Một số biện pháp nâng cao hiệu quả cho trẻ 5 -6 tuổi làm quen với biểu
tượng toán
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết là một giáo viên mầm non với công việc vừa chăm sóc vừa
giáo dục trẻ thông qua mọi hoạt động và trên từng tiết dạy tôi nhận ra việc dạy trẻ làm
quen với toán là một môn học đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành và phát
triển nhân cách cho trẻ. Đặc biệt nó có tầm quan trọng rất lớn đối với việc phát triển trí
tuệ sau này của trẻ.
Cho trẻ làm quen với những biểu tượng toán ngay từ tuổi mầm non là một việc
làm hoàn toàn đúng đắn và cần thiết vì đó chính là cơ hội tốt để giúp trẻ hình thành
phẩm chất năng lực hoạt động cho mình như: Tìm tòi, quan sát, so sánh…Thông qua
hoạt động làm quen với toán giúp trẻ hình thành những biểu tượng ban đầu về toán như:
Số lượng, kích thước, hình dạng, định hướng không gian, để sau này trẻ sẽ vững vàng,
tự tin hơn khi tiếp nhận những kiến thức toán ở gian đoạn tiếp theo. “ Làm quen với
toán” Đây là 1 hoạt động đòi hỏi độ chính xác cao. Muốn làm tốt được việc này trước
hết đòi hỏi người giáo viên phải có tâm huyết với nghề, say sưa suy nghĩ tìm tòi, chu
đáo tỉ mỉ, sáng tạo hướng dẫn trẻ tham gia vào hoạt động một cách có khoa học để trẻ
bước đầu nắm bắt, hình thành những kỹ năng học tập đối với hoạt động làm quen với
biểu tượng toán sơ đẳng. Đối với hạt động học này người giáo viên cần phải đầu tư thời
gian, công sức một cách công phu, khoa học để chuẩn bị đồ dùng cho tiết mới mong tiết
học đạt được hiệu quả cao và khả năng tiếp thu kiến thức của trẻ sẽ đạt được ở mức độ
cao nhất trong quá trình tham gia các hoạt động của trẻ. Xuất phát từ nhận thức của trẻ
từ trực quan sinh tiết tiết học giúp trẻ nhận thức tốt hơn về thế giới xung quanh. Từ đó
hình thành hệ thống hoá kiến thức một cách chính xác, khoa học. Nhận thức về toán học
có liên quan mật thiết với quá trình phát triển toàn diện của trẻ, thông qua toán học sớm
hình thành ở trẻ khả năng tìm tòi, quan sát, khám phá, so sánh, phân tích, tổng hợp các
sự vật hiện tượng khách quan. Trên cơ sở đó bổ sung thêm vôn ngôn ngữ và góp phần
tích cực vào việc phát triển trí tuệ và thể chất cho trẻ.
1


độ chuyên môn cao, cơ sở trường lớp tương đối đây đủ.
2


Trong năm học này tôi được nhà trường phân công phụ lớp 5-6 tuổi với tổng số
cháu là 30 cháu. Trong đó có 13 cháu trai và 17 cháu gái, các cháu đều cùng một độ
tuổi nên nhận thức tương đối đồng đều, thích tham gia các hoạt động. Bản thân về bộ
môn làm quen với toán cũng nắm được phương pháp giảng dạy, hơn thế nữa tôi rất yêu
nghề, mến trẻ, và đặc biệt là được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường đã giúp
tôi vững tin hơn trong mọi hoạt động.
Bên cạnh những thuận lợi trên thì vẫn còn tồn tại một số khó khăn nhất định như:
Hầu hết các cháu đều là con em trong gia đình sản xuất nông nghiệp ở địa phương và
lao động tự do. Điều kiện kinh tế cũng như nhận thức của phụ huynh còn hạn chế ,
nhiều phụ huynh không đưa con em mình đến nhà trẻ và các lớp mẫu giáo bé, nhở mà
chỉ khi đến tuổi mẫu giáo lớn mới đưa cháu đi học do đó ảnh hưởng rất nhiều đến quá
trình dạy học ở trường mầm non.
* Kết quả thực trạng:
STT
Tổng số trẻ trong lớp
1
Trẻ nhận biết về số lượng, hình dạng, kích

Số trẻ
10 cháu

Tỷ lệ %
33%

thước và định hướng trong không gian
Trẻ biết so sánh sự giống và khác nhau

Bé A:

1, Đếm các quyển sách trên kệ thuộc nhóm thứ nhất- ghi số vào ô trống.
2, Đếm các quyển sách trên kệ thuộc nhóm thứ hai- ghi số vào ô trống
3, Đếm tất cả các sách trên kệ (cả 2 nhóm) ghi vào ô trống cuối cùng.

Kỹ năng: Đếm dãy số tự nhiên từ 1 đến 8. Kết quả : 8
Bé B:

1)Đếm các quyển sách trên kệ thuộc nhóm thứ nhất – ghi số vào ô trống
2) Đếm quyển sách trên kệ thuộc nhóm thứ 2 – ghi số vào ô trống
3) Dùng kết quả của nhóm thứ nhất, đếm tiếp nhóm thứ hai- ghi kết quả.

Kỹ năng: Đếm tiếp từ một kết quả của nhóm thứ nhất đến hết phần tử của nhóm thứ hai.
Kết quả: 8
Bé C:

1, Đếm các quyển sách trên kệ thuộc nhóm thứ nhất- ghi số vào ô trống.
2, Dùng các ngón tay thay thế cho các phần tử của nhóm thứ hai (3 ngón)
3, Đọc số của nhóm thứ nhất (5), đếm tiếp trên ngón tay (6,7,8)- ghi kết

quả
Kỹ năng: Đếm tiếp bằng vật thay thế (ngón tay),.
Kết quả: 8

Quan sát hoạt động làm toán của trẻ
Trong 3 cách trên đều cho kết quả bằng 8. Nhưng rõ ràng trẻ đã có hoạt động giải bài
tập khác nhau. Đếm dãy số tự nhiên là kỹ năng quan trọng, cơ bản khi làm quen với
toán. Trẻ thường đã biết gọi tên dãy số tự nhiên từ khi mới tập nói, dãy số từ 1 đến 10,
4

quan sát, ta có thể nghĩ: trẻ có kỹ năng toán rất tốt vì kỹ năng ráp hình bộ ấm trà rất
nhanh. Nhưng nếu ngồi lâu hơn, nghe trẻ trao đổi với nhau, giáo viên sẽ giật mình vì trẻ
5


chỉ trao đổi với nhau về hình dạng của chiếc tách trà mà hoàn toàn không để ý đến con
số mà cô đã ghi trên thẻ rời.
Tại sao trò chơi trên lại không đạt yêu cầu về kỹ năng hoạt động toán? Vì khi thực
hiện bộ trò chơi này trước tiên giáo viên vẽ tách, ấm trà đặt bài toán (Có tổng bằng 9),
sau đó mới cắt đôi ra. Như vậy trẻ chỉ việc tìm hai mảnh khớp răng với nhau là xong,
nên không quan tâm tới các con số.
Với trò chơi này có thể có các giải pháp như sau:
- Tạo nhiều mảnh rời có đường cắt tương tự 1 trong 2 mảnh ghép. Chỉ sai 1 chi tiết
nhỏ cũng khó phát hiện.
- Các con số trên mảnh giấy giống nhau là khác nhau.
- Tạo thêm nhiều mảnh ghép có đường cắt giống nhaưnh 1 trong 2 mảnh đã cắt. Trên
đó viết những con số để khi ghép đúng khớp sẽ không được kết quả bằng 9, trẻ phải sử
dụng kiến thức toán, chú ý hình dạng của đường cắt dzich dzăc vừa cộng 2 số hạng có
tổng bằng 9 khi chơi trò chơi này và phải biết sắp xếp, trang trí bộ trà cho đẹp mắt, có vị
trí hợp lý.
3. 2. Biện pháp sử dụng đồ dùng, đồ chơi trực quan hấp dẫn trong hoạt động làm
quen với biểu tượng toán cho trẻ 5 -6 tuổi.
Với trẻ 5 -6 tuổi việc làm quen với biểu tượng toán là hoạt động cần thiết,
không những tạo cho trẻ có được tính nhanh nhẹ, thông minh, hoạt bát, sáng tạo trong
khi trẻ thực hiện hoạt động ở trên lớp cũng như trong các hoạt động khác mà còn góp
phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ mẫu giáo. Bên cạnh đó còn giúp trẻ có tâm
thể vững vàng trước khi bước vào lớp 1, Muốn trẻ hào hứng tham gia và yêu thích học
toán thì phải xây dựng nề nếp thói quen tốt trong học tập cho trẻ như: Cách ngồi học
đúng tư thế, cách trẻ lời câu hỏi của cô, cách giơ thẻ số và cách sử dụng trực quan khi
tham gia các hoạt động như thế nào? Cách thực hiện các bước trong hoạt động làm

câu cá” , sau đó tôi hỏi trẻ : trong bài thơ nói về ai? Trẻ trả lời : Nói về anh em nhà mào
đi câu ca! Tôi đã chuẩn bị sẵn đồ dùng trực quan của mình và trẻ giống nhau là 2
nhóm : Mèo và cá có số lượng 8 Tôi nói: Vậy chúng mình cùng nhau xếp tương ứng
mèo và cá ra để tạo nhóm mới.

7


Việc gây hứng thú ngay từ đầu tiên tiết học bằng đồ dùng trực quan không những tạo
được sự chú ý cho trẻ ngay từ đầu mà còn tạo cho trẻ một tâm lý thoái mái để trẻ dễ
dàng tiếp thu nội dung trọng tâm của tiết học.
* Việc lựa chọn và sử dụng trực quan đúng lúc, đúng chỗ.
Xuất phát từ đặc điểm nhận thức của trẻ 5 -6 tuổi là tư duy trực quan hình tượng
nhưng do trẻ chưa học qua chương trình mẫu giáo bé và mẫu giáo nhỡ. Nên trong quá
trình dạy trẻ tôi thường kết hợp giữa vật thật, tranh ảnh với mô hình với nhau. Đồ dùng
trực quan phải đủ, đẹp, hấp dẫn, phù hợp với từng tiết học, đúng chủ điểm, trẻ phải có
đồ dùng trực quan như cô để thao tác và sử dụng cùng một lúc với cô nhịp nhàng.
Thao tác cô đưa ra trực quan phải rõ ràng, dứt khoát để trẻ không lúng túng khi làm
theo cô.
Cô hướng dẫn trẻ sử dụng đồ dùng trực quan trong quá trình học tập phải đúng lúc.
Các đò dùng trực quan tôi chuẩn bị cho trẻ theo mức độ phức tạp dần.
Khi trẻ sử dụng thành thạo tôi động viên khuyến khích trẻ. nếu trẻ còn lúng túng chưa
thành thạo trẻ sẽ được hướng dẫn tỉ mỉ và sẽ được sửa luôn nếu sai sót.
Đối với trực quan có nhược điểm riêng biệt, đặc biệt tôi sử dụng câu đố để đưa trực
quan ra.
VD: Khối vuông và khối cầu tôi dùng câu đố để trẻ đoán.
Khối gì xinh xắn

Hay


VD: Để khắc sâu kiến thức về khối cầu, khối trụ, khối vuông, khối chữ nhật tôi đặt câu
hỏi?
Con nào thích chơi khối cầu và khối trụ?
Con nào thích chơi khối vuông và khối chữ nhật?
Trẻ tự trả lời, tôi sẽ phân thành các nhóm.
+ Nhóm thích chơi khối cầu, khối trụ về nhắm nặn khối cầu, khối trụ.
+ Nhóm thích chơi khối vuông, khối chữ nhật về nhóm tìm hình bằng giấy màu tương
ứng để dán các mặt khối, Điều này trẻ rất hào hứng thi đua, khi cùng nhau tham gia vào
các hoạt động.
Với việc lựa chọn và sử dụng đồ dùng trực quan hợp lý, hấp dẫn trẻ tôi đã tạo ra
các tình huống liên tục trong suốt quá trình trẻ tham gia các hoạt động “ Làm quen với
biểu tượng toán” giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách chính xác, sâu sắc và bền vững.
* Sưu tầm một số trò chơi mới.
Trò chơi là một trong những trực quan vô cùng quan trọng trong hoạt động làm quen
vói biểu tượng toán, trẻ được “Học mà chơi – chơi mà học”. Là một đặc điểm nổi bật
của trẻ mẫu giáo thông quá các hình thức chơi, trẻ sẽ nhận nhiệm vụ học một
cách tự nhiên,nhẹ nhàng không cang thẳng, không gò ép. trẻ hào hứng chơi khi trong trò
chơi xuất hiện những trực quan hấp dẫn, bất ngờ. Hãy tạo cho trẻ nhiều cơ hội để
“chơi” với các biểu tượng toán. Trò chơi giúp trẻ học tốt hơn là làm bài tập toán. Các
trò chơi thú vị thường dễ dàng tạo ra cho trẻ động cơ để rèn luyện các kỹ năng toán
học cơ bản.
9


Những trò chơi mà trẻ rất thích chơi là: Choi kéo co, chơi lò cò, cáo và gà mái, trốn
tìm… (nhằm củng cố các kỹ năng đếm số bạn cùng chơi và định hướng trong không
gian), hoặc những trò chơi như cớ ca rô, lô tô… (nhằm dạy trẻ biết lập kế hoạch và
chọn biện pháp học đếm phù hợp), những trò chơi sử dụng con xúc xắc như: con rắn và
thang… (nhằm củng cố các kỹ năng đếm, đọc bằng mắt các con số và phép tính cộng)


Khi dạy trẻ định hướng không gian thì cần phải chính xác, rõ ràng cho nên
giáo viên càng nắm vững trình độ làm quen với toán của trẻ sẽ giúp cho việc dạy trẻ học
toán đạt kết quả cao.
Trong giờ học, tôi cho trẻ ngồi xen kẽ giữa trẻ học khá với trẻ học yếu để những trẻ
học khá có thể giúp những bạn học yếu nắm bắt kiến thức tốt hơn và chính xác hơn.
Ví dụ: Khi tôi dạy trẻ xác định phía trước – phía sau, phía trên – phía dưới của
bản thân.
Trước tiên tôi tạo tình huống gợi mở dẫn dắt để trẻ có thể xem xét, quan sát và
phát hiện những biểu tượng mới. Cụ thể để trẻ xác định được phía trên – phía dưới, tôi
treo một đồ vật ở trên cao và để có thể nhìn thấy trẻ phải ngẩng đầu lên. Cô hỏi trẻ: Đồ
vật đó ở phía nào của con? Tại sao con biết nó ở phía trên? Trẻ phải nói được rằng vì
con phải ngẩng đầu nên con mới nhìn thấy nó.
Tương tự như vậy muốn dạy trẻ xác định phía dưới tôi dấu đồ vật ở dưới gầm ghế
và hỏi trẻ muốn nhìn thấy vật dấu đó con phải làm như thế nào? Trẻ phải dựa vào vốn
kinh nghiệm của mình và suy nghĩ để trả lời câu hỏi đó của cô là cần phải cúi xuống
mới nhìn thấy vật đó vì nó để ở phía dưới.
11


Ví dụ:
Dạy trẻ xác định phía trước thì tôi phải tạo tình huống và tổ chức cho trẻ học qua
các trò chơi, và sử dụng các đồ chơi để trẻ hứng thú học. Qua đó giúp trẻ hiểu được
rằng với những đồ vật nhìn thấy được là ở phía trước còn những gì không nhìn thấy
được là ở phía sau. Không những dạy trẻ định hướng phía trên – phía dưới, phía phải –
phía trái trong không gian mà tôi còn dạy trẻ xác định tay phải, tay trái của bản thân rất
khó.
Ví dụ:
Tôi dạy lần 1
Dạy trẻ xác định tay phải – tay trái bằng đồ dùng như : Hoa, cờ…
Tay phải cầm hoa đỏ, tay trái cầm hoa xanh thì tôi thấy trẻ vẫn còn bị nhầm nhiều.

rất thích chơi trò chơi này vì nó phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ là ưa hoạt
động Hơn thế nữa tôi muốn dùng trò chơi này để ôn lại cho trẻ kiến thức về định hướng
không gian, cụ thể là trẻ cần phải nhìn xem bướm đang bay ở đâu? Bướm bay ở phía
trên thì trẻ muốn bắt được nó thì trẻ phải ngẩng đầu lênvà nhảy lên để bắt con bướm
đó.Vậy là lại thêm một lần nữa những kiến thức toán đã học và ôn luyện củng cố lại,
như vậy trẻ sẽ nhớ kiến đó lâu hơn.
Với những kinh nghiệm dạy trẻ định hướng trong không gian tôi còn tạo tình huống
để trẻ phản ứng nhanh khi trẻ làm quen với biểu tượng này.
Ví dụ : Khi tổ chức cho trẻ ra hoạt động ngoài trời, bỗng có một đàn chim bay ngang
qua. Tôi hỏi trẻ đàn chim bay ở phía nào của các con?
3.4. Công tác phối kết hợp với các bậc phụ huynh "Dạy trẻ học toán bằng các
tình huống thực tế"
Không chỉ có trong trường học mới cung cấp môi trường học toán cho trẻ, có rất
nhiều cách học toán tự nhiên có thể thực hiệnh bên trong và bên ngoài gia đình, và cha
mẹ chính là những người thầy đầu tên tốt nhất của trẻ. Cha mẹ có thể giúp trẻ lĩnh hội
những khái niệm toán học cơ bản một cách nhẹ nhàng nhưng có hiệu quả, thông qua
các hoạt động hằng ng ày ở tại gia đình cha mẹ có thể thu hút trẻ vào các tình huống
thực tế như
Khi làm công việc nhà, cha mẹ có thể giúp trẻ cảm nhận toán học đang hiện diện quanh
mình

13


* Hướng dẫn trẻ bảo quản đồ chơi: Nhiệm vụ đầu tiên rất phù hợp với trẻ là cất dọn
đồ chơi sau khi chơi xong. Thường thì trẻ không tự nguyện làm điều này nếu không có
sự khuyến khích, nhắc nhở và kỉ luật từ phía người lớn. Cần tập cho trẻ thói quen dọn
dẹp sau khi chơi.Cha mẹ có thể mua những cái hộp bằng nhựa trong suốt và dán nhãn
trên nắp hộp (được diễn đạt bằng các hình ảnh tượng trưng). Chú ý hướng dẫn cho trẻ
cất đồ chơi theo từng loại riêng biệt vào trong các hộp nhựa đó. Qua đó, trẻ học cách

hàng hóa, trả tiền mua hàng, hay đơn giản là trả tiền mua một vé uống nước và nhìn
thấy số tiền trả lại là bao nhiêu. Như vậy trẻ sẽ biết thêm về cách chi trả tiền trong tình
huống thực tế

Trẻ cùng bố mẹ đi siêu thị
Một số biện pháp nâng cao hiệu quả cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với biẻu tượng toán

15


*Học toán khi chơi cùng đồ chơi ở nhà: Ngày nay trẻ không chỉ chơi đơn thuần những
trò chơi dân gian như: chơi đồ hàng, chơi đánh chuyền, đánh chắt... mà ở nhà trẻ thường
được cha mẹ mua cho rất nhiều đồ chơi có sẵn và rất hiện đại như: siêu nhân, búp bê, ô
tô, xe máy, xe tăng... Những đồ chơi này giúp phát triển khả năng tư duy cũng như sự tò
mò, óc sáng tạo ở trẻ. Ví dụ: Khi trẻ chơi đồ chơi là các phương tiện giao thông như: ô
tô, máy bay... trẻ thường hay mày mò, khám phá và tự hỏi: Làm sao ô tô có thể tự chạy
được? Máy bay sao có thể bay mà không cần người ngồi trong điều khiển... Chính vì
vậy mà ngay lúc này đây cha mẹ là người gần gũi bên trẻ nhất, có thể giúp trẻ lý giải
những câu hỏi như: Vì sao? Tại sao? Bên cạnh đó, cha mẹ có thể cung cấp thêm kiến
thức cho trẻ như hình dạng, màu sắc, kích thước: to - nhỏ, dài - ngắn, vuông hay tròn...
Qua những lần chơi này, trẻ sẽ nhớ rất lâu. Không chỉ vậy mà nhờ vào những đồ chơi
này cha mẹ có thể cung cấp thêm cho trẻ biết và các loại phương tiện giao thông và
giúp trẻ biết được các phương tiện giao thông này là phương tiện giao thông đường gì,
đi ở đâu và tham gia giao thông phải luôn chấp hành đúng luật giao thông như thế nào?
Như vậy, mỗi lần chơi là một lần trẻ khắc sâu hơn về luật giao thông cũng như phương
tiện giao thông.
4. Kiểm nghiệm:
Từ những thực tế tiến hành các biện pháp trên trong năm học tại nhóm lớp tôi phụ trách
tôi đã thu được kết quả như sau:
STT

tại và phát triển xã hội văn minh , phồn vinh thì phải chăm sóc giáo dục trẻ. Đó là
nhiệm vụ không chỉ đối với gia đình, nhà trường và toàn xã hội.
Đối với chương trình giáo dục trẻ mầm non, bộ môn "Làm quen với toán" là một
trong những nội dung quan trọng, cần thiết không thể thiếu được.
Thông qua môn "Làm quen với toán" cô giáo giúp trẻ hình thành và lĩnh hội những
kiến thức cũng như những biểu tượng toán sơ đẳng ban đầu, là hành trang cho trẻ bước
tiếp trên những chặng đường mới.
Với những ý nghĩ như vậy và với yêu cầu giá dục ngày càng cao đòi hỏi người
giáo viên mầm non phải có nhận thức đúng đắn về việc dạy trẻ "Làm quen với toán" để
có kỹ năng, kỹ xảo trong từng tiết dạy nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy cao hơn.
* Bài học kinh nghiệm:
Qua nghiên cứ thực hành và giảng dạy trẻ làm quen với biêu tượng toán bản thân tôi
đã rút ra một số bài học sau:
Muốn đạt được kết quả cao trong hoạt động làm quen với toán. Trước khi lên lớp
tôi soạn bài đầy đủ, nắm chắc giáo án phương pháp lên lớp theo đúng trình tự loại tiết
để giảng dạy và đan xen với mọi hoạt động để trẻ nắm chắc các nội dung bài học .
Và tôi luôn phải tìm tòi học hỏi, nội dụng mọi hoàn cảnh địa phương để phát
triển và nâng cao tay nghề, linh động trong quá trình dạy học, nhất là đồ dùng, đồ chơi
đẹp, sáng tạo hấp dẫn trẻ đưa trẻ vào thế giới ham học, tìm tòi.
Khi có những thay đổi trong chuyên đề tôi đã kịp thời áp dụng ngay và xin ý
kiến nhà trường tạo điều kiện cho tôi về cơ sở vật chất.
Trong khi luyện tập cần phải động viên, khuyến khích trẻ kịp thời để tạo cho trẻ
hứng thú học hơn. Từ những đồ dùng, đò chơi làm ra cô giáo phải tạo môi trường cho
trẻ được tiếp xúc, tạo tình huống cho trẻ hoạt động, bằng mọi cách cho trẻ được trải
nghiệm hoà mình vào các đò chơi mà trẻ được làm quen.thường xuyên đánh giá hiệu
quả đồ dùng trực quan qua các bài dạy để thay đổi, tình huống mới gây sự bất ngờ chú ý
của trẻ.
Điều cần thiết nhất là cần phải biết phối kết hợp chặt chẽ với phụ huynh làm tốt
công tác tuyên truyền các bậc cha mẹ để nhận được sự giúp đỡ đồng tình, từ đó đứa con
17