đặc san về xử lí vi phạm hành chính
34

tạp chí luật học

i phm phỏp lut núi chung v vi phm
hnh chớnh núi riờng l hin tng xó
hi phc tp cú mi liờn h a chiu vi rt
nhiu cỏc yu t xó hi khỏc. u tranh
phũng, chng vi phm phỏp lut cng nh vi
phm hnh chớnh ũi hi phi gii quyt ng
b nhiu vn trong ú cn coi trng vic
nhn thc v hon thin cỏc quy nh phỏp lut
v x pht vi phm hnh chớnh. Trong phm vi
bi vit ny chỳng tụi bn n ba vn c
bn l khỏi nim vi phm hnh chớnh, xỏc nh
hnh vi vi phm hnh chớnh v quy nh v
pht tin trong x pht vi phm hnh chớnh.
1. Khỏi nim vi phm hnh chớnh
Trong khoa hc lớ lun v phỏp lut, vi
phm phỏp lut c nh ngha l nhng
hnh vi nguy him cho xó hi, trỏi phỏp lut,
do ngi cú nng lc trỏch nhim phỏp lớ thc
hin mt cỏch c ý hoc vụ ý. õy l c s lớ
lun cn thit cho vic nhn din, phõn tớch
cỏc loi vi phm phỏp lut c th trong nghiờn

hnh vi no ca h l vi phm hnh chớnh,
c quy nh ti vn bn quy phm phỏp lut
no v theo ú phi b x lớ ra sao. Nu vic
x lớ vi phm thc t ch n gin buc ỡnh
ch hnh vi vi phm, lp biờn bn, ghi biờn lai
x pht v thu tin pht m thiu i s din
gii cn thit s gim tớnh giỏo dc, nhiu khi
to nờn s c ch cho ch th vi phm dn
n thỏi khụng hp tỏc, ln trn phỏp lut.
Hn na, vic x lớ vi phm n thun ch
V

* Ging viờn chớnh Khoa hnh chớnh - nh nc
Trng i hc lut H Ni
ThS. Lê vơng long * đặc san về xử lí vi phạm hành chính
Tạp chí luật học 35

quan tõm tớnh thc nh ca phỏp lut thỡ s
gp nhiu tr ngi v mt nhn thc khi cỏc
quy nh phỏp lut ú cú s thay i. Tuy
nhiờn, t trc n nay, v mt phỏp lut thc
nh, vi phm hnh chớnh mi c nh
ngha mt ln trong Phỏp lnh x pht vi
phm hnh chớnh nm 1989: Vi phm hnh
chớnh l hnh vi do cỏ nhõn, t chc thc
hin mt cỏch c ý hoc vụ ý, xõm phm cỏc
quy tc qun lớ nh nc m khụng phi l ti

ca phỏp lut v qun lớ nh nc. Nhỡn
chung, cỏch tip cn c nờu ra trong hai
Phỏp lnh (1989 v 2002) u gn vi vic x
pht (x lớ) vi phm hnh chớnh nờn cú thờm
phn m khụng phi l ti phm m theo
quy nh ca phỏp lut phi b x pht hnh
chớnh. Vn bit l ranh gii gia vi phm
hnh chớnh v ti phm rt khú nh lng
bng cỏc tiờu chớ cú tớnh khoa hc v cú sc
thuyt phc nhng vic xõy dng nh ngha
vi phm hnh chớnh b trúi buc vi vn x
pht (x lớ) nh trờn thiu cht ch v v vn
t khụng thun. Theo chỳng tụi, vi phm hnh
chớnh l nhng hnh vi nguy him cho xó hi,
do ngi cú nng lc trỏch nhim hnh chớnh
thc hin mt cỏch c ý hoc vụ ý vi phm
cỏc quy nh phỏp lut v qun lớ nh nc,
xõm hi cỏc quan h xó hi c cỏc quy
phm hnh chớnh bo v.
2. Xỏc nh hnh vi vi phm hnh chớnh
Trong lớ lun v thc tin, hnh vi vi
phm hnh chớnh c coi l yu t vt cht
cn thit phi xỏc nh cú c s truy cu
trỏch nhim hnh chớnh. Vic xỏc nh mi
quan h gia ni dung v hỡnh thc ca vi
phm ũi hi chỳng ta phi nghiờn cu rừ hn
cu trỳc ca cỏc quy phm phỏp lut. Phn
ln cỏc nh nghiờn cu u thng nht rng
quy phm phỏp lut gm ba b phn cu
thnh l gi nh, quy nh, ch ti. Phn gi

l cn thit i vi xó hi núi chung. Nhng
nhng hnh vi khụng thc hin hoc thc
hin khụng ỳng phn quy nh cú ng
ngha vi hnh vi vi phm phỏp lut núi
chung v vi phm hnh chớnh núi riờng
khụng? Cú quan im cho rng hnh vi khụng
thc hin hoc thc hin khụng ỳng phn
quy nh ca quy phm l vi phm phỏp lut.
Nhng thc ra vn khụng n gin nh
vy. Tớnh trỏi phỏp lut l khụng th thiu i
vi vi phm phỏp lut (v vi phm hnh
chớnh) nhng khụng phi mi hnh vi trỏi
phỏp lut u l vi phm phỏp lut (hay vi
phm hnh chớnh). Phi núi rng mc dự phỏp
lut c bo m bng sc mnh cng ch
ca Nh nc nhng ú khụng phi l s bo
m u tiờn v duy nht. t ra cỏc quy
phm phỏp lut, Nh nc mong mun nú
c thc hin mt cỏch t giỏc. Bi khi
c thc hin mt cỏch t giỏc thỡ phỏp lut
phỏt huy c ton b giỏ tr tớch cc ca nú.
Trong ch ta, mi quan h gia Nh nc
v nhõn dõn l mi quan h hp tỏc (ch
khụng i u) nhm to mụi trng qun lớ
thun li v kh nng t hiu qu qun lớ
cao. Mt khỏc, bng vic a ra ngh, yờu
cu, mnh lnh trong phn quy nh Nh nc
mong mun thit lp trt t xó hi nht nh
hoc trt t xó hi tt hn (so vi trt t xó
hi s cú nu khụng theo cỏc quy nh ú).

đặc san về xử lí vi phạm hành chính
Tạp chí luật học 37

hp khụng cú phng tin o lng no xỏc
nh c chớnh xỏc mc ca nú. Mt
khỏc, nguy him hay khụng, nguy him n
mc no li tu thuc vo s ỏnh giỏ ca
Nh nc, vo iu kin kinh t, xó hi, mụi
trng, yờu cu, mc ớch qun lớ c th. Mt
hnh vi xy ra vo thi im ny cú th khụng
nguy him hay mc nguy him cho xó hi
khụng ỏng k nhng xy ra vo thi im
khỏc li cú tớnh nguy him ỏng k. Chng
hn, trong lnh vc giao thụng ng b, Nh
nc ó ban hnh nhng quy nh v quy tc
giao thụng, iu kin v ngi v phng tin
tham gia giao thụng nhng khụng phi mi
hnh vi khụng theo ỳng nhng quy nh ú
u c quy nh l vi phm hnh chớnh.
Trong nhng nm gn õy, do s gia tng
nhanh chúng ca cỏc phng tin tham gia
giao thụng trong iu kin h thng giao
thụng cha ỏp ng c nhu cu, cng thờm
ý thc chp hnh phỏp lut ca ngi tham
gia giao thụng kộm dn n tỡnh trng khụng
bo m trt t an ton giao thụng v nhiu
tai nn ỏng tic xy ra. Do vy, tớnh nguy
him cho xó hi ca mt s hnh vi ó tng
lờn ng thi thit lp trt t an ton giao
thụng cn thit, nhiu hnh vi trc kia cha

ch th khụng cú nng lc trỏch nhim phỏp
lớ, vớ d, cỏc quy phm v quy tc an ton giao
thụng. D nhiờn, i vi cỏc ch th khụng cú
nng lc trỏch nhim phỏp lớ, cỏc quy tc x
s mang tớnh cht hng dn, khuyn khớch
ỏp dng l ch yu. Cỏc hnh vi trỏi phỏp lut
do cỏc ch th ny thc hin khụng phi l vi
phm hnh chớnh vỡ khụng tho món iu kin
v ch th. Vớ d, iu 57 Ngh nh s
36/2001/N-CP ngy 10/7/2001 v vic bo
m trt t an ton giao thụng ng b v
trt t an ton giao thụng ụ th quy nh tr
em di 12 tui khụng c iu khin xe
p cú ng kớnh bỏnh xe t 650mm tr lờn.
Hnh vi tr em di 12 tui iu khin xe p
cú ng kớnh bỏnh xe t 650mm tr lờn
khụng phi l vi phm hnh chớnh, vỡ ch
c coi l vi phm hnh chớnh khi ngi
thc hin hnh vi t 14 tui tr lờn. Cng đặc san về xử lí vi phạm hành chính
38 Tạp chí luật học

xin bn thờm v khon 6 iu 3 Phỏp lnh x
lớ vi phm hnh chớnh nm 2002: Khụng x
lớ vi phm hnh chớnh trong cỏc trng hp

cha hn ó b mt kh nng nhn thc.
Nh vy, vic xỏc nh hnh vi no l vi
phm hnh chớnh trong quỏ trỡnh xõy dng
phỏp lut v x lớ vi phm hnh chớnh khụng
n gin l s phiờn ngang t ni dung ca
phn quy nh ca cỏc quy phm phỏp lut.
õy l cụng vic ũi hi s cõn nhc, xem xột
vn mt cỏch ton din trong mi quan h
vi cỏc yu t kinh t - xó hi trong ú vi
phm hnh chớnh xut hin v tn ti, cng
nh yờu cu bo m phỏp ch nhm qun lớ
t nc mt cỏch tt nht.
3. Quy nh v pht tin trong x pht
vi phm hnh chớnh
Mt vi phm hnh chớnh cú th b x pht
bng mt trong ba hỡnh thc pht chớnh l
cnh cỏo, pht tin, trc xut (khi hỡnh thc
trc xut l hỡnh thc pht chớnh). Trong ú:
Cnh cỏo c ỏp dng i vi cỏ nhõn, t
chc vi phm hnh chớnh nh, ln u, cú
tỡnh tit gim nh hoc i vi mi hnh vi vi
phm hnh chớnh do ngi cha thnh niờn
t 14 n di 16 tui thc hin (iu 13
Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh nm
2002); trc xut l buc ngi nc ngoi
cú hnh vi vi phm phỏp lut Vit Nam ri
khi lónh th nc cng ho xó hi ch ngha
Vit Nam (iu 15 Phỏp lnh x lớ vi phm
hnh chớnh nm 2002). Theo ú, phm vi ỏp
dng cnh cỏo v trc xut tng i hn hp,

hnh vi vi phm hnh chớnh khụng cú tỡnh tit
tng nng, gim nh cú s lng ln hn
nhiu ln nhng hnh vi cú tỡnh tit tng
nng, gim nh. Tc l ngi cú thm quyn
x pht thng xuyờn x pht cỏc hnh vi vi
phm hnh chớnh vi cỏc tỡnh tit c bn
nhng thm quyn x pht li cn c vo mc
pht i vi hnh vi cú tỡnh tit tng nng c
bit. Cỏch quy nh ny vụ hỡnh trung ó hn
ch mt cỏch ỏng k thm quyn ca cỏc ch
th cú thm quyn x pht vi phm hnh
chớnh. Chng hn, hnh vi sn xut bng, a
nhc cú ni dung phn ng hoc ghộp thờm
õm thanh, hỡnh nh cú ni dung phn ng
vo bng nhc, a nhc ó c phộp lu
hnh nhng cha n mc truy cu trỏch
nhim hỡnh s cú khung tin pht t
10.000.000 ng n 30.000.000 ng. Nu
hnh vi ny khụng cú tỡnh tit tng nng,
gim nh thỡ mc pht l 20.000.000 ng,
mc pht ny phự hp vi thm quyn ca
ch tch u ban nhõn dõn huyn. Nhng theo
quy nh ca iu 42 Phỏp lnh x lớ vi phm
hnh chớnh nm 2002 thỡ ch tch u ban nhõn
dõn huyn khụng cú quyn pht i vi hnh
vi ny vỡ mc ti a ca khung tin pht l
30.000.000 ng ó vt quỏ gii hn thm
quyn ca ch tch huyn.
- Khụng thng nht trong quy nh ca
phỏp lut dn n khú khn cho vic ỏp dng

quyn ó yờu cu chm dt hnh vi ú.
Vy khi hnh vi c quy nh ti khon 8
iu 19 Ngh nh s 15/2003/N-CP cú tỡnh đặc san về xử lí vi phạm hành chính
40 Tạp chí luật học

tit tng nng ny thỡ ỏp dng mc pht trờn
mc trung bỡnh ca khung ti khon 8 l t
trờn 7.500.000 ng n 10.000.000 ng hay
ỏp dng mc trung bỡnh ca khung ti khon 9
l 15.000.000 ng?
- Mc pht c th i vi mt vi phm
hnh chớnh
Theo tinh thn ca Phỏp lnh x lớ vi
phm hnh chớnh nm 2002 thỡ cỏc hnh vi vi
phm hnh chớnh u cú khung tin pht
ỏp dng nhng thc ra khi x pht ngi cú
thm quyn x pht khụng cú quyn la chn
mc pht trong gii hn ca khung m buc
phi ỏp dng mt mc ó c n nh khi
hnh vi khụng cú tỡnh tit tng nng, gim
nh, ú l mc trung bỡnh ca khung. Cú th
thy, mc pht tin c ỏp dng th hin s
ỏnh giỏ ca Nh nc v tớnh cht, mc
nguy him cho xó hi ca vi phm. Vic xỏc

nng, gim nh lm thay i ỏng k tớnh
cht, mc nguy him cho xó hi ca hnh
vi thỡ cn cú cỏc khung c bn, khung i vi
hnh vi cú tỡnh tit tng nng, khung i vi
hnh vi cú tỡnh tit gim nh. V tt nhiờn,
khi x pht ngi cú thm quyn cú quyn
la chn mt mc pht thớch hp trong gii
hn ca khung. Cỏch quy nh ny khụng ch
x pht mt cỏch thớch ỏng thụng qua vic
cỏ bit hoỏ mc pht i vi tng vi phm c
th m cũn gii quyt c c bt hp lớ v
gii hn thm quyn pht tin ca cỏc ch th
cú quyn x pht v khú khn trong thc tin
x pht nh ó phõn tớch trờn./.

(1).Xem: Lut Giao thụng ng b; Ngh nh s
49/CP ngy 26/7/1995 quy nh x pht hnh chớnh v
hnh vi vi phm trt t an ton giao thụng ng b v
trt t an ton giao thụng ụ th; Ngh nh s 39/2001/N-
CP ngy 13/7/2001 quy nh x pht hnh chớnh v vi
phm trt t an ton giao thụng ng b v trt t an
ton giao thụng ụ th; Ngh nh s 15/2003/N-CP
ngy 19/2/2003 quy nh x pht vi phm hnh chớnh
v giao thụng ng b.
(2).Xem: T in ting Vit thụng dng, Nxb. Giỏo
dc, H Ni,1995, tr.456.
(3).Xem: Lờ Vng Long: ng c hoỏ hnh vi phỏp
lut, Tp chớ lut hc s 1/2000, tr.36.