Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 1

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các kết quả
trong này là trung thực và chưa từng có 1 ai công bố trong bất kỳ công
trình nào.
Huế, ngày 15 tháng 05 năm 2011
Người cam đoan

Đỗ Thị Liên Hương


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 2

NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT
BHYT

:

Bảo hiểm y tế

BVTW

:

Bệnh viện trung ương

CBYT

:


Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thông

XN

:

Xét nghiệm


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 3

MỤC LỤC
Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU.............................................................3
1.1. Khái niệm về người cao tuổi......................................................................3
1.2. Sơ lược về sức khoẻ, bệnh tật của người cao tuổi......................................4
1.3. Chăm sóc sức khoẻ của người cao tuổi......................................................9
1.4. Sơ lược địa điểm nghiên cứu về người cao tuổi tại phường Phú Nhuận
Thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế..................................................13
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..............15
2.1. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................15
2.2. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................15
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.........................................................21

người cao tuổi trong cộng đồng đang là một thách thức lớn đối với toàn nhân
loại trong thế kỷ 21 [1], [2], [34].
Việt Nam là một nước đang phát triển, mặc dù hiện tại cấu trúc dân số vẫn
thuộc loại trẻ, song số người cao tuổi đang có xu hướng tăng nhanh. Theo dự
báo, Việt Nam sẽ chính thức trở thành quốc gia có dân số già vào năm 2014 [6],
[34], [35]. Người cao tuổi Việt Nam là lớp người đã có những đóng góp to lớn
trong suốt chiều dài lịch sử của đất nước và có bề dày kinh nghiệm, chiều sâu trí
tuệ. Chăm sóc đời sống vật chất tinh thần và chăm sóc sức khoẻ cho người cao
tuổi là nghĩa vụ và trách nhiệm của toàn xã hội.
Do các đặc điểm về sinh lý, người cao tuổi là đối tượng dễ bị mắc bệnh và
có nhiều vấn đề sức khoẻ hơn so với các lứa tuổi khác. Tình hình bệnh tật của


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 5

người dân nói chung và của người cao tuổi nói riêng phụ thuộc rất nhiều vào
điều kiện môi trường, kinh tế, văn hoá - xã hội, chính trị, tập quán... [8].
Song song đó, việc đô thị hóa, công nghiệp hóa và hiện đại hóa làm cho
thế hệ trẻ ngày càng bị cuốn vào những hoạt động bên ngoài gia đình hơn. Thế
hệ trẻ ngày càng có ít thời gian hơn để chăm sóc người cao tuổi, đặc biệt khi
chăm sóc ở bệnh viện. Cùng với sự tác động của các điều kiện kinh tế, xã hội
làm cho chi phí y tế cao hơn. Tất cả những điều đó khiến cho người cao tuổi
được chăm sóc tại nhà ngày càng nhiều hơn [4],[7], [24],[32].
Xuất phát từ ý tưởng trên, chúng tôi nghiên cứu đề tài:" Khảo sát nhu
cầu chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi tại phường Phú Nhuận thành
phố Huế" nhằm mục tiêu:
1. Mô tả sự hiểu biết về bệnh tật của bản thân của người cao tuổi tại
phường Phú Nhuận, thành phố Huế.
2. Xác định nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi tại phường
Phú Nhuận, thành phố Huế.

trở lên. Đến năm 1970, theo công bố của TCYTTG, có 291 triệu người, chiếm
8% dân số, năm 2000, con số đó đã là 590 triệu người, ước tính đến năm 2025 là
1121 triệu [1], [28], [34], [37]. Ngay ở các nước đang phát triển, số lượng NCT


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 7

cũng tăng đáng kể: năm 1970 có 137 triệu người trên 60 tuổi, đến năm 2000 là
354 triệu [33].
Ở Việt Nam, tuổi thọ trung bình đã tăng nhiều, theo kết quả Bộ Y tế Việt
Nam đưa ra ngày 2 tháng 1 năm 2006, tuổi thọ trung bình của người Việt là 71,3
tuổi; so với 65 tuổi vào năm 1998. [10], [16]. Nếu tính những người trên 60 tuổi
thì ở miền Bắc nước ta năm 1960 có 814.591 người, đến năm 1974 đã có
1.645.659 người, tức là tăng 102% so với năm 1960 [18].
Số liệu năm 1999 cho thấy toàn quốc có 6.199.600 NCT [1], năm 2002 là
7 triệu người, chiếm tỷ lệ 8,65% dân số và dự báo khoảng năm 2014 - 2016 Việt
Nam sẽ bước vào thời kỳ già hóa (khi tỷ lệ NCT chiếm 10% dân số) [1], [2],
[25]. Các điều tra dịch tễ học cho thấy rằng trong số NCT thì nữ nhiều hơn nam,
tỷ lệ NCT ở nông thôn cao hơn ở thành phố và miền núi, những người cao tuổi
nhất phần lớn thuộc về dân tộc ít người [7],[12], [17].
1.2. SƠ LƯỢC VỀ SỨC KHOẺ, BỆNH TẬT NGƯỜI CAO TUỔI
2.2.1. Sự thoái triển chức năng của người cao tuổi
Nhìn chung các cơ quan thực hiện mau già hơn các hệ thống phối hợp
chức năng, nhất là các hệ thống đảm bảo sự hằng định nội môi. Dĩ nhiên, vai trò
của hệ thống này duy trì ở người cao tuổi khó khăn hơn nhiều so với người trẻ.
Ở người cao tuổi, mỗi khi gắng sức, mỗi khi bị stress hoặc tăng gánh chức năng,
các hệ thống điều hòa phải mất thời gian dài hơn mới đưa trở lại được về tình
trạng ban đầu [9], [14], [21].
Các cơ quan gồm phần lớn các tế bào không đổi mới thì bắt đầu thoái hóa
chức năng sớm hơn các cơ quan khác. Ví dụ nhân mắt thoái triển sớm, khả năng

hấp thu ở ruột chỉ thay đổi từ 50 tuổi trở lên. Ví dụ hấp thu Canxi chỉ giảm sau
55-60 tuổi ở nữ và 65-70 tuổi ở nam (Bullamore, 1970), hấp thu xyloza chỉ thay
đổi trên 80 tuổi (Guth,1968).
2.2.7.Hệ nội tiết
Những biến đổi của hệ thống phối hợp chức năng các tuyến nội tiết thể
hiện sự thích nghi của cơ thể già đối với việc giảm khối lượng chuyển hoá hoạt
động và việc trì trệ của một số quá trình chuyển hoá. Cho đến nay, người ta mới
nghiên cứu chủ yếu các biến đổi của nồng độ hormone lưu động hoặc các dị hóa
của chúng trong nước tiểu. Sự thay đổi rất khác nhau, ví dụ:


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 9

- Hormone tăng trưởng không có gì thay đổi về lượng tiết ra trên người
cao tuổi với người trẻ. Một số tác giả đã nhận thấy có sự giảm độ nhạy cảm của
vùng dưới đồi (Dilman, 1970).
- Gonadotrophin thuỳ trước tuyến yên không giảm tiết với tuổi. Trái lại,
nồng độ FSH (Follicle stimulating hormone) và LH (Luteinizing hormone) trong
huyết thanh còn tăng lên ở thời kỳ mãn kinh và có thể cao hơn ở người phụ nữ
đứng tuổi trong nhiều năm, từ 10 đến 20 năm. Ở nam, LH lưu hành cũng cao.
- Kích giáp tố: sản xuất TSH (thyroid stimulating hormone) vẫn bình
thường ở người cao tuổi.
- Nồng độ ACTH (adreno-cortico-trophin hormone) không thay đổi với
thời gian.
- Insulin: nồng độ insulin không thay đổi đáng kể với tuổi, nhưng hoạt
động sinh học thì lại giảm ở người cao tuổi.
- Hormone tuyến giáp: không thay đổi với tuổi, nhưng lại thấy có sự trì trệ
rõ rệt việc sử dụng thyroxin ở ngoại vi do thoái hoá thyroxin giảm khoảng 50%
từ tuổi 20 đến 80 (Gregerman, 1962).
- Tuyến thượng thận: hoạt động của vỏ thượng thận ít thay đổi với tuổi.

chúng thành tế bào B và T có nhiều rối loạn . Một số công trình cho rằng tế bào
T (là tế bào tạo ra lympho bào diệt, có khả năng đào thải tế bào lạ) có lẽ chịu
ảnh hưởng nhiều của tuổi tác. Có tác giả cho rằng do cơ chế tự miễn, nhưng
ngay trên người, sự xuất hiện các tự kháng thể không phải luôn luôn có trong
quá trình hoá già.
2.2.12. Các dạng lão hoá
Một trong những vấn đề cơ bản của lão khoa là căn cứ vào gì để nhận
định đây là lão hoá bình thường, sinh lý và kia là bất thường, bệnh lý? Therenti
Publie là người đầu tiên đưa ra ý tưởng “già là bệnh”, còn Seneka thì nhấn mạnh
tuổi già là “căn bệnh không chữa được”. Halen đã tin tưởng rằng già không phải
là bệnh, mà là một trạng thái đặc biệt của cơ thể và đồng thời sức khoẻ cũng
không phải đặc trưng cho tuổi trẻ. Ông xếp tuổi già nằm lưng chừng giữa sức
khoẻ và bệnh tật. Francis Becon quan niệm tuổi già là bệnh và cần phải điều trị.


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 11

- Lão hoá tự nhiên (sinh lý, bình thường)
Có tốc độ và trình tự nhất định về những biến đổi theo tuổi, tương ứng với
các khả năng sinh học, thích nghi điều hoà của quần thể.
- Lão hoá chậm
Tốc độ của những biến đổi theo tuổi chậm so với toàn bộ quần thể. Biểu
hiện tối đa của dạng này là hiện tượng trường thọ.
- Lão hoá sớm (bệnh lý, tăng tốc)
Sớm có những biến đổi theo tuổi hoặc chúng được biểu hiện rõ nét hơn
trong độ tuổi nào đó. Chẩn đoán già sớm không chỉ cho phép đề ra được chương
trình tăng tuổi thọ cá thể mà còn kịp sử dụng các biện pháp dự phòng trên cơ sở
hiểu biết các cơ chế nội sinh, ngoại sinh. Xác định tuổi sinh học là phương pháp
chẩn đoán hội chứng lão hoá sớm.
Quá trình già sớm có thể do ảnh hưởng của các yếu tố môi trường bên

thiếu thốn, có khó khăn lớn về chỗ ở, gia đình đông.
- Trong việc bố trí nhà ở, mỗi khi có điều kiện nên tạo mọi thuận lợi để
người cao tuổi có thể tiếp xúc được với xã hội, tạo cho họ điều kiện đi lại dễ
dàng, dùng những phương tiện, biện pháp an toàn nhất trong giao thông [1].
1.3.3. Gia đình
Do gia đình được coi là tế bào cơ sở của xã hội nên cần bảo vệ và củng cố
nó tùy theo hoàn cảnh từng bước, nhằm làm cho việc chăm sóc người cao tuổi ở
đó được đảm bảo hơn. Cần thắt chặt mối quan hệ giữa các thế hệ với nhau, giữa
các thành viên trong gia đình.
- Cần có sự ủng hộ mạnh mẽ của toàn thể xã hội, để cho gia đình có thể tiếp
tục việc chăm sóc người cao tuổi và phải có kế hoạch cụ thể giúp đỡ các gia
đình đó.
- Cần đặc biệt quan tâm đến số phận phụ nữ nhất là với những người góa
phụ. Bằng mọi cách khuyến khích con cháu chăm sóc bố mẹ, ông bà già; Vai trò
của giáo dục rất quan trọng bên cạnh những quy định của luật pháp.


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 13

1.3.4. Bảo trợ xã hội
Các tổ chức bảo trợ xã hội là những cơ quan thực hiện chính sách của nhà
nước, nhằm làm cho người cao tuổi có vị trí xứng đáng trong xã hội. Cần bảo
đảm cho người cao tuổi được độc lập trong gia đình đồng thời vẫn là những
công dân hoạt động, hữu ích trong cộng đồng.
1.3.5. Bảo hiểm, trợ cấp nhằm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi
Hết tuổi lao động là bước vào tuổi thứ ba. Những người cao tuổi thuộc lứa
tuổi thứ ba đa số còn sức khỏe nhưng cũng không ai đảm bảo là trong quãng đời
còn lại họ không có những tai nạn rủi ro, bệnh tật cần chữa chạy. Vì thế đóng
góp một số tiền trong lúc mình còn sung sức, ở tuổi lao động, hay trong lúc
mình còn khỏe mạnh, để đến khi cần có thể dùng vào những yêu cầu đột xuất về

- Nhà nước cần tạo điều kiện thuận lợi để người cao tuổi có thể tham gia và
hoạt động kinh tế, phát triển sản xuất.
- Những người cao tuổi khi còn lao động, cần phải được đảm bảo điều kiện
làm việc tốt hơn, lưu ý phòng tránh mọi tai nạn lao động dễ xảy ra ở người cao
tuổi. Các điều kiện làm việc môi trường, giờ giấc tổ chức lao động, cần chú ý
thích đáng đến đặc điểm của tuổi tác.
- Tìm mọi cách để chuyển từ thời kỳ hoạt động sang thời kỳ nghỉ hưu. Quy
định tuổi nghỉ hưu cũng phải mềm dẻo tùy từng trường hợp, từng hoàn cảnh.
Khuyến khích chuẩn bị mở các lớp dạy cho tuổi hưu, giảm nhẹ công việc trong
những năm trước khi về hưu, cải thiện các điều kiện, môi trường, tổ chức lao
động ở thời kỳ cuối này; có thể giảm dần giờ làm việc, tăng giờ nghỉ ngơi, giải
trí [7], [14].
1.3.7. Công tác giáo dục
Cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật hiện nay tạo nên một sự bùng nổ về
kiến thức và thông tin. Quy mô rộng lớn và tính chất liên tục của cuộc cách
mạng đó dẫn đến những thay đổi ngày càng to lớn và sâu sắc trong xã hội. Điều
đó nói lên sự cần thiết phải không ngừng nâng cấp trình độ của mọi người kể cả
người cao tuổi. Mặt khác, người cao tuổi cũng có những kinh nghiệm nhất định
qua cuộc sống lâu năm của họ. Vì vậy việc phổ biến các kinh nghiệm cho thế hệ
sau là rất cần thiết. Công tác giáo dục đảm bảo cho tính liên tục giữa các thế hệ.
- Mục tiêu của giáo dục là phải làm cho mọi người đánh giá đúng vai trò


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 15

và vị trí của người cao tuổi trong xã hội, duy trì và phát triển những phong tục
tập quán tốt đẹp quý trọng của người cao tuổi.
1.3.8. Bồi dưỡng sức khỏe và phòng bệnh
1.3.8.1.Bồi dưỡng sức khoẻ
Nội dung bồi dưỡng sức khỏe, phòng bệnh, phát hiện và xử trí bệnh sớm

PHƯỜNG PHÚ NHUẬN THÀNH PHỐ HUẾ, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
Phú Nhuận là một phường thuộc Trung tâm thành phố Huế. Phường được
thành lập vào tháng 3 năm 1996 sau khi chia tách từ phường Vĩnh Lợi cũ.
Vị trí:
- Phía Bắc giáp sông Hương
- Phía Đông giáp phường Phú Hội
- Phía Nam giáp sông An Cựu
- Phía Tây giáp phường Vĩnh Ninh
Diện tích: 72 ha
Khu vực dân cư, tổ dân phố: Địa bàn phường Phú Nhuận có 6 khu vực 12
tổ với dân số 1606 hộ, 10.432 nhân khẩu.
Ngành nghề chính của phường: Đa số lao động phổ thông và buôn bán
nhỏ, làm các ngành nghề truyền thống như: đúc hồ lô, thợ nề, xe thồ…
Trạm Y tế: Có 1 bác sĩ, 2 y sĩ, 1 nữ hộ sinh, 1 dược tá và 1 công tác dân số


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 17

Bản đồ Phường Phú Nhuận
Tình hình người từ 60 tuổi trở lên tại phường Phú Nhuận, thành phố Huế.
Theo báo cáo của Hội người cao tuổi phường Phú Nhuận cho thấy tổng số người
cao tuổi từ 60 tuổi trở lên gồm có 580 người được phân theo các tổ như sau:
Tổ

Số hộ

Tổ 1
Tổ 2
Tổ 3
Tổ 4

Tổ 11
Tổ 12
Tổng

146
117
100
144
120
217
844

Số
NCT
56
41
29
62
58
74
320

Tổng
số hộ
256
217
241
292
233
367


2

p(1 − p)
c2

[14]

Trong đó:
- n: là cỡ mẫu nhỏ nhất hợp lý;
- Z α2 : là trị số tùy thuộc vào mức tin cậy mong muốn của ước lượng. Mức
tin cậy mong muốn trong nghiên cứu này là 95% nên Z α2 = 1,96
- p: Theo kết quả nghiên cứu của Trần Thị Vỹ tại huyện Hương Thủy thừa
Thiên Huế nhu cầu khám chữa bệnh NCT là 71,83% [31], nên chúng tôi ước
tính p = 0,7.
- c: mức chính xác của nghiên cứu, là sự khác biệt giữa tỷ lệ p thu được
trên mẫu và tỷ lệ p thật trong quần thể
Chọn mức chính xác là 5% nên c = 0,05.


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 19

Do đó, ta có cỡ mẫu

n =1,96 2

0,7(1 −0,7)
≈ 323
0,052



Tổ dân phố 3:

25 người

Tổ dân phố 9:

20 người

Tổ dân phố 4:

36 người

Tổ dân phố 10:

42 người

Tổ dân phố 5:

10 người

Tổ dân phố 11:

38 người

Tổ dân phố 6:
42 người
2.2.3. Nội dung nghiên cứu

Tổ dân phố 12:

+ Phần 2: Khảo sát tình hình bị mắc bệnh của người cao tuổi: bệnh
mạn tính, bệnh thông thường (từ câu 1 câu 3).
+ Phần 3: Xác định nhu cầu chăm sóc sức khỏe (từ câu 1 đến câu
15).
Bước 2: Các biến số cần thu thập :
- Giới tính : Nam, nữ
- Tuổi : Theo Tổ chức Y tế thế giới, độ tuổi người cao tuổi được phân chia
như sau :


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 21

+ Độ tuổi từ 60-74 tuổi (người cao tuổi)
+ Độ tuổi từ 75-89 tuổi (người già)
+ Độ tuổi từ 90 tuổi trở lên (người già sống lâu)
- Trình độ học vấn của người cao tuổi
+ Tiểu học
+ Trung học cơ sở (THCS)
+ Trung học phổ thông (THPT)
+ CĐ-ĐH
- Số lượng thành viên trong gia đình
+ Sống 1 mình
+ 2-5 người
+ > 5 người
- Con cháu, vợ (chồng) hiện sống với người cao tuổi
- Thu nhập bình quân người cao tuổi
+ < 3 triệu đồng/tháng
+ ≥ 3 triệu đồng/tháng
- Bệnh mạn tính
+ Bệnh tim mạch

+Bệnh viện Trung Ương Huế

+ Bệnh Viện Trường ĐHYD Huế
+ Thầy thuốc tư nhân

+ Thầy thuốc Đông y

+ Mua thuốc ở hiệu thuốc Tây Tự điều trị
- Nhận xét về thái độ phục vụ của Bệnh viện thành phố, BVTW Huế,
Bệnh viện trường Đại học Y - Dược Huế, phòng khám tư nhân
+ Tốt
+ Bình thường
+ Không tốt
+ Chưa bao giờ khám bệnh
- Tìm hiểu về lĩnh vực CSSK và bệnh tật
+ Thường xuyên

+ Thỉnh thoảng

+ Hiếm khi

+ Tờ rơi, áp phích

- Nguồn tìm kiếm thông tin
+ Sách báo, tạp chí

+ Tivi, Radio

+ Cán bộ Y tế


mềm SPSS. 15.0


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 24

Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Bảng 3.1. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo độ tuổi và giới tính
Giới
60 - 74
75 - 89

Tổng

Nam

Nữ

Tổng

n

%

n

%

n


204

58,29

350

100,00

Tỷ lệ
%

Độ tuổi

Biểu đồ 3.1. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo độ tuổi và giới tính
Người cao tuổi thuộc nhóm 60-74 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất chiếm
61,14%,
Nam chiếm 41,71%, nữ chiếm 58,29 %.


Kho tài liệu miễn phí của Ketnooi.com 25

Bảng 3.2. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo trình độ học vấn và độ tuổi
Độ tuổi

60 - 74

75 - 89

Tổng


15,14

24

6,86

77

22,00

THPT

56

16,00

32

9,14

88

25,14

CĐ-ĐH

37

10,57