M ỤC L ỤC
M ỤC L ỤC ...................................................................................................................................................................... 1
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................................................................... 2
1. Ý nghĩa, tính cấp thiết của Đề tài ............................................................................................................................... 2
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................................................................. 2
3. Nội dung Đề tài .......................................................................................................................................................... 2
4. Đối tượng và phạm vi ................................................................................................................................................. 2
5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................................................................ 3
CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO VÀ .......................................................................................................... 4
ĐÁNH GIÁ RỦI RO TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ........................................................................... 4
1, Khái niệm rủi ro kiểm toán ........................................................................................................................................ 4
2. Đánh giá rủi ro kiểm toán ........................................................................................................................................... 4
2.1. Kỳ vọng của những người sử dụng báo cáo tài chính ......................................................................................... 5
2.2. Khả năng khách hàng sẽ gặp khó khăn về tài chính sau khi báo cáo kiểm toán được công bố .......................... 6
3. Thành phần của rủi ro kiểm toán ................................................................................................................................ 7
3.1. Rủi ro tiềm tàng ................................................................................................................................................... 8
3.2. Rủi ro kiểm soát .................................................................................................................................................. 9
3.3. Rủi ro phát hiện ................................................................................................................................................. 10
4. Mô hình rủi ro kiểm toán .......................................................................................................................................... 12
CHƯƠNG II. THỰC TIỄN ĐÁNH GIÁ RỦI RO KIỂM TOÁN .................................................................................. 14
TẠI CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP VIỆT NAM .......................................................................................... 14
2. Xác định mức rủi ro mong muốn cho cuộc kiểm toán ............................................................................................. 19
3.Thực hiện đánh giá rủi ro trên toàn bộ báo cáo tài chính .......................................................................................... 20
3.1. Đánh giá rủi ro tiềm tàng trên toàn bộ báo cáo tài chính ................................................................................. 20
3.2. Đánh giá rủi ro kiểm soát cho toàn bộ báo cáo tài chính .................................................................................. 23
3.3. Đánh giá rủi ro phát hiện trên toàn bộ báo cáo tài chính .................................................................................. 24
4. Đánh giá rủi ro trên phương diện số dư khoản mục và nghiệp vụ .......................................................................... 24
4.1. Đánh giá rủi ro tiềm tàng .................................................................................................................................. 24
4.2. Đánh giá rủi ro kiểm soát .................................................................................................................................. 27
4.2.1. Thu thập hiểu biết về hệ thống kiểm soát nội bộ và mô tả trên giấy tờ làm việc ....................................... 28
4.2.2. Đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát ......................................................................................................... 28

Phần 1: Lý luận chung về rủi ro và đánh giá rủi ro trong kiểm toán báo cáo tài
chính
Phần 2: Thực tiễn công tác đánh giá rủi ro kiểm toán tại các công ty kiểm toán
độc lập Việt Nam
4. Đối tượng và phạm vi
Đề tài hướng nghiên cứu vào rủi ro kiểm toán với các thành phần của nó: rủi
ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát và rủi ro phát hiện. Bên cạnh đó là quy trình đánh giá
rủi ro trên thực tế trong phạm vi các công ty kiểm toán độc lập tại Việt Nam.
2
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện Đề tài, em đã nghiên cứu lý luận kết hợp với thực tiễn tại các
công ty kiểm toán độc lập Việt Nam.
3
CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO VÀ
ĐÁNH GIÁ RỦI RO TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1, Khái niệm rủi ro kiểm toán
Rủi ro kiểm toán là khái niệm cơ bản, quan trọng trong kiểm toán nói chung,
kiểm toán tài chính nói riêng. Theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 400: “Rủi ro
kiểm toán là rủi ro kiểm toán viên và công ty kiểm toán đưa ra ý kiến nhận xét
không thích hợp khi báo cáo tài chính đã được kiểm toán còn có những sai sót trọng
yếu”.
Báo cáo tài chính bao gồm nhiều khoản mục khác nhau, do giới hạn về thời
gian và chi phí, kiểm toán viên không thể kiểm tra hết toàn bộ báo cáo tài chính mà
chỉ thu thập bằng chứng để đưa ra ý kiến nhận xét trên những khía cạnh trọng yếu.
Kiểm toán viên không cam kết tất cả sai phạm đều được phát hiện, mà chỉ là sự đảm
bảo hợp lý, ngầm định khả năng rủi ro những sai phạm trọng yếu vẫn còn tồn tại
trong báo cáo tài chính. Kiểm toán viên có thể đưa ra ý kiến không đúng về toàn bộ
báo cáo tài chính như:
Đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần khi báo cáo tài chính còn chứa đựng thông
tin sai phạm trọng yếu.

lớn các khoản nợ, nó sẽ được sự quan tâm nhiều hơn từ phía các chủ nợ thực tế và
tiềm năng.
Ví dụ, một công ty quy mô lớn, niêm yết trên thị trường chứng khoán và có
khoản nợ có quy mô đáng kể thì mức độ quan tâm của các đối tượng tới báo cáo tài
chính cao, kiểm toán viên phải xác định mức rủi ro kiểm toán chấp nhận đối với
từng khoản mục là rất thấp.
5
2.2. Khả năng khách hàng sẽ gặp khó khăn về tài chính sau khi báo cáo kiểm
toán được công bố
Việc phát hành báo cáo kiểm toán có ảnh hưởng đầu tiên và quan trọng đối với
tình hình tài chính của khách hàng. Nếu khả năng khách hàng gặp khó khăn về tài
chính cao sau khi báo cáo kiểm toán được công bố, kiểm toán viên phải xác định
mức rủi ro mong muốn ở mức thấp.
Để phán đoán khả năng này, kiểm toán viên dựa vào các yếu tố:
Một: Khả năng thanh toán: Khả năng thanh toán phản ánh rõ nét tính hình tài
chính của công ty. Nếu khả năng thanh toán thấp, thường xuyên thiếu tiền mặt, vốn
lưu động thì khả năng gặp khó khăn về tài chính là hoàn toàn có thể.
Hai: Các khoản lãi, lỗ trong các năm trước: Nếu khoản lãi giảm nhanh trong
nhiều năm thì kiểm toán viên phải xem xét về khả năng hoạt động liên tục của công
ty.
Ba: Các biện pháp gia tăng vốn: Tỉ lệ vay nợ quá cao thì khả năng gặp khó khăn
về tài chính là hoàn toàn có thể khi công ty làm ăn đi xuống.
Bốn: Bản chất hoạt động kinh doanh: Với cùng điều kiện hoạt động kinh doanh,
một số công ty có rủi ro tài chính cao hơn các công ty khác, ví dụ như công ty môi
giới chứng khoán, kinh doanh hàng công nghệ cao…
Năm: Năng lực ban quản trị: Năng lực ban quản trị cũng là một yếu tố quan
trọng để xem xét khả năng gặp rủi ro tài chính của công ty. Với một ban quản trị
giỏi, có đầu óc chiến lược, khả năng công ty gặp rủi ro tài chính sẽ thấp.
Dựa vào các yếu tố trên, kiểm toán viên xác định mức rủi ro mong muốn cho
toàn bộ báo cáo tài chính-mức độ mà kiểm toán viên sẵn sàng chấp nhận báo cáo tài

dụng
Không áp
dụng
AR
5
Số dư khoản
mục
Không áp
dụng
AR
2
AR
3
AR
4
Không áp
dụng
3. Thành phần của rủi ro kiểm toán
Rủi ro kiểm toán được cấu thành từ ba bộ phận: rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm
soát và rủi ro phát hiện. Rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát tồn tại độc lập với kiểm
toán viên, nó phụ thuộc vào môi trường kinh doanh, điều kiện của đơn vị, kiểm toán
viên chỉ có thể đánh giá để đưa ra kế hoạch kiểm toán hợp lý. Rủi ro phát hiện là rủi
ro liên quan tới năng lực, công việc của kiểm toán viên. Kiểm toán viên có thể kiểm
soát, thực hiện các thủ tục phù hợp để giảm rủi ro phát hiện.
Ta có thể hình dung mối quan hệ của rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát, rủi ro
phát hiện và rủi ro kiểm toán như sau:
7
3.1. Rủi ro tiềm tàng
Rủi ro tiềm tàng là khả năng tồn tại các sai phạm trọng yếu trong bản thân đối
tượng kiểm toán khi chưa tính đến tác động của bất kỳ hoạt động kiểm toán nào, kể

Báo cáo tài chính có thể chứa đựng những sai sót, như: báo cáo tài chính có
những điều chỉnh liên quan đến niên độ trước, báo cáo tài chính có nhiều ước tính kế
toán, hoặc trong năm tài chính có nhiều sự thay đổi chính sách kế toán;
Việc xác định số dư và số phát sinh các tài khoản và nghiệp cụ kinh tế;
Mức độ dễ bị mất mát, biển thủ tài sản;
Mức độ phức tạp của các nghiệp vụ hay sự kiện quan trọng đòi hỏi phải có ý
kiến chuyên gia;
Việc ghi chép các nghiệp vụ bất thường và phức tạp;
Các nghiệp vụ kinh tế tài chính bất thường khác (theo VSA 400).
3.2. Rủi ro kiểm soát
Rủi ro kiểm soát là khả năng mà hệ thống kiểm soát nội bộ không phát hiện,
ngăn ngừa và sửa chữa các sai phạm trọng yếu. Theo chuẩn mực kiểm toán số 400,
“Rủi ro kiểm soát là rủi ro do phát hiện sai, có thể xảy ra với một số dư tài khoản
hoặc một loại nghiệp vụ và có thể có sai sót nghiêm trọng. Những sai sót này xảy ra
đơn lẻ hoặc có thể kết hợp sai sót của các số dư, các nghiệp vụ khác mà Hệ thống
Kiểm soát nội bộ không ngăn ngừa hết hoặc không phát hiện kịp thời”.
Rủi ro kiểm soát cũng được tính tại các quy mô khác nhau, các bước công
việc khác nhau như sau:
9
Quy mô
Bước công việc
Chấp nhận
khách
hàng
Lập kế hoạch
kiểm toán
Thử nghiệm
kiểm soát
Thử nghiệm
cơ bản

các giấy tờ làm việc
Bước hai: Đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát để lập kế hoạch cho từng khoản
mục
Bước ba: Thực hiện thử nghiệm kiểm soát
Bước bốn: Lập bảng đánh giá kiểm soát nội bộ và đánh giá lại rủi ro kiểm soát.
3.3. Rủi ro phát hiện
Rủi ro phát hiện là khả năng các thủ tục kiểm toán không phát hiện được các sai
phạm trọng yếu. Theo VSA 400, “Rủi ro phát hiện là rủi ro xảy ra sai sót Trọng yếu
trong từng nghiệp vụ, từng khoản mục trong Báo cáo tài chính khi tính riêng rẽ hoặc
tính gộp mà trong quá trình kiểm toán, Kiểm toán viên và Công ty kiểm toán không
phát hiện được”.
Rủi ro phát hiện có liên quan trực tiếp tới các thủ tục mà kiểm toán viên tiến
hành, ví dụ sử dụng mô hình phân tích không phù hợp, phân tích sai…
Rủi ro phát hiện được chia thành rủi ro lấy mẫu và rủi ro không do lấy mẫu:
10
Rủi ro lấy mẫu: xuất phát từ hạn chế về thời gian và chi phí, kiểm toán viên
không thể thực hiện kiểm tra 100% tất cả các chứng từ, sổ sách liên quan tới mỗi
khoản mục, nghiệp vụ. Kiểm toán viên tiến hành chọn mẫu để kiểm tra, xác minh.
Nếu mẫu chọn không đại diện cho tổng thể, kết luận của kiểm toán viên về mẫu
chọn áp dụng cho tổng thể sẽ bị sai lệch.
Rủi ro không do lấy mẫu: là rủi ro khi kiểm toán viên không phát hiện được các
sai phạm trọng yếu do áp dụng các thủ tục không phù hợp hoặc phân tích, đánh giá
sai. Rủi ro này vẫn có thể xuất hiện khi kiểm toán viên kiểm tra toàn bộ tổng thể.
Rủi ro không do lấy mẫu có thể giảm bớt thông qua đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ
cho kiểm toán viên; lập kế hoạch phù hợp; giám sát chặt chẽ…
Rủi ro phát hiện được đánh giá trong các bước công việc khác nhau, ở quy mô
khác nhau:
Quy mô
Bước công việc
Chấp nhận

3
DR
4
Không áp
dụng
Rủi ro phát hiện được xác định dựa trên ba yếu tố: rủi ro kiểm toán, rủi ro phát
hiện và rủi ro kiểm soát theo công thức:
DR=AR/(CR*IR)
Coi CR*IR là rủi ro của sai phạm trọng yếu trong báo cáo tài chính, khi đánh
giá rủi ro kiểm soát, rủi ro tiềm tàng theo các mức: thấp, trung bình, cao thì rủi ro
của sai phạm trọng yếu được xác định:
11
Rủi ro tiềm tàng
(IR)
Rủi ro kiểm soát (CR)
Thấp Trung bình cao
Thấp Thấp Thấp trung bình Cao trung bình
Trung bình Thấp trung bình Trung bình Khá cao
cao Trung bình Cao trung bình cao
Cùng với mức rủi ro kiểm toán rất thấp, thấp, trung bình, ta xác định mức rủi ro
phát hiện:
Rủi ro kiểm
toán
Rủi ro của sai phạm trọng yếu trong báo cáo tài chính
cao
Trung bình
cao
Trung bình
Thấp trung
bình

Khi chấp nhận hợp đồng kiểm toán, kiểm toán viên xác định mức rủi ro mong
muốn cho cuộc kiểm toán (VD 1,5%). Qua lập kế hoạch kiểm toán, kiểm toán viên
xác định mức rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát (VD 30% và 20%). Để đảm bảo
mức rủi ro kiểm toán ở mức ban đầu, theo công thức trên, kiểm toán viên tính ra
mức rủi ro phát hiện tương ứng 25%. Theo đó, kiểm toán viên xác định số lượng
bằng chứng cần thu thập để đảm bảo mức rủi ro phát hiện là 25%.
13
CHƯƠNG II. THỰC TIỄN ĐÁNH GIÁ RỦI RO KIỂM TOÁN
TẠI CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP VIỆT NAM
Trên thực tế, khi đánh giá rủi ro kiểm toán, các công ty kiểm toán độc lập
thường thực hiện theo các bước:
1. Đánh giá rủi ro chấp nhận hợp đồng kiểm toán
Trước khi chấp nhận một khách hàng, công ty kiểm toán phải xem xét, đánh giá
khả năng cung cấp dịch vụ cho khách hàng. Một hợp đồng kiểm toán chỉ được chấp
nhận nếu cuộc kiểm toán không làm tăng rủi ro cho hoạt động của kiểm toán viên và
không ảnh hưởng tới danh tiếng công ty kiểm toán. Điều này càng đặc biệt quan
trọng đối với kiểm toán năm đầu tiên.
Để đánh giá rủi ro chấp nhận hợp đồng kiểm toán, kiểm toán viên phải xem xét
khả năng công ty có thể cung cấp dịch vụ kiểm toán chất lượng cao cho khách hàng
không, tính liêm chính của ban giám đốc công ty khách hàng, tính độc lập của kiểm
toán viên…Dựa vào kinh nghiệm bản thân, các ấn phẩm báo chí chuyên ngành, các
tài liệu, văn bản liên quan, trao đổi với kiểm toán viên tiền nhiệm, trao đổi với ban
Đánh giá rủi ro chấp nhận hợp đồng kiểm toán
Xác định mức rủi ro mong muốn
cho cuộc kiểm toán
Đánh giá rủi ro kiểm toán
trên phương diện báo cáo tài chính
Đánh giá rủi ro kiểm toán trên phương diện
Khoản mục và các loại nghiệp vụ
14