A. MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo, bởi vui chơi đã
gây ra những biến đổi về chất, ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân
cách và là tiền đề cho hoạt động học tập của trẻ ở lứa tuổi tiếp theo. Trong hoạt
động vui chơi có rất nhiều trò chơi, trong đó TCDG luôn được trẻ em nói chung
và trẻ mẫu giáo yêu thích.
Từ xa xưa trẻ em Việt Nam đã có nhu cầu chơi, chúng nghĩ ra các trò chơi,
truyền cho nhau cách chơi từ thế hệ này sang thế hệ khác nhờ đó mà TCDG
được lưu truyền đến ngày nay. TCDG với chức năng đặc biệt của nó đã mang lại
cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị, bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí,
vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui với bạn bè, làm cho thế giới xung quanh
các em đẹp và rộng mở hơn, tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỷ niệm
quý báu theo suốt cuộc đời. Chính vì vậy TCDG rất cần thiết được lựa chọn,
giới thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS TS Nguyễn
Văn Huy, giám đốc Bảo tàng dân tộc học Việt Nam đã nói: “Cuộc sống đối với
trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là
trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hóa dân tộc Việt Nam độc
đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ,
giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình
yêu gia đình, quê hương đất nước. Ngày nay, các em được sống ở một xã hội
công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là
thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen với những trò chơi
của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị mai một và lãng quên, không chỉ có
ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê . Vì thế giúp các em hiểu và quay về
nguồn cội với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
TCDG được sử dụng nhiều trong các hoạt động vui chơi của trẻ ở trường
mầm non, đặc biệt là hoạt động có chủ đích. Các TCDG không chỉ nhiều về số
lượng mà còn phong phú về thể loại. Việc kết hợp các TCGD trong các hoạt
động chủ đích tại trường mầm non có ý nghĩa to lớn trong việc rèn luyện thể lực,
sự khéo léo, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh trí, gợi xúc cảm thẩm mỹ, khả năng hoạt

- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế
B. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Vui chơi là hoạt động chủ đạo đối với sự phát triển của trẻ mẫu giáo, chi
phối toàn bộ đời sống tâm lý và các hoạt động khác.
TCDG là một trong những hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian. Trò chơi
vừa thể hiện tính sáng tạo của người lao động vừa là giải trí thoải mái sau những
ngày lao động mệt nhọc, bày tỏ niềm chiến thắng thiên nhiên. Thông qua trò
chơi giúp trẻ nắm được những tiêu chuẩn, hành vi chuẩn mực của con người,
những phẩm chất của trẻ đuợc hình thành như lòng dũng cảm, tính kỷ luật, ý chí
quyết thắng của trẻ... Trong trò chơi trẻ nào cũng tỏ ra cố gắng hết sức mình,
mối quan hệ tập thể mật thiết, ai cũng sẵn sàng hết sức mình để mang lại thành
tích chung cho tập thể, cùng nhau tạo ra những đồ dùng đồ chơi phục vụ cho quá

2


trình chơi của tập thể…cùng nhau hát, đọc đồng dao khi chơi có tác giúp bồi
dưỡng những cảm xúc thẩm mỹ cho trẻ.
Tuy nhiên, trong nhịp sống công nghiệp hóa hiện nay thì việc các bậc phụ
huynh lựa chọn và hướng dẫn một TCDG cho con mình còn nhiều hạn chế mà
thay vào đó là những trò chơi hiện đại, những trò chơi mang tính bạo lực khiến
cho tâm hồn trẻ thơ trở nên tàn bạo và hung hãn. Đồ chơi hiện đại có sức thu hút
đối với trẻ bởi màu sắc cũng như phong phú về chủng loại, không phủ nhận vai
trò của những đồ chơi đó nhằm thõa mãn nhu cầu vui chơi, nhưng chính những
đồ chơi hiện đại đó làm nảy sinh tính ích kỷ ở trẻ, trẻ chỉ muốn độc chiếm chơi
một mình, không thích chơi với bạn, trẻ dễ thu mình vào thế giới cô độc của
riêng mình mất khả năng hòa đồng tập thể, đoàn kết, chia sẻ với bạn bè. Do đó
việc đưa TCDG vào giảng dạy, vui chơi trong trường mầm non sẽ làm làm nền
móng cho trẻ khi học lên lên các bậc cao hơn, trẻ không những dễ thích nghi

chơi như thế nào nên chưa thường xuyên phối hợp với giáo viên trong việc thực
hiện tốt các nội dung giáo dục ở lớp cũng như ở nhà.
3. Kết quả điều tra thực tiễn
Ngay từ những ngày năm học tôi đã tiến hành khảo sát lớp với tổng số 30
trẻ, đa phần các cháu chưa chú ý vào nội dung cô hướng dẫn, chưa hứng thú với
các TCDG, chưa nắm bắt được nội dung, cách chơi, luật chơi của các trò chơi
dân gian, chưa hứng thú chơi các TCDG như sau:
Kết quả khảo sát ban đầu:
Đạt
Chưa đạt
Số
Số
Tỷ lệ
Số
Tỷ lệ
Nội dung
trẻ
trẻ
%
trẻ
%
Trẻ chú ý vào nội dung cô hướng dẫn
30
14
47
16
53
Trẻ hoạt động tích cực vào các trò 30
11
37

pháp tối ưu để áp dụng nhằm kích thích tính tò mò, sự sáng tạo và lòng ham hiểu
biết của trẻ để tạo sự hứng thú cho trẻ khi tham gia vào các TCDG và phát triển
toàn diện cho trẻ. Để làm được điều đó tôi đã sử dụng một số biện pháp sau:
III. CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Biện pháp sưu tầm, lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với trẻ, với
chủ đề thực hiện.
Nét đặc biệt của TCDG trẻ em Việt Nam là hầu hết các trò chơi gắn liền
với các bài đồng dao. Đó là những câu vè ngắn gọn, có nhịp điệu, âm thanh
được sử dụng trong khi chơi. Trong trò chơi trẻ vừa được hát, đọc những bài
đồng dao mà chúng yêu thích và thực hiện những hành động chơi, do vậy TCDG
càng hấp dẫn với trẻ.

4


Với trẻ mẫu giáo 3 -4 tuổi thì không phải trò chơi nào cũng phù hợp, trẻ ở
độ tuổi này khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của trẻ còn hạn chế, vì thế
trẻ chỉ có thể chơi được các trò chơi ngắn và đơn giản.
Ví dụ: Ở chủ đề : Trường mầm non tôi chọn trò chơi: “Tập tầm vông”, “Lộn cầu
vồng”, “Trốn tìm”.
Ở chủ đề gia đình tôi chọn các trò chơi: “Chi chi chành chành”, “ Kéo co”.
Hay ở chủ đề: Thế giới động vật tôi chọn các trò chơi: “Mèo đuổi chuột”, “Bịt
mắt bắt dê”, “Rồng rắn lên mây”.
…
Tuy nhiên, khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo bé, tôi thực
hiện theo các tiêu chí sau:
+ Trò chơi đơn giản không quá phức tạp.
+ Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
+ Giúp củng cố ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ. Gây được hứng thú,
thu hút sự chú ý của trẻ.


2

Bản thân

3
4
5

Gia đình
Nghề nghiệp
Thế giới động vật

6

Thế giới thực vật

7
8

Phương tiện giao thông
Nước và một số hiện tượng thiên nhiên

9

Quê hương, Đất nước – Bác Hồ

Tập tầm vông, Lộn cầu vồng,
trốn tìm
Nu na nu nống, nhảy dây,

Ví dụ: Trò chơi “ Chi chi chành chành” trẻ hát
Chi chi chành chành

Ba vương ngũ đế

Cái đanh thổi lửa

Bắt dế đi tìm
6


Con ngựa đứt cương

Ù à ù ập

Câu hát chẳng có ý nghĩa rõ ràng nhưng khi thiếu đi câu hát thì trò chơi
không thể diễn ra được.
Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì
vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các TCDG trước khi
hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Hoạt động chiều,
hoạt đông ngoài trời. Khi trẻ đã thuộc lời dồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các
trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực
tham gia vào trò chơi.
+ Chuẩn bị địa điểm:
Đồ dùng đã có và lời đồng dao đã thuộc rồi nhưng nếu thiếu đi một địa
điểm để tổ chức trò chơi thì cũng không thể diễn ra. Với loại hình TCDG mang
tính tập thể cao, thì số lượng trẻ chơi đông nên đòi hỏi địa điểm phải có diện tích
rộng như trò chơi “ Kéo co”…. Nhưng lại có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi
theo các nhóm nhỏ như “ Chi chi chành chành”, “ tập tầm vông”, “ kéo cưa lừa
xẻ”, tuy nhiên tôi cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi

Trò chơi: Mèo đuổi chuột
Tôi tổ chức cho trẻ chơi tập thể:
Luật chơi: Chuột chạy,mèo đuổi bắt. Nếu chuốt chạy được hai vòng mà mèo
chưa bắt được là mèo thua cuộc.
Cách chơi: Tôi cho trẻ xếp thành vòng tròn rộng và giơ tay cao để làm hang.
Chọn ra hai trẻ, một trẻ làm mèo, một trẻ làm chuột. Ban đầu để mèo và chuột
đứng cách nhau một khoảng 2m. Khi nghe hiệu lệnh “đuổi bắt” thì chuột lo
chạy luồn lách qua các ngách hang để trốn mèo. Mèo phải nhanh chân rượt đuổi

8


và chạm tay vào chuột để bắt. Những trẻ đứng thành vòng tròn sẽ hát đề trẻ làm
chuột chạy cho trẻ làm mèo đuổi bắt.

Hình ảnh trẻ chơi trò chơi: Mèo đuổi chuột (H.2)
Trò chơi: Rồng rắn lên mây
Cách chơi : Tôi tổ chức cho trẻ chơi theo nhóm khoảng 10 trẻ, cho một trẻ làm
thầy thuốc đứng một chỗ, các bạn còn lại nắm đuôi áo nhau làm con rồng, bạn
đứng đầu làm đầu rồng. Các bạn làm rồng vừa đi vừa hát :
Rồng rắn lên mây
Có cây xúc xắc
Có nhà điểm minh
Thầy thuốc có nhà hay không
Sau khi hát xong trẻ đến trước mặt thầy thuốc
- Thầy thuốc hỏi : Cho xin khúc đầu. Rồng trả lời : Cục sương cục sẩu
- Thầy thuốc hỏi : Cho xin khúc giữa, Rồng trả lời : Cục máu cục me
- Thầy thuốc hỏi : Cho xin khúc đuôi, Rồng trả lời : Tha hồ thầy đuổi
Khi trẻ hát xong câu cuối: “Xin khúc đuôi – Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ làm
“đuôi” trẻ cuối cùng phải chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị “thầy” tóm lấy

gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất;
hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ
năng chơi theo nhóm. Vì vậy, tôi chú ý lựa chọn và tổ chức các TCDG phù hợp
với tính chất của từng hoạt động, phù hợp với hoạt động giáo dục, phù hợp với
từng chủ đề mới có thể đem lại kết quả như mong muốn.
*Với hoạt động giáo dục thể chất:
Tôi sẽ tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động để rèn luyện cơ thể khỏe
mạnh, nhanh nhẹn và linh hoạt , đòi hỏi trẻ phải nhanh chân nhanh mắt và có
sức khỏe thì mới vui chơi được và ngược lại khi tham gia vui chơi thì trẻ mới có
thể khỏe mạnh và nhanh nhẹn được .
Ví dụ: Khi cho trẻ tập vận động cơ bản song, tôi cho trẻ chơi trò chơi “ Chi chi
chành chành” trò chơi này yêu cầu trẻ phải nhanh tay, nhanh miệng, nhanh mắt
để rút tay ra khi câu đồng dao cuối cùng được đọc lên, nếu không nhanh tay thì
ngón tay sẽ bị giữ lại và và như vậy là thua cuộc

Hình ảnh: Trẻ chơi : Chi chi chành chành( H.4)
* Với hoạt động Khám phá khoa học ( Môi trường xung quanh):

11


Tôi chọn các trò chơi nhằm phát triển nhận thức cho trẻ. Cung cấp cho trẻ
các kỹ năng như: Kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ
chơi… Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ.
Ví dụ: Lời đồng dao của trò chơi chuyền: “ Con ruồi có cánh - Đòn gánh có
mấu – Châu chấu có chân…” đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc trưng của
một số con vật và đồ vật quen thuộc.
Những câu hát ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng
động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại:
“Non cao đầy nước - Đáy biển đầy mây - Dưới đất lắm mây - Trên trời lắm cỏ

Nhiều bậc phụ huynh ngày nay đã quên mất tầm quan trọng của các trò
chơi dân gian, các làn điệu dân ca, hò vè. Khi đón trẻ về nhà thường cho trẻ xem

13


các băng đa hoạt hình, các trò chơi điện tử…đã lãng quên bản sắc dân gian của
dân tộc.
Gia đình – Nhà trường là nhân tố quan trọng trong việc hình thành nhân
cách cho trẻ. Vì vậy việc giáo dục cho trẻ phối kết hợp giữa gia đình – nhà
trường mới đạt kết quả tốt. Chính vì vậy mà tôi đã tuyên truyền và kết hợp với
phụ huynh đưa ra những biện pháp cụ thể sau:
+ Với những phụ huynh không có thời gian để quan tâm tới việc chăm sóc trẻ:
Tôi dùng nhiều hình thức: Trao đổi qua ông, bà, gọi điện thoại, in những bài
đồng dao và những TCDG để gửi về nhà nhờ phụ huynh dạy trẻ.
+ Đối với những phụ huynh có nhiều thời gian quan tâm đến trẻ:
Tôi trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của các TCDG đối với trẻ và
trao đổi những bài tôi đã cải biên phù hợp với các nội dung giáo dục, kết hợp
dạy trẻ tại gia đình. Sưu tầm, quyên góp các nguyên vật liệu thiên nhiên như lá
cây, vỏ sò, các nguyên vật liệu phế thải sẵn có ở địa phương: Vủi vụn, chiếu cói,
bìa cát tông… để làm đồ dùng, đồ chơi,ngoài ra mua sắm thêm các đồ dùng để
tổ chức cho trẻ chơi TCDG:
Tận dụng góc tuyên truyền với phụ huynh tôi đưa những bài đồng dao, lời
ca của những TCDG mà tôi đã cải biên để đưa vào góc để mỗi khi phụ huynh
đưa - đón con em sẽ học thuộc và về nhà dạy cho con em mình. Ngoài ra, tôi còn
tham mưu với nhà trường tổ chức thêm buổi dã ngoại và mời phụ huynh tham
gia chơi TCDG cùng với trẻ, qua đó kích thích sự phấn khích của trẻ và sự vui
vẻ của phụ huynh.
Kết quả: Qua áp dụng biện pháp trên tôi thấy các bậc phụ huynh đã thấy
được tầm quan trọng của TCDG đối với trẻ, vì vậy mà đã chú trọng quan tâm

%
Trẻ chú ý vào nội dung cô hướng dẫn
30
30
100
0
0
Trẻ hoạt động tích cực vào các TCDG 30
30
100
0
0
Trẻ nắm được kỹ năng chơi TCDG
30
28
93
2
7
Trẻ hứng thú tham gia TCDG
30
30
100
0
0

15


Cũng qua nghiên cứu về các trò chơi dân gian, tìm ra phương pháp tốt nhất
để dạy trẻ thì bản thân tôi có thêm nhiều kinh nghiệm để dạy cho trẻ các trò chơi

- Khi hướng dẫn trò chơi dân gian cho trẻ cần xác định rõ thể loại của trò
chơi, mục đích yêu cầu cần đạt khi tổ chức trò chơi đó, chuẩn bị chu đáo đồ
dùng, đồ chơi phù hợp với trò chơi.
16


- Sưu tầm, lựa chọn các trò chơi phù hợp với độ tuổi trẻ, phù hợp với chủ
đề.
- Làm tốt công tác phối hợp với các bậc phụ huynh, tổ chuyên môn, lãnh
đạo nhà trường tạo điều kiện xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và
điều kiện môi trường xung quanh, có khoảng không gian rộng rãi thoáng mát để
tổ chức tốt các trò chơi dân gian phù hợp với trẻ..
II. KIẾN NGHỊ
Để thực hiện tốt trò chơi dân gian cho trẻ trong giai đoạn hiện nay thông
qua việc thực hiện các biện pháp trên đã phần nào đạt được một số kết quả như
đã nêu. Bản thân xin có đề xuất sau :
* Đối với lãnh đạo địa phương:
Tạo điều kiện quan tâm hơn nữa đến bậc học mầm non. Đầu từ cơ sở vật
chất để có thể tổ chức tốt các TCDG. Mặt khác vào các ngày lễ, ngày hội những
trò chơi dân gian truyền thống nên được đưa vào như một nội dung của ngày lễ,
để khôi phục lại những TCDG truyền thống đang dần bị đánh mất ở địa phương
Trên đây là “Biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 3 – 4
tuổi tại trường mầm non Nga Mỹ”, bản thân tôi đã rút ra sau một năm học thực
hiện tốt. Tôi rất mong hội đồng khoa học đóng góp ý kiến để đề tài của tôi được
hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
Nga Mỹ, ngày 2 tháng 4 năm 2016
ĐƠN VỊ
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến của

NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
CƠ SỎ LÍ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN
THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
Thuận lợi
Khó khăn
Kết quả điều tra thực tiễn
CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Biện pháp sưu tầm, lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với
trẻ, với chủ đề thực hiện.

2
3

Biện pháp tổ chức thực hiện các trò chơi dân gian
5-10
Biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian lồng ghép vào các hoạt 10-13
động
Biện pháp phối kết hợp với phụ huynh
13-15
HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
15 - 16
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
16
KẾT LUẬN
16
KIẾN NGHỊ
16 - 17
Tài liệu tham khảo & phụ lục hình ảnh

4

- 101 trò chơi dân gian cho trẻ mầm non(Lê Bạch Tuyết)
- Hướng dẫn tổ chức trò chơi dân gian trong nhà trường ( Vũ Kim Yến)
- Hướng dẫn chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non 3 – 4 tuổi –
Nhà xuất bản giáo dục
-Ý nghĩa trò chơi dân gian.net
Phụ lục hình ảnh:
- Hỉnh ảnh trẻ chơi trò chơi: Nu na nu nống (H.1) – Trang 8
- Hình ảnh trẻ chơi trò chơi: Mèo đuổi chuột (H.2)- Trang 9
- Hình ảnh trẻ chơi trò chơi: Rồng rắn lên mây (H.3) – Trang 10
- Hình ảnh trẻ chơi trò chơi: Chi chi chành chành (H.4) – Trang 11
- Hình ảnh trẻ chơi trò chơi: Kéo co (H.5) – Trang 12
- Hình ảnh trẻ chơi trò chơi : Lộn cầu vồng (H.6) – Trang 13
- Hình ảnh tuyên truyền phụ huynh (H.7) – Trang 15

19