1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Chúng ta biết rằng, hoạt động vui chơi luôn là hoạt động chiếm ưu thế và
giữ vai trò chủ đạo trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non, “Trẻ học bằng
chơi, chơi mà học”. Trò chơi là một hoạt động không thể thiếu trong cuộc sống
hằng ngày của trẻ. Đặc biệt là ở trường mầm non trong bất kỳ hoạt động nào
cũng đều kết hợp trò chơi nhằm mục đích ôn luyện và củng cố kiến thức cho trẻ.
Thông qua các trò chơi hàng ngày, trẻ được rèn luyện các mặt: Đức, trí, thể, mỹ.
Vì vậy, các hình thức tổ chức mọi hoạt động của trẻ luôn đặt dưới dạng trò chơi.
Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ và nhu
cầu hưởng thụ hoạt động này của trẻ, tôi thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò
chơi đặc biệt là trò chơi dân gian một việc làm vô cùng cần thiết. Đối với trẻ, trò
chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ
thơ nhiều điều thú vị và bổ ích. Nó làm cho thế giới xung quanh trẻ đẹp hơn và
rộng mở, tuổi thơ của trẻ sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời;
làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho trẻ. Các trò chơi dân gian không chỉ
nhiều về số lượng mà còn phong phú về thể loại. Việc kết hợp trò chơi dân gian
trong các hoạt động học có chủ đích tại trường mầm non mang ý nghĩa to lớn
trong việc rèn luyện thể lực, sự khéo léo, nhịp nhàng, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh
trí, óc phán đoán, gợi cảm xúc thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể, sự
gắn kết của tình bạn và đặc biệt góp phần xây dựng nhân cách, mang đậm nét
văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ khi trẻ còn nhỏ.
Sự xuất hiện của các trò chơi hiện đại khiến trò chơi dân gian truyền
thống ngày bị mai một không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê
với tốc độ phát triển của công nghệ thông tin. Nhưng điều này không đồng nghĩa
với việc trò chơi dân gian không còn sức hấp dẫn đối với thế hệ trẻ hiện nay.
Vấn đề là cần tạo ra không gian để trẻ được tiếp xúc nhiều hơn với các trò chơi
dân gian truyền thống. Chính vì thế, việc giúp các cháu hiểu về cội nguồn với
những trò chơi dân gian là một việc làm hết sức cần thiết. Song làm thế nào để
tổ chức các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, tạo được hứng thú, lôi cuốn
hấp dẫn trẻ, giúp trẻ được quay về cội nguồn bản sắc dân tộc là một điều mà tôi

Các loại sách, báo, intenet nói về hoạt động tổ chức trò chơi dân gian
trong trường mầm non. Chương trình hoạt động vui chơi lớp Mẫu giáo 5- 6 tuổi.
* Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
- Quan sát và ghi chép hoạt động của trẻ kết hợp trao đổi để tìm hiểu hứng
thú, thái độ, khả năng hoàn thành nhiệm vụ chơi của trẻ trong khi chơi trò chơi
dân gian.
- Quan sát và ghi chép quá trình tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ của giáo
viên để có cơ sở đánh giá thực trạng về công tác tổ chức trò chơi dân gian trong
hoạt động vui chơi trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi tại trường Mầm non Hạ Trung.

2


- Sử dụng phiếu điều tra trẻ về nhận thức, thái độ tham gia hoạt động trò
chơi dân gian và sự hiểu biết ý nghĩa, vai trò của trò chơi dân gian trong hoạt
động vui chơi.
- Trao đổi với đồng nghiệp về việc tổ chức trò chơi dân gian nhằm thu
thập thông tin để phát hiện thực trạng và làm sáng tỏ các thông tin thu nhận
được từ phương pháp điều tra.
- Trò chuyện với trẻ trong quá trình chơi trò chơi dân gian để hiểu rõ thái
độ chơi, kỹ năng chơi, kết quả chơi để làm cơ sở cho những đề xuất khi tổ chức
cho trẻ chơi trò chơi dân gian.
* Phương pháp trải nghiệm: Cho trẻ được trải nghiệm thực hành qua các
hoạt động chơi, từ đó ta có các biện pháp tốt hơn, phù hợp hơn.
2. Nội dung.
2.1. Cơ sở lí luận.
Trò chơi dân gian là vốn quý của dân tộc đã gắn liền với đời sống lao
động và các hội hè, đình đám của nhân dân. Trò chơi vừa thể hiện tính sáng tạo
của người lao động vừa là giải trí sau những ngày lao động mệt nhọc, bày tỏ
niềm vui mùa bội thu, hay chiến thắng thiên nhiên,… Trò chơi đa dạng cuốn hút

là những câu vui tai gây thêm hào hứng cho trẻ khi chơi.
Trò chơi dân gian được gắn liền với môi trường sống. Nó thường đơn
giản, dễ chơi, vật dụng dễ tìm, không tốn tiền, dễ tổ chức dù trong không gian
hẹp như góc sân, lớp học. Tất cả những trò chơi có chung một mục đích là rèn
luyện sức khỏe, nhanh tay, tinh mắt, sáng tạo, khéo léo, vun đắp tình cảm hồn
nhiên vô tư cho trẻ, nhất là trẻ đang độ tuổi mầm non.
Những trò chơi dân gian hồn nhiên hấp dẫn ngày nay đang bị mai một. Vì
vậy chúng ta rất hiếm khi gặp hình ảnh các em tụm lại chơi trò chơi rồng rắn lên
mây, bịt mắt bắt dê ... ở thôn sóm, khu phố. Chính vì vậy các trò chơi dân gian
dường như đã bị lãng quên, có những trẻ không biết gì về các trò chơi dân gian,
các bài hát, bài đồng dao, các câu thành ngữ như: “Một đập ăn quan” ( Trò chơi
Ô ăn quan). Bài đồng dao trò chơi “ Mèo đuổi chuột”, trò chơi “ Rồng rắn lên
mây”, “Thả đỉa ba ba”, “Bịt mắt bắt dê”... không được nhắc đến.
Hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích
cực”. Thực hiện chuyên đề giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì việc tổ chức tốt các
trò chơi dân gian trong trường mầm non là điều hết sức cần thiết, không những
góp phần rèn luyện sức khỏe, kĩ năng ứng xử hợp lí các tình huống trong cuộc
sống, thói quen và kĩ năng làm việc. Trò chơi dân gian là món ăn tinh thần bổ
ích sảng khoái cho trẻ, tạo không khí vui tươi cởi mở, trẻ gần gũi thân thiện
nhau hơn bởi những trò chơi có tính hài hước dí dỏm thể hiện sự tương tác khi
chơi.
4


Ghi chú : Mục 2.1 tác giả tham khảo TL “ Trò chơi dân gian trẻ em nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
tác giả Trần Hoà Bình, Bùi Lương Việt năm 2009.

2.2. Thực trạng:
2.2.1. Thuận lợi:
Năm học 2016 - 2017 tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5- 6



Đa số phụ huynh chưa hiểu được tầm quan trọng của trò chơi dân gian đối
với sự phát triển của trẻ. Mà chỉ cần con đến trường biết đọc, biết viết là được.
Trẻ đa số là người dân tộc nên trong việc giao tiếp còn một số trẻ rụt rè,
nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham gia vào các hoạt động tập thể. Trẻ
trong cùng một độ tuổi, nhưng lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý chủ
định khác nhau. Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế, trẻ dễ dàng
nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không
còn hứng thú.
Cơ sở vật chất nhà trường còn hạn chế như: Thiếu các tủ đựng đồ chơi và
thiếu đồ chơi, phòng học chưa đủ diện tích so với quy định.
* Để có cơ sở cho việc nghiên cứu của mình, tôi tiến hành khảo sát tình
hình của trẻ ở lớp tôi đầu năm với tổng số 25 trẻ. Qua khảo sát kết quả cho thấy
như sau:
Kết quả khảo sát khi chưa áp dụng các biện pháp.

Nội dung khảo sát

Trẻ yêu thích, hứng
thú trò chơi dân gian
Trẻ hiểu biết về trò
chơi dân gian
Trẻ mạnh dạn, tự tin
khi tham gia trò chơi
Trẻ thể hiện tinh thần
đoàn kết
Biết tự tổ chức trò
chơi


16%

5

20%

6

24%

5

7

28%

3

12%

Chưa đạt
Yếu
Số
trẻ

Tỉ lệ
%

28%


5

20%

4

16%

7

28%

11

44%

Từ kết quả khảo sát trên cho thấy thực trạng chung của lớp do tôi phụ
trách, khả năng hoạt động của trẻ khi tham gia trò chơi dân gian còn hạn chế,
phần đa các cháu chưa thật sự hứng thú khi chơi. Tỉ lệ trẻ hiểu biết về trò chơi
dân gian rất ít chỉ chiếm 16%. Trẻ còn nhút nhát chưa mạnh dạn tự tin. Tinh thần
6


đoàn kết khi chơi cũng chưa cao, một số trẻ còn nghịch nghợm khi đang thực
hiện trò chơi. Số trẻ chưa biết tự tổ chức trò chơi đang còn chiếm 44%. Trước
tình hình thực tế trên tôi đã nghiên cứu và đưa ra các biện pháp tối ưu để áp
dụng nhằm tích hợp các trò chơi dân gian vào các hoạt động một cách có hiệu
quả nhất.
2.3. Các biện pháp thực hiện.
2.3.1. Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với trẻ mẫu giáo 5-6

quả tốt.
2.3.2.Tạo môi trường chơi hấp dẫn và làm tốt công tác chuẩn bị trước
khi tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian.
Việc tạo không gian chơi rộng, an toàn, đẹp, phù hợp, thuận lợi sẽ thu hút
trẻ tích cực tham gia vào trò chơi, tạo cơ hội cho trẻ có điều kiện thực hành hoạt
động với đồ vật, đồ chơi. Bên cạnh đó giúp cho giáo viên có cơ hội làm việc với
từng nhóm, từng cá nhân, đặc biệt giáo viên sẽ có nhiều thời gian để quan sát,
đánh giá những kỹ năng chơi của trẻ trong khi chơi. Giáo viên cần nắm vững
cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm chơi
phù hợp với từng trò chơi.
Đối với những trò chơi có số lượng trẻ tham gia chơi đông, tôi đã tận
dụng khoảng không gian thoáng mát ở sân trường để tổ chức cho trẻ chơi, với
những trò chơi tĩnh tôi tổ chức lồng ghép vào các hoạt động chung, hoạt động
chiều để cho trẻ chơi trong lớp.
Để trò chơi được thành công thì ngoài kiến thức cơ bản như nắm vững
luật chơi, cách chơi, thuộc lời ca. Đối với một số trò chơi thì đồ dùng, đồ chơi
phục vụ cho trò chơi cũng là cơ sở quyết định kết quả của trò chơi. Mỗi trò chơi
có một hoặc nhiều loại đồ dùng, đồ chơi tương ứng để khi tổ chức chơi cho trẻ.
Ví dụ: Trò chơi: "Kéo co" thì đòi hỏi phải có một sợi dây thừng 6m, vẽ
một vạch thẳng làm ranh giới giữa hai đội. Trò chơi " Bịt mắt bắt dê" cần có hai
cái khăn để bịt mắt người đi bắt dê. Hay trò chơi " Ném vòng cổ chai" thì đòi hỏi
phải có 3 cái chai, 9 vòng tròn đường kính 10- 15 cm làm bằng tre.
Tôi đã không ngừng tìm tòi nghiên cứu, tận dụng những nguyên vật liệu
sẵn có ở địa phương như: Hạt sỏi, cành cây, lá cây, thanh tre, nứa.....và những
vật liệu phế thải như: Chai nhựa, vải vụn... để làm đồ dùng, đồ chơi. ngoài ra tôi
cũng đã trao đổi với phụ huynh sưu tầm thêm những nguyên vật liệu sẵn có ở
địa phương để gom cho lớp, rồi tôi tạo ra những đồ dùng, đồ chơi an toàn và bền
đẹp cho trẻ.
Dạy trẻ đọc thuộc lời ca với những trò chơi có lời đồng dao cũng là một
trong những khâu hết sức quan trọng trong công tác chuẩn bị trước khi tổ chức

Yêu cầu đối với trò chơi có tác dụng định hướng đối với quá trình tổ
chức, nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục đạo đức, ý thức cho trẻ.
Nội dung trò chơi giúp cho trẻ biết cần làm gì và giúp cho trẻ cần phải
làm thế nào trong khi chơi. Từ đó trẻ sẽ thực hiện trò chơi đúng với nội dung,
với cách thức hoạt động phù hợp. Vì vậy, trước khi chơi, giáo viên cần giải thích
rõ ràng những yêu cầu cần đạt, nội dung và luật chơi, cách thức chơi để trẻ nắm
rõ trước khi chơi. Bởi nếu không trẻ sẽ tiến hành chơi một cách tự phát, tùy tiện
và không thu được kết quả mong muốn.
* Đảm bảo phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của trẻ trong quá
trình tổ chức chơi.
Trong quá trình tổ chức trò chơi, tôi thường quan tâm đến các mức độ
tham gia của trẻ từ thấp đến cao:
9


- Giáo viên chọn, hướng dẫn và tổ chức trò chơi.
- Giáo viên chọn và hướng dẫn trò chơi, trẻ tự tổ chức trò chơi.
* Đảm bảo tổ chức trò chơi theo nguyện vọng, sở thích, không gò ép trẻ.
Khi tổ chức các trò chơi tôi thường định hướng giúp trẻ tham gia một
cách tự nhiên, không gò ép, không nên bắt trẻ rập khuôn theo một kiểu chơi.
Tùy trình độ và khả năng của trẻ, luật chơi, cách chơi, đồ chơi có thể thay đổi
làm cho trò chơi thêm hấp dẫn và hứng thú, trẻ được vui chơi thoải mái.
* Đảm bảo luân phiên các trò chơi một cách hợp lý.
Đối với trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi, khả năng chú ý có chủ định và hứng thú
chưa thật bền vững. Do đó tôi không tổ chức một trò chơi quá dài mà căn cứ vào
yêu cầu giáo dục, căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để lựa chọn trò chơi
phù hợp, để có thể luân phiên nhau, giúp trẻ chuyển hướng chú ý và hứng thú
chơi một cách hợp lý.
* Đảm bảo tổ chức trò chơi với tinh thần thi đua đồng đội.
Với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ lứa tuổi Mầm non nói chung. Trẻ mẫu

được vận động chân tay, chạy nhảy, lộn vòng như: Nhảy lò cò, kéo co, cướp cờ,
mèo đuổi chuột,....
Ví dụ: Trò chơi "cướp cờ" yêu cầu trẻ phải vừa có sức khỏe, nhanh mắt,
nhanh tay và có tư duy để cướp được cờ chạy thật nhanh về đội của mình sao
cho bạn đối phương không bắt kịp thì sẽ ghi điểm và chiến thắng.
- Với hoạt động ngoài trời: Tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo viên
nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể
lực cho trẻ như: Trò chơi "Rồng rắn lên mây", "Bịt mắt bắt dê", " Nhảy dây",
"Nhảy lò cò", " Thả đỉa ba ba"...
Ví dụ: Trò chơi " Rồng rắn lên mây", khi trẻ hát xong câu cuối: " Xin
khúc đuôi Tha hồ thầy đuổi", lập tức trẻ làm " đuôi" ( đứng sau cùng ) phải chạy
thật nhanh, nếu không sẽ bị " thầy" tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác
hoặc lại phải làm" thầy" để đi đuổi những trẻ khác.
- Đối với hoạt động góc: Nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo
nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: " Ô ăn quan", "Chơi chuyền", "Rải
ranh", "Chuyền thẻ", "Kéo cưa lửa xẻ"...
- Đối với hoạt động mọi lúc mọi nơi: Qua theo dõi tôi thấy khi đã được cô
giáo dạy cho cách thức chơi thì tất cả các cháu rất hứng thú với trò chơi, ở
những giờ chơi tự do các cháu thường tự mình chơi các trò chơi như: Lộn cầu
vồng, dung dăng dung dẻ, rồng rắn lên mây, ...và lôi cuốn được các bạn trong
lớp tham gia.
Cô tạo cơ hội cho tất cả các trẻ được thưc hành trải nghiệm và hoạt động
nhóm trong khi tham gia chơi các trò chơi dân gian bằng nhiều cách. Luôn tạo

11


mọi điều kiện về thời gian, trẻ được chơi mọi lúc mọi nơi, chơi ở nhiều thời
điểm khác nhau trong ngày.
Trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi cô giáo có thể vừa quan sát, vừa cùng

Nội dung
Tốt

Kết quả áp dụng các biện pháp
Đạt
Chưa đạt
Khá
Trung bình
Yếu
12


khảo sát
Yêu thích, hứng thú
trò chơi dân gian
Hiểu biết về trò chơi
dân gian
Mạnh dạn, tự tin khi
tham gia trò chơi
Thể hiện tinh thần
đoàn kết
Biết tự tổ chức trò
chơi

Số
trẻ

Tỉ lệ
%


20%

5

20%

15

60%

6

24%

4

16%

14

56%

6

24%

5

20%


chuẩn bị đồ dùng cho các hoạt động.
3. Kết luận và kiến nghị.
3.1. Kết luận:
Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ ở trường mầm non nói chung và hoạt
động trò chơi dân gian nói riêng là hoạt động giáo dục quan trọng, tham gia tích
cực vào việc hoàn thành nhân cách toàn diện của trẻ, mà nổi trội là óc tưởng
tượng sáng tạo, khả năng tự ý thức cùng với những kỹ năng ứng sử trong nhóm
bạn bè. Tổ chức hoạt động trò chơi dân gian ở trường mầm non phụ thuộc vào
những điều kiện nhất định. Trong đó năng lực vận dụng phương pháp tổ chức

13


hoạt động vui chơi giữ vai trò hàng đầu,tiếp đó là những điều kiện về thời gian,
không gian, về đồ chơi cho trẻ và phương tiện trợ giúp cho giáo viên.
Bằng việc vận dụng các biện pháp trên để tổ chức các trò chơi dân gian cho
trẻ, tôi thấy trẻ lớp tôi ngày càng hoạt bát, nhanh nhẹn hơn, mở rộng vốn hiểu
biết cho trẻ. Trong xã hội hiện đại, trẻ em cần có những trò chơi hiện đại nhưng
không thể thiếu được trò chơi dân gian truyền thống. Đó chính là sự kết nối các
giá trị văn hóa dân tộc từ đó góp phần tạo dựng nên nhân cách văn hóa dân tộc
cho trẻ. Với những biện pháp và kết quả đạt được bản thân tôi đã rút ra được
một số kinh nghệm sau:
Trước hết giáo viên phải có lòng say mê, yêu nghề, mến trẻ, tìm tòi sáng tạo
các hình thức, cách tổ chức cho trẻ nắm chắc các các phương pháp và hình thức
tổ chức khi cho trẻ chơi các trò chơi nói chung và trò chơi gian dân nói riêng.
Khi hướng dẫn trò chơi dân gian cho trẻ cần xác đinh rõ thể loại của trò
chơi, mục đích yêu cầu. Chuẩn bị chu đáo đồ dùng đồ chơi phù hợp với trò chơi.
Thường xuyên gây hứng thú cho trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau tránh sự
nhàm chán cho trẻ. Sưu tầm làm thêm các loại đồ dùng, tìm tòi nhiều loại trò
chơi hấp dẫn ngoài chương trình để tổ chức cho trẻ.

sau quá trình vận dụng. Bản thân tôi thấy rất có giá trị để áp dụng vào thực tế
việc giáo dục trẻ tại trường mầm non. Xong không tráng khỏi những sai sót nên
rất mong ban giám hiệu nhà trường cùng đồng nghiệp góp ý kiến để sáng kiến
của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Bá Thước, ngày 25 tháng 2 năm 1017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Người viết

Lê Thị Yến

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. “ Giáo trình giáo dục học mầm non nhà xuất bản đại học Sư phạm Hà Nội”
của tác giả Nguyễn Thị Hoà.
2. “ Trò chơi dân gian trẻ em nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam” tác giả Trần Hoà
Bình, Bùi Lương Việt năm 2009.
3. Tuyển chọn: Trò chơi ,bài hát, thơ ca, truyện kể, câu đố - NXB giáo dục Việt
Nam.

15


4. cuốn sách “101 trò chơi dân gian dành cho trẻ mầm non” của tác giả Lê Bạch
và TL “ Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian nhằm nâng cao hiệu quả
giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo lớn” của tác giả Trần Thị Hải Yến.