1

Phát triển nguồn nhân lực cho
ngành kinh tế du lịch Vĩnh Phúc
Development of human resources for Vinh Phuc tourism economy
NXB H. : TTĐTBDGV, 2012 Số trang 141 tr. +

Đào Thị Kim Biên Trung tâm đào tạo, bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị
Luận văn ThS ngành: : Kinh tế chính trị; Mã số: 60 31 01
Người hướng dẫn: PGS.TS. Vũ Hồng Tiến
Năm bảo vệ: 2012 Abstract: Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân
lực cho ngành kinh tế du lịch. Đánh giá thực trạng nguồn nhân lực và phát triển nguồn
nhân lực; những vấn đề đặt ra đối với nguồn nhân lực và công tác phát triển nguồn nhân
lực du lịch ở Vĩnh Phúc. Luận giải những phương hướng, giải pháp cơ bản nhằm nâng cao
chất lượng nguồn nhân lực cho ngành kinh tế du lịch ở Vĩnh Phúc.

Keywords: Kinh tế chính trị; Nguồn nhân lực; Kinh tế du lịch; Vĩnh Phúc

Content
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình phát triển KT-XH hiện nay nguồn nhân lực được coi là một yếu tố quan trọng
bậc nhất, là nội lực để các quốc gia cạnh tranh với nhau. Do đó, con người được đặt ở vị trí trung
tâm trong chiến lược cũng như sách lược phát triển. Phát triển nguồn nhân lực là vấn đề đang cần
được quan tâm đặc biệt. Đối với ngành kinh tế du lịch nói riêng, là ngành kinh tế đặc thù, được
hình thành trên cơ sở phát triển của phân công lao động xã hội, có chức năng khai thác sử dụng

tâm nghiên cứu rộng rãi ở nhiều góc độ khác nhau:
- TS. Nguyễn Tuyết Mai, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong Đề tài khoa học cấp Nhà nước năm
2000: "Chiến lược phát triển nguồn nhân lực của Việt Nam" đã chỉ ra tầm quan trọng, quan điểm,
mục tiêu, định hướng phát triển nguồn nhân lực của nước ta.
- Tác giả Trần Kim Hải trong luận án tiến sỹ kinh tế: “Sử dụng nguồn nhân lực trong quá
trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta” đã trình bày một số khái niệm về nguồn nhân lực
và những khía cạnh cơ bản trong sử dụng nguồn nhân lực; đưa ra một số giải pháp có tác động
mạnh đến việc sử dụng nguồn nhân lực ở Việt Nam.
- Tác giả Ngọc Trung trong bài viết: “Làm thế nào để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực”
đã đề cập những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu ngày càng
cao về nguồn nhân lực có trình độ, tay nghề cao.
- Tác giả Thái Bình trong bài viết: “Quan tâm đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng phát triển nhân
lực du lịch”, Tạp chí du lịch Việt Nam (số 10, 11) đã đề cập những giải pháp về đào tạo, bồi
dưỡng phát triển nguồn nhân lực du lịch.
- Tác giả Nguyễn Ngọc Dung trong bài tham luận: “Thực trạng công tác đào tạo và sử
dụng nhân lực trong du lịch”, trình bày tại Hội thảo khoa học Đào tạo nguồn nhân lực và nghiên
cứu khoa học trong du lịch - Những vấn đề đặt ra, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
Hà Nội, đã nêu lên thực trạng công tác đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực du lịch ở nước ta hiện
nay còn nhiều bất cập.
3

- Tác giả Trịnh Xuân Dũng trong loạt bài viết: “Trung Quốc chú trọng đào tạo nguồn nhân lực
phục vụ du lịch”. Tạp chí Du lịch Việt Nam ( số 9); “Hội nhập - cơ hội và thách thức đối với các
cơ sở đào tạo nguồn nhân lực du lịch”. Tạp chí Du lịch Việt Nam (số 5); và bài tham luận “Những
thách thức trong đào tạo nguồn nhân lực du lịch”, Hội thảo khoa học Đào tạo nguồn nhân lực và
nghiên cứu khoa học trong du lịch - Những vấn đề đặt ra, Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn, Hà Nội.
- Tác giả Trần Sơn Hải trong bài viết “Tổ chức phát triển nguồn nhân lực du lịch Khánh Hòa
trong thời kỳ hội nhập”, Tạp chí Du lịch Việt Nam (số 8).
- Tác giả Nguyễn Thị Mai Linh trong loạt bài: “Phát triển nguồn nhân lực du lịch Quảng Ninh

* Mục đích:
Góp phần đẩy mạnh công tác phát triển nguồn nhân lực cho ngành kinh tế du lịch Vĩnh Phúc.
* Nhiệm vụ:
- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực du lịch.
- Đánh giá thực trạng nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực trong kinh tế du lịch Vĩnh
Phúc.
- Luận giải những phương hướng, giải pháp cơ bản góp phần phát triển nguồn nhân lực trong
ngành du lịch Vĩnh Phúc.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nhân lực du lịch, phát triển nguồn nhân lực du lịch trong
mối quan hệ với thực tiễn phát triển ngành kinh tế du lịch ở Vĩnh Phúc.
* Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc (tập trung chủ yếu tại các khu vực: thành phố Vĩnh
Yên, Tam Đảo, Đại Lải)
- Về thời gian: nghiên cứu thực trạng nguồn nhân lực du lịch từ năm 2006 đến năm 2012. Đề
xuất một số giải pháp cho những năm tới (từ năm 2012 đến năm 2020)
- Các giải pháp đề cập trong luận văn là những giải pháp cơ bản nhìn từ gốc độ kinh tế chính trị.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận:
Lý luận Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và các
luận điểm khoa học của các nhà khoa học về những vấn đề liên quan đến đề tài luận văn.
* Phương pháp nghiên cứu:
Trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử luận văn sử dụng phương pháp
khác như trừu tường hoá khoa học, phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, hệ thống hoá.
6. Đóng góp của luận văn
Làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực trong ngành kinh tế du lịch.
Phân tích và đưa ra được những nhận xét về thực trạng nguồn nhân lực và thực trạng phát triển
nguồn nhân lực du lịch Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 - 2012
Luận giải phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm phát triển nguồn nhân lực cho ngành kinh

nguồn nhân lực được xem xét trên các mặt: tình trạng sức khỏe, trình độ văn hóa, trình độ chuyên
môn và năng lực phẩm chất…
1.1.2.2. Nguồn nhân lực du lịch
Từ khái niệm nguồn nhân lực, nguồn nhân lực du lịch được hiểu là một nguồn lực bao gồm
toàn bộ lực lượng lao động có khả năng và đủ điều kiện cần thiết tham gia vào hoạt động du lịch,
đóng góp vào quá trình phát triển ngành kinh tế du lịch.
Nguồn nhân lực du lịch bao gồm cả lao động trực tiếp và lao động gián tiếp, lao động hiện có
và lao động tiềm năng, bổ sung cho sự phát triển của ngành. Trong hoạt động du lịch, lao động
trực tiếp là những người làm việc trong cơ quan quản lý nhà nước về du lịch, các đơn vị sự nghiệp
du lịch và các đơn vị kinh doanh du lịch; lao đông gián tiếp là những người làm việc trong các
ngành, các lĩnh vực có liên quan đến hoạt động du lịch như: văn hóa thông tin, hải quan, giao
thông, thương mai, bưu chính viễn thông, dịch vụ công cộng, cộng đồng dân cư…
Ở đây luận văn chỉ đề cập đến đội ngũ lao động trực tiếp trong ngành du lịch.
6

1.1.3. Phát triển nguồn nhân lực du lịch
1.1.3.1. Phát triển nguồn nhân lực
Có nhiều nghiên cứu và quan niệm về phát triển nguồn nhân lực nhưng nhìn chung, phát triển
nguồn nhân lực được hiểu là tổng thể các hình thức, phương pháp, chính sách và biện pháp nhằm
tăng cường về mặt chất lượng, hoàn thiện và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, được biểu hiện
ở việc nâng cao trình độ giáo dục, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, sức khỏe, thể lực cũng như ý
thức, đạo đức của nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế- xã hội trong từng giai đoạn phát triển.
Như vậy, phát triển nguồn nhân lực về thực chất là phát triển về số lượng và chất lượng theo
nhu cầu phát triển của một ngành, một vùng, lãnh thổ, quốc gia
1.1.3.2. Phát triển nguồn nhân lực du lịch
Xuất phát từ quan niệm về phát triển nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực du lịch được
hiểu là những hoạt động nhằm tăng cường về số lượng, nâng cao chất lượng, hiệu quả làm việc
với cơ cấu hợp lý của lực lượng lao động tham gia làm việc trong ngành du lịch.
1.2. Đặc điểm nguồn nhân lực trong phát triển kinh tế du lịch
1.2.1. Đặc điểm chung của nhân lực du lịch

những việc đột xuất.
- Ba là, năng động và linh hoạt trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
1.2.4.4. Đặc điểm lao động trực tiếp cung cấp dịch vụ cho khách
- Đối với lao động chế biến các món ăn
- Đối với lao động thuộc nghề phục vụ ăn uống (phục vụ bàn)
- Đối với lao động thuộc nghề pha chế và phục vụ đồ uống ( phục vụ bar)
- Đối với lao động thuộc nghề phục vụ buồng
- Đối với lao động trong kinh doanh lữ hành
- Đối với lao động thuộc nghề vận chuyển khách du lịch
1.3. Yêu cầu về nguồn nhân lực cho du lịch
1.3.1. Yêu cầu về số lượng
1.3.2. Yêu cầu về chất lượng
- Về trình độ học vấn
- Về trình độ chuyên môn nghiệp vụ
- Về trình độ ngoại ngữ
1.3.3. Yêu cầu về cơ cấu
1.3.4. Một số yêu cầu khác
1.4. Quản lý nhà nƣớc về nguồn nhân lực du lịch
1.4.1. Chính sách đối với nguồn nhân lực nói chung
1.4.2. Quản lý phát triển nguồn nhân lực du lịch
1.4.2.1. Hệ thống tổ chức quản lý về phát triển nguồn nhân lực du lịch
1.4.2.2. Hệ thống chính sách, khuôn khổ pháp lý về phát triển nguồn nhân lực du lịch
1.4.2.3. Quản lý Nhà nước về đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho ngành du lịch
1.5. Vai trò của nguồn nhân lực đối với ngành kinh tế du lịch
- Là một trong những yếu tố đầu vào quan trọng.
- Phát triển nguồn nhân lực du lịch sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, đem lại lợi ích
nhiều mặt cho hoạt động kinh doanh du lịch nói riêng và nền kinh tế- xã hội nói chung.
- Phát triển nguồn nhân lực du lịch là đầu tàu trong việc nghiên cứu, hoạch định chính sách
thúc đẩy phát triển du lịch theo hướng bền vững.
8

Năm 2009
Năm 2010
1.
Lượt khách
Nghìn người
1.106
1.295
1.554
1.692,3
1.938,8

- Quốc tế
“
25,5
25,8
24,35
27,1
26,5

- Nội địa
“
1.080,5
1.266,5
1.529,65
1.665,2
1.912,3
2.
Doanh thu
Tỷ đồng
428

- Lao động trong các đơn vị kinh doanh lưu trú
- Lao động trong các đơn vị kinh doanh lữ hành
2.2.2. Về cơ cấu nguồn nhân lực
2.2.2.1. Cơ cấu lao động theo ngành nghề
Xét về lao động quản lý, số lao động thuộc khối quản lý nhà nước về du lịch ở Vĩnh Phúc hiện
nay có 31 người, đây có thể xem là con số khá khiêm tốn so với lực lượng lao động của ngành, chỉ
chiếm 1,96% tổng số lao động của ngành. Lao động quản lý tại các doanh nghiệp du lịch trên địa
bàn tỉnh chiếm 13,8% tổng số lao động.
Xét về lao động nghiệp vụ, đây là bộ phận lao động trực tiếp trong ngành du lịch, là bộ phận
quyết định đối với sự phát triển của ngành. Trong số lao động trực tiếp ngành du lịch thì có tới
75% tổng số lao động làm việc trong khu vực khách sạn, 25% tổng số lao động làm việc ở các cửa
hàng ăn độc lập, các hãng lữ hành và dịch vụ vận chuyển khách du lịch.
2.2.2.2. Cơ cấu lao động theo giới tính và độ tuổi
- Cơ cấu theo giới tính: Lao động nữ trong các hoạt động kinh doanh du lịch của tỉnh chiếm
59,3% tổng số lao động của toàn ngành; lao động nam chiếm 40,7%
- Cơ cấu theo độ tuổi: theo điều tra, trong tổng số lao động toàn ngành, tỷ lệ lao động dưới 30
tuổi chiếm 30%, từ 30 đến 50 tuổi chiếm 59,6%, tỷ lệ lao động trên 50 tuổi chỉ chiếm 10,4%. 10

2.2.2.3. Cơ cấu lao động phân theo vùng lãnh thổ
Hoạt động kinh doanh du lịch ở Vĩnh Phúc vẫn tập trung chủ yếu ở thành phố Vĩnh Yên, thị
xã Phúc Yên, huyện Tam Đảo, là những nơi tập trung chủ yếu các cơ sở vật chất phục vụ du lịch.
2.2.3. Về chất lượng nguồn nhân lực
2.2.3.1. Trình độ học vấn
2.2.3.2. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ
2.2.3.3. Trình độ ngoại ngữ
2.3. Thực trạng công tác phát triển nguồn nhân lực du lịch tại Vĩnh Phúc giai đoạn 2006 - 2012
2.3.1. Công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực du lịch Vĩnh Phúc

- Mục tiêu về kinh tế:
- Mục tiêu về xã hội:
- Mục tiêu bảo vệ môi trường:
3.1.3. Các định hướng phát triển chủ yếu:
- Định hướng thị trường du lịch:
- Sản phẩm du lịch
- Xúc tiến, quảng bá du lịch
- Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực
- Định hướng các cụm, tuyến, điểm du lịch chủ yếu
3.2. Quan điểm, mục tiêu, phƣơng hƣớng phát triển nguồn nhân lực trong ngành du lịch của
tỉnh thời gian tới
3.2.1. Quan điểm phát triển nguồn nhân lực du lịch Vĩnh Phúc
3.2.2. Mục tiêu phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch Vĩnh Phúc
3.2.2.1. Mục tiêu tổng quát
3.2.2.2. Mục tiêu cụ thể
3.2.3. Phương hướng phát triển nguồn nhân lực du lịch Vĩnh Phúc
3.3. Những giải pháp cơ bản nhằm phát triển nguồn nhân lực cho ngành kinh tế du lịch ở
Vĩnh Phúc.
3.3.1. Nhóm giải pháp chung nhằm phát triển nguồn nhân lực cho ngành kinh tế du lịch Vĩnh Phúc
3.3.1.1. Giải pháp huy động nguồn lực đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực du lịch
- Huy động nguồn đầu tư tài chính cho phát triển nhân lực du lịch:
- Huy động nguồn lực tri thức cho phát triển nhân lực du lịch:
3.3.1.2. Giải pháp cho công tác quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực du lịch
3.3.1.3. Giải pháp cập nhật và ứng dụng công nghệ mới cho công tác phát triển nguồn nhân lực du lịch
3.3.1.4. Giải pháp về xã hội hóa giáo dục du lịch
3.3.2. Nhóm giải pháp cho các cơ sở đào tạo du lịch ở Vĩnh Phúc
3.3.2.1. Đầu tư cơ sở vật chất cho các cơ sở đào tạo
3.3.2.2. Đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên
3.3.2.3. Quản lý chất lượng đào tạo
- Đối với chương trình, giáo trình:

pháp chung về huy động nguồn lực cho phát triển nguồn nhân lực du lịch, về công tác quản lý nhà
nước, về cập nhật và ứng dụng công nghệ mới phục vụ cho phát triển nguồn nhân lực du lịch, về
xã hội hóa giáo dục du lịch; những giải pháp cho các cơ sở đào tạo du lịch ở Vĩnh Phúc; những
giải pháp về phát triển nguồn nhân lực tại các doanh nghiệp du lịch. Luận văn cũng mạnh dạn nêu
lên một số kiến nghị đối với cơ quan Trung ương và địa phương có liên quan nhằm tạo điều kiện
thuận lợi cho việc triển khai những giải pháp trên.

References
1. Thái Bình (2004), “Quan tâm đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng phát triển nhân lực du lịch”, Tạp chí
du lịch Việt Nam (10), tr. 43 - 44, (11), tr. 12 - 13.
2. Thái Bình (2007), “Phát triển nguồn nhân lực du lịch trong hội nhập sâu và toàn diện sau khi
gia nhập WTO”, Tạp chí du lịch Việt Nam (1), tr. 10 - 11.
13

3. Nguyễn Ngọc Dung (2005), “Thực trạng công tác đào tạo và sử dụng nhân lực trong du lịch”,
Tài liệu hội thảo khoa học Đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học trong du lịch -
Những vấn đề đặt ra, tr. 48 - 61, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
4. Trần Kim Dung (2005), Quản trị nguồn nhân lực, NXB Thống kê.
5. Mai Tiến Dũng (2005), “Đào tạo và sử dụng nhân lực du lịch trong các doanh nghiệp du lịch”,
Tài liệu hội thảo khoa học Đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học trong du lịch -
Những vấn đề đặt ra, tr. 62 - 71, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
6. Trịnh Xuân Dũng (2004), “Trung Quốc chú trọng đào tạo nguồn nhân lực phục vụ du lịch”. Tạp
chí Du lịch Việt Nam (9), tr. 53 – 54.
7. Trịnh Xuân Dũng (2005), “Hội nhập - cơ hội và thách thức đối với các cơ sở đào tạo nguồn
nhân lực du lịch”. Tạp chí Du lịch Việt Nam (5), tr. 18.
8. Trịnh Xuân Dũng (2005), “Những thách thức trong đào tạo nguồn nhân lực du lịch”, Tài liệu
hội thảo khoa học Đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học trong du lịch - Những vấn
đề đặt ra, tr. 72 - 75, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
9. Nguyễn Văn Đính – Trần Thị Minh Hòa (2004), Giáo trình Kinh tế du lịch, NXB Lao động -
Xã hội, Hà Nội.

vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
24. Bùi Văn Nhơn (2006), Giáo trình Quản lý nguồn nhân lực xã hội, NXB Giáo dục.
25. Trần Thị Nhung – Nguyễn Duy Dũng (2005), Phát triển nguồn nhân lực trong các công ty
Nhật Bản hiện nay, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
26. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2006), Bộ Luật Lao động, NXB Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
27. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2006), Báo cáo tình hình kinh doanh du lịch năm
2006 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2007.
28. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2007), Báo cáo tổng kết hoạt động du lịch năm
2007 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2008.
29. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2008), Báo cáo gửi Hiệp hội Du lịch Việt Nam về
việc hỗ trợ kỹ thuật cho cơ sở đào tạo du lịch.
30. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2008), Báo cáo tình hình kinh doanh du lịch năm
2008 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2009.
31. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2009), Báo cáo về tình hình phát triển du lịch,
thực trạng và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực du lịch đến năm 2015.
32. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2009), Báo cáo tổng kết hoạt động du lịch năm
2009 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2010.
33. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2010), Báo cáo tổng kết hoạt động du lịch năm
2010 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2011.
34. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2011), Báo cáo tổng kết hoạt động du lịch năm
2011 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2012.
35. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2012), Báo cáo sơ kết hoạt động du lịch 6 tháng
đầu năm 2012 và nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2012.
36. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2012), Đề án phát triển Dịch vụ, Du lịch Vĩnh
Phúc giai đoạn 2011 - 2020.
15

37. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Phúc (2012), Đề án phát triển Du lịch Vĩnh Phúc giai
đoạn 2011 - 2020.

56.
57. www.vhttdlvinhphuc.vn
58. vinhphuc.tourism.vn