BỆNH THIẾU VITAMIN A Ở TRẺ EM
(Kỳ 2)
Bộ môn Nhi
Trường Đại học Y dược Huế
3. Nguyên nhân thiếu vitamin A:
3.1. Do cung cấp giảm: Thiếu vitamin A kéo dài trong chế độ ăn thường
gặp ở trẻ kiêng khem quá mức: ăn ít rau và hoa quả, không ăn dầu, mỡ. Hoặc trẻ
được nuôi nhân tạo bằng nước cháo, sữa bột tách bơ, sữa sấy khô ở 115°C; thường
ở những trẻ có bà mẹ kém kiến thức về dinh dưỡng.
3.2. Do rối loạn quá trình hấp thu:
- Do rối loạn quá trình hấp thu vitamin A ở ruột: ỉa chảy kéo dài, lỵ, tắc
mật.
- Do suy gan: gan có vai trò quan trọng trong chuyển hóa vitamin A.
Vitamin A tan trong mỡ, gan tiết ra mật điều hòa chuyển hóa mỡ giúp chuyển hóa
vitamin A. Hơn nữa gan có vai trò tổng hợp vitamin A.
- Suy dinh dưỡng protein-năng lượng đặc biệt là thể Kwashiokor.
3.3. Do tăng nhu cầu vitamin A: trẻ càng nhỏ càng dễ bị thiếu vitamin A vì
nhu cầu cao gấp 5 - 6 lần người lớn. Trẻ bị sởi, thủy đậu, viêm phế quản, lao,
nhiễm trùng tiết niệu thì nhu cầu vitamin A tăng trong thời gian bị bệnh mà thức
ăn không đủ cung cấp.
3.4. Yếu tố nguy cơ:
- Tuổi < 5 tuổi, đặc biệt là trẻ < 1 tuổi.
- Không bú sữa non, không bú mẹ. Ăn dặm sớm, hay thức ăn dặm không đủ
chất.
- Nhiễm trùng tái diễn nhất là ỉa chảy kéo dài.
- Suy dinh dưỡng nặng.
- Kiến thức của bà mẹ về dinh dưỡng thấp.
4. Lâm sàng:
4.1. Triệu chứng toàn thân: Trẻ mệt mỏi, kém ăn, chậm lớn. Da khô, tóc dễ
rụng. Hay bị rối loạn tiêu hóa, viêm phế quản, viêm mũi họng.
4.2. Triệu chứng đặc hiệu là ở mắt: Bệnh tiến triển âm thầm, thường ở 2

thâm nhiễm tế bào viêm làm giác mạc đục, thường ở nửa dưới của giác mạc. Có
thể có mủ tiền phòng, có thể có cả khô kết mạc (đây là yếu tố để chẩn đoán xác
định khô giác mạc do thiếu vitamin A).
4.2.5. Loét nhuyễn giác mạc dưới 1/3 diện tích giác mạc (X3A): Là tổn
thương không hồi phục của giác mạc để lại sẹo giác mạc và giảm thị lực. Nếu loét
sâu có thể gây phòi mống mắt để lại sẹo dày, dính mống mắt. Hay gặp ở nửa dưới
của giác mạc.
4.2.6. Loét nhuyễn giác mạc trên 1/3 diện tích giác mạc (X3B): Là tổn
thương nặng nề gây hoại tử tất cả các lớp của giác mạc. Gây phá hủy nhãn cầu
hoặc biến dạng. Toàn bộ giác mạc bị hoại tử, lộ mống mắt ra ngoài, lòi thủy tinh
thể và dịch kính ra ngoài, teo nhãn cầu.
4.2.7. Sẹo giác mạc (Xs): Là di chứng của loét giác mạc. Sẹo dúm dó, màu
trắng. Phân biệt với sẹo giác mạc do các nguyên nhân khác bằng hỏi kỹ tiền sử, bị
cả 2 bên hay 1 bên
4.2.8. Khô đáy mắt (Xf): Là tổn thương võng mạc do thiếu vitamin A mãn
tính. Thường gặp ở trẻ lớn, lứa tuổi đi học, có kèm theo quáng gà. Soi đáy mắt:
Thấy xuất hiện những chấm nhỏ màu trắng hoặc vàng nhạt rải rác dọc theo mạch
máu võng mạc.
Chẩn đoán phân biệt:
- Viêm võng mạc chấm trắng.
- Viêm võng mạc do viêm thận cấp hoặc mãn.