SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: “Một

số biện pháp nâng cao chất lượng

hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi”

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1: Lý do chọn đề tài:
“ Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” là một thông điệp nói đến vai trò quan
trọng của việc nuôi dưỡng giáo dục những mầm non tương lai của đất nước,
đặc biệt là trẻ lứa tuổi mầm non. Đó là lứa tuổi mà nhân cách của trẻ đang hình
thành và phát triển. Sự phát triển không ngừng của khoa học, công nghệ văn
hóa và nghệ thuật trong giai đoạn công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước đòi
hỏi con người phải đa năng, có khả năng xử lý các vấn đề phát sinh trong cuộc
sống một cách hiệu quả. Do vậy, giáo dục mầm non phải hướng đến mục tiêu
hình thành ở trẻ những chức năng tâm lý, những cơ sở ban đầu của nhân cách,
năng lực làm người và chuẩn bị cho trẻ vào lớp một.
Trong chương trình giáo dục mầm non, bộ môn làm quen chữ cái giúp trẻ
hiểu được cái đúng, cái tinh tế của nghệ thuật ngôn từ. Học đọc một cách chính
xác, góp phần không nhỏ vào việc rèn luyện cách suy nghĩ, cách diễn đạt, làm
tiền đề cho trẻ bước vào học phổ thông được thuận lợi, dễ dàng. Chính vì thế,
bộ môn làm quen chữ cái là một hoạt động không thể thiếu trong chương trình
giáo dục mầm non.
1


Vậy làm thế nào để giúp trẻ nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm
quen với chữ cái? Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp, tôi luôn lo lắng, trăn
trở, suy nghĩ, làm thế nào để nâng cao chất lượng hoạt động trong giờ làm
quen chữ cái, đây cũng chính là lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp nâng

huyện Lệ Thủy triển khai tập huấn rộng rãi về các trường mầm non, đến từng
giáo viên với nhiều giải pháp để thực hiện có hiệu quả. Trong quá trình giảng
dạy ở lớp tôi thường gặp phải những thuận lợi và khó khăn sau:
*Thuận lợi:
Năm học 2013-2014 vừa qua, nhà trường đã mua sắm cơ sở vật chất, trang
thiết bị dạy học như tivi đa năng, đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc dạy học
của cô và trẻ, phòng học có diện tích rộng phù hợp, thoáng mát.
Ban giám hiệu nhà trường tổ chức tập huấn, bồi dưỡng về chương trình giáo
dục mầm non, tổ chức thao giảng dự giờ.
Lớp tôi đang dạy có 26 cháu học qua mẫu giáo bé và mẫu giáo nhỡ nên rất
thuận lợi cho trẻ trong việc tư thế ngồi, cách cầm bút khá thành thạo, đa số
cháu rất hứng thú tham gia hoạt động tích cực, nhất là tiết làm quen chữ cái.
* Khó khăn:

3


Số lượng trẻ lớp tôi đang dạy khá đông, khả năng trẻ nhận biết chưa đồng đều,
một số cháu còn nói lắp, nói ngọng nên việc phát âm chưa chuẩn nên trong quá
trình giảng dạy gặp không ít khó khăn.
Một số phụ huynh chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của độ tuổi mẫu
giáo, chưa quan tâm đến việc cho trẻ làm quen chữ cái và bồi dưỡng các kiến
thức cho trẻ chuẩn bị vào lớp một. Cho con nghỉ học còn tùy tiện, chưa chịu
khó dạy thêm cho con ở nhà.
Ngược lại, có một số phụ huynh lại nôn nóng trong việc học chữ của con em
mình nên đã dạy trước tập viết dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học không
đồng đều, trẻ tỏ ra kiêu căng vì mình đã biết rồi nên không còn hứng thú đến
tiết học.
Những thực trạng trên gây khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô
và khả năng tiếp thu của trẻ.


SL
14

phát âm
Kỹ năng cầm chữ cái

26

13

50

13

50

Kỹ năng ngồi

26

14

53,8

12

46,2

Qua thực tế khảo sát cho thấy số lượng trẻ chậm, trẻ yếu về bộ môn chiếm

mũ có gắn chữ, hoa lá, hột hạt, chữ cái rời, các chấm tròn để ghép chữ lô tô.
Kết quả các biện pháp này theo đánh giá đạt 97%.
b) Tiến hành giờ học linh hoạt mềm dẻo:
Giờ hoạt động làm quen chữ cái tổ chức theo trình tự gần giống như một
tiết học phổ thông, nên ít nhiều mang tính có tổ chức kỷ luật đối với trẻ. Do
vậy tôi luôn soạn bài, nghiên cứu bài trước khi lên lớp. Nhằm lồng ghép, đan
xen các trò chơi ở phần củng cố, ôn luyện một cách linh hoạt mềm dẻo, nhằm
lôi cuốn sự chú ý của trẻ vào tiết học giúp trẻ hứng thú học tập, tránh sự nhàm
chán uể oải đối với khi trẻ hoạt động làm quen với chữ cái. Bởi vì trẻ mẫu giáo
học mà chơi, chơi mà học.
* Cụ thể: Vào giờ hoạt động làm quen chữ cái tôi thường cho trẻ hát, đọc thơ,
trò chuyện phù hợp với chủ đề tạo cho trẻ hứng thú vào tiết học. Cô giới thiệu

6


bài, dùng câu đố, bài thơ, các biện pháp thủ thuật để treo tranh có chứa từ
mang chữ cái làm quen tiết học.
*Ví dụ: Làm quen chữ cái “u,ư” chủ đề “Quê hương đất nước” Tôi sẽ tổ chức
cho trẻ đi tham quan Thủ Đô Hà Nội qua các hình ảnh, mô hình về các địa
danh ở Thủ Đô Hà Nội.
* Ổn định , tổ chức:
C¸c con ¹. §Êt níc ViÖt Nam ta cã nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh næi tiÕng trong
®ã có thñ ®« Hµ Néi. Vậy hôm nay cô và các con cùng đi tham quan Thủ đô
Hà Nội nhé.
- Cho trẻ làm quen chữ “u” Cô mời cả lớp mình sẽ đến với khu di tích lịch sử
Văn Miếu.
Cô cho trẻ đi vòng quanh mô hình Văn Miếu và cô giới thiệu về khu di tích
lịch sử Văn Miếu cho trẻ nghe.
Cô cho trẻ đọc từ 3 lần và cho trẻ tìm chữ cái đã biết, sau đó cô giới thiệu chữ

tĩnh mà trò chơi đó phải phù hợp với nội dung tiết dạy.
Ví dụ: Trò chơi với chữ cái b,d,đ
Trò chơi 1: Nhanh tay, nhanh mắt.
Các vận động viên đã trải qua phần thi “Hiểu biết” rất xuất sắc.

8


Phần thi thứ 2 “nhanh tay, nhanh mắt”. Xin mời các động viên lên lấy dụng cụ
của mình.
- Trên bảng của con có gì?
- Trong rổ các con có gì?
Cô nêu luật chơi, cách chơi: Nhiệm vụ của các con là dùng những dụng cụ thể
thao đó xếp thành chữ cái b,d,đ vào bảng theo đúng hàng. Cô cho trẻ thực hiện
sau đó cô đi kiểm tra và nhắc nhở trẻ. Khi xếp xong cô cho trẻ đọc lại chữ cái.
Trò chơi 2: Bật tiếp sức.
- Cô giới thiệu luật chơi: Đội nào để dung rỗ các chữ cái b,d,đ đội đó sẽ được
thắng cuộc.
- Cách chơi: Chia các động viên thành 2 đội: Đội hoa đào, đội hoa mai
Cô phát cho 2 bạn đầu hàng của 2 đội 2 thẻ chữ cái(Các vận động viên xếp
thành 2 hàng dọc). Khi có hiệu lệnh 2 vận động viên đầu hàng sẽ bật vào vòng
có rổ hình giống chữ cái trên tay thì dừng lại phát âm to chữ cái đó. Trẻ phát
âm xong để vào rỗ bật tiếp rồi sau đó chạy lên lấy thẻ chữ cái đưa cho bạn tiếp
theo rồi về đúng cuối hàng.
Sau khi trẻ chơi xong cô kiểm tra lại kết quả và nhận xét.
* Mặt khác tổ chức hoạt động làm quen chữ cái thông qua ứng dụng công nghệ
thông tin:
Đối với hoạt động làm quen chữ cái mới đều phải sử dụng phần mềm
Powerpoit để tổ chức hoạt động. Vì trong quá trình sử dụng Powerpoit thì hình
ảnh được lấy trên mạng hay được chụp màu sắc vừa rõ nét, vừa thu hút trẻ vào

10


- Cô bấm chuột: 2 chữ cái o, 2 chữ cái a chuyển màu xanh.
- Cô mời một trẻ chỉ chữ cái đã học.
- Xem bạn chỉ có đúng không nhé.
- Cô bấm chuột: 3 chữ cái l,e,n chuyển màu xanh.
- Vậy hôm nay cô sẽ dạy các con chữ cái “h,k” nhé. Cô bấm chuột cho 2 chữ
cái “h,k” chuyển màu đỏ.
* Giới thiệu chữ cái “h”.
Cô nhấp chuột cho màm hình xuất hiện chữ cái “h” phóng to.
- Cô phát âm mẫu 3 lần.
- Cho cả lớp, tổ, cá nhân phát âm.
- Cô phân tích chữ cái “h”: Chữ “h” gồm một nét sổ thẳng và một nét móc
xuôi.
- Màn hình xuất hiện 2 nét chữ rời nhau ra.
- Cô chỉ từng chỉ nét chữ và hỏi trẻ:
- Nét sổ thẳng và nét móc xuôi. Các con thử xem 2 nét này có ghép được thành
chữ cái “h” không nhé
- Màn hình xuất hiện 2 nét chữ ghép vào với nhau tạo thành chữ cái “h”. Cô
cho trẻ phát âm lại 2-3 lần theo nhiều hình thức: Cả lớp, cá nhân, tổ.
* Giới thiệu chữ cái “k”. Cô cho xuất hiện và hướng dẫn tương tự với chữ cái
“h”.
* So sánh chữ cái “h.k” .
Cô cho xuất hiện chữ cái “h,k”.

11


- Các con nhìn xem chữ cái “h, k” có đặc điểm gì giống.( Chữ “h,k” đều có

+ Các con vừa xem đoạn phim về gì?
+ Có những loại phương tiện giao thông gì?
+ Các con đã được ngồi trên những phương tiện giao thông đó chưa?
Khi ngồi trên các phương tiện giao thông đó, các con phải nhớ trật tự, không
thò đầu, thò tay ra ngoài, và có một loại phương tiện giao thông thường chở
các bệnh nhân đi cấp cứu, muốn biết đó là loại xe gì cô mời các con cùng
hướng lên màn hình để xem nhé.
1. Làm quen chữ cái : g, y
a. Làm quen chữ cái g
- Xuất hiện hình ảnh“xe cứu thương” và hỏi trẻ:
+ Trên màn hình có gì?
- Cô giới thiệu dưới hình ảnh xe cứu thương cũng có từ “xe cứu thương”.
- Cô đọc “xe cứu thương”( 1 lần).
- Cho trẻ tìm những chữ cái đã học trong từ “xe cứu thương”..
- Giới thiệu chữ cái mới g trong từ “xe cứu thương”.
- Cô phát âm mẫu g “gờ” 3 lần: Sau mỗi lần phát âm cô chú ý hướng trẻ nhìn
khẩu miệng của cô.
13


- Cho trẻ phát âm theo hình thức: Cả lớp, nhóm, cá nhân
- Giới thiệu các kiểu chữ cái g:có (g in thường, viết thường, in hoa)
+ Các con có nhận xét gì về cấu tạo chữ g? (Trẻ trả lời được cô tuyên dương
trẻ)
→Cô khái quát lại: Chữ g được cấu tạo bằng một nét cong ở bên trái và một
nét móc ở bên phải ghép lại tạo thành chữ cái g.
b. Với chữ cái y:
Ngoài phương tiện giao thông đường bộ ra, còn có rất nhiều phương tiện
giao thông khác nữa đấy! Để biết đó là phương tiện giao thông gì thì cô mời
các con cùng hướng lên màn hình.

Cách chơi: Trên hình ảnh chiếc nón kì diệu có các hình nhỏ, ở mỗi hình có
chứa chữ cái g, y và ngoài chiếc nón có hình mũi tên. Khi chiếc nón quay yêu
cầu trẻ phải chú ý quan sát xem chiếc nón dừng mũi tên chỉ ở chữ cái nào, thì
trẻ phải đoán tên và phát âm to chữ cái đó.
- Cô tổ chưc cho trẻ chơi 3 - 4 lần. Cô bao quát, động viên trẻ trong khi chơi.
c. Trò chơi:

“Xếp chữ”

- Cô giới thiệu tên trò chơi.
- Cô phổ biến luật chơi, cách chơi :
15


Luật chơi: Yêu cầu mỗi đội sẽ xếp 1 chữ cái
Cách chơi: Cô sẽ chia lớp mình thành 2 đội chơi, đội 1 sẽ có nhiệm vụ xếp
thành chữ cái g, đội 2 sẽ xếp thành chữ cái y
* Cũng cố:
- Hôm nay lớp mình làm quen chữ cái g, y.
* Giáo dục trẻ: Qua giờ học hôm nay cô mong các con về nhà đọc lại chữ cái
cho bố mẹ, ông bà nghe. Khi tham gia giao thông các con nhớ không thò đầu
thò tay ra ngoài tránh xảy ra tai nạn nhé.
* Kết thúc: Cho trẻ làm những chiếc xe ô tô và hát đi ra ngoài.
Sau mỗi hoạt động trẻ trả lời được hay nhắc lại được câu trả lời đó chúng
ta nên tuyên dương khuyến khích kịp thời để trẻ hứng thú.
Qua những ví dụ minh hoạ ở trên, tôi thấy hình thức sử dụng đồ dùng trực
quan trong giờ hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái là hình thức rất cơ bản
giúp giáo viên đạt được mục đích của giờ hoạt động. Ngoài ra tuỳ theo nội
dung của từng bài dạy mà giáo viên có thể lựa chọn hình thức tổ chức giờ hoạt
động ở những địa điểm thích hợp, nhằm tạo cho trẻ một tâm trạng thoải mái,

đúng khoa học.
17


Bản thân tôi luôn nghiên cứu bài trước khi đến lớp, soạn bài đầy đủ, chuẩn bị
đồ dùng trực quan, phát huy tính độc lập của trẻ. Chú ý bồi dưỡng những cháu
cá biệt…
* Ví dụ 1: Đối với nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức.
Tính vừa sức ở giờ hoạt động làm quen chữ cái là sự truyền đạt và tổ chức trò
chơi với chữ cái phù hợp, linh hoạt, không gò bó trẻ. Không tổ chức trò chơi
rập khuôn, máy móc mà phải đảm bảo tính vừa sức, đảm bảo thời gian.
* Ví dụ 2: Đối với nguyên tắc xử lý cá biệt:
Thực tế ở lớp tôi có một cháu nói lắp phát âm khó chuẩn (cháu Anh Quốc) nên
khi tổ chức tiết học làm quen chữ cái cô giáo cho trẻ ngồi phía trước, khi phát
âm cô cho cá nhân trẻ phát âm nhiều lần và sửa sai cho cháu và cho cháu phát
âm ở mọi lúc mọi nơi.
đ) Củng cố rèn luyện các kỹ năng thông qua hoạt dộng mọi lúc mọi nơi và
các hoạt động khác.
Muốn trẻ nhận biết nhanh hay khắc sâu các chữ cái đã học thì tôi tổ chức
cho trẻ học thông qua các hoạt động như hoạt động góc, hoạt đông ngoài trời,
sinh hoạt chiều, mọi lúc mọi nơi cô giáo đưa bài dã học vào các hoạt động đó
nhằm củng cố, ôn lại kiến thức cho trẻ, giúp trẻ ghi nhận và khắc sâu kiến thức
hơn.
Ví dụ: Hôm nay hoạt động chung làm quen chữ cái “b,d,đ” thì vào giờ hoạt
động góc, ở góc học tập cô hướng cho một số trẻ nhận biết phát âm chưa
thuộc về ở góc học tập dùng hột hạt, nét cong, nét thẳng, để xếp các chữ cái
“b,d,đ” ôn lại bài, củng cố ghi sâu kiến thức dưới sự hướng dẫn của cô giáo.
18



Để thực hiện tốt hoạt động làm quen chữ cái ở lớp tôi không chỉ có bản
thân tôi mà phải có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất của giáo viên cùng lớp.
Phải có kế hoạch cụ thể, rõ ràng giữa giáo viên chính và giáo viên phụ để tiết
dạy diễn ra liên tục, hấp dẫn, có hiệu quả.
Với sự chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường, Tổ mầm non Phòng giáo dục,
sự giúp đỡ nhiệt tình của chị em đồng nghiệp cùng với sự nổ lực phấn đấu hết
mình của bản thân, tôi đã tìm ra được các giải pháp để giải quyết những khó
khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái, trong năm
học qua đạt được một số kết quả như sau:
g) Kết quả đạt được:
* Đối với trẻ: Nhiều trẻ nhận biết phát âm chuẩn, kỹ năng cầm chữ cái đúng
chiều, ngồi đúng tư thế ngày càng thành thạo linh hoạt hơn. Cụ thể như sau:

Nội dung

Tông số cháu

Đạt
%
100

Không đạt
SL
%
0

Kỹ năng nhận

26


* Đối với phụ huynh: Nhiều phụ huynh tin tưởng công tác giảng dạy của giáo
viên, chăm lo trẻ chú ý đến việc học tập của trẻ. Có ý thức sưu tầm nguyên vật
liệu sẵn có và làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Giữa nhà trường và phụ huynh giáo viên có sự hợp tác chặt chẽ giúp trẻ học tập ngày một đi lên.
3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
Từ những thực tế trên cũng như các kết quả đã đạt được, trước hết đòi hỏi cô
giáo phải yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình năng nổ, sáng tạo, nắm vững chuyên
môn, thực sự cần mẫn chịu khó làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy học.
Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng phục vụ tiết học của cô và trẻ, đồ dùng có màu sắc,
hình dáng đẹp, an toàn để kích thích tính tò mò của trẻ. Biết lựa chọn trò chơi,
câu đố, bài hát phù hợp với nội dung bài dạy với chủ đề và luôn tạo tình huống
bất ngờ và thú vị đối với trẻ
Bám vào nội dung yêu cầu, dạy đúng nội dung trọng tâm của bài, tích hợp
các môn học khác vào tiết dạy một cách hợp lý nhằm đem lại kết quả cao,
ngôn ngữ diễn đạt của cô ngắn gọn cụ thể, cô phát âm mẫu chính xác, rõ ràng,
các bước chuyển tiếp linh hoạt gây được sự chú ý của trẻ.
Giáo viên luôn nghiên cứu tài liệu, chuyên đề, tập san có liên quan đến chữ
viết và tham khảo học hỏi bạn bè, đồng nghiệp. Tham gia đầy đủ các lớp học
chuyên đề nâng cao nghiệp vụ cho mình.
21


Cần làm tốt công tác với phụ huynh.
Tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.
Gây hứng thú cho trẻ trên hoạt động làm quen chữ cái.Giáo viên phải luôn
nghiên cứu tài liệu, chuyên đề tập san có liên quan đến chữ viết và tham khảo
học hỏi bạn bè, đồng nghiệp. Tham gia đầy đủ các lớp học chuyên đề nâng cao
nghiệp vụ chuyên môn thông qua thông tin đại chúng.
Luôn xây dựng góc làm quen chữ cái phong phú, đẹp mắt, có thÈm mỹ cao, có
chất lượng, xây dựng kế hoạch phù hợp với thực tế của lớp mình, chú ý dạy trẻ

viết,

ĐƠN VỊ
Không sao chép nội dung của người
khác.

Tác giả

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1-Tài liệu về hướng dẫn trẻ làm quen chữ cái bậc học Mầm non.
2-Tài liệu bồi dưỡng,hướng dẫn hoạt động làm quen chữ viết bậc học mầm
non.
3-Hướng dẫn thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi.
4-Sách báo, chuyên san, ti vi,…
23


5.Cuốn “tài liệu bồi dưỡng hoạt động làm quen với chữ cái”.
6.Cuốn “cho trẻ làm quen chữ cái”của NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội

MỤC LỤC

24