XÂY DỰNG VÀ THỬ NGHIỆM MỘT SỐ CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
LIÊN MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÍ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ
Mã số: V2010-06

THÔNG TIN CHUNG
Chủ nhiệm đề tài:ThS. Nguyễn Trọng Đức
Đơn vị công tác: Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Phổ thông, Viện
KHGD Việt Nam
Điện thoại: 0439427749
Thành viên: TS. Vũ Ngọc Anh; ThS. Nguyễn Hải Hà; Lê Thị Mai
Hương; Trịnh Thị Hà; Nguyễn Thị Bình.
Mục tiêu nghiên cứu
Xây dựng và thử nghiệm một số chủ đề tích hợp liên môn Lịch sử
và Địa lí ở trường THCS và bước đầu đưa ra đề xuất cho việc vận dụng
quan điểm tích hợp trong phát triển chương trình giáo dục phổ thông Việt
Nam sau năm 2015.
Nội dung nghiên cứu
- Nghiên cứu tổng quan một số vấn đề lí luận và thực tiễn
(trong nước và thế giới)
- Lựa chọn nội dung một số chủ đề tích hợp liên môn Lịch sử - Địa
lí.
- Thử nghiệm sư phạm (tại trường PTCS Thực nghiệm)
- Đề xuất cho việc vận dụng quan điểm tích hợp trong phát
triển chương trình giáo dục phổ thông Việt Nam năm 2015.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp hồi cứu; hội thảo, lấy ý kiến chuyên gia; thực nghiệm
sư phạm.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1/ Về lí luận

với phương diện quản lý, tâm lý HS và phụ huynh HS cũng như các nhà
khoa học của mỗi bộ môn; Các chuyên gia, các nhà sư phạm đào tạo GV
trong các trường sư phạm, các chuyên viên phụ trách môn học, họ khó có
thể chuyển đổi từ chuyên môn sang lĩnh vực mới cần sự kết hợp với
chuyên nghành khác mà họ đã gắn bó; GV và các cán bộ thanh tra, chỉ
đạo thường gắn theo môn học, không dễ gì có thể yêu cầu họ thực hiện
chương trình tích hợp các môn học; Phụ huynh học sinh và những người
lớn khó có thể ủng hộ những chương trình khác với chương trình mà họ
có đã được học.
Để nâng cao hiệu quả của môn học tích hợp, đề tài đã đưa ra một
số phương pháp để dạy học tích hợp hiệu quả:
- Dạy học theo dự án
- Phương pháp trực quan
- Phương pháp thực địa
- Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề
Trên cơ sở vận dụng quan điểm tích hợp, tìm hiểu chương trình và
sách giáo khoa hai môn Lịch sử và Địa lí các cấp THCS, đề tài nghiên
cứu khả năng tích hợp môn Lịch sử và Địa lí:
Về mặt nội dung: Hai môn Lịch sử, Địa lí (phần địa lí dân cư, địa lí
kinh tế) đều có những nội dung thuộc nhóm Khoa học xã hội nhân văn,
đều nghiên cứu những vấn đề của con người, xem xét các mối quan hệ
mang tính qui luật trong lĩnh vực kinh tế, xã hội, tuy rằng mỗi môn học
có mục tiêu riêng. Như vậy Lịch sử chú ý tới tính Lịch đại, đến quá trình
hình thành và phát triển của xã hội, trong khi đó địa lí chú ý đến tính
không gian (lãnh thổ) của các sự vật hiện tượng đang diễn ra hiện nay.
Tuy vậy, giữa chúng có mối quan hệ tác động qua lại với nhau bởi các sự
kiện lịch sử bao giờ cũng diễn ra trong một khoảng không gian nhất định
với các điều kiện cụ thể, trong đó có các điều kiện địa lí; các sự vật hiện
tượng địa lí cũng phát triển theo thời gian. Về mặt kỹ năng, Lịch sử và
Địa lí đều sử dụng phương tiện trực quan bản đồ, Atlat, tranh ảnh…khai

dung môn lịch sử và địa lí được tích hợp trong môn tự nhiên - xã hội (từ
lớp 1 đến lớp 3), lớp 4, 5 là môn địa lí; Nội dung chương trình sách giáo
khoa Lịch sử và Địa lí ở cấp THCS Việt Nam có mối liên hệ chung về
mục tiêu, nội dung, phương pháp; kinh nghiệm dạy học dự án là một hình
thức tích hợp liên môn ở một số nước: Bỉ, Úc; Dạy học dự án ở Việt Nam
đặc biệt dựa vào tài liệu kinh nghiệm của dự án Việt – Bỉ; Định hướng
thực hiện vận dụng quan điểm tích hợp trong giai đoạn sau năm 2015.
Việc xây dựng chủ đề tích hợp được thực hiên theo một số nguyên
tắc sau: Đảm bảo mục tiêu giáo dục phổ thông, đảm bảo mục tiêu giáo
dục môn học; Bảo đảm tích hợp nội dung, phương pháp: Nội dung chủ đề
HS khai thác, vận dụng kiến thức của Bộ môn Lịch sử và Địa lí để phát
hiện và giải quyết vấn đề, chủ động, sáng tạo, hợp tác…; Gắn với thực
tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học
sinh (HS); Phù hợp với năng lực của HS, phù hợp với điều kiện khách
quan của trường hiện nay; Các chủ đề tích hợp liên môn đảm bảo để tổ
chức cho HS học tập tích cực, giúp HS khai thác kiến thức môn, phát hiện
một số kỹ năng, năng lực chung.
Các bước xây dựng chủ để tích hợp:
Bước 1: Phân tích nội dung chương trình của môn để tìm ra những
nội dung chung có liên quan với nhau, bổ sung, hỗ trợ cho nhau nhưng lại
được trình bày riêng biệt ở mỗi bộ môn.
Bước 2: Lựa chọn nội dung gắn với thực tiễn đời sống và phù hợp
với năng lực của HS.
Bước 3: Đề xuất và tiến hành xây dựng một số chủ đề cụ thể ở lớp
8 và 9
Bước 4: Điều chỉnh các chủ đề sau khi thực nghiệm.
Căn cứ vào mục đích nghiên cứu, nội dung chương trình môn Lịch
sử và Địa lí, các nguyên tắc đã đề ra và theo quy trình 4 bước đề tài đã
lựa chọn 2 chủ đề tích hợp liên môn Lịch sử và Địa lí ở lớp 8 và lớp 9
như sau:

- Tiếp tục khai thác nghiên cứu thử nghiệm nội dung tích hợp theo
các phương án khác nhau để có thể triển khai quan điểm tiếp cận tích hợp
Việt Nam