BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM



HOÀNG THỊ THU HÀ
TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC HUYỆN GIA LÂM,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
HÀ NỘI - 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM


Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu khoa học của
riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực
và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các thông tin trích dẫn
trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, tháng 9 năm 2014
Tác giả Hoàng Thị Thu Hà Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này tôi đã nhận được
nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, góp ý của nhiều tập thể và cá nhân trong và ngoài
Học viện.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế và Phát
triển nông thôn, các thầy cô giáo trong trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội
(nay là Học viện Nông nghiệp Việt Nam), đã trực tiếp giảng dạy, chỉ dẫn cho
tôi và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn
đến PGS.TS. Phạm Văn Hùng, người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ

DANH CÁC CHỮ VIÊT TẮT viii
PHẦN I. MỞ ĐẦU 1
1.1 Tính cấp thiết của đề tài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu 3
1.2.1 Mục tiêu chung 3
1.2.2 Mục tiêu cụ thể 3
1.3 Câu hỏi nghiên cứu 5
1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5
1.4.1 Đối tượng nghiên cứu 5
1.4.2 Phạm vi nghiên cứu 5
PHẦN II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 6
2.1 Cơ sở lý luận 6
2.1.1 Một số khái niệm cơ bản 6
2.1.2 Phân loại chi ngân sách Nhà nước 9
2.1.3 Vai trò và đặc điểm của quản lý chi thường xuyên ngân sách Nhà nước 11
2.1.4 Nguyên tắc chi ngân sách Nhà nước 13
2.1.5 Chức năng, nhiệm vụ quản lý của Kho bạc Nhà nước về chi NSNN 14
2.1.6 Vai trò quản lý của Kho bạc Nhà nước về chi NSNN 17
2.1.7 Nội dung quản lý chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước 21
2.2 Cơ sở thực tiễn 24
2.2.1 Quản lý chi thường xuyên NSNN tại một số nước trên thế giới 24
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page iv

2.2.2 Quản lý chi thường xuyên thường xuyên NSNN tại một số địa phương 26
2.2.3 Bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn quản lý chi thường xuyên
thường xuyên NSNN 34
PHẦN III: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36
3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 36
3.1.1 Đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội Huyện Gia lâm 36

5.2 Kiến nghị 88
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 92
PHỤ LỤC 95 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 Chi thường xuyên năm 2010 ở tỉnh Bắc Ninh 28
Bảng 3.1 Một số chỉ tiêu kinh tế chủ yếu của huyện Gia lâm 36
Bảng 4.1 Số đơn vị giao dịch và số tài khoản mở tại Kho bạc Nhà nước Gia Lâm 52
Bảng 4.2 Số liệu thu, chi NSNN tại KBNN Gia Lâm Nội 2011- 2013 53
Bảng 4.3 Cơ cấu chi NSNN tại Kho bạc Nhà nước Gia Lâm 56
Bảng 4.4 Tình hình chi ngân sách tại Kho bạc Nhà nước Gia Lâm 57
Bảng 4.5 Tình hình kiểm soát, thanh toán chi thường xuyên Ngân sách nhà
nước qua KBNN Gia Lâm giai đoạn 2011 – 2013 58
Bảng 4.6 Kiểm soát chi thường xuyên NSNN của các đơn vị tham gia giao
dịch tại Kho bạc Nhà nước KBNN Gia Lâm 59
Bảng 4.7 Công tác thanh tra, kiểm tra chi NSNN tại Gia Lâm 62
Bảng 4.8 Tình hình từ chối thanh toán chi thường xuyên NSNN tại Kho bạc
Nhà nước Gia Lâm giai đoạn 2010 -2013 63
Bảng 4.9 Lý do từ chối không thanh toán chi thường xuyên ngân sách nhà
nước qua các năm 64
Bảng 4.10 Lý do từ chối không thanh toán chi thường xuyên ngân sách nhà
nước theo loại hình đơn vị sử dụng ngân sách 64
Bảng 4.11 Ý kiến của các đơn vị sử dụng NSNN về chi thường xuyên 66

Tài chính
THHC :

Tổng hợp hành chính
UBND :

ủy ban nhân dân
HĐND :

Hội đồng nhân dân
XDCB :

Xây dựng cơ bản
ĐTXDCB :

Đầu tư xây dựng cơ bản
ĐTPT :

Đầu tư phát triển
KHH :

Kế hoạch hóa
SNGD-ĐT :

Sự nghiệp giáo dục đào tạo
KH-CN :

Khoa học công nghệ
TDTT :

Cơ chế quản lý, cấp phát thanh toán chi NSNN tuy đã được thường
xuyên sửa đổi và từng bước hoàn thiện, nhưng cũng chỉ có thể quy định được
những vấn đề chung nhất, mang tính nguyên tắc. Vì vậy, nó không thể bao
quát hết được tất cả những hiện tượng nảy sinh trong quá trình thực hiện chi
NSNN. Cũng chính từ đó, cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước thiếu cơ
sở pháp lý cụ thể cần thiết để thực hiện kiểm tra, kiểm soát từng khoản chi
NSNN. Như vậy, cấp phát chi NSNN đối với cơ quan tài chính chỉ mang tính
chất phân bổ NSNN, còn đối với Kho bạc Nhà nước thực chất chỉ là xuất quỹ
NSNN, chưa thực hiện được việc chi trả trực tiếp đến từng đơn vị sử dụng
kinh phí, chưa phát huy hết vai trò kiểm tra, kiểm soát các khoản chi NSNN.
Mặt khác, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) của đất nước, chi
NSNN cũng ngày càng đa dạng và phức tạp hơn. Điều này cũng làm cho cơ
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 2

chế quản lý chi thường xuyên NSNN nhiều khi không theo kịp với sự biến
động và phát triển của hoạt động chi NSNN. Trong đó, một số nhân tố quan
trọng như hệ thống tiêu chuẩn định mức chi tiêu còn chưa phù hợp với thực
tế, thiếu đồng bộ, thiếu căn cứ để thẩm định; chưa có một cơ chế quản lý chi
thường xuyên phù hợp và chặt chẽ đối với một số lĩnh vực.
Các khoản chi của NSNN đều mang tính chất không hoàn trả trực tiếp.
Tính chất cấp phát trực tiếp không hoàn lại của các khoản chi NSNN là một
ưu thế cực kỳ to lớn đối với các đơn vị sử dụng NSNN. Trách nhiệm của họ là
phải chứng minh được việc sử dụng các khoản kinh phí bằng các kết quả công
việc cụ thể đã được Nhà nước giao. Tuy nhiên, việc dùng những chỉ tiêu định
tính và định lượng để đánh giá và đo lường kết quả công việc trong nhiều
trường hợp là thiếu chính xác và gặp không ít khó khăn. Từ thực tế trên, đòi
hỏi những cơ quan có thẩm quyền thực hiện việc kiểm tra, giám sát quá trình
chi tiêu để phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hiện tượng tiêu cực của
những đơn vị sử dụng kinh phí NSNN; đồng thời phát hiện những kẽ hở trong

thành phố Hà Nội”.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng quản lý chi thường
xuyên NSNN tại Kho bạc Nhà nước Gia Lâm. Từ đó đề xuất các giải pháp
quản lý chi thường xuyên của Kho bạc Nhà nước Gia Lâm trong thời gian tới.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên
NSNN qua hệ thống Kho bạc Nhà nước;
- Đánh giá thực trạng tình hình quản lý chi thường xuyên NSNN tại
Kho bạc Nhà nước Gia Lâm.
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên NSNN
tại Kho bạc Nhà nước Gia Lâm
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 4

- Đề xuất và hoàn thiện giải pháp quản lý chi thường xuyên NSNN tại
Gia Lâm.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 5

1.3 Câu hỏi nghiên cứu
Hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn nào có thể làm rõ quản lý chi
thường xuyên NSNN qua hệ thống Kho bạc Nhà nước?
Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại Kho bạc Nhà nước Gia
Lâm như thế nào? Đã đạt được những gì? còn tồn tại, hạn chế gì? nguyên
nhân gì ?
Cần có giải pháp nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên
NSNN tại Kho bạc Nhà nước Gia Lâm
1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

được Quốc hội nước Cộng hoà XHCN Việt Nam khoá
XI, kỳ họp thứ 2
thông
qua ngày 16/12/2002 đã xác định: NSNN là toàn bộ
các khoản thu, chi
của
Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền
quyết định và được
thực
hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức
năng, nhiệm vụ của
Nhà
nước. NSNN là một hệ thống thống nhất, bao gồm
ngân sách
Trung
ương và ngân sách các cấp chính quyền địa phương (gọi
chung là ngân
sách
địa phương). NSNN được quản lý thống nhất theo
nguyên tắc
tập
trung dân chủ, công khai, minh bạch, có phân công, phân cấp
quản lý,
gắn
quyền hạn với trách nhiệm (Quốc hội, 2002)
.

Theo Luật, NSNN có vị trí và vai trò cơ bản
sau:


cầu để góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế,
ổn định xã
hội.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 7

- NSNN là công cụ tài chính góp phần bù đắp những khiếm khuyết
của
kinh tế thị trường, đảm bảo công bằng xã hội, bảo vệ môi trường, thúc
đẩy
nền kinh tế phát triển bền vững. Trong nền kinh tế thị trường thì mặt
trái
của
nó là phân hoá giàu nghèo ngày càng tăng trong xã hội, tạo ra sự
bất
bình
đẳng trong phân phối thu nhập, tiềm ẩn nguy cơ bất ổn định xã
hội Vì
vậy,
Nhà nước sử dụng NSNN thông qua công cụ là chính sách
thuế khoá và
chi
tiêu công để phân phối lại thu nhập giữa các tầng lớp dân
cư và cung cấp
hàng
hoá dịch vụ công cho xã
hội,
Quỹ NSNN là toàn bộ các khoản tiền của Nhà nước, kể cả tiền vay, có trên
tài khoản của NSNN các cấp; quỹ NSNN được quản lý tại Kho bạc Nhà nước .

Kho bạc Nhà nước; Thực hiện việc thanh toán, chi trả các khoản NSNN
căn cứ vào dự toán được giao, quyết định chi của thủ trưởng đơn vị sử dụng
ngân sách Nhà nước và tính hợp pháp của các tài liệu cần thiết khác theo quy
định của Chính phủ; có quyền từ chối các khoản chi ngân sách không đủ điều
kiện chi theo quy định hoặc tạm dừng thanh toán theo yêu cầu của cơ quan tài
chính; Thủ trưởng cơ quan Kho bạc Nhà nước chịu trách nhiệm về các quyết
định thanh toán, chi ngân sách hoặc từ chối thanh toán chi ngân sách…
Quản lý chi NSNN
Quản lý chi NSNN là quá trình thực hiện có hệ thống các biện pháp
phân
phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung nhằm phục vụ chi tiêu cho bộ
máy
và
thực hiện các chức năng của Nhà nước. Thực chất quản lý chi
NSNN là
quá
trình sử dụng các nguồn vốn chi tiêu của Nhà nước từ khâu lập
kế hoạch
đến
khâu sử dụng ngân sách nhằm đảm bảo quá trình chi tiêu tiết
kiệm, hiệu
quả.

Quản lý chi NSNN là quá trình phân phối lại quỹ tiền tệ tập trung
một
cách có hiệu quả nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước trên cơ sở
sử
dụng hệ thống chính sách, pháp luật. Chi ngân sách Nhà nước mới thể hiện
ở khâu
phân

thể
khác trong xã
hội.

Kiểm soát chi NSNN qua Kho bạc
Kiểm soát chi ngân sách Nhà nước qua Kho bạc là việc Kho bạc Nhà
nước thực hiện kiểm tra, kiểm soát các khỏan chi NSNN theo các chính sách,
chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi tiêu do Nhà nước quy định theo những
ngyên tắc, hình thức và phương pháp quản lý tài chính trong quá trình cấp
phát thanh toán và chi trả các khoản chi của NSNN.
2.1.2 Phân loại chi ngân sách Nhà nước
Phân loại chi NSNN: tuỳ thuộc vào vai trò của Nhà nước trong
quản
lý chính trị, kinh tế, xã hội ở mỗi thời kỳ mà chi NSNN có những
nội
dung
và cơ cấu khác nhau. Do tính chất của các
khoản
chi nên việc phân loại nội
dung chi NSNN để giúp cho công tác quản lý
cũng
như định hướng chi
NSNN là rất cần thiết. Phân loại các khoản chi NSNN
là
việc sắp xếp các
khoản chi NSNN theo những tiêu thức, tiêu chí nhất định
vào
các nhóm, các
loại chi. Cụ thể
như:

hội. Chi đầu tư phát triển bao gồm chi về đầu tư xây dựng các công
trình
kết
cấu hạ tầng kinh tế- xã hội không có khả năng thu hồi vốn; đầu tư và hỗ
trợ
cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài chính của Nhà
nước,
góp vốn cổ phần, liên doanh vào các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực cần thiết
có
sự tham gia của Nhà nước theo quy định của pháp luật; chi bổ sung dự trữ
nhà
nước; chi đầu tư phát triển thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia, dự
án
nhà
nước; các khoản chi đầu tư phát triển theo quy định của pháp
luật.

Chi thường xuyên NSNN là quá trình phân phối và sử dụng vốn quỹ
NSNN để đáp ứng các nhu cầu chi gắn với việc thực hiện nhiệm vụ thường
xuyên của Nhà nước về quản lý kinh tế, xã hội. Chi thường xuyên được đảm
bảo bằng các khảon thu thường xuyên như thuế, phí và lệ phí.
- Chi khác NSNN gồm chi trả nợ gốc và lãi các khoản vay
do
Chính
phủ vay; chi viện trợ của Ngân sách trung ương cho các Chính phủ và tổ
chức
nước
ngoài; chi cho vay của Ngân sách trung ương; chi trả gốc và lãi
các khoản huy động để
đầu

phân
hoá giàu nghèo giữa các vùng, các khu vực, các tầng lớp dân cư, góp
phần
khắc phục những khiếm khuyết của nền kinh tế thị
trường.

- Quản lý chi NSNN có vai trò điều tiết giá cả, chống suy thoái
và
chống lạm phát. Khi nền kinh tế lạm phát và suy thoái, Nhà nước phải
sử
dụng công cụ chi ngân sách để khắc phục tình trạng này.
Đ
ể
đảm bảo
lợi
ích
của người tiêu dùng, Nhà nước sử dụng công cụ chi ngân sách để
điều
tiết,
can thiệp vào thị trường dưới hình thức cắt giảm chi tiêu, cắt
giảm đầu
tư
hoặc tăng đầu tư, tăng chi tiêu cho bộ máy quản lý nhà nước,
cũng như hỗ
trợ
vốn, trợ giá và sử dụng quỹ dự trữ tài chính của Nhà
nước.

- Duy trì sự ổn định của môi trường kinh tế, Nhà nước sử dụng công
cụ

đúng mục đích, tiết kiệm, có hiệu quả. Trường hợp vi phạm, tuỳ theo tính chất
và mức độ, sẽ bị sử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách
nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Người phụ trách công tác tài
chính, kế toán tại các đơn vị sử dụng ngân sách có nhiệm vụ thực hiện đúng
chế độ quản lý tài chính - ngân sách, chế độ kế toán nhà nước, chế độ kiểm tra
nội bộ và có trách nhiệm ngăn ngừa, phát hiện và kiến nghị thủ trưởng đơn vị,
cơ quan tài chính cùng cấp xử lý đối với những trường hợp vi phạm.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế
Page 13
Sơ đồ 2.1 Các cơ quan,đơn vị quản lý chi NSNN thuộc ngành tài chính

2.1.4 Nguyên tắc chi ngân sách Nhà nước
- Tất cả các khoản chi NSNN phải được kiểm tra, kiểm soát trước,
trong và sau quá trình cấp phát, thanh toán. Các khoản chi phải có trong dự

Các ban chức năng,
S
ở giao dịch Hà Nội Các phòng nghiệp
vụ thuộc Tỉnh,
Thành ph
ố

là cơ quan tài chính) có trách nhiệm thẩm định dự toán và thông báo dự
toán
cho các đơn vị sử dụng kinh phí ngân sách; kiểm tra việc sử dụng kinh
phí,
xét duyệt quyết toán chi của các đơn vị và tổng hợp quyết toán chi NSNN.
2.1.5 Chức năng, nhiệm vụ quản lý của Kho bạc Nhà nước về chi NSNN
Hệ thống Kho bạc Nhà nước được thành lập và đi vào hoạt động từ
01/04/1990
theo Quyết định số
07/H
Đ
BT
ngày 04/01/1990 của Chủ tịch Hội
đồng
Bộ
trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ). Qua quá trình hoạt động và
phát
triển,
hệ thống Kho bạc Nhà nước đã có những bước tiến nhanh và vững
chắc cả về quy mô và chất lượng, luôn khẳng định được vị trí, vai trò trong hệ
thống Tài chính quốc gia. Để phù hợp tiến trình phát triển của nền kinh tế
trong từng giai đoạn, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 25/CP ngày
05/04/1995; Nghị định 145/1999/NĐ-CP ngày 20/09/1999; Quyết định số
235/2003/QĐ- TTG ngày 13/11/2003 và nay là Quyết định số 108/2009/QĐ-TTg
ngày 26/8/2009 của Thủ tướng Chính phủ về quy định chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và tổ chức của Kho bạc Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính.
Theo Quyết định số 108/2009/QĐ-TTg ngày 26/8/2009 của Thủ tướng
Chính phủ thì: “Kho bạc Nhà nước là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính,
thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài Chính quản lý
nhà nước về

hiện
thống nhất trong cả nước do Thủ tướng Chính phủ quy định; đối với
các
chế
độ tiêu chuẩn định mức chi ngân sách đối với ngành, lĩnh vực
do Bộ
Tài
chính quy định; đối với các chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu
có tính
chất
đặc thù cho từng địa phương do Hội đồng nhân dân tỉnh quy
định, trừ
những
chế độ chi có tính chất tiền lương, tiền công, phụ cấp); đã
được cơ quan
tài
chính hoặc thủ trưởng đơn vị sử dụng NSNN hoặc
người được uỷ
quyền
quyết định chi; có đủ hồ sơ chứng từ hợp pháp, hợp lệ
theo quy
định.

+ Thực hiện kiểm soát, thanh toán trực tiếp các khoản chi NSNN
cho
đơn vị, người cung cấp hàng hoá dịch vụ (đối với các đơn vị, người cung
cấp
hàng hoá dịch vụ có mở tài khoản tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà
nước), hoặc
thanh