Tạp chí luật học 49
đặc san về sửa đổi, bổ sung bộ luật dân sự lut dõn s (BLDS) nm 1995 ca nc
ta ó c thi hnh gn 7 nm. Nhng
quy nh trong BLDS l kt qu ca quỏ trỡnh
phỏp in hoỏ phỏp lut dõn s nc ta di
ch mi, k t khi Nh nc Vit Nam dõn
ch cng ho c thnh lp ngy 2/9/1945
n nay. BLDS nm 1995 ó úng vai trũ
quan trng trong quỏ trỡnh gi gỡn s n nh
trong lu thụng dõn s v thỳc y mnh m,
cú hiu qu nhng quan h dõn s ca cụng
dõn Vit Nam núi chung v quan h dõn s cú
yu t nc ngoi núi riờng. Phn th by
BLDS quy nh "Quan h dõn s cú yu t
nc ngoi" cng ó gúp phn tớch cc trong
vic iu chnh cỏc quan h dõn s cú yu t
nc ngoi v l phn quan trng trong c cu
BLDS ca nc ta. Tuy nhiờn, trong quỏ trỡnh
nghiờn cu v ỏp dng thỡ nhng quy nh ti
Phn th by B lut vn cũn tn ti nhng

phỏp lut dõn s v phự hp vi nhng nguyờn
tc chung ú. Nhng quy nh ca phỏp lut
dõn s Cng ho xó hi ch ngha Vit Nam
(tớnh n thi im hin nay) c coi l cú
hiu lc do chớnh nhng quy nh trong B
lut ó phn ỏnh. Do vy, iu 827 B lut
quy nh v c ch ỏp dng phỏp lut dõn s
Cng ho xó hi ch ngha Vit Nam, iu
B
* Ging viờn chớnh Khoa lut dõn s
Trng i hc lut H Ni
TS. Phùng trung tập * 50 T¹p chÝ luËt häc
®Æc san vÒ söa ®æi, bæ sung bé luËt d©n sù

ước quốc tế, tập quán quốc tế và pháp luật
nước ngoài phải được coi là chuẩn mực pháp
luật cao nhất quy định về vấn đề này. Như
vậy, khoản 1 Điều 827 BLDS thừa mệnh đề
chú giải mang tính chất loại trừ "trừ trường
hợp Bộ luật này có quy định khác". Theo
chúng tôi, khoản 1 và khoản 2 Điều 827 BLDS
nên nhập làm một, cụ thể như sau:
"Các quy định của BLDS Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam được áp dụng đối với
quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, trừ
trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam kí kết hoặc tham gia

công dân Việt Nam".
Những hạn chế trên của Điều 830 BLDS,
cần được sửa lại theo phương án sau đây:
"Nếu các văn bản pháp luật khác của Cộng
hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam không có quy
định riêng biệt năng lực pháp luật dân sự của
người nước ngoài thì năng lực pháp luật dân
sự của người nước ngoài tại Việt Nam như
công dân Việt Nam theo quy định trong Bộ
luật này".
3. Về Điều 831
Điều 831 BLDS quy định về năng lực
hành vi dân sự của người nước ngoài.
Theo quy định tại khoản 1 của điều luật
này thì: "Năng lực hành vi dân sự của người
nước ngoài được xác định theo pháp luật của
nước mà người đó là công dân, trừ trường hợp
pháp luật Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam có quy định khác".
Quy định tại khoản 1 Điều 831 BLDS nói
trên cũng lặp lại hạn chế về mặt nội dung như
đã tồn tại trong Điều 130 của Bộ luật là thừa
mệnh đề giải thích sau dấu ngắt câu, đó là
đoạn: "Trừ trường hợp pháp luật Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam có quy định khác".
Không cần thiết phải có mệnh đề giải thích
đó, vì tại đoạn đầu khoản 1 của điều luật đã
khẳng định: "Năng lực hành vi dân sự của người
nước ngoài được xác định theo pháp luật của
nước mà người đó là công dân"

Trên đây là những lí do và phương án đề
suất thứ nhất nhằm sửa đổi nội dung Điều 831
BLDS mà chúng tôi đã nêu ra nhằm hoàn
thiện hơn nữa những quy định trong Phần thứ
bảy của BLDS năm 1995. Tuy nhiên, về Điều
830 và Điều 831 của Bộ luật, chúng tôi còn có
những ý kiến sau đây và những ý kiến này
cũng được xem như phương án thứ hai nhằm
sửa đổi các điều luật nói trên, với những lí do:
- Thứ nhất, xét về năng lực chủ thể của
quan hệ dân sự thì năng lực chủ thể gồm có
hai yếu tố pháp lí cấu thành là năng lực pháp
luật dân sự và năng lực hành vi dân sự. Năng
lực pháp luật dân sự được pháp luật của mỗi
nước quy định có sự khác nhau, do điều kiện
xã hội và trình độ phát triển kinh tế - xã hội
của mỗi quốc gia có sự khác nhau chi phối
quan điểm và nguyên tắc, mục đích trong việc
lập pháp.
- Thứ hai, năng lực hành vi dân sự của
chủ thể tại các quốc gia khác nhau cũng được
pháp luật quy định rất khác nhau, mỗi quốc gia
quy định về độ tuổi của công dân trong quan hệ
hôn nhân cũng khác nhau hay độ tuổi thực hiện
việc kinh doanh khác với độ tuổi là điều kiện
của năng lực hành vi dân sự nói chung. Như
vậy, khi quy định về quan hệ dân sự có yếu tố
nước ngoài cũng cần phải quan tâm đến những
dị biệt đó. Theo chúng tôi, cần có sự thống nhất
trong những quy định về năng lực chủ thể trong

ngi nc ngoi an tõm u t vo sn xut,
kinh doanh ti Vit Nam ng thi cũn nhm
to ra mụi trng phỏp lớ thun li cho ngi
nc ngoi an tõm trong thi gian du lch, c
trỳ di hn ti Vit Nam. Bi vỡ, ngi nc
ngoi vn c bo m v mt phỏp lớ theo
phỏp lut ca nc m h l cụng dõn ng
thi cỏc quyn v li ớch hp phỏp ca h vn
c tụn trng theo phỏp lut Vit Nam. Xut
phỏt t mc ớch ú, trong phng ỏn sa i
iu 830 v 831 BLDS, chỳng tụi quan tõm
ti nguyờn tc chung l tụn trng phỏp lut ca
quc gia m ngi nc ngoi ú l cụng dõn,
do vy ti khon 1 ca c hai iu lut núi trờn
cn cú c cu v ni dung nh ó xut
phng ỏn hai.
Vi nhng xut sa i iu 830 v
iu 831 BLDS nh ó trỡnh by trờn,
chỳng tụi nhm mc ớch nht th hoỏ v hỡnh
thc, c cu v ni dung cỏc iu 830, 831 v
832 BLDS quy nh v ch th trong quan h
dõn s cú yu t nc ngoi bao gm cỏ nhõn
v phỏp nhõn. Ch sau khi sa i 2 iu 830
v 831 thỡ ni dung iu 832 BLDS s t
c tiờu chun l s nht th hoỏ v hỡnh
thc v c cu, theo ú c 3 iu lut ny quy
nh v ch th trong quan h dõn s cú yu t
nc ngoi s c hiu mt cỏch ton din,
thng nht v to ra mụi trng phỏp lớ thun
li trong cỏc quan h dõn s cú yu t nc

832 BLDS hn so vi tiờu hin nay ca iu
lut. Cn c vo cỏch t vn trờn thỡ cỏc t
v cm t hin cú ti iu 832 cng cn c
sa i v b sung theo phng ỏn sau:
Ti khon 1 iu 832 BLDS nờn thay cm
t "Nng lc phỏp lut dõn s ca phỏp nhõn
nc ngoi" bng cm t "Nng lc ch th
ca phỏp nhõn nc ngoi" Nờn b cm t:
"Tr trng hp phỏp lut Cng ho xó hi
ch ngha Vit Nam cú quy nh khỏc" l
mnh gii thớch ti khon ny. Cn thit b
sung khon 3 lm rừ nhng quy nh ti
khon 1 v 2 ca iu lut ny ng thi cng
d liu nhng quy nh khỏc cú th cú v nng
lc ch th ca phỏp nhõn nc ngoi./.