B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
NGUYN TH THU HO CÁC NHÂN T NH HNG MC 
CÔNG B THÔNG TIN T NGUYN
TRÊN BÁO CÁO THNG NIÊN CA
CÁC DOANH NGHIP NIÊM YT TRÊN
SÀN GIAO DCH CHNG KHOÁN
THÀNH PH H CHÍ MINH LUN VN THC S KINH T

T P. H C M – Nm 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
NGUYN TH THU HO
CÁC NHÂN T NH HNG MC 


MC LC
TRANG PH BỊA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC Kụ HIU, CH VIT TT
DANH MC BNG BIU, HỊNH V
P H N M U 1
Chng 1 C S LÝ THUYT V CÔNG B THÔNG TIN T NGUYN 6
1.1. Lý thuyt v công b thông tin t nguyn 6
1.1.1 Khái nim công b thông tin t nguyn 6
1.1.2 Vai trò ca vic công b thông tin t nguyn trong th trng vn 8
1.1.3 ng lc thúc đy công b thông tin t nguyn. 10
1.1.4 Yu t cn tr vic công b thông tin t nguyn 12
1.1.5 Ngun công b thông tin t nguyn 12
1.1.6 Các cách thc đo lng mc đ công b thông tin 14
1.2 Các yu t tác đng đn vic công b thông tin 18
1.2.1 Lý thuyt y nhim 18
1.2.2 Lý thuyt tín hiu 19
1.2.3 Lý thuyt nhu cu vn 19
1.2.4 Lý thuyt các bên liên quan 20

4.1 Kin ngh 49
4.1.1 Kin ngh hoàn thin báo cáo thng niên  các doanh nghip niêm yt trên sàn
chng khoán HOSE. 49
4.1.2 Kin ngh liên quan tiêu chí đánh giá báo cáo thng niên 56
4.2  xut 57
4.2.1  xut các bin pháp tng cng s công b thông tin t nguyn  các doanh
nghip 57
4.2.2  xut liên quan đn tín hiu nhn bit mc đ công b thông tin t nguyn trên
báo cáo thng niên 60
4.3 Nhng hn ch còn tn ti vƠ đ xut hng nghiên cu tip theo 61
4.3.1 Nhng hn ch còn tn ti 61
4.3.2 Hng nghiên cu tip theo 62
KT LUN 63
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC KÝ HIU, CH VIT TT

C B T T : C ông b thông tin
B: òn by tài chính
E PS: T hu nhp trên c phn
HQT: Hi đng qun tr
H O SE : Sàn giao dch chng khoán T hành ph H  C hí Minh
K T : C ông ty kim toán
Q M: Q uy m ô
R O E : L i nhun trên vn ch s hu
SH : L oi hình s hu
TLTVKH: T l thành viên không điu hành

DANH MC BNG BIU, HÌNH V


nghip v thông tin cn công b ra bên ngoài. Tuy nhiên, các thông tin công b trên
báo cáo tài chính ca các doanh nghip hin nay ch yu là các thông tin trong quá
kh, trong khi đó các nhà đu t ngày càng hng ti các thông tin v kh nng
hot đng trong tng lai ca doanh nghip, các thông tin đó th hin phn ln
trong các thông tin m à doanh nghip t nguyn công b.
N gày nay, cùng vi s phát trin ca nn kinh t thì các loi thông tin phi tài
chính ngày càng tr nên quan trng, chúng cung cp thông tin đ nhà đu t có th
d đoán đc tng lai ca doanh nghip, và to k vng ca nhà đu t vào tim
nng phát trin ca doanh nghip. N hng thông tin nh v chin lc, đnh hng
phát trin, sc m nh đi ng nhân viên… ngày càng tr thành các thông tin quan
trng khi đánh giá v m t doanh nghip bt k. C hính vì vy, hin nay các doanh
nghip không ch công b các thông tin theo quy đnh ca pháp lut mà còn hng
ti công b các thông tin t nguyn nhm m inh bch hóa thông tin cho nhà đu t.
2

ây là xu hng chung ca các doanh nghip trên th gii và V it Nam cng không
ngoi l.
C hính vì vy tác gi chn “Các nhân t nh hng đn mc đ công b
thông tin t nguyn trên báo cáo thng niên ca các doanh nghip niêm yt
trên th trng chng khoán thành ph H Chí Minh” làm đ tài nghiên cu
trong lun vn này ca m ình.
2. Mc tiêu nghiên cu
Vi đ tài này, tác gi tp trung vào các mc tiêu sau:
- Xây dng đc mô hình nghiên cu nhng nhân t tác đng đn mc đ
công b thông tin t nguyn ca các doanh nghip niêm yt trên sàn HOSE
- Kim đnh mô hình nghiên cu nhng nhân t tác đng đn mc đ công
b thông tin t nguyn ca các doanh nghip niêm yt trên sàn HOSE bng d liu
thc nghim
- ánh giá thc trng mc đ công b thông tin t nguyn các doanh nghip
niêm yt trên sàn H O SE

t nh hng ti mc đ công b thông tin t nguyn trên báo cáo thng niên ca
doanh nghip
V mt thc tin: Kt qu nghiên cu là cn c khoa hc đ các doanh
nghip cung cp thông tin t nguyn trên báo cáo thng niên, đng thi nghiên
cu còn là tài liu giúp các đi tng s dng báo cáo thng niên ca doanh
nghip hiu rõ hn v các thông tin mà doanh nghip t nguyn công b.
V ngi nghiên cu: Nghiên cu giúp tác gi trau di thêm kin thc, và
cng c nng lc ca bn thân
6. Các công trình nghiên cu liên quan
6.1 Các nghiên cu trong nc
n nay các nghiên cu trong nc v vn đ công b thông tin t nguyn
nghiên cu thc nghim ti Vit Nam có không nhiu, ch có nghiên cu ca Ta
Quang Binh (2009) vi đ tài “Voluntary Disclosure Information in the Annual
Reports of Non Financial Listed Companies: The Case of Vietnam”
4

Bài vit ca tác gi Ta Quang Binh nghiên cu v khong cách gia nhng
ngi có nhu cu s dng thông tin (các nhà phân tích tài chính) và nhng nhà cung
cp thông tin (nhng nhà qun lý tài chính). Bài nghiên cu xây dng danh mc các
thông tin t nguyn và kho sát xem các mc thông tin t nguyn nào là quan trng
đi vi ngi s dng thông tin và ngi cung cp thông tin. T đó, bài nghiên cu
ch ra các thông tin t nguyn mà doanh nghip cn cung cp đ thu hp khong
cách vi ngi s dng thông tin.
Bài vit trên là mt trong nhng bài nghiên cu đu tiên v công b thông tin
t nguyn ti Vit Nam. Tuy nhiên bài vit nghiên cu  khía cnh khong cách
thông tin yêu cu gia đi tng s dng thông tin và đi tng cung cp thông tin.
Bài vit không đ cp nghiên cu v mô hình và kim đnh mô hình các nhân t nh
hng ti mc đ công b thông tin t nguyn ti các doanh nghip. Vì th nghiên
cu các nhân t nh hng ti mc đ công b thông tin t nguyn ca các doanh
nghip trên sàn chng khoán HOSE là ni dung mi và cha tng đc nghiên cu

liên quan ngc chiu đn mc đ công b t nguyn
Tóm li, có th thy vn đ nghiên cu các nhân t nh hng ti mc đ
công b thông tin t nguyn là mt ch đ không còn mi trên th gii, và vic
công b các thông tin t nguyn ngày càng tr thành xu hng ca các doanh
nghip trên th gii, tuy nhiên hin nay  nc ta vn cha có mt nghiên cu nào.
Chính vì vy, vic thc hin mt nghiên cu vi đ tài này là cn thit.
7. Cu trúc ca lun vn
Vi phng pháp nghiên cu đc đa ra  trên, tác gi xây dng lun vn
thành 4 chng nh sau:
Phn m đu
Chng 1: C s lý thuyt v công b thông tin t nguyn
Chng 2: Phng pháp nghiên cu
Chng 3: Kt qu nghiên cu
Chng 4:  xut và kin ngh
Kt lun

6

Chng 1
C S LÝ THUYT V CÔNG B THÔNG TIN T NGUYN

1.1. Lý thuyt v công b thông tin t nguyn
1.1.1 Khái nim công b thông tin t nguyn
C ông b thông tin là công b ra công chúng bng các báo cáo tài chính ca
công ty, qua đó công ty truyn ti các thông tin kinh t, tài chính, phi tài chính hoc
các thông tin khác liên quan ti tình hình tài chính và tình hình hot đng ca m ình
ra bên ngoài (O w usu-A nsah,1998).
C ông b thông tin là giai đon cui cùng ca quá trình k toán, các thông tin
tài chính đc thu thp, x lý qua b phn k toán sau đó đc tóm tt đ th hin
cho tình hình tài chính và kt qu hot đng ca doanh nghip nhm chia s thông

- Giai đon công b: hàng nm, đnh k 6 tháng, hàng quý…
- Hình thc công b: trên giy, trang web công ty…
Vic la chn thông tin đ công b t nguyn là s la chn t do ca các
công ty, nó ph thuc vào đc đim vn hóa, yu t kinh t, xư hi, và tùy thuc vào
mi công ty. Tuy nhiên, không vì th mà các thông tin t nguyn tr thành các bt
k thông tin nào, đa s các thông tin t nguyn công b là các thông tin hng v
mc đích cho ngi s dng hiu rõ hn v công ty, v kh nng sinh li trong
tng lai, các ri ro và c hi ca công ty, t đó thu hút s quan tâm đu t (A dina
and Ion, 2008). Công b t nguyn liên quan vic trình bày các thông tin vt quá
yêu cu, bao gm thông tin k toán và các thông tin khác mà nhà qun lý cho là có
liên quan đn nhu cu ca các bên liên quan. Vic công b nh vy nhm mc đích
gim s bt cân xng thông tin gia các nhà qun lý và các nhà đu t, và cung cp
thông tin nhm gii thích cho nhu cu thông tin ca các bên liên quan khác nhau
(Meek et al, 1995)
8

1.1.2 Vai trò ca vic công b thông tin t nguyn trong th trng vn
Công b thông tin là mt trong nhng công c quan trng nht mà các công
ty s dng đ giao tip, truyn thông tin vi các bên liên quan. Chính vì th, công
b thông tin là mt yu t rt quan trng nhm đm bo vic phân b hiu qu các
ngun lc xư hi và gim bt s bt cân xng thông tin gia công ty và các bên liên
quan (A dina and Ion, 2008)
Các nhà đu t, c đông và n ch, v c bn đu mun bo v ngun tin
ca h trong mt doanh nghip hot đng tt. T uy nhiên, liên kt đu t kinh doanh
là mt quá trình phc tp do s bt cân xng thông tin, ni các nhà qun lý có nhiu
thông tin hn so vi các ch s hu (V errecchia, 2001).
Chính s bt cân xng thông tin này là nguyên nhân làm phát sinh vn đ
“th trng nhng qu chanh” A kerlof (1970). iu này có th dn đn nhiu s c
trong th trng vn, ví d khi na doanh nghip có ý tng loi tt, còn na kia có
ý tng loi xu. Gi s các nhà đu t và doanh nghip đu là nhng ngi có
Hình 1.1 Hình dòng chy vn và thông tin trên th trng vn
Ngun: Dch theo nghiên cu ca Healy and Palepu (2001)
Ch đ báo cáo ca mt công ty nhm mc đích cung cp cho các nhà đu t
lng thông tin ti thiu đ có th to thun li cho các quyt đnh đu t ca mình.
T hông tin đc truyn đt đn các nhà đu t bng hai cách, trc tip thông qua báo
cáo tài chính và thông cáo báo chí, hoc gián tip, thông qua trung gian tài chính,
các nhà phân tích tài chính hoc t chc trung gian tài chính nh ngân hàng (H ealy
and Palepu, 2001).
Công b thông tin t nguyn s cung cp mt cái nhìn rõ ràng cho các bên
liên quan v vic kinh doanh bn vng, lâu dài và gim s bt cân đi xng thông
tin và xung đt gia nhà qun lý và các nhà đu t (H ealy and Palepu, 2001). C ác
nhà qun lý s t nguyn công b thông tin nhm đáp ng nhu cu khác nhau ca
các bên liên quan (Meek et al, 1995). T uy nhiên, vic la chn các thông tin đ
Dòng vn
D òng
thông tin
T rung gian
tài chính
H gia đình
Doanh nghip
T rung gian
tài chính
Nhng quy
đnh ca th
trng vn
và t chc
Nhng quy
đnh v k


11

1.1.3.2 Quyn qun lý doanh nghip
DeAngelo (1988) tìm thy rng, các c đông, nhng ngi bt đng ý kin
vi ngi qun lý, hay đang yêu cu s thay đi trong hi đng qun tr, thng
xuyên trích dn lý do tình hình công ty hot đng kém, đ bin minh cho s thay
đi ngi qun lý. Khi đng trc nguy c mt vic kèm theo tình hình công ty và
giá c phiu tr nên xu đi, nhng ngi qun lý s dng vic công b thông tin
nh là mt cách đ gim thiu s đánh giá thp v công ty, và gii thích v tình
hình tài chính không tt ca công ty.
1.1.3.3 Chi phí kin tng
C ác mi đe da kin tng ca c đông có th tác đng vào quyt đnh công
b thông tin ca ngi qun lý. u tiên, các quy đnh pháp lý v trách nhim ca
ngi qun lý khi công b thông tin không đy đ hoc không kp thi có th
khuyn khích các nhà qun lý tng mc đ công b thông tin t nguyn. N goài ra,
khi xy ra tranh chp, kin tng… có th là nguyên nhân khin các nhà qun lý
gim các thông tin t nguyn công b ra bên ngoài, đc bit là các thông tin hng
ti hot đng tng lai ca doanh nghip (H ealy and Palepu, 2001).
1.1.3.4 Tín hiu v tài nng ca ngi qun lý
Giá tr ca nhà qun lý trên th trng lao đng ph thuc vào nhn thc ca
nhà đu t v tài nng ca ngi qun lý, tài nng này có th là các kh nng d
đoán và phn ng ca ngi qun lý vi s thay đi ca môi trng kinh t Cng
vì l đó, các nhà qun lý có đng c đ t nguyn công b thông tin v tình hình
hot đng công ty trong tng lai nhm bc l tài nng ca mình, tng giá tr bn
thân trên th trng lao đng (Truem an, 1986)
1.1.3.5 Hn ch ca vic công b thông tin bt buc
C ác quy đnh ca pháp lut thng không đáp ng đ nhu cu thông tin ca
các nhà đu t thông qua công b thông tin bt buc (G raham et al, 2005). T rong
nhiu trng hp, pháp lut ch quy đnh s lng thông tin ti thiu trong quá trình

Tuy nhiên,  các nc phát trin và đang phát trin, các báo cáo thng niên đc
13

coi là ngun thông tin t nguyn thng xuyên và quan trng nht so vi các ngun
thông tin khác (L ang and L undholm , 1993; B otosan, 1997; N aser and N useibeh
2003)
Mc dù, các báo cáo khác và các trang web công ty cng có th cung cp,
nhng báo cáo thng niên đc xem là ngun cung cp nhiu thông tin c lõi hn.
Báo cáo thng niên đc coi là ngun thông tin chính thc duy nht  nhiu nc
đang phát trin (Naser and Nuseibeh 2003), mc dù các c đông có th truy cp vào
trang w eb hoc nhn đc thông tin trc tip thông qua vic liên lc vi ngi qun
lý công ty (N aser and N useibeh, 2003).
Báo cáo thng niên nhm mc đích truyn ti thông tin hu ích cho các bên
liên quan, đc bit là các c đông. T heo N aser and N useibeh (2003) thông tin trong
báo cáo thng niên có th đc chia thành hai phn:
Phn đu tiên trình bày các thông tin tài chính, bao gm báo cáo tài chính,
báo cáo kim toán và thuyt minh báo cáo tài chính
Phn th hai trình bày các thông tin phi tài chính, bao gm tt c các báo cáo
khác nh báo cáo ca Ch tch Hi đng qun tr, báo cáo ca ban giám đc, các
tho lun qun lý và phn phân tích… Mc dù, tho lun v qun lý và phn phân
tích là mt trong nhng thông tin phi tài chính, nhng nó đc xác đnh là ngun
thông tin hu ích đc s dng đ phân tích tài chính
T uy nhiên, theo ý kin đi lp thì báo cáo thng niên không cung cp mt
tm nhìn hp lý v tng lai ca công ty, chúng đc s dng cho mc đích qung
cáo và các mc đích quan h công chúng ch không phi đc s dng đ phc v
cho mc đích ra quyt đnh (Jacobson, 1988)
T uy nhiên, theo ý kin ca tác gi hin nay  Vit Nam, báo cáo thng niên
vn là công c cha đng nhiu nht các thông tin t nguyn v các doanh nghip
niêm yt. Chính vì vy, tác gi s dng ngun thông tin này làm ngun d liu th
cp trong nghiên cu ca mính.

các phn nh hn, m c đích là đ bao gm các yu t liên quan đn cht lng
15

thông tin công b. R õ ràng, cht lng là m t khái nim phc tp, ph thuc vào
nhiu yu t khác nhau.
T ip ni các nghiên cu trc, Francisco, Maria and Macro (2010) cho rng
m c đ công b thông tin đc đo lng bng 3 ch s: ch s cht lng, ch s
phm vi , ch s s lng. C  th nh sau:
Ch s cht lng
Ch s cht lng (Q L I) đc thit k hng ti c v s lng và cht
lng ca các thông tin đc công b bi các công ty. Ch s cht lng đc tính
bng trung bình cng ca ch s có liên quan đn s lng và ch s v s phong
phú ca thông tin.
ii
RCNRQTQLI
2
1

Ch s có liên quan đn s lng thông tin (RQT) đc tính toán bi s khác
nhau gia thông tin đư công b và thông tin k vng s công b. Ch s này đc
c tính thông qua phn d đc chun hoá ca hi quy OLS.
Ch s v s phong phú ca thông tin (RCN) nhm hng ti cht lng
thông tin công b. Ch s này đc tính bng trung bình cng chiu rng (WID) và
chiu sâu (DEP) ca thông tin.
iii
DEPWIDRCN
2
1

+ Chiu rng (WID): ph thuc vào c đ bao ph (COV) và đ phân tán

1
1
1
Vi:
IN F
tj
: mang giá tr 1 nu báo cáo thng niên ca công ty công b các thông
tin hin hành v ch đ j, và 0 nu ngc li.
St: là s ch đ (9 ch đ).
p
ij
: là s thông tin đc công b trong ch đ j (s câu) đc chia cho tng s
thông tin công b ca công ty (tng s câu mang thông tin hin hành)
 sâu (DEP) ph thuc vào loi đo lng đc s dng trong mt đn v
thông tin (MRS), trong mi liên h ca các du hiu kinh t ca các mc đc công
b (ES) và trong quan đim tóm tt s lc (the outlook profile - O L T) ca thông
tin đc công b.  sâu đc tính trung bình ca du hiu kinh t, ch s đo lng
và ch s quan đim trích lc.
iii
O L TE S MD E P
2
1
Du hiu kinh t (ES) và ch s đo lng (ESM) đc tính toán nh sau:
i i
id
j
id
j
ij
i

j
ij
i
ij
i
i
FL
id
ACP
id
OLT
1 1
11
2
1
Vi:
+ A C P
ij
: mang giá tr 1 nu j thông tin đc công b bi công ty liên quan
đn vic ra quyt đnh, hành vi hay chng trình hoc 0 nu trng hp khác.
+ FL
ij
: mang giá tr 1 nu j thông tin hin hành đc công b bi công ty i có
hu dng cho d đoán ca nhà đu t (doanh thu, thu nhp, và d liu tài chính
khác).
Ch s phm vi
Ch s phm vi đc Francisco, Maria and Macro (2010) xây dng da trên
các tài liu nghiên cu trc kia, theo đó, các ông đa ra mt danh sách các thông
tin và tính ch s phm vi bng cách chia s lng các khon m c thông tin đc
công b cho tng các khon m c thông tin cn công b.

hng ti đa hóa li nhun cho chính mình, vn đ đt ra là làm sao đ bên đc y
nhim hành x theo hng ti đa hóa li ích ca bên y nhim. iu này, làm phát
sinh chi phí giám sát, chi phí liên kt và chi phí khác
Chi phí giám sát là chi phí bên y nhim chi tr nhm kim tra, giám sát các
hành vi ca bên đc y nhim. Chi phí này có th bao gm chi phí kim toán, chi
phí duy trì kim soát ni b…, các chi phí này đc tính vào chi phí hot đng ca
doanh nghip vì vy nó làm gim li nhun ca bên y nhim.
Chi phí liên kt là chi phí đ thit lp và duy trì mt c ch nhm đm bo
ngi đc y nhim đi din cho quyn li ca ngi y nhim. Nh vy, chi phí
liên kt có th là các chi phí phát sinh nhm công b thông tin giúp tng s minh
bch… Chi phí khác phát sinh khi ngi qun lý vn không c gng ht sc vì li
ích ca ngi ch s hu, điu này làm gim đi li ích ca ch s hu, khon gim
đi này xem nh là mt khon chi phí khác
Quan h gia bên y nhim và bên đc y nhim luôn tn ti chi phi y
nhim, hay nói cách khác là do s bt cân xng thông tin gia hai bên nên phát sinh
chi phí y nhim.  gim thiu chi phí này, hai bên có th thc hin hp đng theo
hng khuyn khích bên đc y nhim hành x theo hng ti đa hóa li nhun
công ty cng nh ti đa hóa giá tr ca công ty trên th trng. Hp đng này có th

Trích đoạn Xây d ng mô hình nghiên cu Nhâ nt “ Tl thành viên không đi u hành tron gH QT” Thi tk nghiê nc u: Giai đ on nghiên cu chính th c

---