B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH
HUNH NHTăKHNG NGHIÊN CU MI QUAN H GIA CHI TIÊU
CHÍNH PH VÀ THÂM HTăTHNGăMI  VIT
NAM VÀ CA MT S QUC GIA M RNG

LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP. H CHÍ MINH - NMă2015
B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH


TP. H CHÍ MINH - NMă2015 LI CAM OAN

Tôiăxinăcamăđoanălunăvnănày là công trình nghiên cu ca chính cá nhân tôi. Ni
dungăđcăđúcăkt t quá trình hc tp và các kt qu nghiên cu thc tin trong
thi gian qua. S liu s dng là trung thc và có ngun gc trích dn rõ ràng. Lun
vnă đc thc hină di s hng dn khoa hc ca T.S Nguyn Tn Hoàng –
GingăviênăTrngăi Hc Kinh T Thành Ph H Chí Minh.

Tp.H Chí Minh, ngày 12 tháng 05 nmă2015
Hc viên Hunh NhtăKhng


2.2. Nhng bng chng thc nghim v mi quan h gia chi tiêu chính ph và
thâm htăthngămi 16
2.2.1. Các nghiên cu h tr gi thuyt quan h nhân qu mt chiu t chi tiêu
chính ph đn thâm htăthng mi 16
2.2.1.1. Mi quan h gia chi tiêu chính ph và thâm htăthngămi 16
2.2.1.2. Mi quan h t thâm htăngânăsáchăđnăcánăcânăthngămi, h tr gi
thuyt thâm ht kép 20
2.2.2. Các nghiên cu h tr gi thuyt cán cân mu dch mc tiêu 22
2.2.3. Các nghiên cu h tr gi thuyt cân bng Ricardo 24
2.2.4. Các nghiên cu h tr gi thuyt v mi quan h nhân qu hai chiu 26
CHNGă3. PHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 31
3.1. Mi quan h nhân qu Granger gia chi tiêu chính ph và thâm htăthngă
mi 31
3.2. Kimăđnh phi nhân qu Granger tuynătínhătheoăphngăphápăbootstrapăca
Hacker và Hatemi-J (2006) da trên kimăđnh Toda – Yamamoto (1995) 32
3.3. Kimăđnh quan h nhân qu daătrênăphngăphápămin tn s (frequency
domain causality test) 38
3.4. D liu nghiên cu 39
3.4.1. D liu Vit Nam 39
3.4.2. D liuănc ngoài 41 CHNGă4. NI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU 43
4.1. Kimăđnh tính dng ca các bin 43
4.2. Kimă đnh nhân qu theoă phngă phápă bootstrapă ca Hacker và Hatemi-J
(2006) da trên kimăđnh Toda – Yamamoto (1995) 45
4.3. Kt qu kimă đnhă theoă phngă phápă min tn s (frequency domain
causality test) 52
4.4. Phân tích kt qu kimăđnh 54
4.5. M rng kimăđnh thc nghim  mt s quc gia 59

IR: bin lãi sut
OECD : T chc hp tác và phát trin kinh t
TAX: bin ngân sách chính ph (thu)
TB: bin cán cân thngămi
TY: Toda – Yamamoto
VAR: T hi quy vector
VECM: Mô hình hiu chnh sai s
WTO: T chcăthngămi Th gii
Y: bin snălng quc gia
Nhóm SEACEN: bao gm Malaysia, Singapo, Thái Lan, Indonesia, Hàn Quc,
Myanmar, Nepan, Sri Lanka và Philippin DANH MC BNG BIU
Bng 2.1: Tómăttăktăquăcaăcácănghiênăcuăthcănghimătrcăđâyăvămiăquană
hăgiaăchiătiêuăchínhăphăvàăthâmăhtăthngămi
Bngă4.1: KtăquăkimăđnhăADFăđiăviăcácăbin
Bngă4.2:ăKtăquăkimăđnhăDF_GLSăđiăviăcácăbin
Bngă4.3:ăKtăquăkimăđnhăPPăđiăviăcácăbin
Bng 4.4: Kt qu la chnăđ tr tiăuă(p)ăchoăcácăbin trong mô hình VAR
Bng 4.5: Kt qu kimăđnh phi nhân qu Granger theo TY tuyn tính
Bng 4.6a: Kimăđnh nhân qu daătrênăphngăphápămin tn s t chi tiêu chính
ph đn thâm htăthngămi
Bng 4.6b: Kimă đnh nhân qu daă trênă phngă phápă min tn s t thâm ht
thngămiăđn chi tiêu chính ph
Bngă4.7: Ktăquăkimăđnhătínhădngăcaăcácăbin
Bngă4.8: Tómăttăktăquăkimăđnhăthcănghimămiăquanăhăgiaăchiătiêuăchínhă
phăvàăcánăcânăthngămiăăcác qucăgia đangăphátătrin
domain causality test),ăchúngătôiăphátăhinăđcăbngăchngăthcănghimăvăsăhină
dinăcaămiăquanăh nhânăquătăchiătiêuăchínhăphăđn thâmăhtăthngămiăă
VităNam.ăKhácăviăphânătíchănhânăquăTodaă– Yamamoto,ăphngăphápăkimăđnhă
theoăminătnăsăchăraărngătnătiămiăquanăhănhânăquătăchiătiêuăchínhăphăđnă
thâmăhtăthngămiătrongăngnăhnămàăkhôngăxutăhinătrongătrungăvàădàiăhn.ă
Trongăkhiăđó,ăăchiuăngcăli,ăcăhaiăphngăphápănàyăđuăchoăthyăkhôngăcóăbtă
cănhânăquănàoătăthâmăhtăthngămiăđnăchiătiêuăchínhăph.ăKtăquănàyăngăhă
giăthuytăchoărngăcóătnătiămiăquanăhănhânăquămtăchiuătăchiătiêuăchínhăphă
đnă thâmă htă thngă mi. Vàă viă nhngă bngă chngă thcă nghimă đtă đcă đưă
chngăminhărngăcánăcânăthngămiăthâmăhtălàăcóăliênăquanăđnăsăgiaătngătrongă
chiătiêuăchínhăph.ăBênăcnhăđó,ăbàiănghiênăcuănàyăcngămărngăkimăđnhăthcă
nghimăămtăsăqucăgiaăvàăđưătìmăthyănhngăbngăchngămiăvămiăquanăhă
giaă chiă tiêuă chínhă phă vàă thâmă htă thngă mi,ă gópă phnă làmă rõă thêmă cácă giă
thuytăđưăvàăđangăđcăquanătâmăvămiăquanăhănày.

2

CHNGă1. GII THIU
1.1. t vnăđ
Trongănhngănmăgnăđây,ănnăkinhătăVităNamăvnăcònătnăđngănhiuăvnăđă
nanăgiiăcnăphiăcóăhngăxălỦăđătăđóăvcădyătìnhăhìnhăkinhătăqucăgia, căthă
đóălàănguyăcălmăphátăcaoăluônătimăn,ăhăthngăngânăhàngăyuăkémăvà tìnhătrng
thâmăhtăngânăsáchădoăchiătiêuăchínhăphăgiaătngăquaăcácănm,ăthâmăhtăthngă
miăkéoădài (theo hình 1.1)… Trong khi đó,ăviăxuăthătădoăhóaăthngămi, Vită

kinhătăVită Nam.ă Viă hngă nghiênăcuănày,ătaă cóă thă dădàngănhnăthyărngă
ngunăgcăcaăthâmăhtăthngămiăkhôngăchădoăngân sách băthâmăht, mà còn có
nhngănhânătăkhácătácăđng,ăcăth làănhngăthànhăphn ca cán cân ngân sách là
chiătiêuăchínhăphăvàăngunăthuăthu.ăTrongăkhiăthuălàămtăthànhăphnăkhóăcóăthă
thayăđiă thìăchiătiêuăchínhă phălàă mt nhână tăcóă mcăđăbinăđng ln. Doă đó,ă
ngoàiăvicăquanătâmăđnămiăquanăhăgiaăthâmăhtăthngămiăvàăthâmăhtăngână
sách, chúng ta cnăphiăluătâmăđnăvnăđănàyătheoămtăhngăkhácăđóălà:ăLiu chi
tiêuăchínhăph cóăbtăcămiăquanăhănhânăquănàoăviăthâmăhtăthngămiăhayă
không? Nuăcóăthìăđóălàămiăquanăhănhânăquămtăchiuăhayăhaiăchiu,ăđâyăcngălàă
vnăđăcnănghiênăcu,ătìmăhiu.ăVàăktăquăkimăđnhăthcănghimămiăquanăhă
(140,000.00)
(120,000.00)
(100,000.00)
(80,000.00)
(60,000.00)
(40,000.00)
(20,000.00)
-
20,000.00
40,000.00
60,000.00
80,000.00
1994Q1
1994Q4
1995Q3
1996Q2
1997Q1
1997Q4
1998Q3
1999Q2

trongăthiăgianăti.ăBênăcnhăđó,ăvicămărngănghiênăcuăămtăsăqucăgia cóănnă
kinhătăđangăphátătrin cngăđóngăgópăthêmăbngăchngăthcănghimăvămiăquană
hăgiaăchiătiêuăchínhăphăvàăthâmăhtăthngămi.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
DaătrênănhngănnătngălỦăthuytăvàăsădngăcácămôăhìnhăkinhătălngăđiăviă
chuiăthiăgianăđăthcăhinăkimăđnhăquanăhănhânăqu,ăthôngăquaăđóătìmăraăđcă
nhngăbngăchngăthcănghimăvămiăquanăhăgiaăchiătiêuăchínhăphăvàăthâmăhtă
thngămiăăVităNamăvàăcaămtăsăqucăgiaămărng.
1.3. Câu hi nghiên cu
Liuăcóăhayăkhôngăsăhinădinăcaămiăquanăhănhânăquăgia chiătiêuăchínhăphă
và thâmăhtăthngămiăăVităNam,ătăđóăcóăthăgiiăthíchăđcăvnăđăchiătiêuă
chínhăphăngàyăcàngăgiaătngăvàăthâmăhtăthngămiăhinădinăăVităNamăthiă
gianăquaăchălàăhinătngămangătínhănguănhiênăhayăbiădoămiăquanăhănhânăquă
giaăchiătiêuăchínhăphăvàăthâmăhtăthngămiăgâyăra?
Vàănuăcó tnătiămiăquanăhănhânăquăgiaăchiătiêuăchínhăphăvàăthâmăhtăthngă
mi thìămiăquanăhăđóăsăđcăthăhinănhăthănào? Trênăcăsăđó mărng ra
nghiênăcuăđiăviămtăsăqucăgiaătrên thăgiiăcóănnăkinhătăđangăphátătrin?
5

1.4. Phngăphápănghiênăcu
ătàiăsădngăphngăphápătìmăkim,ătngăhp,ăspăxpăvàăphânătíchăcácăsăliuă
thăcp,ăcácălỦăthuytăcăbnăvàăcácănghiênăcuătrc,ăktăhpăviăvicăngădngă
cácămôăhìnhăkinhătălngăđiăviăchuiăthiăgian,ăcăthălàăphngăpháp bootstrap
caăHackerăvàăHatemi-J (2006) daătrênăkimăđnhă Toda – Yamamoto (1995) đă
xácăđnhămiăquanăhănhânăquăgiaăchiătiêuăchínhăphăvàăthâmăhtăthngămi,ă
đngă thiă să dngă phngă phápă phână tíchă theoă mină tnă s (frequency domain
causality test) đăxemăxétămiăquanăhănàyătrongătngăkhongăthiăgianăkhácănhau,
tăđó điăchiuăvàăđaăraăcácăbngăchngăthcănghimăăVităNam.
1.5. Phm vi nghiên cu
ătàiănghiênăcuăvàăkimăđnhăthcănghimăsătnătiăcaămiăquanăhănhânăquă

7

CHNGă2. KHUNG LÝ THUYT VÀ CÁC KT QU
NGHIÊN CUăTRCăỂYăV MI QUAN H GIA CHI
TIÊU CHÍNH PH VÀ THÂM HTăTHNGăMI
2.1. Mi quan h gia chi tiêu chính ph và thâm htăthngămi
QuaăcácănghiênăcuălỦăthuytălnăthcănghimăvămiăquanăhăgiaăchiătiêuăchínhă
phăvàăthâmăhtăthngămiăănhiuăncătrênăthăgii,ăcóăth có 4 dngămiăquană
hăkhácănhauănhăsau:
 Mi quan h nhân qu mt chiu t chi tiêu chính ph đn thâm htăthngă
mi,ănghaălàămt s tngăhoc gim trong chi tiêu chính ph s làm nhăhngăđn
thâm htăthngămi (có th đc ci thin hoc thâm ht trm trngăhn).ăMt s
giaătngătrongăchiătiêuăchínhăph là nguyên nhân chính dnăđn thâm ht cán cân
ngânăsáchăquaăđóălàmătrm trngăthêmăcánăcânăthngămi,ăđiuănàyăliênăquanăđn
gi thuytă“thâmăhtăkép”.ăCóăhaiămôăhìnhăgii thích cho mi quan h này: theo mô
hình IS – LM và Mundel – Fleming, s giaătngătrongăchi tiêu chính ph gây ra mt
áp lc làmătng lãi sut, và lãi sut tng s tácăđngăđn dòng vn chy vào, t đóăs
to scă épă tngă giáă đng ni t, cui cùng dnă đn s giaă tngă trongă thâmă ht
thngămi. Ngoàiăra,ăchúngătaăcngăcóăth giái thích mi quan h này thông qua lý
thuyt ca Keynes vàăphngăphápăhp th daătrênăđng nht thc v s chênh
lch gia thu nhp quc gia và chi tiêu niăđa.
 Mi quan h nhân qu theo chiuăngc li t thâm htăthngămiăđn chi
tiêu chính ph cònăđc gi là gi thuyt cán cân mu dch mcătiêu.ăiu này xy
ta khi s suyăthoáiătrongăcánăcânăthngămiănhălàămt tín hiu ca s chng li

9

Hình 2.1: Bn mi quan h có th có gia chi tiêu chính ph vƠăcánăcơnăthngă
mi

Ngun: Jui-Chuan Chang và Zao-Zhou Hsu (2009)
2.1.1. Bin lun v quan h nhân qu mt chiu t chi tiêu chính ph đn cán
cơnăthngămi
Miăquanăhăgiaăchiătiêuăchínhăphăvàăthâmăhtăthngămiăcóăthăđcăgiiăthíchă
thôngăquaănhiuăcáchătipăcnăkhácănhau.ăMtătrongăsăđóăkhôngăthăkhôngănhcă
đnălỦăthuytăcaăKeynes thông quaăđngănhtăthcătităkimă– đuăt.ăBênăcnhăđó,ă
mtăsăgiaătngătrongăchiătiêuăchínhăphălàănguyênănhânăchínhălàmăchoăthâmăhtă
ngânăsáchăgiaătng,ăđiuănàyăsăgâyăraăthâmăhtătrong cánăcânăthngămiănuăkhuă
vcătănhânăkhôngăsnălòngăgiaătngătităkim vàăchoăchínhăphăvayăkhonătităkimă
đó.ăKhiămtăqucăgiaăriăvàoătrngătháiăvaăthâmăhtăngânăsáchăvaăthâmăhtămuă
dchăđcăgiălàăthâmăhtăkép. iuănàyăcóăthăđcăgiiăthíchăthôngăquaămôăhìnhă
IS – LM và Mundel – Fleming. Cuiăcùngăchúngătaăcóăthăgiiăthíchămiăquanăhă
mtăchiuătăchiătiêuăchínhăphăđnăthâmăhtăthngămiăthôngăquaăphngăphápă
10

hpăthădaătrênăđngănht thcăvăsăchênhălchăgiaăthuănhpăqucăgiaăvàăchiătiêuă
niăđa.
2.1.1.1. Lý thuyt Keynes
Theo Keynes, ông cho rng mt s giaătngătrong chi tiêu chính ph (có th dnăđn
thâm ht ngân sách) s làmătngăthuănhp niăđa và tiêu dùng cho các khon hàng
hóa vn và dch v nhp khuă tngă lên, t đó gây nh hng xuă đn cán cân
thngămi.

thâmăhtăthngămiăsălàăđiuăkhôngăthătránhăkhi.
Hình 2.2: Mi quan h gia chi tiêu chính ph và thâm htăthngămi theo
mô hình IS ậ LM và Mundel ậ Fleming (1962)

ngăISăbiuădinăcácătpăhpăkhác nhauăcaălưiăsută(r)ăvàăthuănhpăqucăgiaă(Y)ă
màăăđóăthătrngăhàngăhóaăcânăbng.ăHăsăgcăâmăcaăđngăISăchoăthyărngălưiă
12

sutăthpăhnăsădnăđnămcăđuătăcaoăhnăvàăliênăđiăđnăthuănhpăqucăgiaăcaoă
hn.ăngăLMăthăhinăsăcânăbngătrongăth trngătinăt.ăngăBPădinătăcácă
ktăhpăkhácănhauăcaărăvàăYămàătiăđó,ăcánăcânăthanhătoánăcaăqucăgiaăđtătrngă
tháiăcânăbngăviămtămcătăgiáăhiăđoáiăchoătrc.ăCánăcânăthanhătoánăcânăbngă
khiămtămcăthâmăhtăthngămiăsăđcăbùăđpăbiămtădòngăvnăvàoătngăng.ă
ngăBPădcălênăbiăvìălưiăsutăcaoăhnăsăthu hútădòngăvnăvàoănhiuăhnă(hocă
dòngăvnăchyăraăítăhn)ăvàăphiăđcăbùăđpăliăviămcănhpăkhuăvàăthuănhpă
qucă giaă caoă hnă đă đmă boă cánă cână thanhă toánă cână bng.ă ă phíaă bênă tráiă caă
đngăBP,ăqucăgiaăcóăcánăcânăthanhătoánăthngădăvàăngcăliăăphíaăbênăphiăthă
hinăcánăcânăthanhătoánăthâmăht.ăMtăsăgimăgiáăhocăsăđnhăgiáăthpăđngăniă
tăsălàmăđngăBPădchăchuynăxungăvìăcánăcânăthngămiăđcăciăthin,ăvàăvìă
thămtămcălưiăsutăthpăhnăvàădòngăvnăvàoănhăhnă(hocădòngăvnăraălnăhn)ă
đcădòiăhiăđăgiăchoăcánăcânăthanhătoánăcânăbng.ăMcăkhác,ămtăsătngăgiáă
hocăđnhăgiáăcaoăđngăniătăsălàmăđngăBPădchăchuynălênătrên.
Hìnhătrênăchoăthyăbanăđuăqucăgiaăcóăsăcânăbngătrongăthătrngăhàngăhóa,ăthă
trngătinătăvàăcánăcânăthanhătoánătiăđimăE,ălàăgiaoăđimăcaăbaăđngăIS,ăLMă
vàăBP.ăGiăđnhărngămcăcânăbngăcaăthuănhpăqucăgiaă(Y)ătiăđimăEălàădiă
mcătoànădngălaoăđngăvàăqucăgiaăsădngăchínhăsáchătàiăkhóaămărngăđăgimă
thtănghip.ăChínhăsáchătàiăkhóaămărngă(săgiaătngătrongăchiătiêuăchínhăphăhocă
gimăthuăcóăthădnăđnăsăgiaătngăthâmăhtăngânăsáchăqucăgia)ăsălàmăđngăISă
dchăchuynăsangăphiăthànhăđngă



, 


và 

,ătheoăđóăxácăđnh lãi sut cân bng là 

và mc thu nhp quc gia cân bng
là 

.
CnăluăỦărng lãi sutătrongăncăđuătiênătngăt răđn 

vàăsauăđóăgimăngc li
xung 

.ăiu này dnăđn mt s tngăgiáăđng ni t (khiărătngălênă

), tipăđóă
li st gim mt phn khi 

gim xung thành 

.ă Hìnhă trênă cngă th hin rõ
khong tngăgiáăròng caăđng ni t. Vì vy, thâm ht ngân sách lnăhnăs gn
lin vi mt dòng vn vào lnă hnă vàă thâmă htă thngă miă cngă lnă hn.ă Tuyă
nhiên, mi quan h nàyăcngăph thuc vào mt s gi đnh lý thuyt. Vì vy, tin
trìnhăđng t thâm ht ngân sách dnăđn lãi sutătng,ăgâyăscăépătngăgiáăđng ni
t và cui cùng gây ra thâm htăthngămi. Trong thc t hin nay, tt nhiên tin

sinhăvíădănhăcúăscăthăhiuăcaăngiătiêuădùngăcóăthădnăđnăsăstăgimăxută
khuăhocăsăgiaătngănhpăkhu.ăSăsuyăgimătrongăcánăcânăthngămiăphnăánhă
săthayăthăsnăxutăniăđaăbngăhàngănhpăkhuă(vìărăhnămtăcáchătngăđi),ă
điuănàyăsătácăđngătiêuăccăđnăsnălngătrongănc,ădnăđnăsăstăgimădoanhă
thuăthuăvàă cóă thă gâyăraă thâmă htă ngână sách.ă Thăhai,ăchínhă phă cóăthăđaă raă
nhngăkhuynăkhíchătàiăkhóaănhmăcă gngăgimănhătácăđngăcaăthâmăhtăcánă
cână muă dchă đnă snă lngă niă đa.ă Trongă trngă hpă này,ă thâmă htă cánă cână
thngămiăgâyăraămtăsăsuyăgimăkinhăt,ă theoăđóăcóăthălàmăgiaătngăchiătiêuă
chínhăphăhocăsăstăgimătrongădoanhăthuăthuăđăkíchăthíchănnăkinhăt.ăiuănàyă
hàmăỦărngăchiătiêuăchínhăphăkhôngăxácăđnhăthâmăhtăthngămi;ămàătráiăli,ăcóă
mtămiăquanăhănhânăquătheoăchiuăngcăliătăcánăcânăthngămiăđnăchiătiêuă
chínhăph.
2.1.3. Gi thuyt cân bng ca Ricardo
Theoă Ricardo,ă khôngă tnă tiă miă quană hă giaă chiă tiêuă ngână sáchă vàă thâmă htă
thngămi.ăMtăsăctăgimăthuăhocătngăchiătiêuăchínhăphă(cóăthălàmăgiaătngă
thâmăhtăngânăsách)ăsăkhôngătácăđngăđnătităkimăqucăgiaă(Barro,ă1989).ăSăstă
gimăcaătităkimăkhuăvcăcôngădoăthâmăhtăngânăsáchăgiaătngăsăđcăbùăđpă
15

hoànătoànăbiăsăgiaătngătngăngăcaătităkimătănhân.ăLỦăgiiăchoăđiuănàyăvìă
ngiădânănghărngăsăctăgimăthuăgâyăraăthâmăhtăngânăsáchăhômănayăsădnă
đnăsăgiaătngăthuătrongătngălaiăđăphcăvănăcông,ădoăđóăhăsătngătităkimă
đătrăchoăgánhănngăthuăgiaătngătrongătngălai.
Lý thuyt cân bngăRicardoăđt vnăđ v kh nngătácăđngăđn tng cu và cui
cùng là tài khon vãng lai ca các quytăđnh tài tr ngân sách chính ph. Lý thuyt
cho rng, vi mt mc chi tiêu chính ph đưăđnh, s thay th n cho thu s không
tácăđngăđn tng cu ln lãi sut. Gii thích cho lp lunănàyănhăsau:ătrongătìnhă
th hn hp ca ngân sách chính ph, vi mt mcăchiătiêuăkhôngăđi, mt s ct
gim thu hin ti hàm ý rng s có mt s giaătngăthu trongătngălai.ăVìăvy, do
s vayămn ca chính ph ch là trì hoãn thu đnătngălaiănênăngi tiêu dùng,

2.2. Nhng bng chng thc nghim v mi quan h gia chi tiêu chính
ph và thâm htăthngămi
2.2.1. Các nghiên cu h tr gi thuyt quan h nhân qu mt chiu t chi
tiêu chính ph đn thâm htăthngămi
2.2.1.1. Mi quan h gia chi tiêu chính ph và thâm htăthngămi
Có rt nhiu gi thuyt trong quá kh gii thích v ngun gc thâm htăthngămi.
Mt trong s đóăđ cpăđn s tng/gim trong chi tiêu chính ph s tácăđngăđn
cánăcânăthngămi.ăAhmedă(1986,1987)ăđưăthc hin bài nghiên cu kho sát mi
quan h gia chi tiêu chính ph và thâm htăthngămi  Anh. Bài nghiên cu kt
lun rng nhăhng ca s giaătngătm thi trong chi tiêu chính ph lên thâm ht
thngămiăcóăcóătácăđng ln hnăsoăvi s giaătngălâuădàiătrongăsutăgiaiăđon
nghiên cu 1732 – 1830.ăTngăt, nghiên cu ca Yi (1993) cho thy rng chi tiêu
chính ph caoăhnăcngăđóngăvaiătrò đángăk làm xuăđiăcánăcânăthngămi ca
M trong nhngănmă1970ă– 1980 thông qua vic phân tích và s dng mô hình hai
quc gia ginăđn.

Trích đoạn Các nghiên cu h tr gi thuy tv mi qua nh nhân qu hai ch iu Ki măđ nh tính d ng ca các bin

---