J. Sci. & Devel., Vol. 10, No. 6: 821-829

Tạp chí Khoa học và Phát triển 2012. Tập 10, số 6: 821-829
www.hua.edu.vn

ẢNH HƯỞNG CỦA LIỀU LƯỢNG PHÂN BÓN ĐẾN SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN VÀ NĂNG SUẤT
CỦA MỘT SỐ GIỐNG LẠC TRONG ĐIỀU KIỆN VỤ THU ĐÔNG TẠI HOẰNG HÓA - THANH HÓA
Vũ Đình Chính*, Trần Thị Niên
Khoa Nông học, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Email*:
Ngày gửi bài: 26.08.2012 Ngày chấp nhận: 16.11.2012
TÓM TẮT
Nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số giống lạc
trong điều kiện vụ thu đông tại Hoằng Hóa -Thanh Hóa nhằm mục tiêu xác định liều lượng phân bón thích hợp để lạc
sinh trưởng phát triển tốt, cho năng suất cao trong điều kiện vụ thu đông. Nghiên cứu được thực hiện trên hai giống
lạc mới L14 và TB25. Thí nghiệm đư
ợc bố trí theo kiểu split plot với 3 lần nhắc lại. Kết quả nghiên cứu của thí
nghiệm đã xác định được liều lượng phân bón có ảnh hưởng đến thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, phân cành,
chỉ số diện tích lá, tích luỹ chất khô, số lượng nốt sấn, số lượng quả và năng suất. Liều lượng phân bón thích hợp
cho cả 2 giống L14 và TB25 trong điều kiện vụ thu đông tại Hoằng Hóa - Thanh Hóa là 30kg N+90kg P
2
O
5
+60kg K
2
O
trên nền 8 tấn phân chuồng, 500kg vôi bột cho 1 ha.
Từ khoá: Câ
y lạc, năng suất, phân bón.
Effect of Fertilizer on Growth Development and Yield
of Autum Groudnut at Hoang Hoa - Thanh Hoa

cung cấp thức ăn cần thiết cho chăn nuôi.
Bên cạnh đó, do đặc điểm ở bộ rễ lạc có khả
năng cộng sinh với vi khuẩn nốt sần Rhizobium
vigna nên cây lạc có khả năng cải tạo đất rất
tốt, sau mỗi vụ thu hoạch
lạc có thể để lại trong
đất từ 70-100kg N/ha. Vì vậy, lạc là cây trồng
quan trọng trong cơ cấu luân canh.
Hoằng Hóa là một trong những huyện trồng
lạc trọng điểm của tỉnh Thanh Hóa với diện tích
khoảng trên 2000 ha. Tại đây, vụ lạc thu đông
có vai trò đặc biệt quan trọng để cung cấp hạt
giống ch
o vụ xuân năm sau, giảm được khâu bảo
821
Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số giống lạc trong điều kiện vụ
thu đông tại Hoằng Hóa - Thanh Hóa
quản hạt giống dài (từ vụ xuân năm trước sang
vụ xuân năm sau, thường hạt dễ mất sức nảy
mầm). Nếu lấy hạt giống vụ thu đông trồng cho
vụ xuân năm sau tỷ lệ mọc rất cao vì hạt mới
được thu hoạch. Tuy nhiên, sản suất lạc vụ thu
đông vẫn còn nhiều hạn chế, năng suất còn
thấp. Có rất nhiều nguyên nhân, song nguyên
nhân cơ bản đó l
à người dân chưa áp dụng đúng
các biện pháp kỹ thuật như bón phân hợp lý cho
từng giống lạc vì thế chưa phát huy hết tiềm
năng của các giống.
Trên thế giới và Việt Nam đã có một số kết

5

+ 60kg K
2
O/ha làm tăng năng suất lạc 6,4 - 7,0
tạ/ha so với không bón.
T
heo Đoàn Thị Thanh Nhàn và cs. (1996),
năng suất lạc thu đông thường thấp, chỉ bằng
1/2 - 2/3 so năng suất lạc vụ xuân, do sinh
trưởng trong điều kiện không thuận lợi gặp rét
và khô cuối vụ và thường bị bị bệnh đốm lá
nặng. Do đó cần có biện pháp bón phân chăm
sóc hợp lý.
Các kết quả nghiên cứu ở Trung Quốc cho
thấy
bón N, P, K kết hợp làm tăng khả năng
hấp thu đạm của cây lên 77,33%; lân lên 3,75%
so với việc bón riêng lẻ, tỷ lệ bón thích hợp nhất
là 1:1 và 5:2. Để thu được 100 kg lạc quả cần
bón 5kg N, 2kg P
2
O
5
và 2,5kg K
2
O cho 1 ha
(Duan Shufen, 1998).
Nghiên cứu của Ramesh & cs. (1983) cho
biết, trên đất sét pha cát của vùng Tirupati

xuân 120-125 ngày.
- Phân bón: Phân đạm urê (46% N), supe
lân (16% P
2
O
5
), kali clorua (60% K
2
O), vôi bột.
- Nilon che phủ: nilon trắng chuyên dùng
che phủ cho lạc, kích thước 0,08 mm.
- Đất thí nghiệm là đất cát ven biển có hàm
lượng đạm tổng số (Nts) là 0,159% (được phân
tích theo phương pháp Kjeldahl), lân dễ tiêu là
14,58 mg/100g đất (được phân tích theo phương
pháp so màu), kali tổng số 1,22% (được phân
tích theo phương pháp quang kế ngọn lửa), chất
hữu cơ là 2,54% (phân tích theo phương pháp
Wall Kley-Black), và pH = 4,65 đo bằng pH met
(potentiometer).
Nghiên cứu được tiến hành tại xã Hoằng
Quý, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa từ
2009-2011.
2.2. Phương pháp nghiên cứu

Thí nghiệm hai nhân tố được bố trí theo
phương pháp split - plot với 3 lần nhắc lại. Nhân
tố chính là phân bón (ô nhỏ), gồm các công thức:
Phân bón 1 (PB1): Nền là 8 tấn phân
chuồng + 500kg vôi bột trên 1ha (đối chứng).

2
, tổng diện tích
(10m
2
x 8) x 3 = 240m
2
, mật độ trồng: 35 cây/m
2
,
thời gian gieo: ngày 15 tháng 9.
2.3. Các chỉ tiêu theo dõi
- Thời gian từ gieo đến mọc mầm, thời gian
từ gieo đến khi ra hoa, thời gian sinh trưởng
(ngày). Tỷ lệ mọc (%);
- Chiều cao thân chính, chiều dài cành cấp 1
(cm), tổng số cành/cây;
- Tổng số nốt sần, số nốt sần hữu hiệu;
- Chỉ số diện tích lá, khối lượng chất
khô/cây(g);
- Các yếu tố cấu thành năng suất: Trước khi
thu hoạch mỗi ô
thí nghiệm lấy mẫu 10 cây để xác định
các chỉ tiêu là số quả/cây, tỷ lệ quả chắc (%), khối
lượng 100 quả (g), khối lượng 100 hạt (g);
- Năng suất lý thuyết (tạ/ha) = (P quả/cây x
mật độ cây/m
2
x 10.000m
2
);

3.2. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón

đến chiều cao thân chính và khả năng
phân cành
Số liệu trình bày bảng 2 cho thấy, tốc độ
tăng trưởng chiều cao thân chính tăng mạnh
nhất từ sau gieo 30 - 60 ngày, thời điểm này cây
lạc bước vào thời kỳ ra hoa và làm quả. Tốc độ
tăng trưởng chiều cao mạnh nhất ở công thức
PB3 (30 N + 90 P
2
O
5
+ 60 K
2
O ) và PB4 (40 N +
120 P
2
O
5
+ 90 K
2
O), tăng chậm nhất ở liều lượng
phân bón PB1 trên cả hai giống thí nghiệm. Khi
tăng liều lượng phân bón, chiều cao thân chính
có xu hướng tăng dần và đạt cao nhất ở công
thức PB4 (40 N + 120 P
2
O
5

Giống
(Gi)
Phân
bón
(PB)
Tỷ lệ mọc
(%)
T.gian gieo -
mọc (ngày)
T.gian gieo -
phân cành cấp
1(ngày)
T.gian gieo-
ra hoa
(ngày)
T.gian ra hoa
(ngày)
Thời gian sinh
trưởng (ngày)
PB1 95,8 5 18 28 17 107
PB2 95,5 6 17 27 18 107
PB3 94,9 5 17 26 19 108
L14
PB4 95,3 5 17 26 20 111
PB1 94,8 6 19 30 18 112
PB2 95,1 6 18 29 20 113
PB3 94,7 6 18 28 21 114
TB25
PB4 94,3 7 19 28 22 116
Bảng 2. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón

TB25
PB4 4,3 3,1 41,7
CV% 3,1 4,8
-
PB 0,25 0,25
-
Gi 0,12 0,13
-
LSD
0,05
PB*Gi 0,23 0,25
-
Ghi chú: PB (phân bón); Gi (giống); PB*Gi (tương tác phân bón và giống)
824
Vũ Đình Chính, Trần Thị Niên
Sự hình thành nốt sần có sự biến động theo
từng giai đoạn sinh trưởng của cây, thời kỳ quả
mẩy có số lượng nốt sần cao nhất. Ở các công
thức bón phân số lượng nốt sần đã có sự chênh
lệch. Tổng số nốt sần ở giai đoạn quả mẩy đạt
cao nhất với giống TB25 là 157,40 nốt; giống
L14 cũng đạt cao nhất là 143,7 nốt trên
công
thức PB4. Số lượng nốt sần đạt thấp nhất ở tất
cả các thời kỳ là ở công thức không bón phân
PB1 (Bảng 4 và bảng 5).
Qua các giai đoạn sinh trưởng phát triển
khả năng tích lũy chất khô có xu hướng tăng
mạnh, giai đoạn bắt đầu ra hoa khối lượng chất
khô chỉ 2,23 - 2,86g nhưng đến thời kỳ quả mẩy

eo trồng, chọn tạo giống và bón
phân hợp lý. Theo dõi ảnh hưởng của liều lượng
phân bón đến chỉ số diện tích lá 2 giống lạc L14
và TB25 ở các giai đoạn khác nhau, kết quả
được trình bày ở bảng 6.
Kết quả thể hiện ở bảng 6 cho thấy qua 3
thời kỳ theo dõi, chỉ số diện tích lá ở thời kỳ quả
mẩy đạt cao nhất. Chỉ số diện tích
lá thời kỳ
quả mẩy trên giống L14 biến động từ 3,10 - 4,64
và ở giống TB25 biến động từ 3,55 - 5,23. So
sánh giữa các công thức bón phân nhận, công
thức bón phân PB3 và PB4 có chỉ số diện tích
cao nhất.
Bảng 4. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến số lượng nốt sần hữu hiệu (nốt/cây)
Thời kỳ
Giống (Gi) Phân bón (PB)
Bắt đầu ra hoa Hoa rộ Quả mẩy
PB1 23,3 52,6 121,7
PB2 29,6 58,4 128,3
PB3 37,2 69,7 133,5
L14
PB4 41,7 73,8 143,7
PB1 26,6 56,7 125,5
PB2 31,7 62,8 138,8
PB3 40,7 73,5 146,9
TB25
PB4 45,5 79,7 157,4
Bảng 5. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến khả năng tích lũy chất khô (g/cây)


TB25
PB4 0,93 2,46 4,62
CV% - 8,8 7,2
PB - 0,50 0,59
Gi - 0,17 0,28
LSD
0,05
PB*Gi - 0,34 0,56
Bảng 7. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến mức độ nhiễm sâu bệnh hại chính
Giống
(Gi)
Phân bón
(PB)
Sâu hại thời
kỳ cây con
(%)
Bệnh lở cổ rễ
TK cây con
(%)
Bệnh héo xanh
VK TK cây con
(%)
Bệnh gỉ sắt TK
làm quả
(cấp 1 - 9)
Bệnh đốm đen
(cấp bệnh TK
làm quả 1 - 9)
Bệnh đốm nâu
TK làm quả

L14 là 19,15%; giống TB25 là 21,35%).
- Tỷ lệ bệnh héo xanh vi khuẩn tương đối
thấp, trong các công thức bón phân thì công
thức PB4 có tỷ lệ bệnh héo xanh vi khuẩn cao
nhất trên cả hai giống lạc L14 và TB25.
- Bệnh rỉ sắt và đốm lá biến động từ cấp 1 -
5. Mức độ bệnh hại nặng nhất ở công thức PB4
và thấp nhất là ở công thức PB1.
3.6. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón

đến các yếu tố cấu thành năng suất và
năng suất
Xác định được năng suất và các yếu tố cấu
thành nên năng suất là mục tiêu cuối cùng và
quan trong nhất của thí nghiệm. Đây là cơ sở để
đánh giá hiệu quả của các công thức phân bón
khác nhau.
- Số quả chắc trên cây giữa các công thức
bón phân biến động từ 6,1-9,5 quả (giống L14)
và 6,5 - 9,8 quả (giống TB25). Trên cả hai giống
lạc thí n
ghiệm, công thức PB3 có số quả
chắc/cây cao nhất và thấp nhất ở công thức PB1.
- Tỷ lệ nhân: trên cùng giống lạc thí nghiệm
tỷ lệ nhân giữa các công thức bón phân có sự
chênh lệch không đáng kể. Trên giống L14 biến
826
Vũ Đình Chính, Trần Thị Niên
Bảng 8. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất
Giống (Gi)

0,32 - 8,96 2,44
LSD
0,05
PB*Gi
-
0,64 - 17,91 4,88

Bảng 9. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến năng suất lạc
Giống
(Gi)
Phân bón (PB)
NS cá thể
(g/cây)
NSLT
(tạ/ha)
NSTT
(tạ/ha)
PB1 7,17 25,10 17,56
PB2 9,98 34,93 24,33
PB3 12,52 43,82 30,67
L14
PB4 11,61 40,64 28,41
PB1 8,43 29,51 20,22
PB2 11,16 39,06 27,25
PB3 14,21 49,74 34,58
TB25
PB4 13,38 46,83 32,76
CV% - - 7,3
L14
25,24

- Khối lượng 100 quả của các công thức có
sự sai khác ở mức ý nghĩa, biến động từ 115,55-
147,65g. Trên cùng giống lạc công thức PB3 có
khối lượng 100 quả cao nhất (giống L14 là
128,62g; giống TB25 là 147,65g) và thấp nhất là
công thức PB1.
- Khối lượng 100 hạt: kết quả phân tích
phương sai cho thấy, khối lượng 100 hạt của các
827
Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số giống lạc trong điều kiện vụ
thu đông tại Hoằng Hóa - Thanh Hóa
Bảng 10. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến thu nhập thuần
của hai giống lạc L14 và TB25
Giống PB
Năng suất
(tạ/ha)
Đơn giá
(đồng)
Tổng thu (đồng) Tổng chi (đồng)
Thu nhập thuần
(đồng)
PB1 17,56 19.000 33.364.000 26.000.000 7.364.000
PB2 24,33 19.000 46.227.000 29.460.500 16.766.500
PB3 30,67 19.000 58.273.000 32.690.500 25.582.500
L14
PB4 28,41 19.000 53.979.000 32.917.000 21.062.000
PB1 20,22 19.000 38.418.000 26.000.000 12.418.000
PB2 27,25 19.000 51.775.000 29.460.500 22.314.500
PB3 34,58 19.000 65.702.000 32.690.500 33.011.500
TB25

/ha và 60kg K
2
O/ha, các giống lạc L14
và TB25 có năng suất cao hơn. Kết quả này
cũng cao hơn so kết quả công bố của Lê Song Dự
và Nguyễn Thế Côn (1979).
3.7. Hiệu quả kinh tế
Bên cạnh mục tiêu năng suất, chất lượng
thì hiệu quả kinh tế cao là mục tiêu hàng đầu
của người sản xuất. Mục tiêu của người sản
xuất không chỉ nhằm đạt năng suất tối đa mà
cần phải xác
định được năng suất tối ưu, đem
lại giá trị lợi nhuận cao nhất trên một đơn vị
diện tích đất canh tác.
Trong nghiên cứu này, thu nhập thuần của
các công thức dao động từ 7.364.000 -
33.011.500 đồng. Giữa các công thức bón phân,
thu nhập thuần trên cả hai giống lạc cao nhất ở
liều lượng phân bón PB3. Cùng liều lượng phân
bón, giống TB25 có thu nhập thuần cao hơn
giống L14. Tương tác
giữa lượng phân bón và
giống, công thức PB3 với giống TB25 có thu
nhập thuần cao nhất, sau đó là công thức PB4
giống TB25 và công thức PB3 giống L14; thấp
nhất là công thức PB1 giống L14 (Bảng 10).
4. KẾT LUẬN
Trong điều kiện che phủ nilon vụ thu đông,
liều lượng phân bón khác nhau có ảnh hưởng rõ

lạc, Nhà xuất bản Nông nghiệp - Hà Nội, tr.7-18.
Đoàn Thị Thanh Nhàn, Nguyễn Văn Bình, Vũ Đình
Chính, Nguyễn Thế Côn, Bùi Xuân Sửu (1996).
Giáo trình cây công nghiệp, Nhà xuất bản Nông
ng
hiệp - Hà Nội, tr. 76-77.
Vũ Hữu Yêm (1996). Giáo trình phân bón và cách bón
phân, Nhà xuất bản Nông nghiệp - Hà Nội.
Duan shufen (1998). Groundnut in china - a success
story, Bangkok, pp.10-15.
N Ramesh Babu, S Rami Reddy, GHS Reddi and DS
Reddy (1983). Effect of Fertilizers, Irrigation and
plant density on Groundnut (Arachis hypogaea L.),
Department of Agronomy, Andhra Pradesh
Agricultura Universityl, Tirupti Campus, India.
Xuzeyong (2002). Grounndnut production and research
in East Asia in the 1980, pges 157, In groundnut
aglobal perspective, ICRISAT, Patancheru,
Andhara Pradesh 502324, India.

829