SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
BẢN CAM KẾT
I. TÁC GIẢ:
Họ và tên: Phan Hoàng Yến
Ngày, tháng, năm sinh: 01 - 10 - 1971
Đơn vị: Trường tiểu học Trần Hưng Đạo - Quận Lê Chân - TP Hải Phòng
Điện thoại: 0313.710154 Di động: 0985264475
E - mail:
II. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Tên SKKN: Một số biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh
lớp 2
II. CAM KẾT
Tôi xin cam kết sáng kiến kinh nghiệm này là sản phẩm của cá nhân tôi. Nếu
có xảy ra tranh chấp về quyền sở hữu đối với một phần hay toàn bộ sáng kiến kinh
nghiệm, tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước lãnh đạo đơn vị, lãnh đạo sở GD&ĐT
về tính trung thực của bản Cam kết này.
Hải Phòng, ngày 20 tháng 2 năm 2012
Người cam kết
Phan Hoàng Yến
3
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
DANH SÁNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ VIẾT
TT Tên SKKN Thuộc
thể loại
Năm
viết
Xếp
loại
1 Dạy bài "Diện tích hình tam giác" theo hướng

phải hướng vào việc khơi dậy, rèn luyện khả năng phát triển tư duy, óc độc
lập sáng tạo của học sinh ngay trong học tập và lao động ở nhà trường.
Phương pháp giáo dục tích cực giúp cho học sinh không phải chỉ tiếp thu tri
thức một cách thụ động mà đòi hỏi người học tự tìm hiểu, tự phân tích, tự giải
quyết vấn đề một cách hiệu quả.
Dạy toán có lời văn ở bậc tiểu học nói chung và ở khối lớp 2 nói riêng là
nhằm giúp cho các em có kiến thức ban đầu về số học, các đại lượng, các yếu tố về
hình học đơn giản, hình thành kỹ năng thực hành tính toán để phát triển năng lực
trí tuệ góp phần rèn luyện phương pháp học tập và làm việc khoa học, hình thành
những tố chất của con người lao động sáng tạo.
5
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
Giải toán có lời văn là điều kiện để học sinh vận dụng tổng hợp các kỹ năng
của tất cả các môn học và sự hiểu biết trong cuộc sống thực tế. Nó thể hiện sự khéo
léo, linh hoạt và kỹ năng tổng hợp, suy luận. Giải toán có lời văn có mối liên hệ
chặt chẽ với việc học môn Tiếng Việt. Các em học giải toán tốt sẽ học môn Tiếng
Việt tốt hơn. Đây là một yêu cầu cao nhất đối với môn toán. Vì thế trong thực tế,
việc giải toán có lời văn là một khó khăn rất lớn, nhiều em học sinh khá còn lúng
túng trong các bước trình bày chứ chưa kể đến học sinh trung bình, yếu.
Đối với các lớp được học 2 buổi/ngày thì đây là điều kiện tốt nhất để giáo
viên rèn kĩ năng giải toán có lời văn là một yêu cầu rất lớn, đối với học sinh trung
bình, yếu thì ta nên củng cố kiến thức, kĩ năng mà chuẩn yêu cầu cần đạt; đối với
học sinh khá và giỏi ta nên mở rộng kĩ năng nhất là kĩ năng giải toán. Giáo viên
phải chủ động trong kế hoạch bài dạy thì sẽ có điều kiện để thực sự đảm bảo chất
lượng buổi thứ hai.
Xuất phát từ mục tiêu của bộ môn, tầm quan trọng của việc học giải toán, là
một giáo viên giảng dạy lớp 2, hơn nữa năm học 2010-2011, lớp 2A1 do tôi phụ
trách được học 2 buổi/ngày, tôi đã tìm hiểu từ đồng nghiệp và rút cho mình kinh
nghiệm trong dạy toán 2 của những năm học trước để áp dụng thực tế giảng dạy
toán có lời văn cho học sinh lớp mình, tôi xin giới thiệu sáng kiến kinh nghiệm

CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Một số vấn đề lí luận về dạy Toán cho học sinh tiểu học
Trong nhà trường phổ thông nói chung và nhà trường Tiểu học nói riêng,
Toán là một môn chiếm vị trí quan trọng, nó là cơ sở, nền tảng để giúp học
sinh tiếp thu các bộ môn khoa học khác. Học sinh Tiểu học học Toán tốt sẽ
tạo đà cho việc học tốt môn Toán ở cấp trên. Môn Toán góp phần rất quan
trọng vào việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận,
phương pháp giải quyết vấn đề. Đặc biệt là giải toán có lời văn, nó góp phần
phát triển trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập – linh hoạt sáng tạo, đồng
thời nó góp phần giáo dục học sinh một số phẩm chất của con người như cần
cù, cẩn thận, ý thức vượt khó, làm việc có kế hoạch, có nề nếp tác phong khoa
học… Giúp học sinh biết vận dụng tri thức toán học vào cuộc sống. Toán học
là một môn học chứa đựng tri thức khoa học và logic trừu tượng, nếu người
thầy khi giảng dạy không khéo khơi dậy cho học sinh những nguồn hứng thú
và say mê thì học sinh dễ chán nản và sợ học toán. Ngược lại, học sinh sẽ cảm
thấy thực sự thích thú, say mê khi trong giờ học, người thầy khéo léo, giao
việc hợp lý, đúng lúc và biết gợi hứng thú ở học sinh.
2. Nội dung Toán giải có lời văn lớp 2
Các bài toán có lời văn mà học sinh tiểu học có nội dung rất phong phú đa dạng
song chủ yếu là áp dụng kĩ năng 4 phép tính, cộng, trừ, nhân, chia. Đối với lớp Hai
thì Toán có lời văn chủ yếu tập trung vào hai dạng toán nhiều hơn, ít hơn. Ngoài ra
các em còn được vận dụng vào giải một số bài toán để củng cố phép cộng, phép
trừ và phép nhân, phép chia trong bảng như: Toán hợp sử dụng phép tính một phép
tính cộng, toán giảm đi một số đơn vị sử dụng một phép tính trừ, toán gấp lên một
8
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
số lần sử dụng một phép tính nhân trong phạm vi 5 và toán giảm đi một số lần sử
dụng một phép tính chia trong phạm vi 5.
3. Vai trò của giáo viên trong dạy Toán nói chung và dạy Toán có lời văn nói

làm đúng
bài toán
có lời
văn
Tỉ lệ
Số học
sinh có
làm bài
toán có
lời văn
nhưng
chưa đúng
Tỉ lệ
Số học
sinh
không
làm bài
toán có
lời văn
Tỉ lệ
30 93.4% 10 33.3% 14 46.7% 6 20%

Tuy chất lượng môn Toán qua đợt khảo sát đầu năm của lớp tôi phụ trách có
số lượng học sinh đạt trung bình trở lên cao, đây cũng là một dấu hiệu đáng mừng,
song số học sinh làm được bài toán có lời văn lại chưa cao.
Chính vì vậy tôi tìm hiểu nguyên nhân sau một thời gian học để tìm biện
pháp khắc phục, nguyên nhân chủ yếu là:
Thứ nhất, một vài em, môn Tiếng Việt yếu, dẫn đến đọc và tính toán cũng
rất chậm, không thể hoàn thành bài kiểm tra khảo sát, và bỏ lại bài toán có lời văn.
Thứ hai, một vài em tính toán chậm nên không đủ thời gian hoàn thành bài

11
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
CHƯƠNG III
ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT HỌC GIẢI
TOÁN CÓ LỜI VĂN CHO HỌC SINH LỚP 2
Biện pháp 1: Xây dựng nền nếp lớp
Đối với học sinh tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp Một, Hai, lớp học có
trật tự, có nền nếp là tiết dạy đã thành công một nửa. Lớp có nền nếp mới tạo sự
chú ý cho học sinh trong học tập, học sinh mới động não suy nghĩ, nghe bạn, nghe
thầy kết hợp với năng lực bản thân cùng vốn kiến thức sẵn có sẽ tiếp thu bài tốt
hơn. Để có nền nếp lớp thì ngay buổi ban đầu giáo viên phải xây dựng một số quy
định như sau:
- Đội ngũ cán bộ lớp, duy trì thường xuyên việc kiểm tra truy bài đầu
giờ, kiểm tra vệ sinh cá nhân, sách vở theo thời khóa biểu đầu mỗi buổi học.
- Giáo viện thường xuyên theo dõi, uốn nắn những sai sót của học sinh (
từ tác phong đến tư thế, lời nói, việc hợp tác trong sinh hoạt nhóm đôi, nhóm lớn,
và tập thể).
- Luôn luôn kiểm tra việc thực hiện nội qui, qui định của lớp.
- Tạo cơ hội để học sinh bộc lộ hết năng lực của mình bằng nhiều hình
thức như: Động viên, khuyến khích khen thưởng kịp thời những học sinh có tiến
bộ, chấp hành nội quy của trường, lớp tố….
Kết quả: Cuối tháng 9 năm 2010, lớp tôi đã có nền nếp tự quản tốt. Các
em cán bộ điều khiển được tiết sinh hoạt sao, lớp rất tự nhiên và hiệu quả. Học sinh
có nền nếp thảo luận nhóm, biết phân công người trình bày kết quả của nhóm, biết
giơ tay phát biểu ý kiến bổ sung của nhóm. Tuy các em chỉ thảo luận kiến thức đơn
giản nhưng đó là những thành công bước đầu mà mỗi giáo viên cần có để đạt được
những giờ dạy hiệu quả.
12
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
Biện pháp 2: Phát triển mối quan hệ giữa ngôn ngữ giao tiếp hằng ngày với

phải từng bước hướng dẫn theo yêu cầu của đề và đặc biệt là học sinh phải nhận ra
dạng toán: “Bài toán nhiều hơn” để giải.
Kết quả: Qua học kì I, mỗi khi các em gặp bài toán có lời văn thì hầu
hết các em có thói quen xác định ngay loại toán trước khi giải.
Biện pháp 4: Nắm chắc qui trình giải bài toán
Đây là vấn đề then chốt cần cung cấp cho học sinh để tạo cho các em
một thói quen phân tích và giải toán, các em không được dựa vào đơn phương dữ
liệu hoặc câu hỏi để làm bài, vì có nhiều loại bài không thể hiện rõ cách làm trong
dữ liệu của đề bài.
a. Tìm hiểu đề bài: Gồm các bước sau:
- Phải xuất phát từ câu hỏi chính của bài toán để phân tích đề.
- Tìm mối liên hệ giữa các đại lượng.
- Phân biệt đâu là điều kiện, đâu là yêu cầu của bài, để tóm tắt bài
toán bằng sơ đồ hoặc bằng lời.(khuyến khích HS tóm tắt bằng sơ đồ nếu bài toán
có thể)
- Dùng ký hiệu biểu diễn mối liên hệ giữa điều kiện và yêu cầu đối
với bài tóm tắt bằng sơ đồ và sắp xếp các đại lượng cùng một đơn vị ở một phía
đối với bài toán tóm tắt bằng lời.

b. Xây dựng hướng giải:
Với hệ thống câu hỏi gợi mở ta xây dượng hướng giải quyết gồm cả
nội dung tổng quát lẫn chi tiết. Khi các em đã xác định được dữ kiện đề ra và yêu
cầu giải quyết thì giúp các em đi đến hướng giải quyết từ câu hỏi của bài (Vì toán
có lời văn chỉ giải bằng một phép tính)
14
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
c. Trình bày bài giải:
Đây là bước quan trọng nhất và mới là thực sự là sản phẩm của các
em. Sản phẩm tốt hay xấu là do kỹ năng vận dụng của từng cá nhân. Ở bước này
các em thường sai lầm như sau:

khu nhớ khắc sâu kiến thức không gì hơn là rèn luyện, bằng cách dựa vào sơ đồ lập
nhiều đề toán khác nhau và giải hoặc cùng một đề toán nhưng thay đổi dữ kiện cho
học sinh giải. Vì thế trong việc củng cố kiến thức và kĩ năng môn toán buổi thứ
hai, tôi giúp các em củng cố như sau:
a. Vẫn bài toán học buổi sáng, thay số để học sinh giải (Đối với học
sinh trung bình, yếu)
b. Cho phép tính, yêu cầu học sinh đặt đề, vẽ sơ đồ.(học sinh khá)
c. Cho sơ đồ, yêu cầu học sinh đặt đề và giải hoặc tự học sinh đặt đề
thuộc loại toán và giải.(học sinh giỏi)
Kết quả: Đối với học sinh khá giỏi, các em không ngại đối với các
yêu cầu mở rộng bài toán ở các tiết học tăng cường, ngược lại các em rất háo hức
khi được giao nhiệm vụ đối với những bài toán mới lạ ngoài sách giáo khoa.
Biện pháp 6: Tìm lời giải độc đáo, gãy gọn trong nhiều cách giải
Toán có lới văn, không phải bài nào cũng có nhiều cách giải, nhưng
cần rèn luyện cho học sinh thói quen không bao giờ thỏa mãn với kết quả mà phải
luôn luôn học hỏi không ngừng, chọn con đường ngắn nhất đến kết quả để có lời
giải đúng mà ngắn nhất, hay nhất. Đây là bước tôi thường mở rộng cho các em ở
tiết củng cố ở buổi thứ hai. Tôi tiến hành như sau:
- Tổ chức cho các em một hai phút thảo luận nhóm đôi, tìm ra câu trả
lời hay nhất.
- Các nhóm trình bày, bình chọn câu trả lời độc đáo nhất.
- Nhận xét tuyên dương ngay trước lớp.
16
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
Ví dụ: Sau bài toán số 4 trang 82- Toán 2, học sinh trả lời rất nhiều
câu trả lời độc đáo:
- Số cây lớp 2B trồng được là (câu trả lời học sinh thường sử
dụng nhiều nhất)
- Lớp 2B trồng số cây là.
- Lớp 2B có số cây trồng được là.

có lời văn
Tỉ lệ
Số học
sinh có
làm bài
toán có
lời văn
nhưng
chưa đúng
Tỉ lệ
Số học
sinh
không
làm bìa
toán có
lời văn
Tỉ lệ
30 100% 28 93.4% 2 6.6% 0 0 %
2. bàn luận kết quả
Như vậy so với đầu năm học, các em học sinh đã tiến bộ hơn nhiều. Từ đó
tôi rút ra cho mình bài học kinh nghiệm trong dạy toán nói chung và dạy toán có
lời văn cho học sinh lớp hai nói riêng.
1. Thu thập và phân tích dữ liệu:
Trong quá trình giảng dạy, với việc áp dụng các biện pháp trên, tôi nhận
thấy học sinh có những tiến bộ rõ rệt trong việc nắm bắt các quy luật chính tả, đặc
biệt là các tiếng có phụ âm đầu l / n, gi / r / d, tr / ch, s / x và thanh hỏi, thanh
ngã so với đầu năm tỉ lệ viết đúng đạt trên 90%. Ngoài ra, các em còn thể hiện sự
viết đúng, viết đẹp trong bài chính tả nói riêng và các bài tập của môn học khác nói
chung.
Trong tiết học chính tả, không khí lớp học trở nên hào hứng, sôi nổi, các em

13
41,9%
14
45,2%
3
9,7%
1
3,2%

Tuy việc “Giúp học sinh học tốt môn chính tả” cần một quá trình lâu dài,
xuyên suốt, song với kết quả đạt được như trên tôi vẫn cảm thấy rất vui vì công
việc mình làm bước đầu đã có hiệu quả.
2. Bàn luận kết quả:
Bài học kinh nghiệm từ bản thân:
Việc phát hiện lỗi chính tả, thống kê, để đưa ra các biện pháp khắc phục rất là
cần thiết, không thể thiếu trong quá trình dạy - học Tiếng Việt. Nhưng không phải
chỉ đưa ra các biện pháp khắc phục là có thể thực hiện một cách có hiệu quả. Sửa
chữa, khắc phục lỗi chính tả là cả một quá trình lâu dài, đòi hỏi người giáo viên
phải kiên trì, bền bỉ. Giáo viên nên hướng dẫn các em thật tỉ mỉ về các quy tắc
chính tả, quy tắc kết hợp từ, quy tắc ghi âm chữ quốc ngữ … tránh trường hợp học
sinh vì thiếu hiểu biết dẫn đến sai sót.
Đặc biệt giáo viên phải chú ý đến các lỗi mà học sinh thường mắc phải, để
đưa ra các dạng bài tập rèn cho các em viết đúng chính tả và củng cố các quy tắc
chính tả cho các em qua các kiểu bài khác nhau.
Thực hiện tốt công tác chủ nhiệm bằng cách quan tâm đến tất cả các em học
sinh, với tất cả các môn học. Tục ngữ có câu: “Ở đâu có thầy giỏi thì ở đó có trò
giỏi” nêu bật vai trò hướng dẫn của thầy, cô giáo trong việc học tập của học sinh.
Vì vậy người giáo viên cần phải không ngừng học hỏi, tự tìm hiểu, nghiên cứu để
nâng cao trình độ, tay nghề.
Có nắm chắc kiến thức, giáo viên mới có thể giúp học sinh chữa lỗi và khắc

7. Bài toán có lời văn luôn luôn cần một bước thử lại.
2. Khuyến nghị
Để thực hiện thành công môn Toán, tôi thấy cần phải đầu tư nhiều hơn nữa về
tranh ảnh, đồ dùng học tập để góp phần làm cho giờ học thêm sinh động và hiệu
quả hơn.
Với kinh nghiệm bản thân còn hạn chế nên không thể tránh được những thiếu
sót trong quá trình thực hiện chuyên đề “Biện pháp hình thành kĩ năng giải
22
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
toán có lời văn cho học sinh lớp 2” Của Học kì I năm học 2010-2011. Vì vậy,
tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của các cấp Lãnh đạo, các đồng chí Tổ Khối
chuyên môn của trường để chuyên đề của tôi được hoàn thiện và có tính khả thi
hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Hồng Bàng, ngày 22 tháng 2 năm 2012
23
SKKN Biện pháp hình thành kĩ năng giải toán có lời văn cho học sin lớp 2
PHẦN IV : TÀI LIỆU THAM KHẢO
STT
Chức danh khoa học & họ
tên tác giả
Tài liệu tham
khảo
Tên nhà xuất bản Năm xuất bản
1
Đỗ Đình Hoan
Nguyễn Áng
Đỗ Tiến Đạt

3. Một số biện pháp nâng cao chất lượng học Toán cho hoc sinh lớp 2. 7
PHẦN 3 : kÕt luËn VÀ KHUYẾN NGHỊ 17
1 . Ý nghĩa, hiệu quả của: “Các biện pháp rèn kĩ năng giải toán có lời văn
cho học sinh lớp 2 trường TH Nguyễn Trãi – Hồng Bàng”
17
2. Khuyến nghị 17
25