CƠ SỞ LÝ LUẬN NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ
QUỐC TẾ
Trong quá trình toàn cầu hoá kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế là một phương
thức chủ yếu và là xu thế phát triển không thể đảo ngược của nền kinh tế thế giới
hiện nay. Trong xu thế này, sự liên kết và phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế
trên thế giới nói chung và các thành phần trong nền kinh tế của mỗi quốc gia nói
riêng đang ngày một gia tăng, được thể hiện ở xu hướng tăng cường các hoạt động
hợp tác song phương, đa phương và các cấp độ liên kết khu vực. Bởi vậy xu thế
này đang chi phối sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia và quan hệ quốc
tế bắt nguồn từ quy luật phát triển của lực lượng sản xuất và sự phân công lao động
quốc tế.
Hội nhập kinh tế quốc tế thể hiện ở các biện pháp mở cửa thị trường, tự do
hoá nền kinh tế của một quốc gia hoặc việc tham gia của quốc gia này vào các cam
kết thoả thuận hợp tác kinh tế thương mại song phương (giữa hai nước với nhau),
khu vực (tham gia vào một tổ chức hợp tác giữa các nước trong cùng một khu vực
địa lý như khu vực Đông Nam á – ASEAN…), đa phương ở phạm vi toàn cầu như
tham gia vào Tổ chức thương mại thế giới - WTO. Mục tiêu bao trùm, lớn nhất và
nhất quán của việc hội nhập kinh tế quốc tế, dù ở cấp độ đơn phương của một quốc
gia hay tham gia các định chế khu vực và toàn cầu đều hướng tới việc tự do hoá
thương mại, đầu tư ở tầm quốc gia, khu vực và thế giới.
Nắm bắt được xu thế khách quan của quá trình toàn cầu hoá và hội nhập
kinh tế quốc tế trên thế giới, Việt Nam đã tiến hành các chính sách đổi mới kinh tế,
mở cửa và cải cách nền kinh tế. Đối với nước ta, Đảng đã khẳng định: "Việt Nam
muốn là bạn, là đối tác tin cậy của tất cả các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn
đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển". Điều này chứng tỏ rằng, hội nhập kinh tế
quốc tế là một trong những quan điểm chiến lược, là con đường tất yếu đất nước
phải trải qua để tiến nhanh trở thành nước công nghiệp hoá hiện đại, là con đường
cả nước ta phải chủ động bước vào với quyết tâm chính trị cao nhất. Bởi hội nhập
kinh tế đặt các quốc gia, các nền kinh tế vào tình huống phải vận động, phải năng
động, đây vừa thách thức và cũng là thời cơ lớn, nếu không tận dụng được thì đất
nước tiếp tục lạc hậu, đói nghèo. Do vậy, tất yếu đòi hỏi Việt Nam phải xử lý thành

hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thực hiện thắng
lợi mục tiêu chung là: “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh”.
I. Những vấn đề chung của hội nhập kinh tế quốc tế
Tiến trình hội nhập của nước ta vào kinh tế khu vực và thế giới đang đi vào
chiều sâu với việc thực hiện trên diện rộng các cam kết quốc tế mà nước ta phải
thực hiện. Xét trên bình diện kinh tế quốc tế, hội nhập là thước đo hiệu quả của
mọi nền kinh tế, nó đặt ra những chuẩn mực thương mại ngày càng cao hơn và tác
động mạnh mẽ tới diện mạo thương mại thế giới nói chung và bức tranh kinh tế
của mỗi quốc gia nói riêng. Những diện mạo đó biểu hiện ở cả trạng thái “động”
lẫn trạng thái “tĩnh” và điều này hoàn toàn phụ thuộc vào sức mạnh của mỗi nền
kinh tế và cách tham gia của các chủ thể. Có thể thấy rằng việc đổi mới chủ trương,
chủ động hội nhập kinh tế quốc tế của Đảng và Nhà nước là một trong nguyên
nhân quan trọng dẫn đến thành công trong phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta,
nhưng đồng thời thực tiễn những năm vừa qua cũng đã bộc lộ nhiều vấn đề cần
phân tích lý giải. Dưới đây là một số vấn đề cơ bản của hội nhập kinh tế đang đặt
ra cho nước ta đòi hỏi sự đồng lòng, quyết tâm cao của Nhà nước nói chung, của
doanh nghiệp nói riêng,…để giải quyết tốt những vấn đề đang đặt ra và có thể nảy
sinh nhằm góp phần thành công vào tiến trình hội nhập kinh tế:
1. Vấn đề hoàn thiện thế chế thương mại
Hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi phải chấp nhận "luật chơi" và "cách chơi"
của các sân chơi khác nhau như: WTO, ASEAN, APEC..., song cho tới nay cơ chế,
hệ thống chính sách kinh tế, thương mại của nước ta vẫn còn nhiều bất cập mặc dù
đã có những điều chỉnh bổ sung tích cực. Bởi hiện nay, cơ chế, hệ thống pháp luật
chúng ta đang áp dụng vẫn còn có những yếu tố, những điều khoản chưa phù hợp
với "luật chơi" của WTO, ASEAN, APEC (chẳng hạn như chính sách thuế của
nước ta chưa thể hiện được như một công cụ kích thích và điều tiết sự chuyển đổi
cơ cấu kinh tế, tăng cường sức cạnh tranh của các doanh nghiệp, góp phần thu hút
đầu tư nước ngoài để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế) trong khi những biện pháp,
chính sách mà được các tổ chức trên thừa nhận tạo lợi thế cho kinh tế và thương

niệm “năng lực cạnh tranh” thường dùng để nói đến các đặc tính cho phép một
hãng cạnh tranh một cách có hiệu quả với các hãng khác nhờ có chi phí thấp hoặc
sự vượt trội về công nghệ trong so sánh quốc tế.
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước, tính đến thời
điểm hiện tại, nền sản xuất hàng hoá của Việt Nam mới ở giai đoạn đầu, trình độ
phát triển chung còn thấp, sức cạnh tranh của nền kinh tế, của các doanh nghiệp
còn yếu, sản phẩm của các doanh nghiệp làm ra mẫu mã nghèo nàn, bao bì, nhãn
mác xấu, thiếu các kênh phân phối, tiếp thị chưa bài bản, chi phí đầu vào cao,
nguyên liệu cho sản xuất có đến 80% phải nhập khẩu vừa làm giảm lợi nhuận vừa
dễ xảy ra rủi ro do giao hàng chậm vì không chủ động nguyên liệu, trong khi đó
hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi tính cạnh tranh ngày càng cao, ngày càng hốc liệt.
Vì vậy, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế nói chung, của doanh nghiệp
nói riêng trong tiến trình hội nhập là yêu cầu sống còn đối với nước ta nếu không
muốn bị thua ngay trên "sân nhà" nói riêng, trên thương trường quốc tế nói chung.
Do đó, đây vừa là một vấn đề, vừa là một nội dung quan trọng trong bối cảnh mở
cửa toàn diện nền kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế hiệu quả.
2.1. Nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế
Nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế (gồm năng lực cạnh tranh
quốc gia, năng lực cạnh tranh doanh nghiệp và khả năng cạnh tranh của hàng hoá,
dịch vụ) là nhiệm vụ trọng tâm và cơ bản để phát triển nền kinh tế thị trường hiện
đại trong hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta. Bởi xây dựng một nền kinh tế thị
trường năng động thì cạnh tranh được coi là công cụ hữu hiệu để thúc đẩy phát
triển kinh tế, nâng cao hiệu quả và chất lượng, tạo dựng nên những doanh nghiệp
thành đạt, đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế. Nói cách khác
một nền kinh tế thị trường hiện đại là một nền kinh tế có sức cạnh tranh cao của
các yếu tố cấu thành của nền kinh tế đó. Điều này có nghĩa là để sức cạnh tranh của
nền kinh tế ngày càng cao, chúng ta phải có một cơ cấu kinh tế hiện đại và thích
ứng với cơ cấu kinh tế thế giới hôm nay. Thực tế cho thấy sức cạnh tranh của nền
kinh tế của ta còn thấp, doanh nghiệp của ta còn yếu, trong khi đó hội nhập thì
chúng ta phải mở cửa thị trường để hàng hoá nước ngoài vào và điều này sẽ gây

phạm các chế độ về thuế, tài chính còn khá phổ biến. Một trong những nguyên
nhân của tình trạng vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này cũng là do việc nhận
thức, hiểu biết của doanh nghiệp về luật pháp còn nhiều hạn chế.
Để vượt qua những hạn chế nêu trên, con đường phát triển duy nhất là nâng cao
khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, hàng hoá và dịch vụ của nước ta. Vì nâng
cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, hàng hoá và dịch vụ chính là nâng cao
năng suất lao động, giảm chi phí, hạ giá thành. Tuy nhiên vấn đề này cũng còn phụ
thuộc vào cả chính sách quốc gia.
3. Vấn đề xây dựng và quảng bá thương hiệu trong bối cảnh hội nhập
Trong thời đại mở cửa, hội nhập kinh tế toàn cầu hiện nay, rõ ràng không ai
là không biết đến các giá trị của thương hiệu. Cụm từ "thương hiệu" được nói đến
đầu tiên khi lý giải về sự thành công của một sản phẩm hàng hoá, dịch vụ hoặc
một doanh nghiệp nào đó. Thậm chí, một ca sĩ tên tuổi được mời biểu diễn liên tục
nhiều nơi, một diễn viên được mời đóng nhiều phim người ta cũng cho là do...."có
thương hiệu".
Ngày nay, một quốc gia mạnh về kinh tế là quốc gia sở hữu những doanh
nghiệp mạnh và năng động. Một doanh nghiệp mạnh là doanh nghiệp sở hữu
những thương hiệu mạnh phục vụ cho mục tiêu quốc gia. Một thương hiệu tầm cỡ
quốc tế không chỉ đơn thuần là tài sản của bản thân doanh nghiệp mà chính là
niềm kiêu hãnh của cả một quốc gia, là niềm cảm hứng cho các thương hiệu khác
vươn lên mạnh mẽ.
Tầm quan trọng của thương hiệu hầu như không còn được bàn cãi nữa.
Nhưng trên thực tế, thực trạng xây dựng và quảng bá thương hiệu ở các doanh
nghiệp Việt Nam còn yếu và chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế
và đang đặt ra những thách thức không nhỏ cho việc xây dựng và quản bá thương
hiệu Việt Nam. Do đó mà yêu cầu cấp thiết đang đặt ra cho Việt Nam là làm gì để
khẳng định và quảng bá thương hiệu trong bối cảnh hội nhập sâu vào kinh tế quốc
tế. Đặc biệt, khi thương hiệu đã trở thành tài sản của doanh nghiệp, thì một yêu cầu
bức xúc lại đặt ra là làm thế nào để bảo vệ thương hiệu của mình trước nạn xâm
phạm thương hiệu đang xảy ra ngày càng nhiều trên thị trường. Thương hiệu thành