Đại học Kinh tế Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

ĐINH THỊ LAN DOANH

ại

Đ
ho

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN MINH HÓA

h

in

̣c k

TỈNH QUẢNG BÌNH

́H

tê
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

́
uê


in

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

́H

tê
́
uê

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. Trịnh Văn Sơn

HUẾ, 2018


Đại học Kinh tế Huế

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung
thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng
mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích
dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc.

ại

Đ

chuyên môn của: Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc Nhà nước huyện Minh

Đ

Hóa, Chi cục thuế, trưởng, phó phòng ban đơn vị, cán bộ nhân viên liên quan đến công

ại

tác quản lý chi thường xuyên ngân sách đã nhiệt tình cung cấp số liệu, tư vấn giúp đỡ

ho

tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn.
Và tôi xin cảm ơn gia đình, những người thân và bạn bè đã chia sẽ, động viên,

̣c k

giúp đỡ và tạo mọi điều kiện cho tôi hoàn thành khóa học và thực hiện thành công luận

in

văn này.

Luận văn là tổng hợp kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu và sự nỗ lực cố

h

gắng của bản thân. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện luận văn không thể tránh khỏi

tê

Tên đề tài: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN MINH HÓA TỈNH QUẢNG BÌNH
1. Tính cấp thiết
Công tác quản lý chi thường NSNN tại huyện Minh Hóa trong thời gian qua đã

Đ

đạt được những kết quả nhất định và đã có sự chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, bên

ại

cạnh kết quả đạt được, công tác quản lý chi thường xuyên NSNN vẫn chưa hoàn thiện,

ho

chưa đạt được hiệu quả cao, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cơ bản cần phải được khắc
phục như hiệu quả các khoản chi ngân sách còn thấp, chi còn dàn trải, thiếu tập trung

̣c k

dẫn đến hiệu quả đầu tư còn thấp, gây lãng phí, chi thường xuyên còn vượt dự toán. Vì
vậy, trong thời gian tới cần nghiên cứu thực trạng để chỉ ra những ưu điểm và hạn chế,

in

từ đó để ra giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại

tê

2. Phương pháp nghiên cứu


Chữ viết đầy đủ

CP

Chính phủ

CTX

Chi thường xuyên

DT

Dự toán

HĐBT

Hội đồng bộ trưởng

HĐND

Hội đồng nhân dân

KBNN

Kho bạc Nhà nước

NĐ-CP

Ngân sách nhà nước

XDCB

Xây dựng cơ bản

h

in

QĐ

́
uê

́H

tê

iv


Đại học Kinh tế Huế

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Số hiệu

Nội dung

Bảng 2.1

Tình hình dân số và lao động của huyện Minh Hóa

38
40
42

43
45

ho

Bảng qui trình lập dự toán chi thường xuyên NSNN huyện

Bảng 2.13

Bảng 2.14

Tổng hợp chi thường xuyên NSNN cho y tế, sự nghiệp kinh tế
tại huyện Minh Hóa, giai đoạn 2014 – 2016

́
uê

Bảng 2.12

Chi cho sự nghiệp giáo dục, đào tào và dạy nghề huyện Minh Hóa

́H

Bảng 2.11

huyện Minh Hóa, giai đoạn 2014-2016

Kết quả khảo sát một số nội dung về lập dự toán chi thường
xuyên NSNN ở huyện Minh Hóa

v

54
56
58

61

63

66

68


Đại học Kinh tế Huế

Số hiệu

Nội dung

Bảng 2.15

Trang

Kết quả khảo sát nội dung thất thoát và lãng phí trong
chi thường xuyên NSNN ở huyện Minh Hóa


ho
́
uê

́H

tê
vi

73


Đại học Kinh tế Huế

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................ii
TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ ................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU .................................................iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................v
MỤC LỤC.....................................................................................................................vii
ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................................1

Đ

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ..........................6

ại


uê

cấp huyện........................................................................................................................................18
1.2.4. Tiêu chí đánh giá quản lý chi thường xuyên ngân sách Nhà nước ................................19
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách cấp huyện
.........................................................................................................................................................21
1.3. THỰC TIỄN VÀ KINH NGHIỆM VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN VÀ BÀI HỌC CHO HUYỆN MINH HÓA, QUẢNG
BÌNH ..............................................................................................................................24

vii


Đại học Kinh tế Huế

1.3.1. Kinh nghiệm quản lý chi thường Ngân sách nhà nước ở một số huyện ngoài và trong
nước ................................................................................................................................................24
1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Minh hóa, Quảng Bình .....................................28
1.4. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ...............................................30
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN MINH HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH ......34
2.1. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN MINH HÓA, QUẢNG BÌNH ...................................34
2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên của huyện Minh Hóa....................................................34

Đ

2.1.2. Đặc điểm về xã hội, văn hóa và an ninh quốc phòng ..........................................35

ại



CHÍNH VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN HUYỆN MINH
HÓA, QUẢNG BÌNH ....................................................................................................65
2.3.1. Mẫu khảo sát .......................................................................................................................65
2.3.2. Kết quả khảo sát..................................................................................................................66
2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN
SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN MINH HÓA, QUẢNG BÌNH ...................................76
2.4.1. Kết quả đạt được .................................................................................................................76
2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế...................................................................77
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2...............................................................................................84

viii


Đại học Kinh tế Huế

CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ......85
QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ........................85
Ở HUYỆN MINH HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH ...................................................85
3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI Ở HUYỆN MINH HÓA..............85
3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội huyện Minh Hóa................................................85
3.1.2. Mục tiêu hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Minh Hóa ....................87
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN Ở MINH HÓA, QUẢNG

Đ

BÌNH ..............................................................................................................................88

ại

uê

sách huyện......................................................................................................................................99
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHI .............................................................................101
1. Kết luận ....................................................................................................................101
2. Kiến nghị ..................................................................................................................102
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................105
PHỤ LỤC ...........................................................................................................108
QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN
BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN

ix


Đại học Kinh tế Huế

NHẬN XÉT CỦA PHẢN BIỆN 1+2
BẢN GIẢI TRÌNH
XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

ại

Đ
h

in

̣c k

ho


xuyên, trong đó chi thường xuyên thường chiếm một tỷ trọng lớn và có vị trí, vai trò rất
quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) đất nước. Trong những năm gần

̣c k

đây, việc bố trí nguồn vốn chi thường xuyên còn dàn trải, tính bao cấp chưa được xoá

in

bỏ triệt để, hiệu quả còn thấp; tình hình chi ngân sách còn nhiều thất thoát, lãng phí; chi
tiêu hành chính và chi NSNN cho một số lĩnh vực như y tế, giáo dục chưa đáp ứng

h

được nhu cầu cần thiết. Vì vậy, việc quản lý chi thường xuyên NSNN như thế nào để

tê

đạt được hiệu quả cao nhất, triệt để tiết kiệm, khắc phục tình trạng chi ngoài dự toán,

́H

chi vượt dự toán hoặc chi không đúng thẩm quyền, sai quy định của Luật NSNN đang

́
uê

là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng và quan tâm nhằm mục tiêu đáp
ứng được yêu cầu sự phát triển trong thời kỳ đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế của


(2) Quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình giai

ho

đoạn 2014 - 2016 đã đạt được những kết quả gì?
(3) Có những hạn chế gì trong quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh

̣c k

Hóa, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2014 - 2016?

in

(4) Giải pháp nào giúp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện

3. Mục tiêu nghiên cứu

h

Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới?

́H

tê

3.1. Mục tiêu chung

Đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác



Đ

năm 2014 - 2016 và nguồn số liệu điều tra sơ cấp điều tra cuối năm 2017.

ại

5. Phương pháp nghiên cứu

ho

5.1. Phương pháp thu thập tài liệu
- Thu thập số liệu thứ cấp:

̣c k

Nguồn số liệu, thông tin thứ cấp được thu thập từ Phòng Tài chính - Kế hoạch,
Kho bạc, Chi cục thuế, Chi cục Thống kê, Phòng Tài nguyên Môi trường, Văn kiện Đại

in

hội Đảng bộ huyện và một số tài liệu khác có liên quan để đánh giá thực trạng quản lý

h

chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn và công tác quản lý chi thường

́H

chi NSNN...).

- Dùng phương pháp so sánh, phương pháp thống kê mô tả để xác định xu
hướng biến động của nguồn chi thường xuyên của ngân sách nhằm phục vụ cho việc
phân tích đánh giá công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách;
- Sử dụng các phương pháp phân tích dãy dữ liệu thời gian, phương pháp phân

Đ

tích kinh tế để phân tích, đánh thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách trên cơ

ại

sở các số liệu thứ cấp và sơ cấp đã được tổng hợp.
- Sử dụng phương pháp phương pháp phân tích hồi qui để làm rõ công tác quản

ho

lý chi thường xuyên NSNN của Huyện.

̣c k

5.4 Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo
Tham khảo ý kiến của các chuyên gia về lĩnh vực quản lý chi thường xuyên để

in

tham khảo đánh giá kết quả nghiên cứu và đề xuất giải pháp.

h

6. Những đóng góp mới của luận văn

Ngân sách nhà nước cấp huyện
Chương 2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện
Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình
Chương 3. Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường
xuyên NSNN huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình

ại

Đ
h

in

̣c k

ho
́H

tê
́
uê
5


Đại học Kinh tế Huế

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1. NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN

nhà nước (NSNN) huyện cũng được xác định lại về vai trò và nhiệm vụ của mình. Vào

tê

ngày 27/11/1989, Hội đồng Bộ trưởng (HĐBT) đã ra Nghị quyết số 186/HĐBT về

́H

phân cấp quản lý ngân sách địa phương trong đó có NSNN huyện. Tiếp đến vào ngày
16/02/1992, HĐBT ban hành Nghị quyết số 186/HĐBT sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số

́
uê

186/HĐBT ngày 27/11/1989. [4, 14]

Tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa IX khẳng định: Ngân sách quận, huyện là một
cấp ngân sách thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN trên phạm vi địa bàn
quận, huyện. [4, 14]
Như vậy, NSNN cấp huyện mang bản chất của NSNN, đó chính là các mối quan
hệ giữa cấp ngân sách huyện với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn huyện trong quá
trình phân bổ, sử dụng với bản chất nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Tóm lại, NSNN huyện là quỹ tiền tệ tập trung của huyện được hình thành bằng
các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi huyện; Nó phản ảnh những mối
quan hệ một bên là chính quyền cấp huyện với một bên là các chủ thể khác thông qua

6


Đại học Kinh tế Huế


trò đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo chức năng đặc biệt quan trọng này, Ngân sách cấp

h

huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết, có các khoản dự phòng hợp lý.
Hai là, Ngân sách cấp huyện là công cụ thúc đẩy, phát triển ổn định KT-XH. Để

tê

́H

thực hiện tốt chiến lược kinh tế - tài chính của cấp Trung ương, cấp tỉnh thì cấp huyện

cần phải sử dụng các công cụ có sẵn của mình để điều tiết, định hướng. Sẽ không có

́
uê

một cơ cấu kinh tế ổn định và phát triển nếu không có ngân sách làm công cụ. Cấp
huyện phải căn cứ vào thế mạnh của địa phương mình để định hướng, hình thành cơ
cấu kinh tế, kích thích phát triển, đầu tư kinh phí, vốn, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, tạo môi
trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động.
Ba là, Ngân sách cấp huyện là phương tiện bù đắp khiếm khuyết thị trường,
đảm bảo công bằng xã hội. Đây là vai trò không thể thiếu đối với ngân sách mỗi quốc
gia, có tác dụng giải quyết các tình trạng bất hợp lý từ nền kinh tế thị trường như: thất
nghiệp, khoảng cách giàu nghèo, người già, trẻ em, người tàn tật, ô nhiểm môi
trường,…. Chính quyền cấp huyện phải tham gia giải quyết các khiếm khuyết nói trên
trên cơ sở sử dụng có hiệu quả công cụ thu chi NSNN trên địa bàn huyện [4, 16-17].



nhu cầu của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công tại

in

huyện đó, qua đó thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước trên các hoạt động sự nghiệp
địa bàn huyện.

́H

tê

* Đặc điểm:

h

kinh tế, giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội… và các hoạt động sự nghiệp khác trên

- Chi thường xuyên mang tính liên tục, ổn định: Nhìn chung, hầu hết các khoản
khoảng thời gian nhất định trong một năm tài chính.

́
uê

chi thường xuyên (CTX) từ NSNN đều mang tính ổn định và có tính chu kỳ trong một
- Các khoản CTX phần lớn nhằm mục đích tiêu dùng: CTX nhằm trang trải cho
các nhu cầu về quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, về an ninh quốc phòng, trật tự
an toàn xã hội và các hoạt động xã hội khác. Các hoạt động này mặc dù không trực tiếp
tạo ra lợi nhuận hay tạo ra sản phẩm vật chất, nhưng những khoản CTX này lại có tác
dụng quan trọng đối với phát triển kinh tế vì nó tạo ra một hệ thống cơ sở hạ tầng, môi

tác trong hoạt động sự nghiệp…[1, 20-21]
Chi thường xuyên NSNN bao gồm các khoản chi cho tiêu dùng xã hội gắn liền

̣c k

với chức năng quản lý xã hội của Nhà nước, khoản chi này được phân thành hai bộ

in

phận: Thứ nhất, Chi cho nhu cầu quản lý kinh tế xã hội chung và thứ hai, Chi để đáp

h

ứng nhu cầu của dân cư về phát triển văn hóa xã hội, nó có mối quan hệ trực tiếp đến
thu nhập và nâng cao mức sống của dân cư và một bộ phận phục vụ cho nhu cầu quản

́H

tê

lý kinh tế xã hội.

Bằng vào các khoản chi tiêu dùng thường xuyên, nhà nước thể hiện được sự

́
uê

quan tâm của mình đến nhân tố con người trong quá trình phát triển kinh tế. Đồng thời
với các khoản chi này, nhà nước thực hiện chức năng văn hóa, giáo dục, quản lý, an
ninh quốc phòng.

nghệ thuật, thể dục thể thao, thông tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình và các hoạt

ho

động khác....

- Chi sự nghiệp kinh tế của Nhà nước: Là khoảng chi để phục vụ cho hoạt

̣c k

động của mỗi ngành và phục vụ chung cho cấp huyện, tạo điều kiện thuận lợi cho các

in

hoạt động của các thành phần kinh tế.

- Chi khác: Ngoài các khoản chi thường xuyên lớn thuộc 4 lĩnh vực trên còn có

h

các khoản chi khác cũng xếp vào cơ cấu chi thường xuyên như: chi trợ giá theo chính

tê

sách của Nhà nước, chi trả tiền lãi do Chính phủ vay, chi hỗ trợ quỹ BHXH...

́H

1.1.2.3. Vai trò của chi thường xuyên Ngân sách huyện


Đ

sinh trong quá trình tạo lập, phân bổ và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền Nhà nước

ại

cấp huyện; quản lý các khoản thu, chi của huyện đã dự toán và được thực hiện trọng

ho

một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình.
Quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện là quá trình thực hiện có hệ thống

̣c k

các biện pháp phân phối, sử dụng ngân sách cho mục đích chi tiêu nhằm duy trì sự tồn

in

tại và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của bộ máy chính quyền cấp huyện [4, 16].

h

Quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện là một nội dung trọng yếu của quản
lý chi ngân sách, quản lý tài chính nói riêng và quản lý nhà nước nói chung, được điều

tê

hành bởi bộ máy cấp huyện và là một mắt xích quan trọng của quá trình quản lý kinh tế


* Chi trực tiếp qua Kho bạc nhà nước:
Đây là nguyên tắc có sự tham gia của 3 bên: Đơn vị sử dụng NSNN, Kho bạc
NN và tổ chức hay cá nhân được nhận các khoản tiền (người được hưởng). Vì thế các
khoản chi thường xuyên NSNN phải có trong dự toán được phê duyệt,các khoản chi

Đ

này phải được kiểm tra, kiểm soát trước, trong và sau khi thanh toán. Đồng thời, đòi

ại

hỏi tất cả các đơn vị hay cá nhân sử dụng NSNN phải mở tài khoản tại Kho bạc NN,

ho

chịu sự kiểm tra của cơ quan tài chính và Kho bạc NN.
1.2.2. Nội dung công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách cấp huyện

̣c k

1.2.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý chi thường xuyên

in

Để quản lý công tác chi NSNN nói chung và chi thường xuyên NSNN cấp

h

huyện nói riêng, đòi hỏi phải có Bộ máy tổ chức quản lý và điều hành. Thông thường
cấp huyện được quản lý thông qua các bộ phân liên quan từ Hội đồng nhân dân

xuyên NSNN.
- Kho bạc Nhà nước: Chi và đối chiếu các khoản chi so với dự toán đã phê
duyệt, tiến hành kiểm tra, kiểm soát tính hợp pháp, hợp lệ của hồ sơ, chứng từ...
1.2.2.2. Lập dự toán chi thường xuyên Ngân sách huyện
Dự toán chi thường xuyên ngân sách là một bộ phận đặc biệt quan trọng trong
dự toán ngân sách, nó là khâu mở đầu trong chu trình quản lý ngân sách. Mục tiêu cơ
bản của việc lập dự toán chi thường xuyên NSNN là nhằm tính toán đúng đắn khả năng
và nhu cầu ngân sách trong kỳ kế hoạch, có căn cứ khoa học và thực tiễn các chỉ tiêu
thu, chi của ngân sách trong kỳ kế hoạch.

Đ

Lập dự toán chi thường xuyên NSNN thực chất là lập kế hoạch chi thường

ại

xuyên ngân sách trong một năm ngân sách. Kết quả của khâu này là dự toán ngân sách

ho

được các cấp thẩm quyền quyết định.

̣c k

Ý nghĩa của lập dự toán chi thường xuyên:
- Dự toán là khâu mở đầu có tính chất quyết định đến hiệu quả trong quá trình

in

điều hành, quản lý ngân sách, trong đó dự toán chi ngân sách là một mục quan trọng

13