ĐỀ TÀI: SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
****************
MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO- THỰC HIỆN CÓ NỀ NẾP, CÁCH DẠY
HỌC THEO PHƯƠNG PHÁP HOẠT ĐỘNG NHÓM, NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TOÀN DIỆN Ở BẬC THCS TRÊN ĐỊA BÀN
CÓ HỌC SINH PHẦN LỚN LÀ NÔNG THÔN
Người thực hiện: Phạm Quang Thanh
Chức vụ: Hiệu trưởng
NĂM HỌC 2005-2006
A – Đặt vấn đề:
Trong hơn bốn mươi năm qua, trước sự phát triển như vũ bảo của khoa học,
giáo dục nước nhà đã có nhiều cố gắng trong việc tự hoàn thiện mình bằng những
giải pháp như tiến hành cải cách giáo dục (GD), đổi mới chương trình GD phổ
thông... nhằm dủ sức đáp ứng nhiệm vụ nhân dân giao phó: trồng người đáp ứng
giai đoạn cách mạng mới.
Trong thời gian qua, dẫu có nhiều nổ lực như thế, nhung nhìn chung giáo dục
của ta vẫn chưa ngang tầm với nhiệm vụ cách mạng mới: đào tạo con người toàn
diện phục vụ sự nghiệp CNH – HĐH của đất nước. Hay nói cách khác GD-ĐT
phải bằng mọi cách đáp ứng mục tiêu mà Đảng ta đề ra: nâng cao dân trí, đào tạo
nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.
Tuy vậy, chất lượng GD hiện nay nói chung là thấp, chưa đáp ứng được mục
tiêu mà Đảng ta đã chỉ ra. Nguyên nhân dẫn đến chất lượng không được như mong
muốn như thế có nhiều. Song vấn đề mấu chốt hiện nay vẫn là Phương pháp dạy
học.
Chính vì lẽ đó, cho nên NQ TW 4 (khoá VII) đã xác định “Khuyến khích tự
học”, phải “Áp dụng những phương pháp hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh
năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề” và điều đó lại được NQ
TW 2 (khoá VIII) tiếp tục khẳng định “Phải đổi mới phương pháp giáo dục đào
tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo
của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện
hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự

chứng tỏ qua hoạt động sẽ làm cho mỗi thành viên bộc lộ được suy nghĩ, hiểu biết,
thái độ của mình, qua đó được tập thể uốn nắn, điều chỉnh, phát triễn tình bạn, ý
thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tương trợ, ý thức cộng đồng... Hoạt động trong tập
thể quen dần với sự phân công hợp tác trong lao động xã hội, hiệu quả học tạp sẽ
tăng lên nhất là phải giải quyết vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện nhu cầu phối hợp giữa
các cá nhân để hoàn thành một nhiệm vụ học tập xác định. Như vậy tổ chức hoạt
động nhóm trong thời gian qua, hiện nay và tương lai vẫn là PPDH mang lại hiệu
quả cao đã được các nước tiên tiến trên thế giới đánh giá cao và được áp dụng một
cách phổ biến, thành thạo trong trường học. Đối với họ, hiện nay tổ chức hoạt
động nhóm đã trở thành một nhu cầu từ cả phía người dạy-người học.
Còn nước ta phương pháp tổ chức hoạt động nhóm trước đây tuy đã có áp
dụng nhưng còn rất mờ nhạt. Đặc biệt, từ khi thực hiện đổi mới chương trình giáo
dục phổ thông theo NQ 40/QH-10, thì PPDH hoạt động nhóm không những khuyến
khích, vận động áp dụng, mà còn coi đây là một tiêu chí đánh giá mực độ hoàn
thành nhiệm vụ của người giáo viên khi lên lớp.
2
Thế nhưng thực tế trong ba năm học qua (02-03, 03-04, 04-05) ở trường
THCS Huỳnh Thúc Kháng chúng tôi, việc áp dụng PPDH hoạt động nhóm còn lắm
điều đáng bàn và trung thực khách quan mà nói thì việc sử dụng PPDH được khẳng
định định là tiên tiến nhất như trên vẫn còn mang hình thức đối phó, chưa mang lại
hiệu quả như mong muốn. Chính vì lẽ đó, cho nên bản thân tôi thời gian qua (khi
thực hiện thay sách) đã có nhiều băn khoăn, trăn trở làm thế nào để có cách chỉ
đạo thực hiện có nề nếp việc dạy học theo phương pháp hoạt động nhóm, nhằm
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện theo NQ 40 cỉa Quốc hội. Và
trong suốt quá trình ấy bản thân đã có một số việc làm tại đơn vị xin được bày tỏ
dưới đây với mục đích trao đỗi, ngõ hầu có được sự góp ý bổ sung của quý lãnh
đạo, đồng nghiệp để kinh nghiệm thêm phong phú, nhằm góp phần tốt trong việc
chỉ đạo chuyên môn, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
B- Giải quyết vấn đề:
1- Nghiên cứu hồ sơ, sổ sách của CBGV và HS để thu thập thông tin cần thiết:

100% HS có đầy đủ SGK, phần lớn ham học và làm theo sự hướng dẫn của GV.
Tồn tại:
- GV sử dụng ĐDDH chưa nhiều, chưa thường xuyên, chưa trở thành nề nếp.
- Việc tổ chức hoạt động nhóm thường diễn ra ở những tiết có người dự, còn những
tiết khác thì rất ít, thậm chí theo cách truyền thụ một chiều. Nội dung chuẩn bị
trước đó cho hoạt động nhóm thiếu chu đáo, lại không đồng đều thường tập trung
phần lớn ở nhóm trưởng.
- Mặc dù ở tổ chuyên môn có triển khai đầy đủ KH công tác, sự chỉ đạo của trường
nhưng nhìn chung chưa có biện pháp cụ thể đỡ từng cá nhân thực hiện hay tháo gỡ
những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện một số công tác lớn. Trầm trọng hơn là
việc sơ, tổng kết đáng giá việc thực hiện tổ chức hoạt động nhóm còn chung chung,
thiếu mạnh dạn chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân dẫn đến. Do đó, chưa có bài
học kinh nghiệm hữu hiệu.
* Qua trao đổi, thăm dò CBGV: nổi lên một nguyên nhân khiến người dạy chưa
“hít” với phương pháp dạy học này (hoạt động nhóm), bởi vì nó đòi hỏi công phu
và tốn thời gian – kinh phí (tối thiểu 3 nghìn – 4 nghìn đồng/tiết) nhiều hơn khi khi
không áp dụng nó; mặt khác ngay sau tiết học, người học có cảm nhận tức thời về
tính hiệu quả không cao hơn so với các phương pháp truyền thống mà họ đã
sử dụng trước đây. Họ chưa thấy được tác dụng tích cực, tính bền vững lâu
dài của nó trong hoạt động nhận thức của con người. Hơn nữa đây là việc đổi
mới quan niệm, một thói quen trong dạy học cho nên sẽ gặp những khó khăn cả về
nhận thức và hành động... Bởi lẽ, đây là phương pháp mới, HS-GV không quen,
còn bỡ ngỡ với cách học như thế và dẫn tới không ham thích. Đó là chưa nói tới
những học sinh yếu, lười học lợi dụng sự sơ hở, quản lý của giáo viên làm mất trật
tự, ồn ào, làm cho người dạy bực mình, chán nản. Thực tế có những tiết học khi
đến phần hoạt động nhóm HS rất ồn, thậm chí có cả quậy phá. Và điều này cũng dễ
hiểu, vì các em HS yếu ít có khả năng và không ham thích tham gia giải quyết
những nhiệm vụ nhóm phân công. Hơn nữa khi cái “mới” ra đời thường thường ít
được chấp nhận, ít được ủng hộ. Và để khắc phục những hạn chế này, là cán bộ
quản lý chúng ta phải tác động bằng nhiều biện pháp, trong đó biện pháp không thể

. Nó đòi hỏi sự cố gắng trí tuệ và nghị lực cao của mỗi HS trong quá trình tự giành
lấy kiến thức mới.
. Trong học tập, không phải mọi tri thức, kỹ năng thái độ đều được hình thành bằng
những hoạt động thuần tuý cá nhân. Lớp học là môi trường giao tiếp thầy – trò, trò-
thầy, tạo nên mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trong con đường đi tới những
tri thức mới.
. Trong phương pháp dạy học hoạt động nhóm vẫn có giao tiếp thầy-trò, nhưng nổi
lên mối quan hệ giao tiếp trò-trò. Thông qua hoạt động nhóm tìm tòi nghiên cứu,
thảo luận, tranh luận trong tập thể, ý kiến của mỗi cá nhân được bộc lộ, được điều
chỉnh, khẳng định hay bác bỏ, qua đó người học được nâng mình lên một trình độ
mới, bài học vận dụng được vốn hiểu biết và kinh nghiệm của mỗi cá nhân và cả
lớp.
. Hoạt động trong tập thể nhóm sẽ làm cho từng thành viên được bộc lộ những suy
nghĩ hiểu biết của mình, qua đó được tập thể uốn nắn, điều chỉnh phát triển tình
bạn, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tương trợ, ý thức cộng đồng.
. Từ xưa bên cạnh câu “Không thầy đố mày làm nên”, cha ông ta đã có câu “Học
thầy không tầy học bạn”
5