HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA

VẬN DỤNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO
TRONG QUY TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG
ĐH THỦ ĐÔ HÀ NỘI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY

ThS. Nguyễn Thị Thanh Thúy
Trường ĐH Thủ đô Hà Nội
Tóm tắt: Giáo viên chính là nhân tố quyết định với chất lượng dạy học –
giáo dục. Vì vậy, vấn đề đổi mới căn bản và toàn diện quá trình đào tạo giáo viên
theo định hướng tiếp cận năng lực người học đang được quan tâm của rất nhiều nhà
nghiên cứu. Tổ chức trải nghiệm sáng tạo chính là cơ hội để các giáo viên tương lai
có những trải nghiệm, khám phá mới mẻ, qua đó góp phần hình thành các năng lực,
kĩ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Trên cơ sở tìm hiểu đặc trưng, quy
trình của hoạt động trải nghiệm sáng tạo, từ đặc thù của chuyên ngành sư phạm
Lịch sử, chúng tôi xin được đề xuất một số hình thức tổ chức trải nghiệm sáng tạo
trong quy trình đào tạo giáo viên Lịch sử ở Trường ĐH Thủ đô Hà Nội.
Từ khóa: dạy học, lịch sử, tổ chức trải nghiệm sáng tạo
Abstract: Teachers play a crucial role in the assessment of educational quality.
Therefore, many researchers are interested in the issues on basic and well-rounded
innovation of teacher training in the oriented approach of learner’s ability. Organizing
creative experiences offers future teachers valuable opportunities to gain experience
and form organizational skills. On the basis of understanding features and process of
creative experiences as well as the features of History subject, we would like to
propose some creative experiences on training teachers of history at Ha Noi
Metropolitan university.
Key words: training, history, organizing creative experiences.
1. Đặt vấn đề
Chức năng quan trọng của các trường sư phạm nói chung là đào tạo ra những
người thầy giáo vững về chính trị, khoa học và giỏi về nghiệp vụ. Nhiều năm qua, các
trường sư phạm đã làm rất tốt sứ mệnh lịch sử của mình. Tuy nhiên, bên cạnh những

dụng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo vào quy trình đào tạo giáo viên Lịch sử ở
trường Đại học Thủ đô Hà Nội nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
2. Giải quyết vấn đề
2.1. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là gì?
Ngày nay, vấn đề hoạt động học tập qua trải nghiệm sáng tạo không phải là vấn
đề mới với các nước trên thế giới, nhưng với Việt Nam vấn đề này còn khá mới mẻ.
Trong chương trình giáo dục phổ thông hiện hành của Việt Nam, kế hoạch giáo
dục bao gồm các môn học và hoạt động giáo dục (theo nghĩa hẹp). Khái niệm hoạt
động giáo dục (theo nghĩa hẹp) dùng để chỉ các hoạt động giáo dục được tổ chức ngoài
giờ dạy học các môn học và được sử dụng cùng với khái niệm hoạt động dạy học các
môn học. Như vậy, hoạt động giáo dục (theo nghĩa rộng) bao gồm hoạt động dạy học
và hoạt động giáo dục (theo nghĩa hẹp).
Hoạt động giáo dục (theo nghĩa rộng) là những hoạt động có chủ đích, có kế
hoạch hoặc có sự định hướng của nhà giáo dục, được thực hiện thông qua những cách

536


HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA

thức phù hợp để chuyển tải nội dung giáo dục tới người học nhằm thực hiện mục tiêu
giáo dục.
Các hoạt động giáo dục (theo nghĩa hẹp) gồm: Hoạt động tập thể (sinh hoạt lớp,
sinh hoạt trường, sinh hoạt Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, sinh hoạt Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh); hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được tổ
chức theo các chủ đề giáo dục; hoạt động giáo dục hướng nghiệp (cấp trung học cơ sở
và cấp trung học phổ thông) giúp học sinh tìm hiểu để định hướng tiếp tục học tập và
định hướng nghề nghiệp; hoạt động giáo dục nghề phổ thông (cấp trung học phổ
thông) giúp học sinh hiểu được một số kiến thức cơ bản về công cụ, kỹ thuật, quy trình
công nghệ, an toàn lao động, vệ sinh môi trường đối với một số nghề phổ thông đã

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI

Dựa trên khảo sát thực tiễn các hình thức tổ chức hoạt động trong các nhà
trường Việt Nam, cùng với nghiên cứu chương trình của một số nước trên thế giới, các
nhà giáo dục Việt Nam tạm thời phân loại các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm
sáng tạo thành các nhóm sau:
a) Hình thức có tính khám phá: Thực địa, thực tế; Tham quan; Cắm trại; Trò
chơi.
b) Hình thức có tính tham gia lâu dài: Dự án và nghiên cứu khoa học; Các câu
lạc bộ.
c) Hình thức có tính thể nghiệm/ tương tác: Diễn đàn; Giao lưu; Hội
thảo/xemina; Sân khấu hóa.
d) Hình thức có tính cống hiến: Thực hành lao động việc nhà, việc trường; Các
hoạt động xã hội/ tình nguyện.
2.3. Vận dụng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong quy trình đào
tạo giáo viên Lịch sử ở trường Đại học Thủ đô Hà Nội
Những sinh viên sư phạm Lịch sử của trường Đại học Thủ đô Hà Nội được đào
tạo để trở thành những giáo viên dạy Lịch sử ở trường phổ thông. Vì vậy, yêu cầu với
các sinh viên sư phạm Lịch sử khi ra trường là không chỉ vững về kiến thức khoa học
lịch sử, khoa học giáo dục nói chung, phương pháp dạy học lịch sử nói riêng mà phải
biến những kiến thức này trở thành kỹ năng nghiệp vụ sư phạm bộ môn. Không có kỹ
năng nghiệp vụ bộ môn thì các giáo viên tương lai khó mà làm tốt công tác giáo dục
bộ môn.
Tại trường Đại học Thủ đô Hà Nội, việc cung cấp kiến thức chuyên môn và rèn
luyện nghiệp vụ là hai bộ phận chính trong nội dung chương trình đào tạo cho những
sinh viên sư phạm Lịch sử. Theo đó, công tác rèn luyện nghiệp vụ được tổ chức
thường xuyên, gắn với các hoạt động như: hội thi Nghiệp vụ sư phạm, hoạt động kiến
tập và thực tập tại trường phổ thông. Thậm chí, chúng tôi còn cố gắng lồng ghép ở
mức độ nhất định ngay trong môn học để nâng cao chất lượng đào tạo. Chúng tôi đã
thực hiện đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học. Bên cạnh hình thức tổ chức dạy

2.3.2. Các bước tiến hành
Bước 1: Chọn đề tài và xác định mục đích của buổi trải nghiệm
a. Lựa chọn chủ đề của buổi trải nghiệm
Chủ đề được chọn là: “Hoàng thành Thăng Long- giá trị tiềm ẩn”.
b. Xác định mục tiêu chủ đề của buổi trải nghiệm:
- Kiến thức:
+ Thấy được sự phát triển rực rỡ của văn hóa, nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc
của thời Lý, Trần, Lê sơ.
+ Nhận thức được công lao to lớn trong việc giữ gìn và phát triển các giá trị văn
hóa của nhân loại.
- Kĩ năng:

539


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI

+ Phát triển kĩ năng phân tích, thu thập và xử lý thông tin, trình bày trước công
chúng.
+ Biết tìm kiếm thông tin qua nhiều phương tiện khác nhau như: sách, báo,
mạng…
+ Giao tiếp giữa các nhóm, giữa mình với bạn bè và thầy cô làm việc hợp tác và
tổ chức để thực hiện buổi trải nghiệm sáng tạo có hiệu quả.
+ Bước đầu biết tổ chức một buổi trải nghiệm sáng tạo.
- Thái độ:
+ Hứng thú và say mê học môn lịch sử.
+ Thêm tự hào và kính trọng những giá trị văn hóa của nhân loại.
+ Xác định trách nhiệm của thanh niên trong việc học tập và rèn luyện.

a. Xây dựng các tiểu chủ đề
- Giảng viên đặt các câu hỏi về hoàng thành Thăng Long.
- Giảng viên giúp sinh viên xác định mục tiêu của hoạt động trải nghiệm sáng
tạo tại hoàng thành Thăng Long.
- Giảng viên yêu cầu sinh viên thăm theo số thứ tự từ 1 đến 6. Sinh viên có
cùng số thứ tự vào cùng một nhóm.
b. Lập kế hoạch thực hiện
- Sinh viên phân công nhóm trưởng, các thành viên trong nhóm lắng nghe nội
quy trong suốt quá trình chuyến đi.
- Các thành viên trong nhóm lập kế hoạch thực hiện
+ Chuẩn bị sổ ghi chép.
+ Mỗi thành viên tìm hiểu một nội dung.
+ Các phương tiện thiết bị cần thiết như điện thoại máy ảnh..
Bước 4: Thực hiện buổi trải nghiệm
a. Thu thập thông tin: Giảng viên hướng dẫn sinh viên đi thực địa thu thập
thông tin thông qua quan sát, phỏng vấn trực tiếp hướng dẫn viên:
- Nhận thông tin về hoàng thành Thăng Long.
- Tìm hiểu vị trí địa lí và lịch sử của hoàng thành Thăng Long.
- Phương tiện thực hiện: máy ảnh, máy quay phim, vở ghi chép.
- Các nhóm tự tìm hiểu về di tích lịch sử hoàng thành Thăng Long, tuân theo
nội dung đã được thông báo.
- Sau khi thu thập thông tin xong, các nhóm tập trung lại, ghi vào phiếu học tập
xem mình đã học tập được những gì qua buổi trải nghiệm.
b. Xử lí thông tin
- Qua việc thu thập những dữ liệu trên, sinh viên phân tích, tổng hợp và đưa ra
kết luận và các nhiệm vụ trong phiếu học tập.
- Các nhóm có khó khăn có thể gặp giảng viên để xin ý kiến giúp đỡ.

541


thức lịch sử cho sinh viên mà nó còn có tác dụng rèn luyện cho các em các kĩ năng tổ
chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Lịch sử ở trường phổ thông. Tuy
nhiên, kĩ năng chỉ được hình thành qua luyện tập nhiều lần. Do đó, để hình thành kĩ
năng cho sinh viên, giảng viên phải trang bị cho các em lí thuyết về hoạt động trải
nghiệm sang tạo; đồng thời giảng viên phải làm mẫu cho các em quan sát việc thực
hiện các thao tác và giảng viên giúp sinh viên tiến hành thực hành, luyện tập các thao
tác về kĩ năng cần hình thành.

542


HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA

3. Kết luận
Trong dự thảo chương trình của Bộ giáo dục và Đào tạo, hoạt động trải nghiệm
sáng tạo là một nội dung rất quan trọng. Vì thế, hoạt động giáo dục này cần được triển
khai sớm ở các trường sư phạm để giúp sinh viên sư phạm không chỉ được tham gia
mà còn có năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông sau này. Để làm
được điều này đòi hỏi các giảng viên, đặc biệt là các giảng viên bộ môn phương pháp
giảng dạy phải giúp cho các em trong nhận thức đồng thời tạo cơ hội cho các em luyện
tập. Đó là một giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng đào tạo cho sinh viên sư phạm
nói chung, sư phạm Lịch sử của trường Đại học Thủ đô Hà Nội nói riêng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Chiến lược phát triển giáo dục 2011 – 2020 của Thủ tướng chính phủ, phê duyệt
ngày 13 tháng 6 năm 2012 (Quyết định số 711/QĐ- TTg của Thủ tướng Chính
phủ)
[2]. Đề án Đổi mới chương trình và sách giáo khoa sau 2015 (Bản dự thảo) của Bộ
Giáo dục và Đào tạo.
[3]. Đặng Vũ Hoạt (1996), Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Trung học
cơ sở, NXB Giáo dục.