Vận dụng lý thuyết tình huống trong dạy học
một số nội dung của chương trình hình học lớp
10 trung học phổ thông

Nguyễn Thị Tâm

Trường Đại học Giáo dục
Luận văn ThS ngành: Lý luận và phương pháp giảng dạy; Mã số: 60 14 10
Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Chí Thành
Năm bảo vệ: 2009
Abstract: Trình bày định hướng đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) môn Toán trung
học phổ thông, làm rõ sự cần thiết phải áp dụng PPDH theo quan điểm tích cực và vị trí
của lý thuyết tình huống (LTTH) trong lý luận dạy học hiện đại ở Việt Nam đáp ứng nhu
cầu và định hướng đổi mới PPDH. Nghiên cứu khả năng vận dụng LTTH theo hướng đổi
mới PPDH vào việc dạy và học môn Toán nói chung, dạy học hình học 10 nói riêng. Tiến
hành thiết kế một số bài giảng trong chương trình hình học 10 trung học phổ thông theo
hướng vận dụng PPDH tình huống. Nghiên cứu cách tiến hành giảng dạy hình học 10
THPT bằng PPDH tình huống và đánh giá hiệu quả giảng dạy bằng thực nghiệm sư
phạm. Đưa ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn hình học lớp
10 bằng việc vận dụng lý thuyết tình huống như: cung cấp và bồi dưỡng thường xuyên
cho giáo viên về các PPDH hiện đại nói chung và PPDH tình huống trong LTTH nói
riêng; thực hiện dạy học môn Toán vận dụng LTTH trong một bài giảng cụ thể; hình thức
kiểm tra đánh giá trong dạy học sử dụng PPDH tình huống cũng cần linh hoạt; để hoạt

trong dạy học và đạt được hiệu quả nhất định trong việc nghiên cứu, nâng cao chất lượng dạy
học. Còn tại Việt Nam, tuy nghiên cứu LTTH đã được bắt đầu từ những năm 90 bởi các bài báo
giới thiệu của một số tác giả như Nguyễn Bá Kim, Trần Thúc Trình nhưng việc vận dụng vào
trong dạy học còn khá mới mẻ. Vận dụng LTTH trong giảng dạy các môn học nói chung, đối với
môn Toán nói riêng ở bậc THPT còn hiếm hoi. Các ví dụ về tình huống adidactic, tình huống
didactic trong lý thuyết này theo chương trình Toán THPT hầu như chưa có.
Trong chương trình môn Toán THPT, môn hình học lớp 10 có nhiều kiến thức mới mẻ và
khó đối với HS. Do HS đang quen với môn hình học tổng hợp trong một thời gian khá dài ở bậc
THCS nên khi chuyển sang hình học giải tích ở lớp 10 thì với HS đó là một bước chuyển mới. Vận
dụng LTTH có nhiều khả năng giúp GV tổ chức các tình huống hướng dẫn HS vượt qua các bước
chuyển đó một cách hiệu quả.
Do vậy, nhận thức được khả năng ứng dụng của LTTH trong dạy học đáp ứng nhu cầu
đổi mới PPDH môn Toán, cũng như sự mới mẻ của việc nghiên cứu lý thuyết này để áp dụng trong dạy học môn Toán THPT ở Việt Nam, tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu đề tài: “VẬN DỤNG
LÝ THUYẾT TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MỘT SỐ NỘI DUNG CỦA CHƢƠNG
TRÌNH HÌNH HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG”.
2. Lịch sử nghiên cứu
LTTH là một trong những lý thuyết dạy học hiện đại, do các nhà nghiên cứu Didactic của
Pháp, đứng đầu là Guy Brousseau, khởi đầu nghiên cứu và phát triển. LTTH được nhiều nhà lý luận
dạy học ở Pháp, trong đó có Claude Comiti, Annie Bessot, Francoise Richard, Claire
Margolinas,…giới thiệu ở Việt Nam từ những năm 1990. Từ đó đến nay một số cán bộ nghiên cứu
lý luận dạy học bộ môn Toán như Lê Thị Hoài Châu, Đoàn Hữu Hải, Nguyễn Bá Kim, Lê Văn Tiến,
Nguyễn Chí Thành, Trần Thúc Trình đã tiếp tục nghiên cứu và phát triển lý thuyết đó ở Việt Nam.
Trong tài liệu “Phương pháp dạy học môn Toán”, NXB ĐHSP 2007, tác giả Nguyễn Bá
Kim đã trình bày một số yếu tố của LTTH chủ yếu dựa theo Comiti 1991 và Bessot 1997, nhiều
thuật ngữ chuyên môn được tác giả Việt hoá căn cứ vào nội dung khái niệm chứ không câu nệ
nghĩa từ điển. Cùng với việc giới thiệu tóm tắt LTTH, tác giả còn đưa ra một hệ thống kết luận
sư phạm có tính chất chỉ dẫn hành động cho GV, nhờ đó ý nghĩa của lý thuyết này được sáng tỏ

7. Phƣơng pháp nghiên cứu
 Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu về LTTH; PPDH môn Toán; đo
lường và đánh giá trong giáo dục; các luận văn, luận án có liên quan.
 Phương pháp thực nghiệm kiểm tra, so sánh: Thiết kế và tổ chức thực nghiệm sư phạm để
đánh giá tính khả thi và hiệu quả của PPDH tình huống vào dạy học hình học 10 THPT.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày thành ba
chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận
Chương 2: Vận dụng lý thuyết tình huống vào dạy học một số nội dung của chương trình
hình học 10 THPT
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
References
1. Calter. Technical mathematics with alculus. Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ
07632, 1990. 2. Comiti, Lê Thị Hoài Châu (và cộng sự). Lý thuyết didactic. Nxb ĐHSP Tp HCM,
2009.
3. Commission on Behavioral and Social Sciences and Education. Phương pháp học
tập tối ưu. (Ngƣời dịch: Nguyễn Vĩnh Trung, Lê Thu Giang). Nxb tổng hợp TP Hồ
Chí Minh, 2007.
4. Brouseau. Edited and translated by Nicolas Balacheff, Martin Cooper, Rosamund
Sutherland, Virginia Warfield. Theory of didactical situation in mathematics. Kluwer

19. Đoàn Quỳnh (Tổng chủ biên), Văn Nhƣ Cƣơng (Chủ biên), Phạm Vũ Khuê, Bùi
Văn Nghị. Hình học 10 nâng cao. Nxb Giáo dục, 2006.
20. Đoàn Quỳnh( Tổng chủ biên), Văn Nhƣ Cƣơng (Chủ biên), Phạm Vũ Khuê, Bùi
Văn Nghị. Hình học 10 nâng cao- Sách giáo viên. Nxb Giáo dục, 2006.
21. Nguyễn Chí Thành. Tập bài giảng Phương pháp dạy học bằng tình huống. Khoa Sư
Phạm, Đại học quốc gia Hà Nội, 2008.
22. Nguyễn Chí Thành. Môi trường tích hợp công nghệ thông tin - truyền thông trong dạy
và học môn Toán. Tạp chí KHGD số 7, tháng 4 - 2007.
23. Lê Văn Tiến. Môi trường trong sư phạm tương tác và trong lý thuyết tình huống. Tạp
chí KHGD số 8, tháng 5 - 2006.
24. Lê Văn Tiến. Mối liên hệ giữa tình huống gợi vấn đề và tình huống lý tưởng.Tạp chí
KHGD số 4, tháng 1-2006.
25. Nguyễn Cảnh Toàn (chủ biên), Nguyễn Kỳ, Vũ Văn Tảo, Bùi Tƣờng. Quá trình
dạy - tự học. Nxb Giáo dục, 1997.
26. Đào Văn Trung. Làm thế nào học tốt Toán phổ thông. Nxb Giáo dục,1996.
27. Thái Duy Tuyên. Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới. Nxb Giáo dục, 2006.
28. Trần Vui (chủ biên)-Lê Quang Hùng. Khám phá Hình học 10 với The GEOMETER’S
SKETCHPAD. Nxb Giáo dục, 2006.
29. Nguyễn Nhƣ Ý. Bước đầu tìm hiểu Lý thuyết tình huống và vận dụng vào dạy học một số
nội dung chủ đề đại số tổ hợp. Luận văn Thạc sĩ khoa học Toán Học, Trường Đại học Sư
phạm Thành phố Hồ Chí Minh, 2005.