BÀI KIỂM TRA MÔN HỆ THỐNG TÀI KHOẢN QUỐC GIA
Đề bài: Dựa trên quan điểm của hệ thống tài khoản quốc gia, đánh giá
tình hình cân đối ngân sách nhà nước (thu – chi) của Việt Nam thời gian qua.
Bài làm:
Ngân sách nhà nước, hay ngân sách chính phủ, là một phạm trù kinh tế và
là phạm trù lịch sử; là một thành phần trong hệ thống tài chính. Thuật ngữ "Ngân
sách nhà nước" được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế, xã hội ở mọi quốc
gia. Song quan niệm về ngân sách nhà nước lại chưa thống nhất, người ta đã đưa
ra nhiều định nghĩa về ngân sách nhà nước tùy theo các trường phái và các lĩnh
vực nghiên cứu. Các nhà kinh tế Nga quan niệm: Ngân sách nhà nước là bảng
liệt kê các khoản thu, chi bằng tiền trong một giai đoạn nhất định của quốc gia.
Luật Ngân sách Nhà nước của Việt Nam đã được Quốc hội Việt Nam thông qua
ngày 16/12/2002 định nghĩa: Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi
của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực
hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của nhà
nước.
Sự hình thành và phát triển của ngân sách nhà nước gắn liền với sự xuất
hiện và phát triển của kinh tế hàng hóa - tiền tệ trong các phương thức sản xuất
của cộng đồng và nhà nước của từng cộng đồng. Nói cách khác, sự ra đời của
nhà nước, sự tồn tại của kinh tế hàng hóa - tiền tệ là những tiền đề cho sự phát
sinh, tồn tại và phát triển của ngân sách nhà nước.
Ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh
tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước. Cần hiểu rằng, vai trò
của ngân sách nhà nước luôn gắn liền với vai trò của nhà nước theo từng giai
đoạn nhất định. Đối với nền kinh tế thị trường, ngân sách nhà nước đảm nhận vai
trò quản lý vĩ mô đối với toàn bộ nền kinh tế, xã hội.
Ngân sách nhà nước là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế xã hội, định
hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời
sống xã hội.
I. Thu ngân sách nhà nước:
Để có kinh phí chi cho mọi hoạt động của mình, nhà nước đã đặt ra các

trong năm 2010 các Bộ, địa phương, các Tổng công ty và tập đoàn kinh tế đã rà
soát, điều chỉnh phương án sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước. Năm 2010 ước
có khoảng 300 doanh nghiệp và bộ phận doanh nghiệp nhà nước thực hiện cổ
phần hoá, sắp xếp lại; tính chung đến ngày 31/12/2010, cả nước đã thực hiện sắp
xếp được 5.845 doanh nghiệp và bộ phận doanh nghiệp, trong đó: cổ phần hoá
được 3.943 doanh nghiệp và bộ phận doanh nghiệp, chiếm 67,5% tổng số đã sắp
xếp.
b) Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: năm 2010 tiếp tục tăng
trưởng mạnh mẽ về thu hút vốn đầu tư nước ngoài; tổng số vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài được cấp phép mới và tăng thêm ước khoảng 21 tỷ USD, trong đó số
vốn thực hiện ước 11 tỷ USD; góp phần đổi mới công nghệ sản xuất, tăng kim
ngạch xuất khẩu và tạo việc làm cho người lao động. Thu ngân sách nhà nước
ước cả năm đạt 60.823 tỷ đồng, vượt 5,3% so với dự toán, tăng 20,1% so với
thực hiện năm 2009.
c) Khu vực kinh tế ngoài quốc doanh: ước cả năm đạt 65.785 tỷ đồng,
vượt 4,8% so dự toán, tăng 37,5% so với thực hiện năm 2009. Năm 2010 đã có
khoảng 249,5 nghìn tỷ đồng vốn của dân cư và tư nhân đầu tư vào nền kinh tế,
chiếm 31,2% tổng vốn đầu tư toàn xã hội; có khoảng 84 nghìn doanh nghiệp dân
doanh thành lập mới góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết
việc làm cho người lao động, thực hiện xoá đói giảm nghèo.
1.2 Thu tiền sử dụng đất: Từ cuối năm 2009 đến nay, hoạt động của thị
trường bất động sản cả nước nói chung và tại một số đô thị lớn nói riêng về cơ
bản diễn biến khá sôi động, đồng thời các địa phương đã quan tâm đến công tác
quy hoạch, đẩy nhanh công tác đấu giá quyền sử dụng đất; nhờ vậy, ước thu cả
năm đạt 35.000 tỷ đồng, vượt 52,2% so với dự toán.
1.3 Thu từ dầu thô:
Dự toán thu là 66.300 tỷ đồng, trên cơ sở dự kiến sản lượng thanh toán là
14,41 triệu tấn, giá bán 68 USD/thùng. Ước thu từ dầu thô cả năm đạt 70.800 tỷ
đồng, chiếm 13,4% tổng thu ngân sách nhà nước, vượt 6,8% so dự toán, tăng
17% so với thực hiện năm 2009, trên cơ sở sản lượng thanh toán ước đạt xấp xỉ

vượt 14,4% so với dự toán, tăng 19,4% so với năm 2009, trong đó thu nội địa
(không kể thu tiền sử dụng đất) ước là 64% tổng thu ngân sách nhà nước (vượt
8,6% so dự toán). Điều này cần được xem xét ở góc độ đưa ra dự toán nhiệm vụ
thu NSNN là chưa phù hợp, gây ra tình trạng không huy động triệt để các nguồn
thu này.
II. Chi ngân sách nhà nước
Chi ngân sách nhà nước là việc phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhà
nước nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của nhà nước theo những nguyên tắc
nhất định.
Chi ngân sách nhà nước là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã
được tập trung vào ngân sách nhà nước và đưa chúng đến mục đích sử dụng. Do
đó, Chi ngân sách nhà nước là những việc cụ thể không chỉ dừng lại trên các
định hướng mà phải phân bổ cho từng mục tiêu, từng hoạt động và từng công
việc thuộc chức năng của nhà nước. Quá trình của chi ngân sách nhà nước:
- Quá trình phân phối: là quá trình cấp phát kinh phí từ ngân sách nhà
nước để hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng;
- Quá trình sử dụng: là trực tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ ngân sách
nhà nước mà không phải trải qua việc hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào
sử dụng.
Bảng cơ cấu chi NSNN của Việt Nam
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Căn cứ vào dự toán chi ngân sách nhà nước năm 2010 (582.200 tỷ đồng),
kết hợp với dự kiến sử dụng nguồn dự phòng và nguồn vượt thu ngân sách nhà
nước năm 2010, đánh giá tổng chi ngân sách nhà nước năm 2010 ước đạt
642.200 tỷ đồng, tăng 10,3% so với dự toán, tăng 9,8% so với thực hiện năm
2009. Kết quả cụ thể tại một số lĩnh vực chi chủ yếu như sau:
2.1 Chi đầu tư phát triển:
Dự toán chi 125.500 tỷ đồng. Ước cả năm đạt 150.000 tỷ đồng, tăng
19,5% so với dự toán, bằng 83,4% mức thực hiện năm 2009, chiếm 23,4% tổng
chi ngân sách nhà nước và bằng 7,7% GDP. Số vượt chi so với dự toán được sử