SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: “Một

số biện pháp nâng cao chất lượng

hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi”

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1: Lý do chọn đề tài:
“ Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” là một thông điệp nói đến vai trò quan trọng
của việc nuôi dưỡng giáo dục những mầm non tương lai của đất nước, đặc biệt là trẻ
lứa tuổi mầm non. Đó là lứa tuổi mà nhân cách của trẻ đang hình thành và phát
triển. Sự phát triển không ngừng của khoa học, công nghệ văn hóa và nghệ thuật
trong giai đoạn công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước đòi hỏi con người phải đa
năng, có khả năng xử lý các vấn đề phát sinh trong cuộc sống một cách hiệu quả.
Do vậy, giáo dục mầm non phải hướng đến mục tiêu hình thành ở trẻ những chức
năng tâm lý, những cơ sở ban đầu của nhân cách, năng lực làm người và chuẩn bị
cho trẻ vào lớp một.
Trong chương trình giáo dục mầm non, bộ môn làm quen chữ cái giúp trẻ hiểu
được cái đúng, cái tinh tế của nghệ thuật ngôn từ. Học đọc một cách chính xác, góp
phần không nhỏ vào việc rèn luyện cách suy nghĩ, cách diễn đạt, làm tiền đề cho trẻ
bước vào học phổ thông được thuận lợi, dễ dàng. Chính vì thế, bộ môn làm quen
chữ cái là một hoạt động không thể thiếu trong chương trình giáo dục mầm non.


Vậy làm thế nào để giúp trẻ nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm quen với
chữ cái? Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp, tôi luôn lo lắng, trăn trở, suy nghĩ, làm
thế nào để nâng cao chất lượng hoạt động trong giờ làm quen chữ cái, đây cũng
chính là lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm
quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi”.
1.2: Điểm mới của đề tài:

*Thuận lợi:
Năm học 2013-2014 vừa qua, nhà trường đã mua sắm cơ sở vật chất, trang thiết
bị dạy học như tivi đa năng, đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc dạy học của cô và
trẻ, phòng học có diện tích rộng phù hợp, thoáng mát.
Ban giám hiệu nhà trường tổ chức tập huấn, bồi dưỡng về chương trình giáo dục
mầm non, tổ chức thao giảng dự giờ.
Lớp tôi đang dạy có 26 cháu học qua mẫu giáo bé và mẫu giáo nhỡ nên rất thuận
lợi cho trẻ trong việc tư thế ngồi, cách cầm bút khá thành thạo, đa số cháu rất hứng
thú tham gia hoạt động tích cực, nhất là tiết làm quen chữ cái.
* Khó khăn:


Số lượng trẻ lớp tôi đang dạy khá đông, khả năng trẻ nhận biết chưa đồng đều, một
số cháu còn nói lắp, nói ngọng nên việc phát âm chưa chuẩn nên trong quá trình
giảng dạy gặp không ít khó khăn.
Một số phụ huynh chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của độ tuổi mẫu
giáo, chưa quan tâm đến việc cho trẻ làm quen chữ cái và bồi dưỡng các kiến thức
cho trẻ chuẩn bị vào lớp một. Cho con nghỉ học còn tùy tiện, chưa chịu khó dạy
thêm cho con ở nhà.
Ngược lại, có một số phụ huynh lại nôn nóng trong việc học chữ của con em
mình nên đã dạy trước tập viết dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học không đồng
đều, trẻ tỏ ra kiêu căng vì mình đã biết rồi nên không còn hứng thú đến tiết học.
Những thực trạng trên gây khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô và
khả năng tiếp thu của trẻ.
* Quá trình điều tra thực tiễn:
Trẻ ở độ tuổi mẫu giáo lớn khả năng giao tiếp và khả năng tiếp thu phát triển
hơn, ngôn ngữ phong phú hơn giai đoạn trước. Để biết được mức độ phát âm, đọc
của trẻ như thế nào. Ngay từ đầu năm học tôi đã lên kế hoạch khảo sát chất lượng
trẻ dưới mọi hình thức như: Trò chuyện với trẻ, đọc thơ , kể chuyện cho trẻ nghe,
hướng dẫn trẻ đọc chữ to để nhận biết từ, chữ ở các góc trong lớp, ngoài lớp, cho trẻ

26

13

50

13

50

Kỹ năng ngồi

26

14

53,8

12

46,2

Qua thực tế khảo sát cho thấy số lượng trẻ chậm, trẻ yếu về bộ môn chiếm tỷ lệ
cao, điều này đã làm tôi băn khoăn, suy nghĩ ngày đêm tích cực nghiên cứu, học hỏi
để tìm ra cái biện pháp thực hiện nhằm nâng cao chất lượng hoạt động làm quen
chữ cái.
2.2: Các giải pháp:
a) Tạo môi trường “Làm quen chữ cái”:
Đặc điểm của trẻ mẫu giáo thì thích những gì mới, đẹp mắt, hấp dẫn là gây được
sự chú ý của trẻ. Vì thế, việc tạo môi trường “Làm quen chữ cái trong lớp học rất

* Cụ thể: Vào giờ hoạt động làm quen chữ cái tôi thường cho trẻ hát, đọc thơ, trò
chuyện phù hợp với chủ đề tạo cho trẻ hứng thú vào tiết học. Cô giới thiệu bài, dùng


câu đố, bài thơ, các biện pháp thủ thuật để treo tranh có chứa từ mang chữ cái làm
quen tiết học.
*Ví dụ: Làm quen chữ cái “u,ư” chủ đề “Quê hương đất nước” Tôi sẽ tổ chức cho
trẻ đi tham quan Thủ Đô Hà Nội qua các hình ảnh, mô hình về các địa danh ở Thủ
Đô Hà Nội.
* Ổn định , tổ chức:
C¸c con ¹. §Êt níc ViÖt Nam ta cã nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh næi tiÕng trong ®ã có
thñ ®« Hµ Néi. Vậy hôm nay cô và các con cùng đi tham quan Thủ đô Hà Nội nhé.
- Cho trẻ làm quen chữ “u” Cô mời cả lớp mình sẽ đến với khu di tích lịch sử Văn
Miếu.
Cô cho trẻ đi vòng quanh mô hình Văn Miếu và cô giới thiệu về khu di tích lịch sử
Văn Miếu cho trẻ nghe.
Cô cho trẻ đọc từ 3 lần và cho trẻ tìm chữ cái đã biết, sau đó cô giới thiệu chữ cái
mới cho trẻ cô đọc mẫu cho trẻ nghe 3 lần.
- Cô cho trẻ phát âm, tổ phát âm.
- Cô cho trẻ quan sát chữ cái và nhận xét về cấu tạo chữ cái “u”.
Cô phân tích: Chữ u bắt đầu bằng 1 nét móc dưới và 1 nét sổ thẳng bên phải.
Chữ cái “ư” thì cô đọc bài ca dao:
“Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ
Xem cầu Thê Húc, xem đền Ngọc Sơn
Đài nghiêng bút tháp chưa mòn
Hỏi ai xây dựng nên non nước này”.


Cô đố trẻ bài ca dao nói về cảnh vật ở đâu.
Cô cho xuất hiện từ “Hồ Gươm”cho trẻ xem phát âm và yêu cầu trẻ tìm chữ cái đã

- Cô giới thiệu luật chơi: Đội nào để dung rỗ các chữ cái b,d,đ đội đó sẽ được thắng
cuộc.
- Cách chơi: Chia các động viên thành 2 đội: Đội hoa đào, đội hoa mai
Cô phát cho 2 bạn đầu hàng của 2 đội 2 thẻ chữ cái(Các vận động viên xếp thành 2
hàng dọc). Khi có hiệu lệnh 2 vận động viên đầu hàng sẽ bật vào vòng có rổ hình
giống chữ cái trên tay thì dừng lại phát âm to chữ cái đó. Trẻ phát âm xong để vào
rỗ bật tiếp rồi sau đó chạy lên lấy thẻ chữ cái đưa cho bạn tiếp theo rồi về đúng cuối
hàng.
Sau khi trẻ chơi xong cô kiểm tra lại kết quả và nhận xét.
* Mặt khác tổ chức hoạt động làm quen chữ cái thông qua ứng dụng công nghệ
thông tin:
Đối với hoạt động làm quen chữ cái mới đều phải sử dụng phần mềm Powerpoit
để tổ chức hoạt động. Vì trong quá trình sử dụng Powerpoit thì hình ảnh được lấy
trên mạng hay được chụp màu sắc vừa rõ nét, vừa thu hút trẻ vào hoạt động. Đồng


thời cụm từ ghi trên bức tranh nếu sử dụng công nghệ thông tin thì kiểu chữ đẹp,
màu sắc hấp dẫn và trong quá trình tổ chức hoạt động bài dạy một cách liên hoàn
hơn so với những bài dạy thông thường. Tuy nhiên để thay đổi hình thức bài dạy
không nhất thiết hoạt động làm quen chữ cái nào cũng úng dụng công nghệ thông
tin, đôi khi cũng sử dụng hình thức dạy thông thường nhằm gây sự mới lạ đối với
trẻ, vì tâm lý của trẻ khi nào cũng muốn sự khác lạ và sự khác lạ đó luôn lôi cuốn
trẻ, vì tâm lý của trẻ khi nào cũng muốn sự khác lạ và sự khác lạ đó luôn lôi cuốn
trẻ tham gia tích cực vào hoạt động.
Ví dụ: Cho trẻ làm quen chữ cái “h,k” Chủ để “Hoa”.
* Ổn định, tổ chức: Cho trẻ biểu diễn bài hát “Hoa trường em”. Tác giả Dương
Hưng Bang.
Các con vừa dành những tình cảm của mình về những bông hoa tươi thắm rồi.
* Nội dung: Cô cho trẻ ngồi trước màn hình ti vi đội hình chữ U.
Cô đọc câu đố:

- Màn hình xuất hiện 2 nét chữ ghép vào với nhau tạo thành chữ cái “h”. Cô cho trẻ
phát âm lại 2-3 lần theo nhiều hình thức: Cả lớp, cá nhân, tổ.
* Giới thiệu chữ cái “k”. Cô cho xuất hiện và hướng dẫn tương tự với chữ cái “h”.
* So sánh chữ cái “h.k” .
Cô cho xuất hiện chữ cái “h,k”.


- Các con nhìn xem chữ cái “h, k” có đặc điểm gì giống.( Chữ “h,k” đều có một nét
sổ thẳng).
Cô cho xuất hiện hai nét sổ thẳng trên màn hình của chữ cái “h,k” chuyển màu đỏ.
- Vậy chữ cái “h,k” có điểm gì khác nhau?
Chữ “h” có nét móc xuôi (Nét móc xuôi cô bấm chuột chuyển màu đỏ).
Chữ “ k” có 2 nét xiên nhỏ( 2 nét xiên nhỏ cô bấm chuột chuyển màu đỏ).
- Cô cho cả lớp phát âm lại chữ cái “h,k” theo nhiều hình thức: Cả lớp, nhóm, cá
nhân).
Trong các giờ hoạt động nếu giáo viên sử dụng Powerpoit đưa vào các siles tạo các
hiệu ứng, khi thực hiện dạy chỉ cần kích chuột thì hình ảnh với cụm từ, chữ đó sẽ
xuất hiện làm cho trẻ có hứng thú hơn, hoạt động tích cực hơn. Còn nếu tiết dạy
thông thường không sử dụng Powerpoit thì phải sử dụng các thao tác ghép từ, lấy
chữ cái mới để giới thiệu...sẽ làm dán đoạn tiết dạy và sẽ mất sự tập trung chú ý đối
với trẻ.
Không những thế trong giờ học tôi luôn tuyên dương kịp thời những cháu phát
âm đúng. Tuyệt đối không chê trẻ, tôn trọng trẻ, nhẹ nhàng sửa sai đối với những trẻ
thực hiện chưa đúng. Việc dạy học phụ thuộc vào việc giáo dục do đó nội dung các
bài dạy không chỉ đơn thuần là một nội dung cần dạy cho trẻ mà còn là một phương
tiện giáo dục. Vì vậy tôi luôn quan sát và nhận xét xem trong quá trình học tập trẻ
có hoạt động không? Có thích thú không? Tìm hiểu nguyên nhân vì sao trẻ không
hoà đồng cùng bạn để có hướng tìm cách đưa trẻ hoà nhập với bạn bè, dần dần tôi
thấy trẻ rất thích học làm quen các chữ cái.


b. Với chữ cái y:
Ngoài phương tiện giao thông đường bộ ra, còn có rất nhiều phương tiện giao
thông khác nữa đấy! Để biết đó là phương tiện giao thông gì thì cô mời các con
cùng hướng lên màn hình.
- Xuất hiện hình ảnh “tàu thủy”
+ Đây là gì?
+ Cô giới thiệu dưới hình ảnh “tàu thủy” cũng có từ “tàu thủy”.
+ Cô đọc từ “tàu thủy” 1 lần.
+ Cho trẻ tìm những chữ cái đã học trong từ “tàu thủy”. Cô tuyên dương trẻ.
- Cô giới thiệu chữ cái mới được làm quen: y .
- Cô phát âm mẫu chữ cái y (3 lần): Sau mỗi lần phát âm hướng trẻ chú ý khẩu
miệng của cô.
- Cho trẻ phát âm bằng nhiều hình thức: Nhóm, Cá nhân.
- Cô giới thiệu các kiểu chữ y: (y in thường, viết thường, in hoa).
- Cho trẻ nhận xét về cấu tạo chữ cái y.
- Cô khái quát:Chữ y có một nét xiên ngắn bên trái, một nét xiên dài bên phải.
2. Trò chơi cũng cố:


a. Trò chơi: “ Tìm bạn”
- Cô giới thiệu tên trò chơi.
- Cô phổ biến luật chơi, cách chơi:
Luật chơi: Các con hãy tìm bạn của mình sao cho nét chữ trên tay cháu ghép với
nét của bạn thành chữ cái vừa học.
Cách chơi: Cô sẽ phát cho các cháu mỗi bạn là 1 nét chữ, các cháu vừa đi vừa
hát, khi có hiệu lệnh của cô “tìm bạn, tìm bạn” thì các cháu hãy tìm bạn thật nhanh
để ghép các nét chữ lại với nhau thành chữ cái g và y
- Cô tổ chưc cho trẻ chơi 2 - 3 lần. Cô bao quát, động viên trẻ trong khi chơi.
b. Trò chơi “Chiếc nón kì diệu”:
- Cô giới thiệu tên trò chơi.

bài dạy mà giáo viên có thể lựa chọn hình thức tổ chức giờ hoạt động ở những địa
điểm thích hợp, nhằm tạo cho trẻ một tâm trạng thoải mái, gần gũi với cuộc sống
thực.
c) Hướng dẫn làm mẫu chính xác:
Qua quá trình hình thành kỹ năng nhận biết và phát âm chữ cái trải qua 2 giai
đoạn:


* Giai đoạn 1: Nhận biết chữ cái (cầm đúng chiều chữ cái) thông qua hoạt động của
các giác quan mắt nhìn, tai nghe, tay cầm, hoạt động của ngôn ngữ. Trẻ suy nghĩ,
ghi nhớ có chủ định.
* Giai đoạn 2: Phát âm chuẩn. Giai đoạn này đòi hỏi sự phát âm chính xác của giáo
viên, khi giáo viên đọc mẫu cần phải chính xác, rõ ràng. Nó ảnh hưởng đến cách
phát âm của trẻ như đọc ngọng, phát âm sai, biết được tầm quan trọng của cách phát
âm chuẩn nên bản thân tôi luôn đọc mẫu chính xác rõ ràng.
Đối với cách đọc phát âm mẫu tôi luôn hướng dẫn trẻ ngồi đúng tư thế, cầm chữ
cái đúng chiều, khi cô phát âm phải nhìn vào miệng của cô để từ đó giúp trẻ phát
âm chuẩn.
Ví dụ: Khi hướng dẫn cho trẻ làm quen với chữ cái “b” thì cô hướng dẫn như sau:
Cô cầm chữ cái đúng chiều, đường gạch cầm dưới, tay phải cầm chữ cái đặt khuỷu
tay xuống bàn, mắt nhìn vào chữ “b” khi phát âm các con nhớ phát âm bằng môi và
cô phát âm mẫu trẻ nhìn quan sát cô phát âm và lắng nghe cách phát âm của cô.
Mặt khác trong quá trình cho trẻ làm quen với chữ cái, tôi luôn sắp xếp chổ ngồi
của trẻ sao cho phù hợp để tất cả trẻ được nhìn thấy tranh và chữ cái. Giúp trẻ được
hoạt động một cách tốt hơn và linh hoạt hơn trong khi học.
d) Đảm bảo nguyên tắc dạy học:
Muốn có một tiết dạy tốt, đạt kết quả cao thì phải đòi hỏi mỗi cô giáo luôn nắm
vững mục đích, yêu cầu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức. Để từ đó áp
dụng vào tiết hoạt động một cách nhẹ nhàng, linh hoạt đảm bảo, đảm bảo đúng khoa
học.

làm quen chữ cái:
Hiện nay có một số phụ huynh trong việc cho trẻ chuẩn bị vào lớp 1. Là phải dạy
trẻ, không những học thuộc chữ cái mà phải dạy trẻ biết đánh vần, tập viết được như
chương trình lớp một. Tôi nghĩ đó là quan niệm sai lầm, bởi vì trẻ ở độ tuổi mẫu
giáo “học mà chơi, chơi mà học”, phụ huynh không nên cho trẻ học trước, biết
trước sau này trẻ vào lớp 1 sẽ nhàm chán không hứng thú trong việc học, dẫn đến
trẻ có kết quả không tốt. Vì vậy tôi luôn dành thời gian gặp phụ huynh và trao đổi
trực tiếp với phụ huynh vào những giờ đón trẻ, trả trẻ để phụ huynh được rõ về vấn
đề học tập của trẻ sau này như
Tuyên truyền các hình thức cho trẻ làm quen với chữ cái như thế nào là phù hợp.
Hướng cho các bậc phụ huynh kết hợp với nhà trường để dạy trẻ học chữ cái như
gia đình có thể gợi ý hỏi trẻ kể lại chuyện ở trường, chuyện cổ tích, truyện tranh,
chuyện sinh hoạt hằng ngày...
Sau mỗi lần tiếp thu chuyên đề tại trường hay ở huyện, tôi mời phụ huynh tham
dự giờ dạy mẫu của cô.
Kêu gọi phụ huynh tích cực đóng góp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho trẻ
làm quen với chữ cái như đóng góp báo chí để lấy tài liệu, mua truyện tranh...


Mời phụ huynh đến tham dự các ngày hội thi kể chuyện, đọc thơ của bé vào các
dịp chào mừng 8/3, 20/11...
Luôn trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ để có biện pháp tác
động phù hợp, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
Để thực hiện tốt hoạt động làm quen chữ cái ở lớp tôi không chỉ có bản thân
tôi mà phải có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất của giáo viên cùng lớp. Phải có kế
hoạch cụ thể, rõ ràng giữa giáo viên chính và giáo viên phụ để tiết dạy diễn ra liên
tục, hấp dẫn, có hiệu quả.
Với sự chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường, Tổ mầm non Phòng giáo dục, sự
giúp đỡ nhiệt tình của chị em đồng nghiệp cùng với sự nổ lực phấn đấu hết mình
của bản thân, tôi đã tìm ra được các giải pháp để giải quyết những khó khăn, vướng


26

100

0

cái
Kỹ năng ngồi

26

26

100

0


* Đối với giáo viên: Giáo viên nắm chắc phương pháp dạy, tổ chức các tiết học linh
hoạt, đúc rút nhiều kinh nghiệm cho bản thân.
* Đối với phụ huynh: Nhiều phụ huynh tin tưởng công tác giảng dạy của giáo viên,
chăm lo trẻ chú ý đến việc học tập của trẻ. Có ý thức sưu tầm nguyên vật liệu sẵn
có và làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Giữa nhà trường và phụ huynh - giáo viên có sự
hợp tác chặt chẽ giúp trẻ học tập ngày một đi lên.

3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
Từ những thực tế trên cũng như các kết quả đã đạt được, trước hết đòi hỏi cô giáo
phải yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình năng nổ, sáng tạo, nắm vững chuyên môn, thực

3.2. Kiến nghị, đề xuất:


Rất mong các cấp lãnh đạo quan tâm về cở sở vật chất như trang cấp các dụng
cụ, đồ dùng phục vụ cho hoạt động dạy học, tổ chức cho giáo viên tập huấn về phần
mềm Powerpoit để giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học có hiệu quả cao.
Trên đây là một số biện pháp và những kinh nghiệm dạy hoạt động làm quen chữ
cái mà tôi rút ra được trong quá trình giảng dạy nhằm giúp trẻ phát triển về mọi mặt
đạo đức, nhân cách, phẩm chất, thẫm mỹ, trí tuệ, ngôn ngữ và tháo gỡ những khó
khăn vướng mắc trong quá trình giảng dạy. Kính mong sự góp ý bổ sung của quý
cấp trên và các đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm của tôi mang tính khả thi
cao, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục mầm
non trong giai đoạn hiện nay.