ của
Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bắc Đak Lak.
Xuất phát từ vấn đề trên, sau thời gian làm việc tại Ngân hàng TMCP
Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam Chi nhánh Bắc Đak Lak, tác giả chọn đề tài
" Phân tích hoạt động kinh doanh tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu
tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bắc Đak Lak ” làm đề tài nghiên cứu
của mình nhằm đưa ra các giải pháp để phát triển hoạt động tín dụng bán lẻ
tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Bắc Đak Lak.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Đề tài vận dụng lý thuyết về tín dụng ngân hàng nói chung, tín dụng bán
lẻ nói riêng nhằm phân tích thực trạng hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân
hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Đak Lak. Trên cơ sở đó,
đề tài đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong hoạt động tín
dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh
Bắc Đak Lak.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đề tài chủ yếu nghiên cứu những vấn đề lý luận
và thực tiễn liên quan đến hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP
Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc DakLak.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu phân tích về thực trạng hoạt
động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi
- Đề xuất những giải pháp đồng bộ nhằm góp phần phát triển hoạt động
tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi
nhánh Bắc Đak Lak, đồng thời kiến nghị cụ thể đối với các cấp có liên quan
để các giải pháp có tính khả thi, mang lại hiệu quả như mong muốn.
6. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo,
nội dung chính của luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Lý luận cơ bản về phân tích hoạt động tín dụng bán lẻ tại
ngân hàng thương mại.
Chương 2: Phân tích hoạt động tín dụng bán lẻ tại ngân hàng TMCP
Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam Chi nhánh Bắc Đăk Lăk.
Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động quả tín dụng bán lẻ tại ngân
hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam Chi nhánh Bắc Đăk Lăk.
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Để xây dựng cơ sở lý luận về tín dụng bán lẻ trong hoạt động Ngân
hàng, phục vụ cho nghiên cứu, tác giả đã tham khảo rất nhiều giáo trình, tài
liệu, công trình nghiên cứu, các bài viết chuyên đề về tín dụng bán lẻ. Hệ
thống cơ sở lý thuyết sẽ là tiền đề để tác giả đi sâu vào phân tích thực trạng
hoạt động tín dụng bán lẻ tại BIDV Chi nhánh Bắc Đak Lak, phân tích làm rõ
những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế trong hoạt động tín dụng bán
lẻ. Từ đó, kiến nghị và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện hoạt động tín dụng
bán lẻ tại đơn vị.
Về phần lý thuyết(Cơ sở lý luận)
Để có cơ sở nền tảng về phần lý thuyết phục vụ cho việc nghiên cứu đề
tài, tác giả đã tham khảo và đúc kết từ các tài liệu sau:
- "Nghiệp vụ ngân hàng thương mại" của PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn
(2007) Nhà xuất bản Thống kê
5
- “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương
triển Việt Nan nói riêng. Tín dụng ngân hàng và các vấn đề liên quan đến tín
dụng bán lẻ ngân hàng nói chung, cũng như vấn đề phát triển dịch vụ, tín
dụng ngân hàng đã được nhiều nhà kinh tế quan tâm và nghiên cứu. Tuy
nhiên, những công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực này thường chỉ tập
trung nghiên cứu một mảng của tín dụng ngân hàng: Hoặc là tín dụng ngân
hàng bán buôn hoặc là tín dụng ngân hàng bán lẻ hoặc chỉ nghiên cứu phát
triển tín dụng ngân hàng nói chung và chỉ tập trung nghiên cứu các giải pháp
nâng cao chất lượng cũng như số lượng. Do đó những công trình nghiên cứu
sâu sắc về phát triển tín dụng ngân hàng bán lẻ còn rất hạn chế. Có thể kể đến
một số luận văn thạc sỹ đã thực hiện:
-Đề tài “Mở rộng hoạt động tín dụng bán lẻ tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu
tư và Phát triển Kontum” ( tác giả Vũ Thi Thoa 2011 ). Nội dung của luận văn
tập trung nghiên cứu: (1) Chỉ ra vần đề cần giải quyết việc phát triển tín dụng
bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam và Chi nhánh Ngân
hàng TMCP Đầu tư và Phát triển KonTum là phải đa dạng hóa sản phẩm kinh
doanh của ngân hàng bởi vì những lợi thế so sánh hiệu quả kinh doanh vốn có
của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam và Chi nhánh KonTum
cũng như các các Ngân hàng khác đang còn thấp trong tổng thu nhập của hoạt
động kinh doanh. (2) Đi vào phân tích các nhân tố ảnh hưởng và các yếu tố cần
thiết cho đa dạng hóa sản phẩm kinh doanh. Từ đó cho thấy yếu tố quan trọng
hàng đầu cho đa dạng hóa sản phẩm kinh doanh của NHTM Việt Nam là: Môi
trường pháp lý; quy mô vốn; công nghệ, nhân lực; quản lý rủi ro và quản trị
điều hành. (3) Đưa ra giải pháp cần thiết cho quá trình phát triển sản phẩm tín
dụng bán lẻ của NHTM Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế,
trong đó tập trung nhất là những giải pháp ổn định môi trường pháp lý, tăng
7
cường năng lực tài chính, hiện đại hóa công nghệ ngân hàng, đổi mới cách thức
quản trị rủi ro và quản trị điều hành NHTM.
-Đề tài “ Hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát
đã nêu ra được những khái niệm cơ bản như: Tín dụng bán lẻ là gì?, phân loại
dịch vụ Ngân hàng bán lẻ, khái niệm, mục đích, bản chất của tín dụng Ngân
hàng và các phương pháp mang tính chất định tính nhằm mở rộng hoạt động tín
dụng bán lẻ. Tuy nhiên, phần cơ sở lý luận còn hạn chế cũng như bỏ ngỏ về
việc làm rõ Mở rộng hoạt động tín dụng bán lẻ là gì?, Chưa xây dựng cụ thể
được tiến trình mở rộng hoạt động tín dụng bán lẻ cũng như thiết kế các chính
sách mở rộng hoạt động tín dụng bán lẻ, các phương pháp phân tích nhằm mở
rộng hoạt động tín dụng bán lẻ còn sử dụng nhiều các phương pháp định tính
chưa có các khảo sát, điều tra thực tế để đi đến việc phân tích và so sánh. Vì
vậy, việc phân tích thực trạng chưa có cơ sở để bám sát.
Xuất phát từ vấn đề trên, đề tài được tác giả chọn làm đề tài nghiên cứu
thực hiện luận văn thạc sĩ với hy vọng giải quyết được những hạn chế cũng như
các vấn đề còn bỏ ngỏ nhằm đóng góp một phần nhỏ vào sự phát triển chung
của Chi nhánh Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Bắc ĐăkLăk, góp phần
nâng cao năng lực cạnh tranh của BIDV trong tình hình mới. Chi nhánh Ngân
hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Bắc ĐăkLăk phải chuyển đổi từ ngân hàng
chuyên phục vụ bán buôn sang vừa bán buôn vừa bán lẻ và đảm bảo sự phát
triển cân đối giữa dịch vụ bán buôn và bán lẻ phù hợp với đặc điểm công nghệ,
nhân lực, năng lực tài chính của mình là rất cần nghiên cứu.
Chính vì vậy, đây là đề tài mới, chuyên sâu, không trùng lắp với các tài
liệu, công trình đã được nghiên cứu trước đó.
9
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN
DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. DỊCH VỤ TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1. Tín dụng Ngân hàng
Theo quan điểm của Raymond Anderson (2007), tác giả cuốn sách
Theory and Practice for Retail Credit Risk Management cho rằng “ Tín dụng
dụng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo
thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.” [5]
Từ các khái niệm trên cho thấy tín dụng Ngân hàng mang bản chất
chung của quan hệ tín dụng, đó là quan hệ tin cậy lẫn nhau trong việc vay và
cho vay giữa các Ngân hàng, các tổ chức tín dụng với doanh nghiệp và cá
nhân. Bản chất của tín dụng ngân hàng có thể được cụ thể hóa như sau:
Là một giao dịch về tài sản (tiền hoặc hàng hóa) giữa bên cho vay và bên
đi vay.
Xuất phát từ nguyên tắc hoàn trả, vì vậy người cho vay khi chuyển giao
tài sản cho người đi vay sử dụng phải có cơ sở để tin rằng người đi vay sẽ trả
đúng hạn.
Giá trị hoàn trả thông thường phải lớn hơn giá trị lúc cho vay, hay nói
cách khác là người đi vay phải trả thêm phần lãi ngoài vốn gốc.
Trong quan hệ tín dụng ngân hàng, tiền vay được cấp trên cơ sở bên đi
vay cam kết hoàn trả vô điều kiện cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán.
11
1.1.2. Dịch vụ tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng
a. Dịch vụ Ngân hàng
Trong phân tổ các ngành của nền kinh tế thì ngành ngân hàng thuộc lĩnh
vực dịch vụ. Tất cả các hoạt động kinh doanh của Ngân hàng đều được coi là
hoạt động dịch vụ, bao gồm cả hoạt động tín dụng. Đặc trưng của dịch vụ
Ngân hàng:
Tính vô hình: Khách hàng khi mua dịch vụ tài chính ngân hàng thường
không nhìn thấy hình dạng cụ thể của loại hình dịch vụ nên rất khó đánh giá
và so sánh chất lượng như các hàng hoá hữu hình khác, chỉ cảm nhận thông
qua các tiện ích mà sản phẩm mang lại.
Quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm diễn ra đồng thời: Chu kỳ của
một sản phẩm chia làm hai giai đoạn: sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Tuy
nhiên đối với sản phẩm tài chính, chúng được tạo ra khi khách hàng có yêu
cá nhân và doanh nghiệp nhỏ.
Theo các chuyên gia kinh tế của Học viện Công nghệ Châu Á, DVBL
của NH là dịch vụ cung ứng sản phẩm - dịch vụ ngân hàng tới từng cá
nhân riêng lẻ, các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua mạng lưới chi nhánh,
khách hàng có thể tiếp cận trực tiếp với sản phẩm và dịch vụ ngân hàng thông
qua các phương tiện điện tử viễn thông và công nghệ thông tin.
Theo từ điển Bách khoa kinh tế của Nhà xuất bản từ điển bách khoa năm
2008 [1. tr 875] thì Retail banking - dịch vụ ngân hàng bán lẻ là dịch vụ ngân
hàng cung cấp cho dân chúng. Dịch vụ ngân hàng bán lẻ là một nhóm dịch vụ
tài chính bao gồm cho vay chi trả dần, cho vay có thế chấp, cho vay tín dụng
vốn, dịch vụ ủy thác, tài khoản hưu trí cá nhân. Ngược lại với dịch vụ ngân
hàng trọn gói (wholesale banking) hay dịch vụ ngân hàng dành cho công ty,
13
dịch vụ ngân hàng bán lẻ có công việc rất nhiều với người cung cấp dịch vụ,
cạnh tranh với nhau để giành thị trường.
Theo từ điển Ngân hàng và Tin học của nhà xuất bản Chính trị quốc gia
– 1996 thì Retail banking – hoạt động ngân hàng bán lẻ/ nghiệp vụ ngân hàng
bán lẻ/ dịch vụ ngân hàng bán lẻ - là dịch vụ ngân hàng dành cho quảng đại
quần chúng, thường là một nhóm các dịch vụ tài chính bao gồm: cho vay trả
dần, vay thế chấp, tín dụng chứng khoán, nhận tiền gửi và các tài khoản cá
nhân.
Theo cách hiểu thông thường, dịch vụ ngân hàng bán lẻ là hoạt động
cung cấp các sản phẩm dịch vụ chủ yếu cho khách hàng là các doanh nghiệp
nhỏ và vừa, các gia đình và các cá nhân.
Nói tóm lại, kết hợp các quan điểm trên có thể rút ra khái niệm về dịch
vụ bán lẻ như sau: Dịch vụ Ngân hàng bán lẻ là các dịch vụ ngân hàng cung
ứng các đối tượng khách hàng là các cá nhân, hộ gia đình hay doanh nghiệp
vừa và nhỏ thông qua các mạng lưới chi nhánh hoặc việc các khách hàng có
thể tiếp cận trực tiếp với sản phẩm dịch vụ ngân hàng thông qua phương tiện
số lượng rất nhiều, phân tán theo vùng địa lý, việc sử dụng sản phẩm dịch vụ
tín dụng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nên thị trường tín dụng bán lẻ là thị
trường rất đa dạng, đòi hỏi các ngân hàng phải có sự nghiên cứu kỹ thị trường
và phân chia thị trường tín dụng bán lẻ thành những đoạn thị trường riêng
biệt.
Khách hàng của tín dụng bán lẻ có những đặc điểm sau:
+ Số lượng nhiều
Trên thị trường, số lượng khách hàng cá nhân hay hộ gia đình thì nhiều
hơn khách hàng là doanh nghiệp.
+ Quy mô giao dịch nhỏ
15
Những khách hàng tín dụng bán lẻ này thường giao dịch với quy mô nhỏ
và lựa chọn ít sản phẩm dịch vụ Ngân hàng so với những khách hàng là doanh
nghiệp.
+ Quan hệ giữa Ngân hàng và khách hàng ít chặc chẽ, tính kém trung
thành, sự chuyên nghiệp trong giao dịch thấp.
Mối quan hệ giữa khách hàng và ngân hàng thường ít gần gũi, ít có mối
quan hệ qua lại, ràng buộc lẫn nhau. Khách hàng bán lẻ ít có tính quan hệ lâu
dài gắn kết với một Ngân hàng, dễ dàng so sánh lựa chọn và thay đổi giao
dịch với Ngân hàng khác. Khách hàng tín dụng bán lẻ ra quyết định đơn giản,
nhanh chóng, không chịu ảnh hưởng của nhiều người.
- Lợi nhuận hoạt động tín dụng bán lẻ tuân theo nguyên tắc số đông
Khách hàng bán lẻ chiếm tỷ trọng lớn về số lượng nhưng doanh số mỗi
giao dịch thì nhỏ. Vốn đầu tư để triển khai các sản phẩm dịch vụ tín dụng bán
lẻ là khá lớn gồm toàn bộ chi phí nghiên cứu và phát triển sản phẩm ngân
hàng mới, mức đầu tư công nghệ lớn. Do đó, dịch vụ tín dụng bán lẻ là ngành
có lợi thế kinh tế theo quy mô và lợi thế kinh tế theo phạm vi mà hiểu một
cách đơn giản là quy mô càng lớn, số người tham gia càng nhiều thì chi phí
bình quân càng thấp và càng thuận tiện cho người sử dụng.
doanh của ngân hàng.
Góp phần đa dạng hóa các dịch vụ của NHTM
Sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường tài chính tạo động lực
cho các NHTM cần hoàn thiện và bổ sung các dịch vụ mới, trong đó, dịch vụ
bán lẻ là dịch vụ đầy tiềm năng để mở rộng và phát triển. Tuy nhiên, để đa
dạng các dịch vụ thì NHTM phải nâng cao cơ sở vật chất, công nghệ hiện đại
cũng như trình độ quản trị ngân hàng. Hiện nay, các NHTM ở Việt Nam còn
Copyright: Tài liệu đại học ©